Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 47, 19 November 1897 — KA MEA HUNA POHIHIHI [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA MEA HUNA POHIHIHI

L'nuhiia f. līofni''.rmahiihii no "AV h'i'ohana l'ooi'iia o bi I.ah'ii llr.iLC.ii " MOKI'NA XXIX. Ka hoopakele i ka wa popilikia—Ke kauia gula o ke aloha —Xoho i ke Keena Kapu o Maka-o-ka-Aelo. Ua ike kaua e kuu makamaka heluhelu, ma kekahi o na mokuna hope i hala ae nei, i ka hookele pono ana mai o ka Haku Opio Rosevena i kona moku kakelekele, ma ke kukulu e hoea pono mai ai i ka hale a Alamira e noho ana he pio; a nolaila, e liio ana ka kaua kamailio ana no na hana a ua haku opio la, i hana mai ai no ka oiwi nona ke kahakahana hainaka i loaa ai iaia ma ka ohuku aie o ka moana kai milo holu i ka lipolipo. Oiai, o Alamira i hoomaopopo ai, ua ike mai ka Haku Opio Rosevena iaia. ua hoopiha loa ia kona naau me ka hauoli i owili pu ia nohoi iloko o na manao pihoihoi. E lohe mau aku ana nohoi kona mau pepeiao i ka halulu mai a ke po'i ana a ka nalu i kumu pali, ame ka ne hone hoi a ke kai i ka ae one. Aole i liuliu mahope iho, lolie aku la ia i ke ka-mu-mumu ana mai o kekahi mea iluna o ka iliili, a hoomaopopo iho la oia, ua pae mai la ka Haku Opio i ka ae-kahakai, a o ka hoea mai hoi koe i kahi ona e hoopaaia ana. He mau minute mahope iho, ike aku la ia i ka hoea ana mai o ua HaKu Opio ia iluna o ka pali kaha"kai» ma kahi hoi i mamao ole aku mai ka hale aku. I kela wa peahi aku la keia—Alami-ra-ri ua Haku Opio la, e hoopololei i kana hele ana mai no ka puka aniani ana e ku aku ana. Ua hoomaopopo mai la ua Haku Opio nei. A e kuu makamaka heluhelu, e hoomanao oe, o keia ka puka aniani o ka hale e huli ana t ka moana kai, aole ia o ka puka aniani e huli ana i ka mahinaai ma kekahi huli o ua hale la, kahi a Alamira i hoomaopopo ai, he ilio ka mea i hoonohoia malalo iho. Ua heie mai la ua Haku Opio nei a kaa pono malalo o ka hale, a mamuli nohoi o kekahi ulia pomaikai, ua loaa iaia kekahi aiapii. Me ia mea, kukulu mai la oia ma kahi a Aiamira e ku aku ana. He mau sekona helu wale no, aia hoi ua hoea ae la ua Haku Opio nei, ma ka puka aniani a Alamira e ku mai ana maloko. E Alamira!" i kahea palanahe aku ai ua Haku Opio nei, "e Miss Arevalo! Heaha keia?" Me na waimaka e haloi ana ma na maka o Alamira, ame ka leo i hoouluku ia e ke pihoihoi, aia hoi, pane mai la ia: "E kuu Haku, e Rosevena, owau no keia, o Alamira, ka wahine opio au i hoopakele ai i ke kakahiaka nei. He pio au e noho nei ma keia wahi; nolaila, e aloha mai oe ia'u! E hoopakele mai oe ia'u! E law T e aku oe ia'u mai keia wahi aku! Ae—my lord, have pitv on me, Save! Save me!" (E kuu Haku, e aloha mai ia'u. E hoopakele! E hoopakele mai i&'u!) I kela wa hoi aia na lima elua o ua lede opio nei i waho kahi i kau ai imua ponoi o ka Haku Oplo. Me ka leo i piha i ka oluolu waipahe, pane aku la ka Haku opio Rosevana: "B Miss Arevalo! TJa pakele oe, mai keia sekona aku; ke hooia nei au ia mea imua ou me ka oiaio loa, ina no e lilo kuu waiwai apau i kumu e heokoia ai ia hopena. A e hoomanao poina ole iho oe, e Miss Arevalo, o kuu kino nei ame kuu waiwai apau, aia iaua ma ke alahele o ka hoopakele ia oe. ame ka hana ana 1 na mea apau e hauoli ai oe, ame kou ohana. Aka, e Miss Arevaio, he oiaio anei ke noho nei oe maanei ma ke ano he pio? " "Ae, ae, e kuu Haku. Ua kiia ka puka a paa: ua hoopaaia na puka aniani apau o keia rumi me na laau pale elike me keia au e ike mai la. Aona mea no l&ua keia haie, he mau mea iaua i nele i ke aloha no'u nei. He oiaio he enemi au no laua!" 41 Kupanaha maoli! Aole !oa o*u manao ikl, ua uhai-a-holoia kou mau kapuai e *ekahi «īemi!" wahi & ua Haku Rosevena nei I pane ae ai, "Pela ao, e kuu Hakui" wahi a Alamira i kmmaiiio mai ai» "Aole eo au i ike iki i ka poe o keia hale t a i keia

