Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 51, 17 December 1897 — LUSELEMA, [ARTICLE]

LUSELEMA,

KE KOA LAUOHO GULA O PERE-SIA-KA WELI O NA KUPUA O KA HIKINA-KA HIAPAIOLE O KE KIPUKA ILI-IDUMEA-KA LIO PUAHIOHIO O KE KUKULU KIXA—KA PAHiKAI'A KAMAHAO A KK KrP»"A LI'DIAMA

i'He Mook-lo Kaao P»-rcf!a. i nnuni?» mai e Hooalumahieliie» mailo'ko mai o ka I>uke SHAH-XAMEH, oh hoi Euke o na 'Lli. v:- ; ka olt?!o P r -resiā a i kn olela HawaiL? MOKUNA I. Ka hanau ana o Zoma ( ke koa lauoho hina o Peresia —Ka Piiuana o ka Manu Kupua Simorega —Ka Nane-hai-huna Pohihihi —Ka Hanau ana o Lusetema. E noho ana ma ke Aupuni o Peresia. i na Ja i aui koliullu loa aku la, he Aiii nona ka inoa o Sana. Xo kekahi mau makahiki lehulehn loa mahoi.e iho o kona mare ana i kana wahine i nele ai oia i nei mea he keiki, aka, mamuli o ka ulia pomaikai, aia hoi, ua hanau mai la kana aliiwahine he keikikane i papahiia kona helehelena i ka nani ame ka ui. E aaki ohelohelo ana ke kilipohe nonoula a ke kanaka maikai ma na papalina o ua keiki la, ua like hoi ke aiai maikai o kona ili me ko ka hau kakahiaka e alii ana maluna o ka ili honua i ke kau hooilo. 0 kona ano apau, he ui ia o ka ui, a he nani hoi a ka nani, a ua maemae i ke kai ka pua o ka hala. Oiai keia ui ame keia nani e haiamii ana maluna o ua keiki la, aia hookahi mea ano nui.loa i hookuemi hope mai i kona ui ame kona nani, oia ka hina ame ke keokeo o kona lauoho. Ma ka la i hanau mai ai keia keiki, aole loa i ike kona luaui makuakane iaia, a pela nohoi me kona makuahine. A i ka hala ana o na la ehiku, akalii no a ike kona liiaui makuahine iaia. me ka piha kahaha nui o kona naaU no ka hina e ana o kona lauoho, a no ia mea ua komohia nui loa ka hopohopo iloko ona, no kana aliikane. E makemake ana paha ia i ke keiki, aole paha. He mea i maa mau mawaena o ka lahui Peresia, o na keiki apau i hanauia mai me ke ano eepa o na helehelena, he mau keiki lakou i haweleia mai e na mana o ka pouli.. A mamli o keia manao maa mau mawaena oia lahui i kupu mai ai lea manao hopohopo i ke Aliiwahine. I ka piha ano o na la he umikumamalima o ua keiki la, ia wa i kauoha aku ai ke Aliiwahine i ke kahu hanai e hele aku e hoike i ke Aliikane no ke keiki, a e hai aku nohoi i na mea apau imua ona no ua keiki la. Mnmuli o keia kauoha a ke Aliiwahine. ua hele aku la a wahi kahu hanai nei o ke keiki imua o ka Moikane, a me ka wiwo ole ame ka maka'u ole nohoi, pane aku la ia: "E ke Alii hoano. mau loa ia o Peresia nei. I lawe mai la au imua ou, he lono hauoli. E hoopoinaikai mau ia no kou mau la kanikoo, oiai ua hoohauoliia mai ia mau la, e ka haawina pookela loa o ka makamae ame ka hiwahiwa lua ole! E lilo auanei keia haawina hiwahiwa i loaa mai ia oe i mea e upaipai haalulu ia aku ai na noonoo ana a kou poe enemil Oiai, i keia la, ua hanau mai la ma Peresia nei, he koa o na koa. he wiwo ole hoi 0 ha