Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 44, 29 October 1897 — He wahi Kaao no ka Manu Nene. [ARTICLE]

He wahi Kaao no ka Manu Nene.

(Unuhiia mai ke kaao mai, "Fable of the Goose.")

Aia maluna o kekahi walii mokupuni uuku, ma ke kikowaena ponoi o kekahi lokowai lana-maiie, he wahi manu nene, a ma kekahi aoao hoi o ua takowai ia, e noho ana he wahi elemakule mahiai eleu, nona ka inoa i kamaaina loa ia mawaena o kona mau makamaka o "Papa Sam." Aia hoi ma kela kapa mai o ua wahi lokowai nei, he hale no kauwahi ilio lapana nuku paleuleu uuku, a kino puipui. He wahi ilio eleu keia a piha uwiia. Oiai kahi manu nene, i kona mau la ouo wale, aohe noonoo ae o "Papa Sam" nona. Aka, ma ka wa a ua o, "Papa Sam'' i ike ai, he mea pono ke loaa mahuahua mai na hua a oi aku. mamua o na mea i hoohanauia m&i e kana poe manu ponoi iho, ua haupu ae la ia no kahi ouo nene, & no ia mea, hoouna aku la oia i mau hua kulina, me kona oleio ana iho: "Heaha la auanei hoi« E loaa mai ana no ko'n uku no nei mau hua kuiina a'u, ma o na hua la a kela wahi | nene e hanau mai ai; a ina hoi e make- i make ana au e lilo mai ia ia'u & kau' iluna o kuu haka-moa, mahope ibo o | kona momona ana ae, ua pono no." I ka loaa ana mai o na hua kulina ha-leiolelo, aoie i kanamai ka j>iha j hauoli o kahi nene, a o ka ai hoonuu 1 iho la no ia i ka momona, a pau ae] Ia kona heie huli ana i ai nana ma o I a maanei me ka inea nui. Hoi pono! iho ia kana mau hooikaika ana a i ka! puu kuiina i ke alo. aoie i kana mai l ua mea maikai. 0 ka pii ae la no ia o | ke kino o ua wahi nene ouo nei i ka. nui, a piha ae la nohoi i ka momona, j hele kela a nepunepu. I No ka momo&a iauna ole mai o ua wahi nene nei, ua lilo ia i mea no kahi iiio keko maka-hla-a e Ike xoai ai iaia,; a moni wale iho ia no kona haae i # ka i momona o kahi nene npho mokuponi.! & he wahi ilio noeau nohoi keia, ma ka ike ana i na hua maikai a ka maaa 1 nene e hanaa ana; noiaiia, oielo iho ia ua wahi iUo nei: | "Ka! Ina e hiki ia'u ke koi i keia I wahi nene moinona, e hana aelike pu j me a'u, ma ke aeo, ua hlki i keia ame i keia o roana ke heie aku i ka haie o j kahi ame kahi. a e k*aa iike hoi ia - maua ka pono o ka ai iike ana I na mea e ikeia aku ana e m&mi» aiaiia, pomaikai maoii au." Me keia manao, an mai ia oa «ahi iiio nei no ka home mokupuni o ka eene. A 1 ka pae ana mai. ua haawi | mai la ia i kon». aloiia imna o kahi!

