Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 46, 12 November 1897 — Page 2
| This text was transcribed by: | Diane Poche |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoolaha Mana Hooko
Oiai, ua hoopaaia ka la 28 o Novemaba, i ka "Kiulaia" Aupuni, malalo o ke Kanawa 66 o na Kanawai o ke Kau Ahaolelo o 1896 @ oiai e haule ana ia la ma ka "La Pule" i keia makahiki; nolaila, o ka POAONO, Novemaba 27, oia ka la e malamaia ai ke "Kiulaia" ana, a e paniia na keena Aupuni apau o ka Repubalika ma ia la.
JAMES A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Novemaba 11, 1897.
I kulike ai me ka Pauku 1 o ka Mokuna XXXV, o na Kanawai o 1888, ua hoololi au ma keia la i kahi e ku ai o ka Pa Aupuni ma Kealia 2 a i Hookena, Kona Hema, Hawaii.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Oct. 27, 1897.
KUAI O NA LAIKINI AWA.
I kulike ai me na olelo o ka Pauku 18, Mokuna 64 o na Kanawai o 1896. Hookahi Laikini Awa no kela ame keia Apana, o kela ame keia Mokupuni, e Kuai Kudala Akea ia aku ai, mawaena o ka la ekahi ame ehiku o Dekemaba, 1897.
E kualia aku ana kela ame keia laikini, no ka manawa o Hookahi Makahiki, mai ka la mua aku o Ianuari, 1898.
O ke kumukuai oi aku mamua o na kumukuai i hoikeia malalo nei, penei:
No ka Apana o Honolulu, $1000.
No ka Apana o Hilo, $500.
No ka Apana o Wailuku, $250.
No ka Apana o Lahaina, $250.
No kela ame keia Apana e ae, $100.
O na Laikini no na Apana o Honululu, Koolaupoko, Koolauloa, Waialua, ame Ewa ame Waianae, ma ka Mokupuni o Oahu nei, e kuaiia aku no ma ke alo iho o ka Hale Oihana Hooko, ma ka hora 12 awakea.
O na Laikini hoi no na Mokupuni o Hawaii, Maui ame Kauai, e kualia aku no ma na Apana i aeia ka laikini iloko oia mau Mokupuni, ma ka la a ma ka manawa iloko o na palena i hoakakaia e ke kanawai, elike hoi me ka mea e hoikeia ana e kela ame keia Luna Makai a o ko lakou mau Hope paha. E hoolahaia aku no ma na pepa hoolaha ka manawa ame kahi e kuaiia aku ai, ma kela ame keia o ua mau Apana la.
Ua makemakeia e waihoia mai ka hoopaa ma ke dala kuike, nona ka huina he 25 hapa haneri o ka huina i kohoia ai, ma ka wa e haule ai ka hamare: a oia hoopaa mua hoi, e lilo no ia no ke Aupuni, ina e kaa ole ka huina nui i kohoia, iloko o elima la mai ka la i kualia aku ai.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Nov. 3, 1897.
HOOLAHA O NA AINA AUPUNI
Ma ka Poaono, Novemaba 13, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Oihana Hookolokolo, Honolulu, a kuai kudala ia aku ai elua apana aina Aupuni ma Mokolelau, Molokai, maloko o laila he 784 eka o ka mea hookahi.
Kumukuai oi aku maluna o $450 no ka apana hookahi.
Kuike ke Dala, ma ke Dala Gula o Amerika.
No na mea i koe, ke kii, a pela'ku, e ninau ma ke Keena o na Aina Aupuni, Honolulu.
J. F. BROWN,
Agena o na Aina Aupuni.
Hanaia Honolulu, Oct. 18, 1897.
ME KE KAUOHA.
Ke hoolahaia aku nei ma keia, aole e loaa ka uku-panee, mai ka la 1 aku o Ianuari, 1898, no na huina dala i oi aku mamua o ka elima haneri, elike me na heluna dala i hoahuia mai, ma o na "Buke Kikoo Dala" la i hoikeia na helu malalo iho nei:
Helu. Huina. Helu. Huina.
