Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 51, 17 December 1897 — NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NU HOU HAWAII

He hekili ame ka uila ko ka po Poakolu nei, A keia pule ae ka makou mau mea hou ano nui mai na Aina E mai. Aole hopohopo i koe no ka palekana o ka Hoohui Aupuni. He komo luakini ma Hana ke hiki aku i ka la 25 o Dekemaba ae nei. Ma ka Poakahi nei, Dek. 13, i liia ai o Noa, ka pepehi-kanaka mai Molokai mai. No ka piha loa o ka makou pepa o keia la, ua hoopaneeia kekahi mau manao. E nana ae ma ka aoao eha o ka makou pepa o keia la, a loaa no he mooieio kaao hou loa. He kaa o Peresia keia. E hoomaha ana ke Kuia Kaikamahine o Kawaiahao. He aha mele ke haawiia ana ma ka hora 8 o keia ahiahi. Eia i Hawaii nei o Lunakanawai Henry Clay OoUlwell o Little Rock, Mokuaina o Arkansas. He kanaka kaulana loa keia.

Aia ma ka la 25 o Maraki o keia makahiki ae, e kau ia aku ai ma ka amana li kanaka, na Kepani pep&hikanka o Maui. 0 ka mokuahi Mariposa kai ku mai ma ka la inehinei, mai Kapalakiko mai. Aohe oiaio o ka iono, ua haule ke Kumuhana Hoohui Aupuni. Ma ka hora 4 o ke ahiahi Poakolu nei i haalele mai ai ka mokuahi Australia ia Honolulu nei, a huii hoi aftu la no Kapalakiko. Mauka ae nei o Kapalama uka, i ai iho ai kekahi Pake koikoi i ka laau make, a lilo aku la kona ola mai iaia aku. He hoahanau oia no ka Pake ona maīi raiki o Kapalama. Ua ae na keiki hukihuki o Wailuku e pa-pa lealea pu me na keiki o Laie, ma ia hana. He $1.000 ka makana a ka aoao hookahi. Ua ae nohoi ko Laie poe kelkl. Aia he mau kaa hehihehi wawae iuaikai ioa ma ka haiekuai o Kakela ame Kuke. Aoie hewa ke hele ae malaila na poe puni ia mau ano koa e makaikai waie ai. He mau aina kupono a maikai no ke kanu kope ma Keei. Kona Hema, Hawaii, ke hoolahaia aku nei. no ka hoolimalima, e na Kahu Waiwai o ka Waiwai 08. P. Bishop. E nana ae ma ko makou pepa o keia la. He oihana lapaau ia e hapaiia mai nei mawaena o kakou nei, oia hoi, he hoola ana i ka mai me ka laau lapaau ole. aka, mamuli o ka hoohoio pono ia ana o ke koko iloko o ke kanīika, ma 0 ka hoeueuia ana e ka ike hoonee i na iala piii i ke kanaka. I'a nui na daia i loaa mai kela ahaaina luau i haawina ai ma ka Poaono aku nei o kela puie. e ka Hui Aloha Aina a na wahine. malalo o na hookele maiau a mikioi ana a Mrs. Kuiheiani Campbeil. Ua ioheia mai he |1,800 aoi na dala i loaa mai. He holke waiwai nui ka Kauka Alvarea i waiho aku ai imua o ka Papa Ola, ma keia pule iho la, no na mea e pili ana i ke Hui a na Kauka Mai Lepera ma Geremania. aka. no ka piha loa o ka makou pepa o keia la, ua hooka'uiua iki ia. 0 na poe i koho no ka hana ana 1 haie pakui hou no ka "Hale Oihana Makai" o Honoluiu nei. ola o E. B. Thomas, $4,535: Fmi Harrison. $4,975; C. H. Pat*ig, $5.800; Arthur Harrison, F. H. Redward. $6.449; William Wagner. $7.125 ame na Hoahanau Lucas. $7,247. E haawi ana o Mr. John?on ame kana iede maikai, ahaaina nui ma ko laua home noho ma Aianui Uliha» ma ka Poakolu o keia pule ae. Dek. 23, ka la hanau o ka laua keiki opio hou. O ka puni ana i& o ka makahiki iaia.; Ke oie makou e kuhihewa $e eiua manawa e paina al.

KA MOOLELO NO HAUWAHINEKe Kaikamahine eepa i kanuolaia ma kela waiii i kapaia o Kaiuaoiohe. I keia wa kuiiu i nala !oa aku nei. aia e noho ana kekahi mau mea eiua, ht v kaae iae kana wahine. ma kaiii Kulaokahua ae nei, e kokoke ana ī keia wahi i kapaia o Kaiuaoione. a iiaiiau H3aī la ka iaua niakahiapo mua f ba mea nona keia wahi mooielo pokoie e hool>ukaia aku net. oia o Hauwahine, a he riiau keiki iiew mai no kekahi mahope mai ona. Mai kona hanau aiia mai a hiki i kona nui ana, aia wale no kona aio iluna elike me na keiki hanau hou. Ua oi aku nae ka punahele o keia kaikamahine i ka makuakane mamua o na keiki e ae. A i fcekahi la maikai o ka makaiii, i ua ma-, kuakane nei ame na keiki e ae i hele : ai i ka iakou hana maa mau o ka ma- ! hiai mauka o Makiki, hoea ae ia i kahi puppu kale o iakou kekahi kanaka ; maiihini, ua oleloia o Lihi-a kona inoa, , (ua oleioia keia kanaka, he hoi iioko ! o ka wai i kekahi manawa ma ke ano ' kino moo, a o ka kekahi hoi he ma* kauia), a o ka makuahine waie no o ka ' mea nona keia moolelo ko ka hale e kuku kapa ana i kekahi haie okoa

