Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 50, 10 December 1897 — Page 1

Page PDF (1.28 MB)

This text was transcribed by:  Kyan
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXXVI. HELU 50. HONOLULU. POALIMA, DEKEM@B@ 10, 1897 NA HELU APAU 2608

 

Hoolaha Loto.

 

WILLIAM A. HENSHALL.

Loio Kokua ma ke Kanawai-a he Notere no ka Lehulehu. 113 Alanui Kaahumanu, Honolulu, Ko Hawaii Pae Aina. tf.

 

W. r. KAKELA.

Loio a he Kokua ma ke Kanawai HE LUNA HOOIAIO PALAAPLA. 2370

 

LYLE A. DICKEY. Loio a he Kokua ma ke Kanawai. Alanui Kaahumanu. Helu 14. Tel.682. Iloko o ke Keena o ka Loio Kuhina mamua, a he Loio Hoopii ma ka Aha Aoana o Honolulu.

 

E hookola na hana pili kanawai apau mai na Mokupuni mai. O A. F. Tavares, Kakauolelo. Maheleolelo a Notere no ka Lehulehu. 1yr.

 

Hoolaha Hou.

 

OLELO HOOLAHA HUI.

 

Ke haawiia aku nei ka hoolaha makeia, ua hoohuiia ae nei a A. E. Murphy ame J. Q. Wood, Luna Puuku (Trustee) no ka lawelawe ana i ka Oihana Kalepa Kamaa Buti me Kamaa Haahaa ma Honolulu, ma Alanui Hotele, malalo o ka inoa o A. E. Murphy Ma (A. E. Murphy & Company). Hanaia Honolulu, Dec. 1, 1897. 2679-2t*

 

Hoolaha Humau.

 

Papa! Papa!

 

**Aia ma kahi o**

 

LEWERS & COOKE (Lui Ma) Ma ke Kahua Hema o na Alanui Papu me Moi.

 

E LOAA NO A**

 

Papa Nouaiki Okela a me keia ano.

 

Na Pani Puka….         -

Na Puka Aniani…       -

Na Olepelepe…..        -

Na Pou…………        -

*Na Pili Hale

*O na Ano apau. A me na** Wai Hoohinuhinu Nani O Na Ano Apau.

 

Na Palakiona Ano he Nei Wale.

 

Ke haiia aku nei oukou e na makapaka a pau, ua mākaukau keia mau makamaka a oukou e hoolawa aku ma na @@@ a pau e pili ana ma ka lau@ Olhana no ka

 

Uku Haahaa Loa

@@ liko me ka moa e holo ana @@@@@@@ a Lana a @@ ka @@@ @@@@

 

E @ele Kai e Wae no @@koa @@@.

 

KA MEA HUNA POHIHIHI

 

Unuhiiae Hooulwmahiehie no “Ke Kilohava Pookela o ka Lahui Hawaii”

 

He oiaio, aia na kikoni ana a ka hoohihi iloko o ka Haku opio, a ke hakukoi la hoy ka upu makemake ilokoona e hoopa wale ae paha oia i ka leo a ke aloha i ka Ui opio o Tereveliana Hale, aka, kaomi iho la nae na lima oluolu o ka hilahila iloko o kona naau, a manao iho la ia, e lilo paha auanei ia hana ana e hana aku ai imua o ka lede opio i mea nona e hoomanao loa aku ai i ke ko ana o kona makemake, nolaila, hamau iho la la.

Aka, oiai ua mau opua la i ka onohi o ka mahina e hāwanawana poeleela ana i ko laua mau manao māhiehie, no kahi ame kahi, aia hoy, ua hoohikileleia ae la a Alamira i kona ike ana, i ka malu ana iho a ke aka a kekahi pale kahakai, a oia nohoi ka lae kahakai i ku ai ka hale kakela o ka Maka-o-ka-Aeto.

            Ia wa huli ae la ia a nana aku la i ua pili kahakai la, a ike aku al ia i kekahi alahele e kamoe ana mai lalo aku o ke awa a hoea iluna o ka ohuku pali, ma ke ano kamoe kikee i ho-iliwaiia. Ua hookele aku la hoy ka Haku Opio Rosevena i ka waapa a komo aku la ma kona awa, ma ke kumu o ua lae kahakai la. Malaila hoopaa iho la ua haku opio la i ke kaula o ka waapa i kekahi rina hao poepoe.