1051 $1,230.68 2891 $ 670.23
1164 1,123.27 2901 2,138.90
1284 1,136.75 2995 1,300.03
1397 1,189.75 3025 500.00
1492 1,028.56 3082 1,157.81
1531 2,431.23 3345 895.70
1614 1,077.50 3396 873.73
1657 564.40 3398 753.70
1681 3,221.51 3401 521.15
1691 2,082.00 3466 538.35
1750 1,658.83 3482 1,561.30
1871 606.41 3608 2,994.75
1898 949.14 3648 1,634.35
1940 681.86 3674 3,250.80
1946 1,259.52 3892 1,063.63
1959 1,310.95 3610 1,230.14
2046 592.00 3919 920.01
2132 1,332.30 4053 1,365.67
2256 1,000.00 4291 520.25
2284 505.85 4338 1,000.00
2316 2,350.93 4785 500.00
2344 680.33 5394 2,100.20
2527 2,400.00 5395 3,257.74
2528 2,100.00 5528 1,828.21
2558 2,377.00 5540 2,625.00
2641 2,141.62 6142 1,136.33
2675 1,520.95 6278 3,500.00
2702 2,153.60 6453 786.70
2707 1,011.95 6758 777.80
2720 656.29 7016 2,539.05
2740 1,063.03 7201 620.25
2821 1,841.90 7343 900.00
2823 603.28
JOS. M. OAT,
Luna Leta Nui.
Aponoia:
S. M. DAMON,
Kuhina Waiwai.
KA
NUPEPA KUOKOA
No ka Makahiki ... $2.00
No Eono Mahina ... 1.00
Kuike ka Rula.
PUKA 1 2 3 4 5 6
ANA. Pule Pule Pule Pule Pule Pule
1 Iniha $ 1.50 $ 2.00 $ 2.50 $ 3.00 $ 3.50 $ 4.00
2 Iniha 2.00 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00
3 Iniha 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00
4 Iniha 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
5 Iniha 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00
6 Iniha 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00
[graphic: index finger] O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a me aole, aoho hookomo ai.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
C. G. BALLENTYNE, Luna Nui.
JOSEPH M. POEPOE, Luna Hooponopono.
Honolulu, Oahu.
POALIMA, ... NOVEMABA 12, 1897.
"Ke Kaulike ame ke Aloha."
He hopunaolelio keia na ka nupepa Ka Makaainana o Novemaba 8 nei, i hapai mai ai. ma kekahi o kona mau manao pepa, i hoailonaia me na huaolelo "Aole Hoomaopopoia Mai."
Mai ka mua a hoea i ka hope o ua manao la, aohe puana e ae a ka leo, aka, o ka manao kuhalahala no o ka lilo ana o ka noho mana Aupuni, ma ka lima o na poe i okoa ka lakou mau kauna ana i ka na "Roialiti," malama hemahema a hawawa i ke Aupuni ma ka makahiki 1893; a ke olelo mai nei i ka nana ole ia aku o ko lakou leo. O ka "leo" hea o ua poe "Roialiti" paa hemahema nei i ke Aupuni i ka makahiki 1893, kai nana ole ia aku e ke Aupuni e ku nei? O ka leo hauwalaau wale no anei, e hanakuli hele ai maloko o na nupepa kue Aupuni? O na leo hoopii anei o ua poe la imua o ke Aupuni, elike me na palapala "Memoriala" i hoounaia, ai i ka Peresidena ame ka Aha Kuhina, e kue ana i ke kumu i kaheaia ai ka Aha Senate Kuikawa?
Ma ko makou hoomaopopo ana, o na palapala hoopii apau a ka lahui i ku i ke kumukanawai, aole loa e hiki ke hooleia e ke Aupuni; aka, o na hoopii a ka lahui, a kanaka ku hookahi paha imua o ke Aupuni, ma o kona poo nui la---ina he Moi a he Peresidena paha---i loaa ole he kahua no ia hoopii e ku ai ma ke Kumukanawai ame na Kanawai o ka aina, aole no e hiki ke hooloheia.
Heaha la ke koi a na "Roialiti" o keia la no ka mea e pili ana i ka nanaia mai o ko lakou leo? I mea e maopopo ai ka haina o keia ninau, e nana kakou i na kulana i hoohanaia ai keia "leo" o ka lahui e oleloia nei.
