Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 47, 19 November 1897 — Aole i Hoike mai—A heaha ia ke Kumu? A ua Hoike mai-He Lalau nae. [ARTICLE]

Aole i Hoike mai—A heaha ia ke Kumu? A ua Hoike mai-He Lalau nae.

Ua ake loa makou e hoike mai ka Nupepa Ka Makaainana i kahi e loaa ai ia makou, ame ka lahui "Roialiti" hoi, ke kanawai e haawi ana i ke kuleana "Koho balota Akea" (plebiscite) i ka lahui "Roialiti," no ka ninau hoohui Aupuni, a, o ka pane a ua makamaka Nupepa nei, oia ka olelo ana mai, oia keia: li lna ua makemake io ia ko makou kuhikuhi aku i ke kanawai, eia iho nohoi a ike ole iho la nae hoi ua kaeaea ike kanawai la," Aole ua makamaka nupepa nei i hoike mai, aia iho ua kanawai la ma ka Pauku e mea o ke Kumukanawai o 1887; a i ole la hoi ia, aia ma. ka MoUuna, Pauku e mea o na Kanawai Ahaolelo o ka makahiki mea. A no ia hoike maopopo ole ana mai o ua makamaka la ia mea, i kumu hoi e maopopo ai, a e akaka ai ke kahua koho balota ana e haokaukolo ae nei i ke akea, oia ke kumu o ko makou olelo ana ae nei, ma ke poo o keia kukulu manao ana: Aole 1 hoike mai—A heaha la ke kumu? A ua hoike mai—He lalau nae. Eia: He nele. Ina aia i ke alo kahi i waiho ai. nawai hoi e au'a iho ia me«i maikai me ka hoike ole mai, i hoopauia ai na hoohuoi ana ma ko makou aoao, ame na Roiallti nohoi. Oia nae paha, 0 na Roialitl wale no kai Ike i ua ka~ nawai la. a nele na Repubalika? Ina pela> uokeaha aole hana aku oukou i ka oukou hana koho ba!ota akea, ma« muli o ka oukou kanawai koho balota | "plebiscite" i ike ai, a 1 ike ole ia hoi c mato)u, ma ke Kumukanawai o 1887, ? ame na Kanawai Ahaolelo, mai ia makahiki mai a hoea i ka makahiki 1892. Ina nohoi ua ike Ka Makaain&na, he kanawai kekahi oia ano e paa nei maluna o ke Aupuni ame ka lahui, nokeaha aole hoopii ae oukou 1 ke Aupuni no la pono koho balota i loaa ia oukou. me ka hoakaka aku imua o ke Aupuni 1 ka hana -ue kanawai o ke Aupuni, ( olai ua hoakakaia ma na kanawai koho ( ba]ota« a Ka Makaainana i ike ai m%. na Kanawai Koho Balota o lS<>o a hoea i 1892, e loaa ka pono koho balota | "plebiBclte M i ka lahui ma ka ninau ' Hoohui Aupuni? Eia ke kumu mao- j popo o ka hiki ole ana o ka aoao RoialUi ke hana pela, ola no ka loaa ole { ana he kanawai koho halota "plebis~ cite" ma ka nioau hoohui Aupuni, e Uke me keia e noonooia nei i keia wa* maloko o jsa Kanawai Koho Balota o 1890 a hoea um No ka hoopan ana'ku l ke kuhihewa i hookahuaia ma &a kanawai koho balot& o 18S0 ame ISS2 V na kanawai hoi a Ka Makaainana i kuMkuhl mal nel, ola na kanawai e loaa ai ko lakou "Bono Koho Bak»ta Akoa.** vno aptmo a apono ole ana ! ke kunaiuhana *Hoo» hui Aupuni" e noonooia nei i keia wa, a o ke kumuhana hoi i lilo I kumu-