ahiahi wale iho la no au i ike ai ia laua—o ka wahine nae ka'u i ike. Aole paha o na mea o keia hale ko'u mau enemi maoli, ua maopopo loa ia mea ia'u. Ua ike no anei oe ia Haku Adelo, ke keiki ohana a ka Haku Tereveliana?" "Ae-wia lohe au nona, a ua ike aku nohoi ma ka nana aku, aka, aole loa nae au i kamaaina iaia." "Oia—i keia la iho nei. mahope iho 0 kela hoopakele ana au ia'u i kakahiaka nei, a ma ko'u wa nohoi o ka hoea ana'ku i ka hale, a, aole i hemo ae na wahi kapa o'u i pulu,ai i ka wai, ua nonoi mai la oia ia'u e ae au e lilo au i wahine nana; aka, ua hoole aku nae au i kana noi. A no ko'u hoole ana i kana noi, ua hopu oia ia'u, a hoounaia mai la au i keia wahi he pio malalo o kana kauoha. Me he mea la, o kona manao, e hoopaa oia ia'u ma keia wahi, a hiki i ko'u ae ana e mare au iaia." I kela wa i paila ae ai ka inaina iloko o ka houpo o ua Haku opio Rosevena nei, a olelo ae la ia: "He hana lima eleele loa kela! He hana kela na na alii o ke au poeleele!" ! "Nolaila, e kuu Haku, o kela ame 1 keia sekona a'u e noho ai maanei, he mau sekona ia e hooneenee aku ana 1 ka poino ame ka pilikia i ka poe » a'u i aloha loa ai. Ua hala aku nei o Adelo, e hoopilikia i kuu mau makua! t E kuu Haku, e hiki ana anei ia oe , ke hoopakele ia'u?" ' u Ae; a i keia wa koke no e hana aku ai au ia hana. E hai aku nae au ia oe. ua ike au o ka mea nona keia hale, oia o Biti, he kanaka naau paakiki oia a uahoa nohoi . Aka, ua oi loa aku nae ka pono no'u, e ku au imua ona he alo a he alo, a e koi aku au iaia e hookuuia mai oe. Manao au o ke alanui kupono loa keia &*u e hana ai. Auwe! Ua aia paha ia? Ke lohe aku ia au i ka nakeke mai o laJo. Aka. mai maka'u oe, e Miss Arevaio; na'a no oe, e malama a e kiai mai." I kela wa hoolouo iho la ia, a lohe iho la i ka nakeke o ka rumi o lalo. Ma ia wa nohoi, i kona huli ana ae a naua aku i ka moanakai, ike aku la ia i kekahi wahi waapa iawaia. he , ekolu mau kanaka nunui kino puipui o luna. Ua kokoke loa mai kahi a ua waapa iie! e holo ae ana ma ke ki-pa-paii o kahi hale ana e kamailio pu ana me Alamira. la manawa, i kahea aku ai oia 1 ua poe la o ka waapa. <4 £! E kela poe kanaka! E pae mai oukou ma keia wahi mai, ma kafai a ko'u waapa e lana 'la! £ pii awiwl mai oukou iiuna nei! Ua makemake loa au i ka oukou mau kokna aaa! E irikl!° Na keia leo kahea o ua Haku opio nei, huli mai la ua poe kaoaka nei ma kahi a ka !eo i pa*« aku ai, a ike mai la lakou o ka Haku opio o ka Haie Kakela o Maka-o-ka-Aeto ka mea