Ma ka makahiki 1892, koi ka leo o ka lahui iloko o ka Ahaolelo oia makahiki e haawiia mai i Kumukanawai hou no lakou, aole i huli ke Aupuni ma ka wa e noonooia ana ia mau noi, oiai he mau noi kela a ka "leo" o ka lahui i ku i ke Kumukanawai. Aka, ma ka wa i kaili-ku ai ke "Alii" a paa ma kona lima i ka mana o ka haawi Kumukanawai hou ana i hookoia ai ka "leo" o ka lahui---ka hapa nui---ua lawe ke "Alii" ma ia hana ana i ke kulana hookahuli Kumukanawi, i kakooia e ka "leo" o ka lahui, i ae ole e noho malalo o na olelo hooholo i aponoia e ka Ahaolelo o 1892, e ae ole ana e haawi i Kumukanawai hou elike me na noi lehulehu i hoea aku imua oia Hale, a ua ku ke "Alii" ame ka "loe" o ka lahui, maluna o ke kulana o ka ikaika ame ka oolea, e kue mai i ka poai o ka poe na lakou i hana aku i ke Kumukanawai o 1887; nolaila, o ka aoao o laua e lanakila ana ma ia sekona, a ma ia wa hoi, oia ka aoao nona ka mana e noho maluna o ke Aupuni. Ma ia hana ana, oiai ke "Alii" e ku ana me ka "leo" o ka lahui, i kakooia e na koa o ka lahui, me na pu o ka lahui, ma kekahi aoao, e kiola ana i ke Kumukanawai o 1887, ke kahua e ku ana ke Aupuni Moi ia wa, aia hoi, ua opa pu ia ke "Alii," ka "leo" o ka lahui, na koa ame na pu, e ka aoao uuku loa, a lilo lakou apau i hooholo-a-i'a ia iloko o ka opu lipoliop o ka nohona pio pili Aupuni. Ma ka wa e ku ai na mahele lahui elua o loko o kekahi Aupuni, a kue aku a kue mai, mamuli o ka ikaika, oia ka wa i haalele ia ai ka mana hooponopono aupuni mamuli o ka "leo" o ka lahui i hoikeia ma na heluna balota iloko o ka pahu balota, ka paio oluolu a na Kanawai Aupuni i ae ai e lawelaweia e na makaainana o la mau Aupuni; nolaila, o ka "ikaika" ka mea nana ia ma ia wa, a nana ole ia hoi ka "leo" o ka lahui. A ma ia ano, ma ka wa e poluku ai ka mea "ikaika" a palupalu ka poe lehulehu i ku ma ka aoao hapanui o ka lahui, he lalau wale no ka olelo ana ae, mahope iho oia polukuia ana, aole i nana la ka "leo" o ka lahui. Pehea hoi auanei e nanaia ai, oiai aia hoi ka makemake ma ke oolea ame ka ikaika. Nolaila, hoomaka mua loa ka nana ole ia ana o ka "leo" o ka lahui" mai keia wa mai; o ka leo auanei o ka mea ikaika ame ka mea e noho mana ana maluna o ke Aupuni oia ka leo nana ia a o kona ikaika ka mana hoomalu. Mahope mai, ua hapai hou ia keia "leo" o ka lahui iloko o ke "kaua hookahuli aupuni" i poha ai ma Laehai. A oia hana ana, mamulii no ia o ka "ikaika," a ina i lanakila kela "ikaika," ina la ua loaa he kahua e hiki ai ke hoohaliuia na hoolohe ana o ka aoao i pio e hoolohe i ka "leo" o ka lahui ikaika ; aka, palupalu hou no lakou, a palupalu pu ko lakou leo. Palupalu ka "ikaika" a opa pu ko lakou "leo."
O keia kulana nae i ikeia ae la, mamuli no ia o ko na aoao elua lawe ana ae i ke kulana o ka ikaika, a mamuli oia mea, e loaa ai ka mana hooponopono i ke Aupuni.
Ma ka wa i lanakila loa ai ka poe i loaa ia lakou ka "ikaika" hooponopono Aupuni, aia hoi ua aeia no ka pono hoomalu Aupuni o na ano apau e loaa i kela ame keia kanaka o ka aoao palupalu, oia hoi na "Roialiti" iwaena-konu o ke alanui, "Holina! Holina!!" no kona pepehiia e kekahi ikaika mai ke kanaka Repubalika Hawaii mai, e hoolohe ana no ke Aupuni i kela leo o kela kanaka "Roialiti," aole hoole ia. Koikoi i ke Aupuni Repubalika no ka hoole kue kanawai ia ana o kana noi i hae Hawaii no ka mokuahi Kina ana i noho ona ai, ua hoolohe koke no ke Aupuni i kela leo me ka hoowahawaha ole ia, a ua hookoia ka "leo" noi o Makapolena, he "Roialiti," a hoole ia ka ke Kuhina o ka Repubalika. He kaulike ole anei ia?