none momoea, aia ke kihe hoohaahaa ana mai. Aole i kana mai ka hauoli o kahi nene. no ka niaikai \auna ole mai o na haua & kahi ilio am«> ka otuolu waipahe o na ku-kai k&iaaUio suia. Lana hakukol ae la hoi ka makemake pihoihol o ua wahi nene nei. a man&o iho la ia, o kahi iiio kona hoa pili e palekana ai oia. a hoomanao waie ae !a no ia. he aina ko koia wuhi ilio ! piha me ka mauu nene aaia. a loaa ka punana maikai ana e hanau hua ai; noīaila, ae aku ia ola i ka makeninke 0 kahi ilio. A l ka wa hoi a ka manu nene i heie aku ai e ike i kahi ilio ma kona home. ua noke wale ua wahi ilio nei i ka hoiliili i ka niauu o kahi ana i moe ai a ku ke ahua, a oia kana o ka haawi ana mai iaia nei. Mai k»Ja manawa mai. ua ano ahea kahi manu nene i ua wahi Uio la, eia nae hoomano mai la no oia i ke kii ana mai i kana mau hua o ka h&nau ! ana, ma ko ano oluolu loa i ikeia ma ke ao nei. I kekahi ia, ike aku nei kahi manu nene i ua wahi iiio nei e aana kihi mai ana kona mau onohi maka iaia. me ka noke ana o kona waha i ka lewa i o a ia nei, me he mea ia e moni ana .kona haae i ka ono no kahi mea 1 ana i ike mai ai. I ka hele hou ana I mai o ua wahi ilio nei i kahi o ka i nene, ua hoomaka aku Ja ua wahi nene nei e "kiki," okala na hulu i ka lae, koloua wikani ka a-i, manana oolea na eheu, me ka oleio ana aku i kahi IHo. e hele ma kahi e. I keia wa, "ua pii ke kai" o kahi ilio. okaia na hulu, a hoi aku ia oia me ke aoa hele ana a hoea i kona aina. a mai iaila oia i noke mai ai i ka hae me ka leo nui launa oie. B hae ana i ke ao ame ka po. Me ka helu pu mai o ua wahi ilio nei i ke ano o ka aeiike a laua i hana ai me ka manu nene. Xo keia hae ame keia aoa ana a ua wahi iiio nei, ua lohe aku la o "Papa Sam." ma keia kapa mai o ka lokowai. O kahi nene hoi kete. ua piha ioa ia oia i ka maka'u, a peiu iho la oia l kona poo malaio o kona peke-keu. I kela wa hoi, hoomaka ae la na nene o loko o ka pa hanai nene a "Papa Sam" e kani. a © ka-ka-ni ana hoi me ka pioloke nui:

"He! E Papa Sam! Ua hlkl no ia makou ko hauau i na hua apau au i makemake ai, a oi aku nohoi, ina oe e hauai mai ana ia makou me ke kuilna au e iu wale aku nei no i keia nene makua ole. E hookuu aku nohoi paha oe i kela Wahi nene puakaka e Imi i kaaa ai iho." Oiai keia mau leo hauwaiaoa o ka ilio ma kela kapa mai o ka loko ame ko na nene a "Papa Sam," mai kekahi kapa mai o ka loko, e paiakuii ana I ka lewa, ua lohe aku la kekahi llona, iloko o kekahi uiulaau, ma kekahi wahi e kokoke ana i na kapa o ua loko nei. i keia paiakuli, a puka mai la oia iwaho o ka uluiaau, me ka nanaina hoomakuekue. a kiei mai ia kona mau maka maluna o ka moanawai i ku ai ka mokupuni o kahi nene, me ka puoho ana ae o kona ihu i ka lewa; aka, i kona ike ana ae ia "Papa Sam" e ku ana ma kekahi kapa o ka lokowai, ua peiu iho ia ka hueio o ua liona la, a huli hoi aku Ia ia iloko o ka uluiaau, me ka oaoa ana mai no nae o kona mau maka ma kona kipoohiwi. Aia hoi kahi nene ke olelo la iala Iho: "He oi loa noho! ka pono ke mau ko'u ola ana me k*> kuokoa; aka nae, ke ike nei au i ko'u pilikia. Aia keia w&hi ilio ke ake loa mai la e noho mana mai oia maluna o'u; aia hoi kela iiona uuku o kana wahi kulina 0 ka hanai ana mai ia'u i na wa i haia a<? nei; a ela hol kela elemakuie iokomaikai nui wale ke ku mai ia oa keUi kapa, ka mea oana ka ai i haoai mal ia'u a momona, a lilo ai au be mea 000 ia e keia wahi Uio keko, a makaiehoia hoi 9 keia iiona; tto ia mea, aole hikl ta.'u ke paa i ko'u kuiana kuokoa Iho, oiai he nawaiiwaii au. E hiki ana oo 1 keia ame keia nene ke ike mai l keia kuiaoa o'u. A ! mea hol e mau at ko'u o!a ana, he mea pono la'o ke loaa ka hoomaiuia ana mai e kekah! Hma Ikaika. maoa a opiea hoi; aka, !a wa! ia auanei au * heie aku ai 1 loaa mai a! !a\Aeia pona I kahi Uk> aaei, kua hoa alloaa pu mai ka elemakuie mai; f ka Hona anei I kupihipihi keana wahi