wiwo ole, a he keiki i poniia e na kulu-kehau hoano o na lani i hoolaia no kona aina hanau. He oiaio, ua hooko mai la na lani i kau mau leo pule, a o ka iini hoi o kou naau. Ano, e ke Alii, ua hanauia mai nau, e kuu hak aliiwahlne, he keiki kane, a oiai he uinikumamalima wale no ona mau la i keia wa. aia no na hiona apau o ke koa ame ke wiwo ole maluna ona. He keiki nani ia ame ka ui, aohe au wahi, e ke Alii, e hoohalahala ai nona, koe wale no kona lauoho, oia hoi, he lauoho kona i like kona aiai me na kulu kehau o Mauna Mera. Nolaila, e kuu Haku, e kuu Alii, e apo mai no kou ihiihi hoano ioa L ka haawina a ke Aka lokomaikai i haawi mai ai ia oe. e hooko ana hoi i ka leo o kau pule." I ka lohe ana o ka Moi i keia mau olelo, oia kona wa i haalele aku ai i ka nohoalii a hele aku la ia i kahi 1 malamaia ai o ke keiki. I kona hoea ana 'ku malaila; ike aku la ia i ua keiki la iloko o kona nani apau, aka, hookahi mea nana i hookuia nui loa mai i kona noonoo, oia kona ike ana'ku, he keokeo ka lauoho o ua keiki ia, elike me ka iauoho hina o kekahi elemakule. Aol& i kana mai ka nui o kona kaumaha. a komohia maoli nohoi ka manao naauana iloko ona, oiai. «a loaa mai he keiki. aka f he keiki nae hoi i ku oie i kona makemake. Ia wa ieha ae ia kona mau maka iluna ame ka hapai ana ae o kona mau lima, a puana ae ?a ia: "E ke Akūa e, o na mea apau i hanaia e oe. he maikai wale no la mau j»ea. Ina boi ua hana au i kekahi hewa, ina boi ua hana au i ka manaoio ana aku ia oe, a i ole ia, ua hele hewa paha au mai ia manaoio aku,

e ae mai &*. e hookipa aku i aiihi ana. a e kaia aiai oe i kun lawehala. Aka. e kmi Akua r. ua poipu ia knu «hane e ka bilahisa. no ka ha~:auia ana ma! e kau kauwa he keikK a'u e nana aku nei* ua hce*i mai \i aoioko mai o ka hanauna o Saiana. He' mau onohi maka uiiaii kona. a he man lauoho i Uke ke aial 0 kona boosmj. me ke aiaī o pua iilia. Heaha la auanei ka'u e oleio aku ai i ka wa a na'Hi o ka aina e ninau mai ai ia";.;, no keia mea huna pohilii? Heaha hoi ka*u e olelo aku ai no keia keiki a ke daimonio? He oiaio. o ke oia ana o keia keiki. he kumu hoohihia maj ia i na Ia o ko'u ola ana: a e konoia auanei au e ka hilahila e haaiele iho i ka nohoalii o Peresia nei- Nolaila. e ke Akua. he poino keia i kau mai maluna o'u." Alalla, me na maka i piha i ka inaina, huli iho la ua Moi nei, a katioha iho la i ka wahine hanai keiki. ma Ka oleio ana iaia penei: il Ke kauohn nei au ia oe. e lawe koke aku oe i keia mea hoomainoino a hoomaemaewaewa i kuu nohoalii, a waiho iho iaia ma na kula one o Mauna Keokeo. ma kahi hoi i maau ole ia e na wawae o ke kanaka, koe wale no ko na holoholona ahiu o na waoakua." Ua hoao mai la ka Moiwahine e kaohi 1 ka manao inaina o kana kane, aka, ua pane aku la oia iaia me ka piha inaina: "E ka wahine haumia, e ae anei oe, e au'a mai i keia mea hoomainoino imua o ko'u aloalii nei? Aole anei i akaka lea na moali hoailona o ke diabolo maluna o kela keiki? Ina ua oi aku kou minamina i keia keiki diabolo, mamua o ka nani ame ka hanohano au e aahu nei ma ka nohoalii o Peresia nei, alaila.