Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 50, 10 December 1897 — NUHOU O NA AINA E Geremania a me Kina. Ka Uwea Telegapa no Hawaii. Ke Kue i ka Hoohui Aupuni. Komisina Roialiti i Wasinetona [ARTICLE]

NUHOU O NA AINA E

Geremania a me Kina.

Ka Uwea Telegapa no Hawaii.

Ke Kue i ka Hoohui Aupuni.

Komisina Roialiti i Wasinetona

GEREMANIA ME KINA. Berelina, Nov. 24. —O ka hookohuia ana o Adimarala no Diedrich, maluna o na aumou-kaua huiia o Geremania ma na kai o Kina, ame ka lawe ana ae hoi o ke Keikialii Heneri o Perusia i ke aumoku-kaua helu elua o Geremania ma na kapakai o Kina, oia hoi ka mokukaua Kaiserina Augusta, ke Deutschland ame Gefiona, e holo ana lakou ekolu, ma ka hoomaopopo aku no ke kaikuono o Kiaoehau, ma ka ia 10 o Dekemaba ae nei. Ua hooia pili Aupuni ia mai keia lono. 0 ke aumoku kaua Geremania ma ke kaikuono o Kiaoehau, malalo o Adimarala Diedrich, oia no ka mokukaua lawe-hae Kaiser, me 644 kanaka, na mokukaua papa helu elua Irene ame ke Kamaliiwahine Wilehelema, me 258 kanaka o ka moku hookahi. 0 ka mokukaua Kaiserina Augusta, no ka papa ekahi ia, a e halihali ana ia he 427 kanaka, o ka mokukaua Deutschland, no ka papa elua ia, he 6SB ona poe kanaka, a o ke Gefiona, he moku ia no ka papa elua, a hp 312 ona poe kanaka. Ua oleloia, na ka Emepera Wiliama ponoi keia hookelakela mokukaua ma na kai o Kina. O keia hookohu hikiwawe ia ana o ke Keikialii Heneri, he mea ano nui loa ia, oiai, he hebetloma wale no i hala aku nei, aia hoi, ua hookohuia oia i luna nana no na mokukaua. Eia nae, ua paniia aku la ia kulana e Baron Bodenhausen, ke kapena o ka mokualii Hohenzolorena. Aole nohoi ke Keikialii Geremania i loaa he kulana alii moku kiekie i hoohanaia ma kalii mamao loa mai Geremania aku, elike la me ke Keikialii Heneri. He ewalu ka nui o keia mau mokukaua, a he 3,500 poe kanaka. NA KOI A GEREMANIA IA KINA. E hoike ana kekahi lono mai Pekina mai, Novemaba 30, penei: Mamuli o na ninaninau ana maanei mawaena o na poai o na luna Aupuni Pake, ua hooia loa ia mai ka oiaio 0 na lono mai Kanahai mai, e hoike ana hoi, ma ke ano nui, no na koi 1 waihoia aku e Baron von Heywing. ke Kuhina Geremania ma Kina nei, ma ke ano he niau koi ia i ulu mai noloko mai o ka pepehiia ana o kekahi mau Misionari Geremania ame ka hoopoinoia ana o na waiwai o na misionari. A eia na koi a Geremania i waiho aku ai ma o kona Kuhina la: E imiia a loaa ka poe na lakou i pepehi a make na misionari, no laua na inoa o Nies ame Hennle. A e kauia ka hoopai o ka make maluna o kela poe limakoko. E hoopaiia hoi na luna Aupuni i komo pu ma keia hana lima.koko, o ke Kiaaina kekahi o ka mahele aina o Shantung, oia hoi kahi i ku ai ka oihana misiona. E kukulu hou ia na hale o ka misiona. E uku poho ia hoi na ohana o na mea i make, ma ka huina o 60,000 taela (ua like paha ia me $75.000) no ka mea hookahi o laua i poino. E uku ia hoi e ke Aupuni na lilo 0 na mokukaua Geremania no ka nee ana aku i ke kaikuono o Kiaoehau, a pela pu hoi me ka noho ana o na koa malaila. * E lilo hoi ke kaikuono o Kiaoehau 1 wahi hoolako lanahu no Geremania. E loaa ka pono kaokoa o ke kukulu ana i ke aianuihao kaa ahi malaila. Ua loheia hoi, e hoole ana o Kina I keia mau mahele koi a Geremania, akau ua makemake no nae ia e hana ia na hana apau e loaa ai he pani poho kupono no ka pepehiia ana o na misionart, ame ka poino i loaa i na waiwai o ka misiona. Ua lohe pu ia hoi, aole o Rusia e kokua ana ia Kina ma keia hana. aka, ua maopopo no nae. aole loa o Kina e ae ana e hooulu ae i ke okalakala mawaena ona ame Geremania, aka, aia no kana mau lawelawe ana malalo o na nila hooponopono aupunl maa mau. mawaena o kahi Aupuni ame kahl Aupuni ma na nlnau o keia ano. OKALAKALA O GEREMANIA IA NOREWAI. Ladana, Novc«naba 23.—E hoike ana kekahi lono mal Christiana mal i ka nupepa Chron!cle Puka I-a o keia kulanakauhale. no ka mea e pIH ana i ke kukakuka pili Aupuni mawaena o Norewai ame Suedena. no ka mea e pili ana i na pono nohoalii ana o kela ame keia mahele alna. T7a oleloia ae penei. e ua lono la: "TTa hoike ae kekahi kanaka kalaiaina Suedena kaulana loa. ua olelo ka o Emepera Wlliama pe-