            Me ka kulana o ke keonimana oiaio, i hoouluwehiwehiia e ka ulumāhiehie maikai o na manao, haawi mai la ua Haku opio nei i kona lima akau ia Alamira, a kokua mai la ia i ua lede opio nei no ka pil ana aku. Ma ke alapil a kau aku i kula.

            I ko laua hoea ana aku iluna ua haawi mai la o Alamira i kana mau hoomaikai ana i ka Haku opio. Alaila, olelo mai la oia:

            “E Rosevena, e ae mai oe, e hoomaha iki kaua ma kela pōhaku, oial ua māluhiluhi loa ia au, a huipu hoy me na ulukū pihoi o na haawina popillikia i loaa la’u i keia la holookoa, aole i kana mai o ko’u kaumaha. Makemake loa au e hoomaha iki a loaa ia’u kahi oluolu, alaila, hele aku au me oe, e ka mea a’u i aie nui ai, ma ke alahele hookahi e ko aku ai kou mau kapuai.”

            Nolaila, hele aku la laua, a noho iho la maluna o kekai pōhaku, me he mea la he materia no ia i hoomakukauia no ia hana.

            A hala he wa liuliu wale o ko laua hookaulua ana malaila, ia wa i olelo mai ai o Alamira i ka Haku opio, ua loaa iaia ka maha. A o ko lau awa ia i pii aku ai ma ke alahele pali no ka home o ka Haku opio. Aole nohoi i liuliu ka laua pii ana’ku, aia noi, hoea pono loa aku la laua i kahi e ku ana ka hale kākela.

            Alalia, alakaʻi aku la o Rose vena i kana malihini makamae a hoea i loko o kekahi rumí hoʻokipa, i hoʻonanea me ka maiau loa. A he puka aniani apu hoy kekahi ma ka huli kahakai o ua rumí la. Aia mawaho aku o ua kena nei. He lani nui e mohala ana me ka laula maikaʻi, a ma ua lani la e lewalewa ana kekahi ipukukui hooluu ulaula o kona aniani, a hoomaopopo iho la o Alamira, o keia ka ipukukui nona ka mālamalama ana i ike mai ai mai ka hale ona i hoopaa ia ai.

            Ma keia keena hookipa, huli mai la ka Haku opio a kamaillo mai la ia Alamira:

            “E Alamira, o ko’u keena mau kei e hooluolu ai,” oiai hoy ia i hoonee aku ai i kekahi noho nui ho-oluolu a mamua pono o kekahi kapuahi hoopumehana, me kona lalau ana iho me kona mau lima ponoi a wehe ae la i ka papale e kau ana ma ko Alamira poo, alaila, kamailio hou iho la ia. “O ka mea pono mua loa nou i kei awa, e Alamira, oia ka hoopaa ana aku i ka umauma me me ona wahi mea ai mama. Ke ole au e kuhihewa, me he mea la, aole paha i komo wahi ai iki oe mai kakahiaka mai nei.”

            “Pela no: aka, pehea hoi e hiki ai ke ai, ua hele mai la ka noonoo a kupililii, a ua hele nohoi ka ai ia’u a lilo I mea ole. Aole o’u ike I nei mea he pōloli,” wahi a Alamira.

            “Pela io no,” I pane mai ai ua Haku opio nei, a ma ia wa hookahi no, huki iho la ia I ka hele, a huli hou mai la ia. Ma kahi a Alamira e noho ana, me na onohi maka e hoike mai ana i ka pioo nui o kona noonoo, alaila, me ka leo i hooluli iki ia e ke pīhoihoi, pane mai la ia:

            “Mahope iho o ka pau ana o kau paina mama ana, alaila, heaha aku la kau i manao ai e hana?”

            “Manao au e hoi aku no au no kahi a kuu mau makua. He mea pono loa ia’u ke hui mua me papa, a hoike aku iaia i ka pilikia,” wahi a Alamira.