He oiaio, aohe Kanwai hooponopono koho balota "plebiscite" ma Hawaii nei i keia wa. Ua ike na "Roialiti" ia mea, a pela pu no me na Repubalika. O ke Kanawai koho balota no na Senatoa ame na Lunamakaainana, oia wale no ke Kanawai koho balota e ku nei. Ua hana kanawai no anei ka Nupepa Ka Makaainana no keia ano koho balota i ike ole ia ma na Kanawai o Hawaii nei, e ku nei i keia la, a mamua aku nei nohoi, a mamua loa aku no hoi? He "rula kumu" no anei kekahi i ikeia ma ke kumukanawai o 1887, e hoakaka ana ma ke koho balota "plebiscite" e lawelaweia ai ka hana apono kuikahi, mawaena o Hawaii nei ame kekahi Aupuni E, ina he kuikahi kalepa wale no ia a kuikahi hoohui Aupuni paha? E like me ka nele o ke Kumukanawai o 1887, i ka hoakaka ana mai ia pono koho balota, pela no e hoole ia ai ka "leo" o ka lahui e koi ana e lawelaweia kekahi hana i hoakaka ole ia ke ano ma ke Kumukanawai. O ka hana i nele i ke kanawai e alakai, e hoomalu a e hooponopono ana paha ia mea, he hana ia i hiki ole i ke Kanawai ke hoopai aku, oiai aohe Kanawai e pale ana ia hana. A ina hopuia kekahi kanaka no kona lawelawe ana ia hana, aole loa oia e hoopaiia ana. Ua ike ia keia i keia mau la kokoke aku nei, ma Honolulu nei, oia hoi, ua hopuia kekahi mau mea elua, no ka loaa pono ana aku, e pa'ipa'i ana i ka waiu ame ka wai, a ua manaoia he hana ia i kue i ke Kanawai; aka, ua nana pono ia e ke Aupuni ua hana la, i manaoia he hana kue Kanawai, a ua ikeia aohe Kanawai e ku nei i keia wa e kue a e papa ana ia hana, nolaila, ua hookuuia kela hana hoemi waiwai io i ka waiu, oia hoi, ka pa'ipa'i ana i ka waiu me ka wai. A ina kahea ka leo o ka lahui "Roialiti" i ke Aupuni e hoopai mai ke Aupuni i ka poe hana elike me keia, a hoolohe ole mai ke Aupuni i ka leo haualaoa wale o ka lahui mawaho o ke Kanawai, oiai aohe Kanawai e rula a e hoomalu ana ia hana, alaila, e ahewaia anei ke Aupuni no kona hoolohe ole mai i ka leo Kanawai ole? Pela nohoi, aohe Kanawai e hooponopono ana i ke koho balota "plebiscite," a ka lahui "Roialiti" e koi nei, alaila, he mea pono anei i ke Aupuni ke hoolohe mai i keia leo i loaa ole kona kahua Kanawai e hoohanaia aku ai.
Aole o makou hoole, aole he hana hewa ka pa'ipa'i ana i ka waiu me ka wai: he hana hewa maoli no ia. Pono ke hoopaiia ke kanaka no ia hana hewa ana; aka, o ka pilikia, aohe Kanawai e rula ana a e hoponopono ana ia hana. Aole no makou hoole, aole he hana ku ole i ka pono, ka hana koho balota "plebiscite" ma ka ninau e pili ana i ke Kumuhana Hoohui Aupuni, elike me ke koi a na "Roialiti;" manao no makou, he hana pono no ia; aka, auhea la ke Kanawai e hooponopono ana ia hana? Na keia nele i ke Kanawai i pili ia hana, oia ke kumu e nana ole ia ai ka "leo" noi Kanawai ole o ka lahui.
Aole loa ka Makaainana i kuhikuhi mai imua o makou, a imua pu hoi o ka lahui, eia iho ke Kanawai i aeia ai ke koho balota "plebiscite." He oiaio, "aia iluna o ke koho balota akea ana e hoea ae ai ke kaulike ame ka leo o ka lahui." Pololei! Aole o makou hoole i keia manao; aka, auhea la ke Kanawai koho balota e alakai ana i na hana e pono ai ka lawelaweia ana o na hana "e hoea ae ai ke akulike ame ka leo o ka lehulehu?" E hana Kanawai ole ia anei ia hana? Ea; manuunuu no ua lalau. Pehea la; o ke Kanawai koho balota Senatoa anei, a Kanawai koho balota Lunamakaainana na Kanawai e hoopili ae ai i na hana no ke koho balota lahui ma ke Kumuhana hooholo kuikahi hoohui Aupuni. Manomano no ua pouli. Hihi kaunoa, hihi no i Mana---aloha wale la laau makua ole.
I kela wa e noho nei ke Aupuni malalo o ka mana o ke alakai ana a ke Aupuni e ku nei, ua aeia ka leo o na poe apau i haalele i ko lakou manao e hoihoi ae i ke Aupuni Moi. mamuli o ka loaa ana ia lakou he kuleana koho balota. O ka poe apau i loaa oie keia kuleana, elike me na poe "Roialiti" e ku nei i keia wa, aia no iloko o lakou ka manao. ka iini ke kuko ame ka lia e hoihoi hou ia mai ke Aupuni Moi; a o keia poe o lakou ia e olelo nei i ka hoolohe ole ia o ko lakou leo. Pehea auanei e hoolohe ia aku ai. oiai, he hana ku ole ka oukou i ke Kanawai; a ina manao oukou ma ka ikaika e pono ai, ua hamama ka puka oia hana no oukou i na wa apau, a e hana aku. No ka ike o ke Aupuni e ku nei i keia kulana mahae lua mawaena o ka lahui. i makemake ai oia e hoohui me Amerika Huiia. i nele like na aoao aumeume elua i na koi kuleana ana i ke Aupuni, a noho like na aoao elua malalo o na Kanawai e hooholoia ana e Amerika Huiia.