nei: 'lna * hoao ana na poe Norew>e hookoia ko lakou makemake, alaila. e opa pu ia ana e a'u o Norewai elike me ka'u I opa pu ai :a Helene." " HE LONO NO KA I'WEA MOE MOANA HAWAIL Nu loka. Nov. 24.—He haiawai kai malamaia i keia la. e ka Hui Hoomoe Uwea Moana o Nu loka. ma na keena 0 na Hui Tetegarapa Amerika Hema ame Waeiia, iloko o kfeia kulanakauhale. Ua kohoia keia papa aiakai: J. P. Morgan. Edmund I. Bugiies. J. Kennedy Tod. Hope Adimarala John Irwin o ke Aumoku-kaua o Amenka ame James A. Scrimer. Ua kohoia ka inoa hope i hope peresidena a i puuku no ka manawa. Ua hoike ae ka hui, e moe ana ka lakou uwea oleio moana mai Kapalakiko aku a hoea i Honolulu, ma ko Hawaii Pae Aina; alaila, mai Hawaii aku. moe ka laina uwea a hoea i lapana, a mai Hawaii ae nohoi a hoea 1 Australia. Ua hoike hou ae nohoi ka hui. ua holo lea ioa na ana hohonu 0 ka moana. mai ke kapakai aku o Kaleponi a ko Hawaii Pae Aina, a ua manaoia iloko o 1S mahina, e moe aku ai ka uwea a hoea i Hawaii. O na ana kai hohonu ma ka moana komohana hema. ua ikea ka holopono ma na mea e pili ana i ka papaku. mamua o na mea i hoikeia mai ma na ana hohonu kahiko oia wahi. He nui na wahi hapapa o loko o ke kai 1 -ikea ma na kulana ana kahiko i kapaeia ma keia ana hou. E kuokoa ana keia Hui Uwea Pakipika mai ka Hui Telegarapa Mekiko mai, mai ka Hui Telegarapa Amerika Waena ame Hema mai nohoi, aka nae, ua oleloia e laulima pu ana no keia mau hui me ka hui mua ma na lawelawe pili oihana ana. l'a manaoia he 9,000 mile ka loa o ka uwea e lawa ai ka hoohui ana ia Amerika Huiia me ko Hawaii Pae Aina, lapana, Kina ame Australia. KUE I KA HOOHUI AUPUNI. Nu loka, Nov. 29,—E hoike ana kekahi iono kuikawa mai Wasinetona mai, penei: E hoike ana kekahi nupepa Kakahiaka, maioko o kekahi manao e pili ana ia Hawaii penei: Me ka nana ole ia aku o na mea i upuia no ka holo pono ana o ke kuikahi hoohui Aiipuni Hawaii i keia Kau Ahaolelo ae, eia na poe i kue i ua ku- ! muhana la ke hoomakaukau nei me k-i | ikaika loa e kue aku i ka makemake o ka Aha Kuhina. 0 Senatoa Jones o Arekaneso, lunahoomalu o ke ko« mite Lahui Demokarata, ua like loa ka ikaika o kona kue ana i keia kumuhana me ka ikaika o Senatoa Mogana ma ka aoao kokua, a mamuli auanei o ke kakoo ana mai o ka aoa< Demokarata iaia, e lilo aiianei kana mau kue ana i mau mea koikoi loa mamua o ka ikaika e loaa ana i ke Senatoa mai Alabama mai. Ua hoea ae o Sentoa Jones i Wasinetona, a e alakai aku ana ia i ka aoao kue i ke | kuikahi ma ka wa e hapaiia mai ai ia I kumuhana imua o ke Senate. KO SENATOA PETTIGREW MANAO. Ma.ka wa i ku mai ai ka mokuahi Gaelie i Kapalakiko, ua oleloia ae, ua hoike