            “Aka, aole loa oe i kūpono e hele aku i kei apo. E ae mai oe e hoike aku ia oe i ka’u papa hoonohonoho hana i manao ae la, a oia keia. Ua maopopo loa, ua aloha loa ka Haku Tereveliana ia oe; a nolalia, i kei awa, ua nui loa kona kaumaha no kau nalowale ana mai iaia mai. I kei awa, a@@@ oia i ike i ka mea huna pohihihi e pili ana mawaena ou ame ia ma ka aoao o ka Haku Geofere Tereveliana, kou makuakāne. Aole nohoi o’u manaoio. E joike aku ana a Adelo i kei awa ia mea a hiki i ka wa ana e ike ai, me ka maopopo, aohe manaolana i koe ma kona aoao, no ka loaa ana o kou lima iaia, ma ka berita o ka mare, a o kekahi mea paha e ko ai kona kuko pākaha wale i ka waiwai o ka ohana Terevelina, alaila, oia ka wa ana e huli ae ai a ku maluna o ke kahua hana o ke kumakaia ana ia oe imua o ka Haku Tereveliana. Ina hoy he aloha ko ua kupunakana la ou ia oe ma ia wa, elike me kona aloha ia oe i keia wa, alaila, e palekana ana oe; aka. I nele ia haawina iloko ona, mamuli o kona inaina i ka Haku Geofere, kou luaui makuakāne, a keiki hoy ana, alaila, e komohia pu ana oe iloko oia au awahia o kona inaina. Nolaila, mai hoomaha iki oe i keia hana au i hana mai nei. No kou aloha I kou makuakāne. E Alamira, mai paupauaho oe. O ka makua nona ka pu haka i hoea mai ai oe, i ke ao nei, elike nohoi me a’u nei, he hulu loaa ole ia ia kākou, na keiki ke imi aku; no ia mea, o ko kākou ikaika ame ko kākou manawa, no lakou, he hana ku ia i ka hanohano ame ka haaheo. Na’u oe e hoihoi aku i Tereveliana Pa, mahope iho o ka loaa ana o na hooluolu ku pono ana ia oe.”

            “Aka, e Rosevena –ae-e kuu Rosevena maikai,” i hooho ae ai o Alamira me ke pīhoihoi nui, oiai hoy na waimaka e ha-ale ana ma kona mau maka, “pehea la auanei Papa! Kuu Papa aloha! Kuu Papa e uhaiia la e ka popilikla! Aole loa e hiki ia’u ke hoomaha i hookahi sekona me kuu ike ole ana, ua palekana oia.”

            “Na’u ponoi no, e hele aku i ona la. O ke kaa mua loa e haalele ana ia anei i ke kakahiaka, o ko’u kaa ia e holo aku ai e hui me ai. Ua kamaaina loa au i ka Lede Beatirisla. Nolaila, e Alamira. E ae mai oe, na’u ia hana e hooko aku. Ke ike nei au, aole i loaa ka ikaika kūpono e hele aku ai ma keia huakai.”

            No keia mau oleol a ka Haku opio, ua hoomamaia iho la ia-Alamira- e haawi aku i ka inoa o kahi i noho ai kona luani makuakāne me kona mau pokii kaikunāne, eia nae, hemo mai la ka puka o ka @umi hookipa a lana e noho ana, ma ka aoao e pili ana i ke kino o ka hale, ma ka huli maloko(o ka aina) a komo mai la kekahi wahine aoo a helehelena olulou.

 

            Ala maiuna o kela wahine, ke kulana o ka makuahine naau oluolu a lokomaikai. I owiliia iloko o ka hoopono. A ua lele koke aku la ko Alamira hoohihi makemake ana maluna ona.

            Aka, ma ka wa nae i komo mai ai ua wahine nei a ike mai la ia Alamira. Ua pahola koke ae la ka helehelena pahaohao maluna ona, oiai, aole oia i ike i kahi i hoea mai ai o keia lede opio aka malihini. E hono kokoolua nei me ka Haku Opio Rosevena.

“E Miss Arevalo,” wahi a ka Haku Rosevena, “o Mrs. Latena keia, ka lede malama hale o ko’u hala nei. Na ia nei e na mea apau au i makemake ai. E Mrs. Latena,” I huli ae ai ua Haku opio nei a kamaʻilio aku la I ka wahine aoo, “o kēia lede opio, oia o Miss Arevalo, he kaikamahine ohana na ka Haku Tereveliana. Mahalo o kekahi ulia i ike mua ole la e a’u, ua loaa aku oia ia’u iloko o kekahi kulana pōpilikia loa ma kekai hale ma kela kaha aku nei o kākou. Ua māluhiluhi loa ia. Nolaila, e hoʻomākaukau koke oe I wahi mea ai nana, a e haawi aku I ke kauoha e hoomakaukauia mai ke kaa a paa; a e hoihoi koke aku hoi iaia I Tereveliana Pa.”