' oielo Hia na kalai otek> a.aa, miiwai eaa o "makoa arr.-? !asot3,** ela iho oa mea i loaa ia makou ma ia mau kaaa^ai: il>. Kanawai Koho Raso*a c 1590. Mofe. 86. t"a piii ka pono kofeo ba,lo*a i boakakaūi malaiUi, r t o ke S:?ho aaa I na "Aiir —Xohk-> —ame aa "Leaaina» kaaloaoa/* A o Ke-hi poe I kohoia ellke Ee rsa hoakak-a asa o ke;x fc.s?iaw3i» o iakou na hoa o ka Haie Ahaolelo Kaukanawai o ke Aupuol Hawai;, ka mea i kapaia, ka M&na Kaukaaawai 0 ke Anpuni. A ina ka mea e piii ana 1 ka hana kuikahi e hoololi aaa i na Dute maluna o ka waiwai o na aina e mai, a e hooioli ana paha i kekahi kaiiawai, he kuleana ko keia poe i kohoia e ka iahui, malalo o ke Kanawai Koho BeJota o ISSK>. e ike ia knikahi a e apono aku <a e hoole paha.) E nana Kumukanawai o 18ST, Pauku 29. > Oia hana apono i ke kuikahi pili Oi- ' hana Dute, a hoololi paha i kahi kanawai o ka aina nei t he hana Ahaoieio ia. malalo o ke Kumukanawai o ISS7, aole ia he hana i haawiia mai na ka lahui ponoi, ma o lakou iho, e hoike i ko lakou apono ana a hooie ana paha ia kuikahi, mamuli o ko lakou lawelawe ana i ke "Koho Balota Akea," elike me ka Ka Makaainana e koi nei i ke Kanawai Koho Balota 0 1890. Aka, o na makaainana ke koho 1 na hoa o ka Ahaolelo, a na» ia poe i kohoia e lakou i akoakoa iloko o ka Ahaolelo, e haawi i ke koho ana> ma ka aoao o ka poe nana lakou i koho, no ke apono a hooie paha i ke kuikahi. A ina e apono keia poe he 48 ka nui, i ke "kuikahi" ua lilo kela kuikahi i mea mana, ina no e kue ana ka lahui koho balota mai Hawaii a Kauai. Aole loa e ae ia ka lakou koi e olelo ana: E pono e haawiia ke apono ana i ua kuikahi la ma ke Koho Balota Akea ana a ka lahui. Aole nana ia kela leo nonoi lalau o ka lahui, malalo o ke Kumukanawai o 1887. Nele a nele loa lakou ia pono. E like me ia nele a nana ole ia o ko lakou leo e ia Kumukanawai, pela no lakou e nele ai a e nana ole ia ai ko lakou leo i keia wa. Aole no ka hoowahawaha maoli ia; aka, no ka nele maoli no i ke kanawai e apono ana ia hana. 2). O ke kanawai o 1892, Mok. 79, he kanawai wale no ia, e hoololi ana i na Pauku 22, 47, 49, 56, 75 ame na Mahele 1 ame 3 o ka Pauku 108 o ka Mokuna 86 o na Kanawai o ke Kau o IS9O, oia hoi, "Ke Kanawai Koho Balota" (o 1890). A ma ia hoololi, aole i ikeia kahi mea pili i ke Koho Balota "plebiscite" a ka Makaainana e kuhikuhi nei. .0 ke kuhikuhi kanawai a ke Kumukanawai o 1887, no ka mana hana kuikahi Aupuni, pili kalepa a hoololi Kanawai kuloko paha, oia no ke kuhikuhi a alakai kanawai o ke Kumukanawai o ka Repubalika e ku nei, i hoomohala mahuahua ia hoi kona mau olelo hoakaka, me ke- leuhikuhi ana hoi na ka Aha Senate e apono i ke kuikahi "Hoohui Aina" (Kuikahi Hoohui Aupuni). Nolaila, imi hou ia mai i kanawai koho balota "plebiscite" i pono kakou. O-ia i nui ke aho, a pa ka ili o na Komisina Roialiti i Amerika, no Maleka ka hoi na aina.