ae oia i kona manao, ma ke ano, aohe kumu e hiki ai iaia ke hoololi ae ma ka mea e pili ana i ke kumuhana hoohui Aupuni' o Hawaii. He elua ana mau haiolelo iloko o ke Senate e kue ana i ua kumuha.na la, a mahope mai hoi o kona huipu ana a kamailio pu ana me na. kanaka maoli ma Hawaii, ua hooiaio loa ia mai kona mau manao. Ua like loa ko Senatoa Dubois (i pau) manao me kona. NA HAWAII NO WASINETONA. Hookahi pule okoa o ke ka'ulua iki ana o na lahui Roialita" ma Kapayakiko, oia hoi o J. K. Kaulia, J. Kaiauokalani, Wilianm Auld ame Keoni Likikini. Oiai lakou malaila, ua hoike ae o Mr. Likikini i kekahi manao: "I keia pule ae e haalele iho ai makou ia nei no Wasinetona. Ua ike no makou, e hookui aku ana makou me na kue, aka. ua maopopo no nae ia makou, ke kaa aku makou mawaho aku 0 ka poai o na kaiaulu o ke kapakahakai Pakipika o Amerika Huila nei, e hiki ana ia makou ke kaohi aku, i ka hana a makou i hoomaopopo ai, he hana hewa loa ia, A no na mea hoi e pili ana i na Senatoa ekolu, oia o Mogana. Pettigrew anie Dubois, aohe o makou manaolana mai ka mua mai, aka. o na mea hope elua, e kokua ana laua ia makou." HE UWAHI PU-LUA HOI KO SENATOA PERKINS.. Mamua o ka haalele ana iho o Senatoa Perkins ia Kapalakiko nei no Wasinetona, ua hoea aku ka mea kakau o ka Nupepa Call imua ona, a ninau aku la iaia no ka mea e pili ana 1 ke kumuhana hoohui Aupuni, a eia kana mau olelo: "E laweia mai ana ke kuikahi, a e kamailioia ana a e noonooia ana nohoi. 0 ke koho ana a elua-hapakolu kona mea e hooholoia ai. Manao au e kue anā na poe Demokarata. Ua hopohopo hoi o Senatoa Mogana, aole e loaa ana Jta elua-hapakolu, a nolaila, e lawe mai f ana oia i bil& Kanawai no ka hoohui Aupuni. O ke koho ana a ka hapa-nui. oia wale no ka hana e holo ai ia bila ; Kanawai. a o ko'u manao e loaa ana keia kulana koho balota ana. Ina h.oi e paa ana na Demokarata me ka ikaika, alaila. e hiki ana ia lakou ke hooloihi aku i keia kumuhana no na mahina he nui. "No'u ponoi iho hoi. ua kue loa au 1 ka hoohui Aupuni. aka. ma ka nana ana aku nae i na kanaka o Kaleponi nei, me he mea la aia lakou ma ka i aoao kokua loa i keia kumuhana. a I nolaila, aole o'u manao e kue ana au ia kumuhana. me ka nana ole i ko'u mau manao ponoi iho. Ma ko'n manao, ma ka wa e hoike akea mai ai na kanaka i ko lakou mau makemake, he mea pono ia'u ke kue ole aku i ko lakou mau makemake. O na kauoha i loaa mai ia'u mai na kanaka mai. a mai na nupepa mai nohoi, koe nae hookahi. o loko nei o keia Mokuaina, e kokua ! keia kumuhana. "Ma ko'u manao maoli iho. manao au, he keehlna naauao ofe ka holhui ana mai I na mokupuni ku kohana ma ka moana. a ua manao nohoi au