            Aka, pane mai la nae ka lede malama hale, me na maka oluolu, ame ka leo aloha imua o kona Haku opio:

            “E kuu Haku, aole o’u manao iki, he mea maikai ka hoouna ana aku i ka lede opio nei e ho’i aku oia i teeveliana Pa i kei apo. Manao au, ua oi loa aku ka pono e ho-oluolu oia ia nei i kei apo, a kakahiaka, alaila, hiki no oia ke hoy aku me ka maikai ame ka oluolu.”

            “Ina pela,” wahi a ka Haku opio i pae ae ai, “e hoouna aku I kekahi mea e holo aku i Tereveliana Pa, e Hike aku i ka Haku Tereveliana no ka palekana o Miss Arevalo nei, a e hai pu aku nohoi aku ai oia. E hoounaia aku kekahi kanaka i keia po.”

            Kunou mai la ka wahine maama hale, a hele aku la oia me ka naau i hoopihaia me ke aloha no ka lede opio malihini. A haawi iho la nohoi la i ka mahalo no ka hana aloha a kona Haku opio. Hele aku la ia a hawi aku ia i ke kanoha i kekahi o na kauwā kane e holo koke aku i tereveliana Pa, me ka awiwi nui, elike me ke kauoha a ka Haku opio; alalla, huli ae la ia a na ka lede malihini.

            I kela wa hoi, hele aku la ka Haku Rosevena a hoopio iho la i ka ipukukui o waho o ka lanai; alaila, hoy mai la ia a noho iho la ma khi kokoke i ka lede opio, oiai hi na Ui nei o Rerevellana Pa i aka hooheno mai ai maluna ona.

            “Ua hai aku nei au ia oe i ke kakahiaka o ka la apopo e holo aku ai au no Evergreen Home; nolaila. Mai pīhoihoi oe i kei awa. Ina ae oe. E lilo au i hoa paahana pu me oe ma keia hana nui a koikoi au e auamo nei, alaila. E hauoli auaei au no keia haawina pomaikai i loaa mai ia’u: Nolaila. E haawi mai oe la’u i ka inoa ame kahi noho o kou luaui makuakāne. A e hilinai iho hoy oe no ka’u mau hookauwa ana mahalo o kou makemake.”

 

MOKUNA XXI.

Ka La e Alohi nei- Hai a’e i Kou nani-Eia la, he aloha.

 

            Oiai ua mau opio nei e noho kokoolua ana iloko o ke keen hookipa i hoikeia ae la ma ka mokuna i hala, aia o Alamira ke noho la me ka mohala maikai ana o kona noonoo, no na mea e pili ana i kona mau makua, oiai ua ike iho la ia e holo aku ana ka Haku Opio Rosevena. Ma ke kakahiaka ae, no ka hoike ana’ku ia laua i ka poino e kau aku ana maluna o laua.

            Mahope iho o ka hoike ana mai o ua lede opio nei i ka inoa o kona luaui makuakāne, pela me ka helu o ka hale ame kona wahi i ku ai, aia hoy, komo mai la ka wahine malama hale me na helehelena mohala maikai, e hoike okoa mai ana nohoi imua o Alamira, ua oluolu loa ia kona hoea malihini ana aku ilaila.

            Ua hoonohonoho iho la ua wahine malama hale nei i na mea ai maluna o kekahi pākaukau poepoe i uhiia iho me kekahi pale lole lilina aiai i kuu welu iho kona mau aoaoa pau iluna o ka papahele.

            Hooneeia mai la hoy ua pākaukau poepoe la a kokoke i ke alo o Alamira, a oia kona wa i eu ae ai e hoolawelawe aku nona iho. Elike me ka mea i maa mau ma ka papa-aina, aku, ua pane koke aku la nae o Rosevena:

            “E Miss Arevalo, ,ai hoopilikia oe ia oe iho. Na’u e lawelawe aku nou.”

            I kela w aku ae la ua Haku opio nei a hele aku la, a lawe mai la ma ke kua o Alamira. A hiki i ka loaa ana iaia he kulana noho pololei, ia wa hookupono mai la ia i kona kulana e noho ana ma ke pākaukau.