nana lakou i kahea aku, o ko lakou hoohuli awiwi inai la no ia i ka waapa e pae ma kahi e kokoke ana i ke alanui e hoea mai ai i kahi hale o Mr - Biti ' He nui ka makemake o na'kanaka lawaia oia mau kaha, ia Rosevena, oiai he kanaka opio oia i hoike i kona aloha ia lakou, ma na manawa apau e komohia ai lakou iloko o ka pilikia. E kokua ana oia i na wahine-kane make ame na keiki makua ole, ka poe hoi na lakou na kane, a no lakou nohoi na makua i aleia aku e ka opu hohonu o ke kai, oiai lakou e hooikaika ana i ka iini i wahi ola ma ka moana kai ahiu. I ka hoomaopopo ana o ua Haku opio nei, e hele mai ana ua poe kanaka nei, o kona wa ia i iho aku ai mailuna iho o ke alapii, a ma ia wa nohoi i hemo mai ai ka puka o ka rumi o Biti, a ku ana oia ma ka paepae o ka puka, ame ka leo kalakala, ninau mai la ia: "Owai keia hoohaunaele o ka po e holapu nei ma keia wahi, a e hoala ana i ka hiamoe o kahi poe, i keia aumoe?" * Nana inoino mai la oia, me na onohi maka aiwaiwa o ka pono ole o ka hooponoponoia ana i ka Haku opio Rosevena. I kela wa i pane aku ai ua Haku opio la; me ka leo ooiea a maka'u ole: "Owau keia—ka Haku Rosevena. Ke kauoha aku nei au ia oe e hookuu koke mai oe i kekahi lede opio i hoopaahao hewa ia e oe maloko nei o kou hale, nona ka inoa o Miss Arevalo. J ' • He paahao?" i hooho ano lomaioma ae ai ua wahi kanaka okalakaia nei. A, aole hoi i pau ae ke o ana o kana m.iu huaolelo i hoopuka ae ai, o ka wa no ia i kawewe ka-ka-ni mai ai ka leo o Mrs. Biti, ma ka olelo &na mai: "Aoie paahao o keia wahi. Ua kuhihewa oe, e kūu Haku." "Pehea hoi kau e oielo mai nei? 0 ko'u ike ana aku nei no ia i ua mea nei a'u e olelo nei, he paahao oia iloko nei o keia haJe, a kama 110 pu au me la: eia hoi oe, ke hoole mai nei. Ua ike au 1 na mea apau e pili ana i keia pio a olua e paa hewa nei. E haawi mai oiua i ke ki o ka rumi o ka lede opio." I keia wa i hehl paa aku ai ka wawae akau o ua Hakn opio nei ma ka paepae o ka puka, me ka helehelena oolea o ka manaoio hana, me ka hoomohala ana aku i kooa iima, no ka lalau ana'ku I ke ki, ina e haawiia mai ana, a ma ia maaawa hookahi nohoi, e uana ana o!a me oa ouohi maka i huiiaia e ka inaina. O keia manawa i hooho ano pahenehene ae ai ua wahi wahine nei, a pane mai ia oia: "Kahu-hu! Ea, ua IVe mai sei ka oe, i kua wafei kaikanahlne opulepule—he pupuie keia aa i kamaiilo pa

mai nei—a ua kupono ole hoi no kc»u hanohano ke kamailio pu ana me ia— "Ea!" wahi & ua Haku opio nei i kamailio hou aku aī, me ka ieo nui moakaka, "e haawi mai i ke ki!" Aiaila, huli ae la ia I hope a ike aku la i ka heie ana mai o na kanaka ! lawaia ekolu ana i kahea aku ai« a ia : wa oia i oleio hou aku al: ® * Ei ae keia poe kanaka, he poe hoa- i loha keia no'u. E kokua ana keia poe ; ia'u, a e hooko ana hoi iakou, me ka » hakaiia ole, i ka'u mau mea e kauoha i aku ai ia lakou." j Emoole hoi hoea mai ana ua poe kanaka lawaia nei, a nui ana ka leo 0 kekahi o lakou, ma ka ninau ana mai 1 ka Haku opio: "E! E kuu haku, heaha keia, makaukau loa au e hooko aku i kau mau kauoha i keia wa, me ke ulolohi ole iho. Ina makemake oe, e lawe au ia laua nei i maunu kupalu kohola, ua makaukau loa au—hookahi ma kahi lima o'u, a hookahi nohoi ma kalii lima o'u, a o ke kai ko iaua wahi e nolio ai. Ua ike ia au ma keia pali kahakai 0 Bila Hao (Iron Biil). Nana! Nana! N 1 kuu mau Uina. H-ia you Mr. Biti! Heaha keia hana hupo nui au?"