o;a aiihe'e kaliiala <? manaoia nei. I ke nanaia ma! k*? kulana ?tH Uih.n aku fce hana naaaao ole ia. Eia uae, ua kokua no aa kanaka ia kumuhaaa. **Ke manaoio n*i an. e hooio!! ; a k<? kuikalii panaiiīiīe a e hanaīa ho: ma ke ano kaalike. Ina e hooniaip.i ke kuikah: elike tc*e ia e ku aet i keia wa. e oi loa aku ana ka pomaikai loaa i ka poe kamu , araiwai ma ia ruau mokupuai. mamuli o ke komo tUite ole aaa mai o k* kopaa iloko nei o ka aina. ame ka hoolimalima ia ana o na Pake paahana, t*a manao na k3naka. ina e hoohuiia mai na mokupuni, e lilo aaa na Kanawai o Amerika Huiia nei I mea e kaohiia aku ai ka lawelaweia ana o na hana kepa kanaka. Elua mau mahele ma keia ninan; hookahi mahele o na noonoo o kanaka» oia ka mea e pili ana i ka makee pili lahui; a o ka lua, oia ka pono pili i ka waiwai. Ua manao kekahi poe, e hele ana na lapana i Hawaii a lawe ae ia Hawaii. 0 kekahi poe hoi. oia ka poe he mau kumuwaiwai ko lakou ma ka Pae Aina, a e loaa ana ia lakou he 30 a 50 pa keneta, me ka pomaikai pu o ke kuikahi panailike. He nui loa na kanaka Amerika l kuleona ma na mahiko o Hawaii, a o keia kumu, i huiia me keia manao makee lahui, ua lilo laua i mau mea paahana e hoohanaia ai na noonoo ana o ka lahui. "He Kauwa- au na ka lehulehu a manao au he nana i ili iho mahina o'u. me ka malamalama e ku mai nei imua o'u. e koho ma ka aoao kokua i ka hila Kanawai. a i ole ia. e waiho au i ko'u noho Senatoa. Ma ka'u hoomaopopo, ua lokahi loa na nupepa o Kapaiakiko nei. koe waie no ka nupepa Oail, a o ka hapanui nohoi o na nupepa apau o loko nei o keia mokuaina. ma ka aoao kokua i ka hoohui Aupnni, a. elike me ka'u i olelo ae nei mamua. o na nupepa o lakou na poe hoike i na manao o na kanaka. KO SENATOA WHITE MANAO XO KA HOOHUI AUPUNI. Nu loka, Nov. 25. —Ua telegarapa mai o Stephen M. White, ke Senatoa mai Kaleponi mai, i ka Nupepa Herald: "Ua maopopo loa ia'u, ua haule malaio o ka elua-hapakolu na Senatoa i kokua maoli i ke kuikahi Hawaii. Aka, aole nae keia he olelo ana ae, aole ia he mea e hooholoia ai ke kuikahi. Aole pono ke maua'eia keia hana e na manao pili kalaiaina, aka. ma ka nana ana aku uae e hookikinaia ana na Repubalika e kakoo ae i keia kumuhana. E haawi ana kekahi poe o lakou i ka lakou mau koho ana, ma ka aoao apono i ke kuikahi. me ka manaoio oie nae i ka waiwai oia hana. "No'u maoli iho, he kue loa au i keia papa hoonohonoho hana, He waiwai ole loa kela mau mokupuni, no ke kulana pale enemi ma ka wa kaua, he hoonui lilo nohoi. ke nanaia aku ma ke ano kalaiwaiwai ana. aole ia he mea e hoopuipuiia mai ai ko Amerika pomaikai—ma ke ano lahui a waiwai hoi, a e loaa ana nae he puolo huikau o na iahui iike ole. e haawe iho ana maiuna ona. Ua'kue loa na kanaka Hawaii i ke kuikahi hoohui Aupuni, a o ka hoohui ana mai i ua mau mo.kupuni la, he hana nana ole ia i na pono ame na kuleana o na kanaka maoli. Ke haawiia mai nei ia kakou ke kuleana o ka poe powa.