            O kona wa hoy ia i hoomaka iho ai, e okioki i kekahi mau apana manu koala, e hāpala maiau ana me ka waiu bata mikomiko maikai, me ka lulu iki ana iho he mau wahi huna paakai me kahi pe-pa (nioi). Alaiia. Kooili iho ia oia ia mau mea maiuna o ka Alamira pa, me ka poina ole ia hoy o na apana uwala ono: alaila. Huli ae la ia, a lalau ae la i na apana palaoa pulehu, hamo iho la me ka waiu bata, panee aku la imua o Alamira, me ke bola ti i kaomilia iho kona ikaika e kekahi mau huna waiu aiai.

            Ua hoao iho la hoy ua lede opio nei. E hooikaika i ka ai ana i na mea ai ono a ala i hoomakaukauia nana, elike me ka noeau ame ka mākaukau hana mea ai i loaa ia Mrs. Latena, eia nae, aohe ahí mea a ono iki mai o kana ai, oiai ua o maeele mai la ka eha i kona kino, a ua hele nohoi oia a luhi. Nolaila, hookanaaho wale ae la no ia i ka inu ana i mau wahi oolapu o ke bola ti aala i hoouaiia mai imua ona, alaila, hina aku la ia ihope iluna o na uluna i paepaeia mai ma kona kua. A liuliu, ala mai la ia, me na onohi maka aloha, nana aku la ia i ka wahine malama hale, a pane aku la:

“E Mama Latena, e kala mai oe ia’u. No ke hiki ole ia’u ke haawi aku i na hialaai maikai ana no na mea ai i hoomakaukauia e oe. Me ka maikai loa, oiai. Aole i loaa ia’u ke hooko aku me ka holo lea i ka haawina ikaika o ke kaana maikai ana i keia mau mea ai. Ua ma-o-pa loa ia ko’u kino a ua luhi maoli. Aole ikaika i koe; aka, ke lana nei nae kuu manao, e lilo ana na wahi oolopu ti a’u i inu ae nei i mea e hooikaika ia ai au. Thank you. Mama Latena.

           Aole hiki i kela wahine ke paa ino i kona mau waimaka, aka, ua holo iho la ia mau mea ma kona mau papalina. O Rosevena hoy. Ua huli ae la ia i na haloiloi waimaka i hoea ae i kona mau waimaka, no kona lohe ana i na huaolelo aloha i puka mai ai mai a Alamira mai.

            Alaila, me kahi leo nāwaliwali pane aku la ua aku opio nei ia Mrs. Latena:

            “E lawe aku oe i keia mau mea. E oluolu hoi oe e hoʻoponopono aku ia loko o ka rumi bolu. O ko Miss Arevalo rumi ia e ho-aumoe iho ai i kei apo.”

(Aole i pau.)

 

The largest gun ever built in the world is now be constructed at the Bethlehem Iron Works for the defense of New York harbor. This enormous piece of ordnance will weigh, when completed, 126 tons. It will exceed by 6 tons weight the monster gun, which Krupp of Germany, exhibited at the World’s Fair in Chicago and it will be nearly 5 feet longer than the German gun. It will be mounted on Romer Shoad, where it will have a full sweep of the channels leading into New York harbor. There is not, it is declared, a vessel afloat today with armor of sufficient strength to resist a 2,300 pound shot from the big gun.

 

            Ela ke hanaia mai nei e ka Hui Hana Hao o Beteiehema. No ka pono o ke awa o Un Ioka, he pūkuniahi i like me keia maiuna ae nei. O kona kaumaha apau ke paa e hiki aku ana ia i ka 125 tona. He 6 tona kona oi aku i ka pūkuniahi i hanaia’i e Krupp o Geremania, i hoikeikeia ai ma Kikako, a he 5 hoy kapuai ko ia nei io ihi mamua o ia pu. A ua manaoia. Aole loa he maokukaua o keia au e hiki ana ke pale mai i kona poka ma ka wa e luai ia aku ai e ia.

 

THE BATTLESHIP ALABAMA.

A formidable addiction to the navy will soon be made when the twin screw steel battleship Alabama is completed. She is 372 feet long by 79 feet beam and will draw 23 feet of water. Her displacement will be 11,500 tons. Her three sisters ships -the Keareage, Kentucky and Illinois- are also well under way at Newport News.

 

O ke kii kēia o ka mokukaua Alabama e kapiliia aku ana ma keia mua aku. He 372 kapunai kona loa, he 79 kona laula, a he 23 apuai hohonu iloko o ke kai. He 11,500 tona kona nui.