Ma kela wa i anehe ae ai kahi Biti e komo aku iioko o ka haie, a e pani mai i ka puka; aka, ua paa e aku la ke pani puka i ka Haku Rosevena ame na kanaka lawaia ekolu; a na Bila Hao hoi, i onou aku i ua pani puka la me ka ikaika, a hemo aku la me ka walawala ana o kahi Biti ilalo. "Pehea la;" ninau aku ai o Rosevena, 4< aole anei olua e haawi oluolu mai ana i ke ki ia makou, i ole ai au e kauoha i keia poe kanaka e hana aku me ke ooiea loa, maluna o olua, i mea hoi e hemo mai ai kela lede 'opio? E pane koke mai olua."

"Eia mai ke ki," wahi a Mrs. Biti, a haawi mai la ia me ka leo hoouwe, me ka olelo ana. "Auwe no ka hoi, ka pilikia o maua —e! Aole i kana mai! He mau wahi mea iiihune wale no maua, e hana ana eiike me na kauoha e haawiia mai ana ia maua e ka poe hanohano a kiekie, elike nohoi me oe, e ua haku nei." Aohe nana aku a ka Haku opio i keia mau hoouwe-uwe a ua wahi wahine nei, aka, lalau aku la ia i ke ki, me ka awiwi nui, huli ae ia ia kauoha aku la i na kanaka law r aia ekolu, e kali lakou malaila a hiki i kona hoi ana mai. I kela wa pii awiwi aku la ia ma ke alapii e hoea aku ai : ka rumi i hoopaaia ai o Alamira. I ka hemo ana aku o ka puka i ua Haku opio la, aia hoi holo mai la o Alamii a me ka hauoli nui, a lalau mai la i ka lima o Rosevena, a olelo mai la hoi: "Ua manaoio loa no au e hemo ana no au ia oe, mailoko aku o keia wahi. E Haku Rosevena, o ka elua iho la keia o ko'u pakele ana ia oe. Heaha la auanei ka'u uku ia oe?" Ia wa hoi, hapai pono ae la o Rosevena i ka Uma o ua Ui Alamira nei, a hoopili ae la i kona mau lehelehe. a muki iho la; alaila, pane aku la ia: "E Miss Arevalo, i wa okoa aku ko kaua manawa e hooponopono al no ia ninau. Aka, no keia wa, e papale oe i kou papale a e haalele kaua i keia wahi. E lawe ana au ia oe. maluna o kuu waapa, a hoea i ko'u home, a maiiaila aku, ua hiki no ia oe ke heie aku ma kahi au i makemake ai, maluna o kuu kaa." Ma ia wa, ua hooponopono iho la ua lede opio nei iaia iho, a mamuli hol o ke noi a ka Haku Rosevena, ua haawi mai la o Alamira i kona palki paa lima ame ke klhei, a iho aku la i&ua no lalo. I ko 3aua hoea ana aku i lalo. na puia mai la hoi na leo hooho hauoli a na kaaaka lawaia, a me he me* la, e i nui mai ana no: "Wela ka hao—alu ka uwea!'* (A keia pule ae.)

KAPENA KENERALA RAMON BLAN€O. 0 keia ke kii o ke kanaka i pani raai i ka hakahaka o Kenerala Weyler, ma ka aoao o Sepania, ma Cnba. Oia nei no kai lilo i Kiaaina no na Mokupuni o Pilepine, ma ka makahiki 1894, ma kahi o Despujol, a ma ka makahiki 1596, hooliloia oia i Ilamuku no ke kahua kaua. Ua ikeia keia kanaka, ma Sepania, ma ke ano. he koa puuwai oluolu a waipahe loa.