Ke "Kamalii" Kaiulani.
O keia ka Hooilina o ka Lei Alii o Hawaii, malalo o ke Kumukanawai o 1887, i wawahiia ai e na Roialiti, mai luna mai a hoea ilalo. Ua hoi mai nei oia i Hawaii nei, kona aina hanau, a o kona home oiwi hoi, kahi a kona makuakane "Alii"---Kalakaua---i kaena aku ai imua o na Poo Kalaunu o ke ao nei, "O Hawaii no ka Oi." Ua hala he mau makahiki koliuliu iaia ma na Aina E. no ka imi naauao ana, a i keia wa. mahope iho o kona alo ana, me ka hoomanawanui, ma na kaiaulu o Europa ua huli hoi mai no oia no kahi o kona mau kupuna, na makua ame kona ohana.
Ma ka makahiki 1896, ua hooholo ka Ahaolelo i noho ai ma ia Kau, he haawina o $4,000 nona, no elua makahiki.
He mea maopopo, o Hawaii nei no kona home, a ua hoi mai nei no oia ia anei, i kona home iho, aole no ka holohe ana i na lea hauwalaau a na "Roialiti" haiki o ka noonoo, e i ana i "Moi" oia no Hawaii. Aole o makou kanalua iki. ma ka olelo ana ae, ua loaa i ke "Alii" opio ka naauao lawa loa, a hiki ai iaia ke ike i ke ala oi aku o ka palekana e hele ai oia, a pela hoi me ke alahele palekana ole, ana e ae ole ae e hookaukoo ae malaila. "E nihi ka hele i ka uka o Puna," he olelo kaulana ia no Hawaii nei, a ke lana nei ko makou manao e hoomaopopo ana no ke "Alii" ia mea. O ka hele pukalaki ana, me ka hiopa hewa ana a ke kamahele o ka uka Puna, i ka pua lehua, ua oleloia e kahiko, he hana hoolalelale ana ia a ke kamahele i hana pela, i ke poipu ana mai a ka uhiwai, a lilo i kumu hoopilikia i ua kamahele la.
O ka makou wale no e pahola aku nei imua o ke Alii opio, oia keia: "He---mai! Aloha!! E hoi e noho i ka aina hanau o ka oiwi. aina hanau ou mau kupuna ame ou mau makua alii i hala aku i ka po. E hoolohe i ka leo o ka naauao, a e alakai hewa ole ia oe e ka leo ola-la-la wale o kekahi poe. O ke Akua o ke kaulike ka Mea i ike i na mea apau."
Senator Pettigrew.
Ma ka Poalua nei i ku mai ai ka mokuahi Rio de Janeiro mai Kina a mai Iapana mai, a maluna mai ona i hoea mai ai o Senatoa R. F. Pettigrew o Dakota Hema, a pela pu hoi me Hon. Fred. T. Dubois, he Senatoa mua no Idaho, a eia laua ma ka hotele Hawaii kahi i noho ai, ma ka hale o Kapena Snow, oia nohoi ka hale i nohoia ai e Komisina Blount. Malaila laua e noho ai a hoea i ka la 19 o keia malama, oia hoi ka la e haalele iho ai ka mokuahi "Gaelic" ia anei no Kapalakiko, a pela pu no me ka mokuahi "Kina." Oiai keia mau keonimana mawaena o kakou nei. e hoao ana laua, ma na ano apau, e huli a e noii pono loa i na kulana pili Aupuni a pili kalepa nohoi maloko o keia Pae Aina.
O keia na hoa hele o Senatoa Canon (Pukuniahi) i huli hoi e aku la no Amerika, ma kekahi huakai ano nui aku nei no Kina ame Iapana, ma ka mea e pili ana i ka ninau dala keokeo, e noonoo nui ia mai nei ma Amerika i keia wa.
Ua hoike mai o Mr. Pettigrew, no kana mea i ike ai ma Iapana, no ka mea e pili ana i ka loli ana o ke ana dala ku-mau mai ke dala gula mai a ke dala keokeo, a wahi ana ua hanaia keia hana mamuli o na hookikina ana a ka Banako, a o ka poe paha i aie i ke dala a ka poe mea dala. I keia wa, ua ike ka poe hana lima ike oia wahi, he puupuu oolea kela i loaa aku ia lakou. Mamuli o keia hana ana, ua hoopilikia nui loa ia ka lakou oihana kalepa ma Kina, a me he mea la e poino holookoa aku ana no ka oihana kalepa ma na wahi e ae.