aku. Ike mai ia oia iaia nei, aloha mai ia, a aloha aku ia nohoi keia. nie ka oieio pu aku, "o keia haie o oukou ua piha loa ia i kanaka, īuii ko lakou hauoii e uwauwa ana pihepihe, a pela aku, a ike ae nei ia'u o ka meha no ia." Hoole loa mai la ua wahi luahine nei me ka olelo pu ana mai, "hookahi waie no kanaka oloko o keia haie he kaikamahine 1010, o na keiki e ae ame ka makuakane, aia aku nei la i uka o Makiki i ka mahiai." Pane hou aku la o Luhi-a, me ka hai aku nohoi 1 ka mea pololei, "o kela kaikamahine 1010 au i oielo mai nei, aole ia he kanaka maoii, aka, he eepa oia, a ina e mau loa ko oukou malama ana iaia, e pau loa ana oukou i ka make iaia." Hoomaka mai ia ke ano makau i ua wahi luahine nei, a pane hou mai ia, "Pehea la makou e pakeie ai?" *'A eia," wahi a Luhi-a. "e kanu ola oukou iaia, e kauoha oe i ka makua-

[ kane, ina oia e hoi mai; a penei nae ! oukou e hana ai, manma o ko oukou hana ana, e hoomakaukau oukou, i ai, i i'a, i wai e lawa ai no elima ia, I a,e noho hoi iloko o ka hale no na la elima me ka puka ole iwaho, mahope iho o ke kanu ana iaia, a e kahihi pu hoi i ka hale me ka ipu awaawa, a i keia mau po elima e ike ana oukou he elima mau klno hoopahaohao, oia hoi he kino ilio; i ka po mua, he ilio moo; po elua, he ilio ehu; po ekolu, kalakoa; po eha. he ilio hahai; po elima, he ilio keokeo; a hala keia mau po, hoomaka e kukulu i hale lau, i hookahi no la paa, e hoolako hoi i mau mea hou wale no koloko e laa, ka umeke hou, pa hou, a pela wale aku; a na keia makuakane ponoi no e hana na mea apau amfc ka hoolako pu ana aku i ka ai, i'a, a pela aku, iloko o ua hale lau nei i kela ame keia la, mai ka wa hoi ana e ike ole ai i ka mea nana e ai i ka ai a hikiikona wa e ike a. i ka mea nana e ai i ka ai. a eia nae ka'u kauoha, a i ike oia i na helehelena o ka mea nana e ai aua ka ai, mai noho oia a kamailio i ka ohana a poe e ae, ua ike oia i ke kino kanaka. aia maoli nana e hoi a komo iloko o ko oukou hale maoli, alaila, e loaa auanei ka pomaikai ia oukou. a i hooko ole oukou i keia kauoha hope a'u ia oukou. e nele no oukou." Pau ae la ka ia nei olelo ana me a wahi luahine nei, pea ae no keia heie ana. Kakali aku nei ua wahi nei a hoi mai nei kahi elemakule me na keiki e ae, hai aku nei oia i keia mau mea apau loa, hoomaka iho nei ua wahi elemakule nei e uwe i ke aioha, a peia pu nohoi me ua kaikamahine nei. uwe pu no me ia, helelei e wale mai no kona mau waimaka. a mamuli o ka nui hookokono a kahi luahine, kanu ola ia aku la ua Kaikamahine nei, a hookoia nohoi na mea a Luhi-a i hahai raai ai, he ku ka i ka weiiweli na hana 0 na po elima. e kaapuni ana i kahi hale o Jakou nei i na puni elima me ke ku ana ma ka puka o ka hale e hae ai me ka hamama ana o ka waha o ua poe ilio nei. i kela ame keia po, pela mau e hana ai, Kukulu ia nohol ka hale elike me ke kuhikuhi ame na mesa apau, "a aole i hooko keia wahi elemaKule i ke kauoha. i kona ike ana ka i ke kino o ua kaikamahine nei, hoi koke a kamailio i kahi luahine ua ike oia i ke kaikamahine, ma ia hope ibo nalowale ua kalkamahine nei. a ma ka moeuhane, i hui mai ai me ua wahi makuakane uei ona. i pane mai ai oia, "Kai no paha he aioha io oe ia'u, eia ka aole. e hoomanawanui ia la hoi paha e oe a hoi au iioko o ka hale, alaiia, pōmaikai oe. a ma kela mahope aku o kahi hunahuna ke ioaa ana ia oe." O ka pomaikai i manao ia e loaa ia laua oia no ka hookupu ia ana mai e na kanaka mamuii o ka ui o keia kaikamahlne. a o kahl hunahuna e loaa iaia oia kona iiio ana ae i kahuna lapaau 1 kokua la mai e ua kaikamahiue nei ka hoola ana i ka poe ma'i. A mai keia manawa mai a hiki I ka manawa a ka mea kakau ike ai, ka hamama mau ana o keia lua, a ua

| hoopiha ka poe i noho kokoke ma ua. | | aei i na a,no mea apau e piha j ua nei. ao ka mea apiki. aole I loa i piha ua laa nei. o ka wa no ia i Ike ia at ka piha a aiahop-e- mai ua hoi hou no * iike me maeoua. o keia > mau mea apau i hoole! ia iloko oiaiia i ua pau !oa i ka nalowaie. O keia ka moolelo e piii ana l keia ; iua e kapaia nei o Kaiuaolohe. • Ke haawi nel makou 1 ka mea aana 1 i haawi mai ia makou i keia mooiela j kahlko e pili ana ia Kaluaolohe ?? Malia hoi. be kulana moolelo okoa ae no kekahi e piii ana i keia mea hookahi no, e oluoiu ka poe i ioaa e hoike mai. a aa makou no e hoolaha aku. L. H.