: kt2!tsa o ka haaal- ae* inai a I o!<? paha, i ka ei«maka!e p?r:-*-ai haaīama aaei e kti mai >a ®a keUi kapa o ka loko. a e aana m&i la la'u īl* k* aloha. me kona kapa« ana ae : na Uo hauwalaoa pnkalaki o kaea poe , nene ik» a!o? Ka! E hok> au iaia * • poao at. i ko'u mea naea i hanai. a j īkeaia ae s«?5 au he manu i'e, a he pīha ; momooa. ' [ Nelaiia» kau ae la ua wahi nene nei • maiuna o kahi waa kia-!oa ona. a pae ; aku la i ka nalu kakala a o ka aina o "Papa Sam" ka ihu o ka waa, e alo ana me ka hoomanawanui i ka ehu a ka aie. i na pakuikui makaei ahīu o ka moaea, a pela aku. Ka hele keia a hekau ka waa i kahaone o ka aina o "Papa SaiD." a hui pu me ia. ua pane aku ia ua wahi nene nei: 4t Ea; e Papa e, he huak&i imi ola mai la keia imua ou. Ae-~ao!e au l poina i ka nui o kau hana maikai ia'u. Xau au i hanai a momona. nui a nepunepu; a lilo au i mea'makalehoia e kau wahi iiio keko ame kekahl Ilona i luhi ole ia'u. a i hanai kupihipihi hoi ia u. Ano la; i hele mai la au. e nonoi aku ia oe, aole anei oe e lawe aku ia'u owau kekahi uene o kau pa hanal manu? Ua nana mau mai no au ia oe,

ma ke auo he "luaui" oe no'u; oiai, na j kekahi o kau poe manu koloa i holo j ae a hoea i ka mokupuni e waiho ana j au he hua wale no, a hoomoe Iho la | lakou ia'u, a i ka piha ana o ke ana- ; hulu ua kikoia iho la ka iwi o ka hua j a'u e hoomanu ana, a puka ae la au j i ke ao nei, he manu nene. A i ko'u j nee ana ae i ka mahuahua, ua hanai ! niai la oe ia'u nie ke kulina. A o ke- ! kahi, ina hiki ia oe ke hookaawale loa | aku i kela wahi ilio e noke mau nei i j ka hae ia'u, aole oia e miala hou mai J imua o'u e noinoi kuiina ai, a e ai hoi j i ka'u mau hua e hanau ai, alaila, e , nui ana ka'u mau hua e hoolue ai nau, » waiwai nohoi oe, a waiwai nohoi au." i Ia wa huii ae la ua elemakule nei a i hele aku Ia ma kekahi paila wahie, 1 me ka olelo ana iho iloko ona: j M E noonoo ana au no keia mea. Ina | aōle au e lawe mai i kela manu na'u. | alaila, e pau ana kela wahi manu i ka aiia e kela wahi ilio, a i ole ia, e ka liona. Ma ko'u manao, aole loa au e ae, o ka manu i momona i ka hua o ka hou o ko'u lae, e aiia ia e kela wahi ilio. No—no; aole loa. Manao au r ua lawa iho la ka'u hanai ana iaia: a he mea pono ke 1110 oia apau na'u. Laiau iho la oia I ka pahlolo wahie, a 010 aku la i na pauku wahie me ka hokiokio ana; a o kahi ilio hoi keia noke mai la no i ka hae, a o ka liona e nunulu hele ana kona leo, me he mea ia e namunamu ana. O ka ilio keia ke noke mai la oia i ke aoa ana, me ka olelo ana mal: "Aole loa au e ae e uhakiia kela aeiike a maua i hana ai." Aka, aohe hoolohe mai o ka elema- i kule, noke no ia i ke 010 i ka wahie. | a tnau no ke kani ana o kana hokio- i kio. oiai he wahi elemakule akamal no ! keia i ka hoklokio; a mahope pane ae ' ia ia: "Hti! He keu paha hoi! Manao hol paha kela wahl ilk> keko. o ka pau aea 0 na hulu o kela poe manu kaka oopa a wawae onah& ik& unuunuia e ia, e : hiki ana laia ke hana hou elike me la • me na manu a ae apau o loko o kela { lokowai. O ka mea maopopo loa, ina ! aole au e iawe moa mai ana i keia [ wahi maeu nene, e iilo ana ia i inai na kela wahl Hio. T*a maopopo loa keia 1 kela ame keia nene me ka onohi | maka aniani." I Kanl no ka hokiokio a kahi elema- ; kule, 010 no kaea pahiolo. mau no ka j ha* ana o kabi iiio, a ke awmiu mau I ta oo ka liona. P. LIMAIKAIKA. *