No ka mea hoi e pili ana i ka ninau o Hawaii nei, he kanaka oia i hoike akea i kona manao kue i ka hoohui ia Hawaii nei me Amerika. Iloko o ka Aha Senate, he elua ana manawa i haiolelo ai me ka ikaika loa, ma ka aoao kue i ka hoohui aupuni.
Ma kona wa i ninaninauia aku ai e kekahi mea kakau nupepa o Honolulu nei no kona manao i keia wa no ka ninau hoohui aupuni, ua pane mai oia, aohe ona makemake e noweloia mai au ma keia mea; aka, ua hoike mai nae oia penei: "He oiaio ua haiolelo au ma ka aoao kue, a no keia manawa, aohe a'u mau mea hou e hoike aku ai. I keia eia au maanei, no ka huli pono i na mea e pili ana i keia ninau no'u iho. E lawelawe aku ana au i keia hana me ka hakilo pono loa ana i na mea apau. elike me ka hiki ia'u."
Ua olelo aku hoi ka mea kakau nupepa iaia:
"Ua oleloia, ua paa loa kou kulana ma ka aoao kue i ko Amerika lalau hou ana mai i panalaau nona?"
"Ina paha au i ike, aole i loaa ia'u ka hiki e hoololi ae i ko'u manao ma ia mea, mamuli o kekahi mau kumu a'u i ike iho nei maanei, alaila, aole au e noho ia nei, iana ua huli hoi loa aku la no au. Makemake au e ike a e lohe no'u iho, no na mea e pili ana i keia hana. Makemake loa au e hui pu me ka poe e haawi mai ana ia'u i kekahi mau hoakaka ana. Oluolu loa no au e halawai me ke kanaka e kamailio mai ana ia'u ma keia ninau."
Ua hoike mai nohoi oia, ua lilo kona ike ana ia Hawaii nei i mea e hookaakaaia ai kona noonoo ma kekahi mau mea. Ua lilo na laau ulu o keia Pae Aina, ame ka ea oluolu e pahola ana ma ko lakou mau kaiaulu, me ka ponaha lani kalae i hohola ia ae e kekahi uhi hooluu uliuli i mau mea e hooulumahiehie ai ko'u uhane. He nani maoli no. Lana kuu manao, e lilo ana na ia o ko maua noho ana maanei i mau la e luana ai maua iloko o ka hauoli."
Ua hanauia keia kanaka ma Ludlow, Veremona, ma ka malama o Iulai, 1848; a ma ka makahiki 1854, nee aku la kona mau makua i Evansville, ma Wisekonokina; ma ka M. H. 1886, komo oia i ke kulanui o Beloit, a noho malaila no elua makahiki; he hoa haumana oia no ka papa o ke kula kanawai oia wahi, i puka ai ma ka makahiki 1872. Ma ia makahiki no, wehe oia i keena loio nona; komo ma ka Ahaolelo o Dakota ma ka M. H. 1877, a koho hou ia no ma ka makahiki 1879. He hoa oia no ka Ahaolelo Hana Kumukanawi o Dakota ma ka makahiki 1883; kohoia oia i Senatoa no ka Ahaolelo Nui o Amerika, ma ka la 16 o Okatoba, 1889, malalo o ke kanawai i hooholoia ai e ka Ahaolelo Nui, e ae ana ia Dakota i mokuaina; a ma ka makahiki 1895 koho hou ia oia. E pau ana kona manawa e noho Senate ai ma ka la 3 o Maraki, 1901.
O Senatoa Dubois, he kanaka opiopio wale no ia, a ua piha me na haawina o ka ike, ka makaukau ame ka naauao.
Senatoa Morgan.
Ua loaa mai nei na palapala mai na hoaloha mai o keia kanaka kaulana ma Amerika i ko lakou mau hoaloha maanei, e hoike ana ua ka moe pololei loa aku la kana huakai hele no Wasinetona, me ka huli hoi ole ana i kona mokuaina, oia o Alabama. Ua oluolu loa oia mai na umii ana a kekahi onawaliwali i loohia aku maluna ona, oiai oia ma Kaleponi. Ua hala pu aku no oia i Wasinetona me kana mau kaikamahine.
Mekia Chas. T. Gulick.