-e ku oe a hele aku pela mai a'u aku nei, a e hele pu hoi oe me ua keiki la a ka mea ino." "E kuu Haku Alii," wahi a ke Aliiwahine i pane mai ai, me na waimaka e hiolo ana ma kona mau papalina, "ina la hoi o keia leo hookuke au i pane mai la, a. ua maha la hoi au mai na koikoi mai o ka hanau keiki ana, kā hua hoi o ko'u la kanikoo, ina no ua hele au mahope ona, Aole au e noho mamuli ou, e kuu kane; aka, heaha la hoi. e hele kuu keiki mamua, a aku nei au e «kali aku ai iaia." Alaila, huli ae la ua Aliiwahine la, a olelo mai la ia i ka wahine hanai keiki, e hii ana i ua keiki la, me kona mau waimaka nohoi e helelei ana: "E lawe mai oe, e Dalia, e honi aku au i kuū lei aloha, a lawe aku oe iaia no kahi a'u e ike hou ole aku ai iaia. E hele oe, a na ke Akua no e kiai ia olua." , Me ke aloha mokumokuahua e maokioki ana i ka puuwai o ke Aliiwahine, haalele aku la o Dalia i ka halealii, a kamoe aku la. kona mau kapuai wawae no, ke alahele i ka waonahele uliuli, kahi hoi e hoea aku ai i ka waoakua one, e &>opuni ana ia Mauna Keokeo.

He mau la ko ua wahine kau\va nei o ka hele ana mai ke kulanakauhale aku a hoea i ka ululaau, a he mau la nohoi kona o ka hele hoomanawaiuu ana iloko o ka ululaau a hoea i kona pka ana ma kela aoao o ua ululaau nei. Ike aku Ia ia i ka waiho mai a ke one, a e nopu hulili ana hoi ka wela a ka la. IKe koliuliu aku la ia i ka wekiu o kekahi' kuahiwi e oili mai ana ma kahi mamao loa, a hoomanao ae la ia, o Mauna Keokeo paha ia, kahi i kauohaia mai ai ia e lawe aku i ke keiki. Nolaila, mamua o kona au ana aku i ka loa o ua waoakua nei, ua* noho iki iho la ia malalo o ka malumalu o kekahi laau a hooluolu, oiai hoi ia i walho aku ai i ke keiki e paa ana iloko o kona puolo malalo pono o kekahi kumu i like loa kona ano me ka palai Hawaii. Maanei, oiai ua wahine la e noho ana, ua aoki mai la ka maka-poniuniu a ka pololi i kona houpo, a haule aku la ia malalo o ka malu lau laau, a hiamoe aku la. Oiai ia e hiamoe ana. me ka luhi nui e umii ana i kona klno apau. aia hoi, i ka hiki pono ana I ka hora 12 ponoi o ke awakea o na la 'ia, ia wa i kaalo ae ai ka manu kupua Simorega (Simorg) maluna pono o kahi a ua kauwa wahine nei e hiamoe ana, a pela pu hoi me ka bebe hookalakupua o ka lauoho keokeo, 1 ka lawa aoa iho o ua manu nei ilalo o ka honua, mai ka poiuiu mal o ka lani, ike iho la ia i ke keiki nani i paa i ka pnoloia, o kona wa no ia i eiemio iho ai mai luna mai o ka poiuiu ana e iele ana, a loaa ka pnolo i wahiia ai ke keiki a lele hou aku ia i ka lewa, me ke kamoe ana aku hoi o kona alahele no Mauna Keokeo. Aia maluna o ka piko o keia kuahiwi ka home noho o keia manu kupua. A ma keia wahi i lawe akn ai ua manu la i ke keiki iauoho keokeo a ke | kamahao. 0 ke alo o ka mauna e huli ana i ka ululaau UīiuU, he he pali kahania ia | i hoolaupai oie ia me na oiea alu, aka. I ma kooa aoao e huii ana i ka weiau j hema o ka hoima, he wahi ia i uluia : e kekahi uiwlaau nani loa. Aia maloko o na uluiaan la, na manu leo lea o kela ame k«la ano, na manu huiu