"O na hooho leo ana. ua kue ka hui (trust) lioomaemae kopaa i ka hoohui Aupuni, ua hiki ke paneia panei: 0 kela ame keia hoa o loko o keia oihana, i loaa ka mana koho balota. ua kokua loa lakou i keia mea he hoohui Aupuni, ua hiki ke paneia penei: ia i na kumu alakai kahiko anie na a'o ana mai a ko kakou mau kupuna, ka poe nae i loaa ole he wahi mahiko ma ko Hawaii Pae Aina, a he poe hoi 1 kue loa i kekahi hana kalai Aupuni. e alakai aku ai i kekahi hoolilo dala nui hewahewa ana no na mokukaua ame'.na pualikoa, a ma ia ano e kau hou mai ai he ma.u auhau koikoi. MAKEMAKE 0 ENELANI IA AMERIKA E HOOMAKAIA KEKAHI HUI PELEKANE HOOMOE UWEA OLELO PAKIPIKA. Nu loka, Nov. 26—Penei ka olelo a ka Nupepa Herald; mai kona mea kakau mai Wasinetona mai: O ka makemake o ke Aupuni Beritania, e haawi aku \ mana i kekahi hui Beritania, no ka hoopae aua aku i kekahi uwea olelo ma kekahi mokupuni o ko Hawaii Pae Aina, e holo ana keia uwea mai Enelani mai a hoea i Kanada a hoea i Australia. Ua kueia hoi keia manao e ke Aupuni 0 Farani f malalo o ke kumu, o ka hoomoeia ana o ka uwea telegarapa me ke dala a na kanaka Pelekane, he me ia e kukulu aku ai ia Beritania Nui, ma ke kulana noho mana nui ana maluna o kekahi laina telegarapa e hoopuni ana i ka poepoe honua holookoa. a ma ka wa e hoea mai ai he kaua, alaila, mamua o ka hiki ana e hoouna 1 olelo, maloko aku oia uwea, e na Aupuni e ae. he mea pono ke loaa mai ka ae ana o ke Anpuni Beritania. Ma ka wa e komohia aku 'ai o Enelani iloko o ke kaua, ua hoike ae ia kekahi luna Aupuni kuwaho, ma ka olelo ana. e hiki ole ana la Farani ke hoouna hololea i olelo ma kekahi uwea i komo ole aku ai ia ma na wahi I noho mana ia e Pelekane, koe wale no ka uwea telegarapa mai Faranl aku a i Lae Cod, ma Makakuseta. Ua hoike aku hoi o M. Patenotre i keia kumuhana imua o Kuhina Sherman. a ua olelo mai ia, he mea ano nui ia. E hiki ana no i keia Aupuni ke hoqhana i ua uwea la. ke makemake ia e hana pela. a ma ka wa pilikia ua hiki no ke hana ia ona nwea e ae. Eia nae, ua olelo ae na luna Aupuni Farani, ma ka wa e komo aku o Amerika Huiia iloko o ke kaua. e ike ana ia ua nakiikii ia kona mau lima a paa, ina e kaa ana ka hoomaluia ana o ka uwea malalo o Beritania. Ua loaa mai na lono, ke hoolkaika nui loa nei na agena o ka hui hoo~ moe uwea Beritania, a pela pu nohoi me ke Kanlkela Kenera)a o Beritania Nui ma Honohiiu, mst ke koi ana i ke Aupuni o Dole e ae mai ia. e hoike akn ia Ameiika Huiia. T7a kue ioa o Mr. Sewall. ke Komisina o keia Aupuni ma Hawaii i keia manao, oial o ka ae ana aku o ke Anpuni Hawaii ia koi a &eritania, he hoopllikia loa ia ana ia i na pono o kona Aupuni. Aka, aole nae hiki i ke Aupuni o Dole ke ae i kela noi. mamuli o ke kuikahi panailike mawaena o Hawaii ame Amerika Huiia.