Ua lilo ka lono no ka make o Mekia Kale Kulika i mea hoohikilele i kekahi poe lehulehu o kakou nei i ka wa i lauahea loa ia ae ai, eia nae, aole i hoohuoiia kona hopena, no ka mea, ua loihi na la o ka waiho ana malalo o na kipona homailo a ka ma'i. Ae, ua hoea mai ka hopena maluna ona iloko o ka maluhia a he mau minute mahope iho o ka hora 9 o kakahiaka o nehinei ma kona wahi noho no o ke kulanakauhale nei ma Kauanonoula, Alanui Moi, a hoomaha aku la oia mai kona mau ehaeha apau. Ma kona aoao i kuku ai kana wahine, kona makuahine aoo o 94 makahiki, kona kauka ame kekahi mau hoaloha kakaikahi i ka wa a kona uhane i anehe aku ai no ke "ala polikua a Kane." Aloha no.
Me ka hoomanawanui oia i auamo ai i kona mau ehaeha a pau a hala wale aku la no iloko o ka maluhia, me ka ike e hoomaopopo ole ae i ka aneane loa ana i kona hopena. Ua hooia oia i kona ohana ua pono na mea apau, a mai no a nana no ka hopena e kau mai ana maluna ona. He mau pule i hala ae, mamuli o ka hoomaopopo ana aole i loihi kona mau la e ola ai, ua nana loihi aku oia no mua a olelo ae la, "e iho no oia ilalo me ka paa o kona mau waihooluu i ke kahiaia ma ke poo o ke kia." Ua hoike oia no ka lana mau o kona manao no ka pono o ka aina nei au ai aloha ai ame kona lahui ana hoi i lawe ai o kona lahui ia. Weilina wale@ o kahoi.
Oia kekahi o na poe haole i hiki mua mai i o kakou nei i kona wa he eiwa no makahiki maluna o kekahi moku kalepa mai Bosetona mai me kona mau makua. Iloko o Iulai 25, 1841, kona hanauia ana, a nolaila, ua piha iaia ma nei oia ana he 56 makahiki a keu. Ua kamaaina loa ia oia ma o kakou nei, mai kona mau la opio loa mai a hiki i kona haule ana aku la, a eia no paha hoi ke ola mai nei he lehulehu loa o kona poe hoa oiwi i hele pu ai i ke kula, a ua pona ole iaia ia poe hoa ona o na la opio. Ma kana mau lawelawe hana ana ma na anuu ame na kulana apau i oi loa aku ai kona kamaaina loa ia.
I na la hope o 1894 ame na la mua o 1895, ua loaa oia i ka ma'i garipa. he kunu kalea nae hoi ka hoomaka ana mai. Me ia ano oia a hoopaahaoia ai no ka launa kipi iloko o kela oehu ana o Ianuari, 1895, ahewaia a hoaahuia me ka aahu pio.
Ua aneane elua makahiki mai ka hoomaka ana mai o ka ma'i io ulu aai (cancer) i weli nui ia i hoomaka ai e hoike ae iaia iho maluna ona i @ hiki ole hoi i kona kino ke p@ @ku. He mau pule i ha@a ae i ok@ @ @ a ua hele oia me ke koa a hu@ @ no ia hana ma ka Halemai Moiwahine, kahi no ona i waiho ai no kekahi mau la. Ua paupauaho ole ka malama ana a kana wahine ame kona makuahine a ua hele paha hoi laua a maluhiluhi. Walohia wale!
Auwina la Poalua nei, hora 3 p.m. i malamala ai kona hoolewa mai kona hale noho mai. Na ka Hui Mala Masona Hawaii. Helu 21 i hooponopono, oiai, he iaia oia no ia hui. Ua @ kona kino e E. A. Williams a nana no hoi e hooponopono i ka hoolewa. Na ia hoaloha kahiko ona. ka Rev. H. H. Paleka, i malama i na hana haipule.
E nana ae i kona kii ma ka aoao 4.
He Oiaio no ka.
Ma ka mokuahi Australia o ka Poalua nei, i huli hoi mai ai o Mr. Samuel Parker me kana mau kaikamahine elua, a ua laulaha ae nei ka lono, he oiaio no ka nuhou i hoea mua mai ai i o kakou nei, no ka mea e pili ana i kona hoike ana'ku imua o kekahi mea kakau o ka nupepa Chronicle, no kona ae ana e hoolilo iaia iho i noho hale kapilipili ole iloko o ka "halau hale" Aupuni o ka Repubalika o Hawaii, a lilo hoi i mea paahana, mawaena o ka lahui oiaio o Hawaii, no ka hooholomua ana i ke kumuhana hoohui aupuni mawaena o Hawaii nei ame Amerika Huiia.
Hookiekie hou ia ae.
Ma na lono nupepa i loaa mai nei ia nei, mai Amerika mai, ua ikeia ua hookiekieia o Kuhina Kupa o Hawaii nei, e kau aku ma ke degere 33 o ka Oihana Hui Malu, ma Wasinetona, I keia wa, oia ke poo kiekie o ka Hui "Na Naita o na Hale Laa" (Knights Templars). He hanohano nui keia i loaa mai iaia, a ua hoohauoli nui la kona mau hoaloha ma keia mea.
Aha Mele ma Kapunahou.
E haawiia ana maloko o kekahi o na hale o ke Kulanui ma Kapunahou, oia hoi ka Hale Pauahi, ma keia ahiahi hora 8, he aha mele maiau a nani. Ma ka nana ana i ka papa hoike o na hana i hoomakaukauia, he ku i ka noeau. he elua mahele o na hana. Ma ka mahele 1, he 7 ka nui o na haawaina hana; a ma ka mahele 2 hoi, he eono.
He mau leo mele, he mau haiolelo, me na mea kani, na mea e paahanaia mai ana. O ke mele hope loa, he himeni pa-lua (duett) nona ka inoa "Sunset" (ke kapoona la). E himeniia ana e Miss Hyde ame Mr. Babbit.
KA HUI OPIO HAWAII.
Ma ka po nei (Poaha) hora 7:30 ahiahi i malamaia ai he anaina hoolauna a hoonoho luna nui o ka Ahahui maloko o ka Hale Pohaku o Foster, ma Alanui Nuuanu. A eia iho ka papa hoonohonoho o na hana:
Haiolelo no ka hoonoho ana i na Luna ... Chas. Wilcox.
Mele ... Glee Club.
Pomaikai o ka Ahahui ... Henry Smith.
Solo ... J. W. McGuire.
Leo palua me Solo Mandolin ... Hennessey ame Kaai.
Leo palua---Whispering Hope ... Rose Parker ame E. Kahale.
Piano Selection---Ben-Hur ... Mrs. J. Holt.
Solo ... Miss Kanoho.
Ka moolelo o ko Hawaii Iona ... J. M. Poepoe
Leo palua me Solo Mandolin ... Hennessey ame Kaai.
Mele ... Glee Club.
Hoolana i ka Wai Hau.
KEKAHI LOEA HULI MOOLELO O
KA POLUNESIA.
Mawaena o na poe ohua i hoea mai ai no Honolulu nei, mai ka hema mai, ma ka mokuahi Mariposa o ka Poakolu nei, o Mr. S. Percy Smith kekahi i hoea mai, he Luna Dute Nui la no Nu Kilani. E ka'ulua iki ana oia maanei a hiki i ka wa a ka Mariposa e huli hoi hou mai ai mai Kalepono mai, a holo aku no ka hema, e hoi aku ai oia.
He kanaka keia i piha me ka ike i na moolelo kahiko o na lahui o ka Polunesia nei, a pela hoi me ke ano o ka lakou mau olelo. Ua oleloia, he aneane 30 makahiki a keia kanaka i huli ai i na moolelo pili i na lahui Polonesia, a ua manaoia, ua like kona kamaaina ma la mau moolelo me ko Mr. Abraham Fornander, ka mea nana i kakau i ka buke i kapaia, "Ka Lahju Polunesia."
Ua loaa mua no iaia he mau hoaloha maanei ola ka Loio Kuhina Smith, Prof. Alexander, Kauka Emekona, Mr. Keoki Wilikoki o Kauai ame kekahi poe e ae he nui.
Hana, Aperila 27, 1896.
He mea auanei e hauoli ai me ka piha pahaohao no ka poe i loohia i na umii ana a ke nahu hoholo iloko o ka opu, ke ike iho, e loaa no ka hoola hikiwawe ia ana, mamuli o ka inu ana i ka Laau Hoola a KAMALENA. Ma na wa he nui, e hiki ana i keia laau ke hoopau hikiwawe loa i na hoea mua loa ana mai a ka ma'i, ma ka inu ana i keia laau. He 25 a 50 keneta ko ka omole. E kuaiia aku ana e na poe kuai laau lapaau apau. BENSON & SMITH, na Agena ma ko Hawaii Pae Aina.
He mea pono i kela ame keia ohana ke loaa ona laau lapaau mama no na ma'i o ka opu. I laau lapaau puhili ole no ka "Moku ino loa o lepo" (Diarhea) Nahu, Umii, Kolera ame na ma'i apau o ka opu, aole he laau lapaau oi aku o ka maikai, elike me ka PERRY DAVIS LAAU PENIKILA (Pain Killer). Ua lawelaweia keia laau no na makahiki he kaualima, a ke hana mau ia nei i kela ame keia la, ma na aina apau o ka honua nei. O ka Hui Kua Laau Lapaau o Holister, ka Agena.