aanl o na ano «rai b«»iuu apau. a u.i kapaia keia alalaau o ke Kihapal Kapn o M«.uina K?v>keo. Aoi<? ka leo l-?a 0 koaa ir.au aiaan naei i loheia k * pepeiao o ko kanaka. 30?e hol kt? ;.•> Euau. huhi n i eaa maka ka me& kino uhaiii&. oi-ni. ua kapn a ua maiu ia kih&pai no ke Kupaa Sinw>rega. Ma ka vta a keia nsur.u •? hele aku aī iioko o keia mmaau, oia ka wa -e akoakoa mai ai ua ohaa» maea apau. imna ona a baawt mai : ka iakou mau hoomaikai ana iaia, me ka hauoii nui. O ka hame o keia ma&u, he halealiī no ia i hanaia me ka iaau kedera 1 omauia me na pohaku makamae o kela ame keia auo. O kana au kauwa, he poe maeu no lakou o na papa iike ole v O kana mau mea ai. he mau huaai no ia i laweia uoloko mai o na kihapai hua ai apau o ke ao nei. e kana mau kauwa hoolohe a hoopono. Ma keia halealii i laweia aku ai ke keiki lauoho keokeo a ke Aiii o Peresia a malamaia iho la e ua manu kupua nei. Ua hanaiia oia rae ka wai momona o ka meli i paipai pu ia me ka hau (snow) ano uaua o luna o ua mauna la, a ua like loa ka momona oia mea me ka waiu o ke dia wahine. 0 keia ae ia kahi i laweia aku ai, ke keiki iauoho keokeo, ame ke ano o kona hanaiia ana. No ka wahine kauwa hoi, mahope iho 0 kona ala ana ae mai kona h iamoe kulipolipo ana mai. aia hoi. o ka wa- x enakonu ia o ka po, a e papuhea ana ka pohu lai hoanoano ma na wahi apau o ka ululaau. Nana ae la kona mau onohi maka ma kahi ana i waiho ai i ka puoio i opeia ai ke keiki a paa, aia hoi, me ka haohao nui ame ka piha pihoihoi, ike iho la ia, aole ka puolo keiki, a ma kona wahi e waiho ana he mau hua-ai o kela ame keia ano. A i kela wa i lolie ae ai oia i kekahi leo kanaka e walaau mai ana iaia. ma ka olelo ana: "E ke kauwa-wahine hoopono. mai hopohopo oe no ke keiki. līa malama ke Akua i Kana, oiai ua haakei ka naau o ke kanaka a hoowahawaha 1 ka ke Akua makana. B ala, e ai i ka ai i hana ole ia e ka lima paumaele o na keiki a Adamu: E hoi aku oe ma ke ala au i hele mai ai." No keia mau huaolelo ana i lohe maopopo aku ai, ala ae la ia a ai iho la i na hua-ai, me ka mama ana o kona noonoo, a hoomaopopo iho ia ia, ua iho mai ka mana o ke Akua, a malama mai i ke keiki i hawiia iloko o ka poino. Ai iho la ua. wahine kauwa la i na hua-ai a hiki i ka paa maikai ana o kona houpo i hoohakahakaia e ka pololi, alaila. haule aku la ia ma 'kahi ana i hiamoe mua ai, a hookuu aku ia iaia iloko o ka aina moeuhane. Oiai hoi oia e hiamoe ana, ua hakiwai la kona uhane me kekahi manu kupaianaha loa ana i ike mua ole ai. Lele mai la ua manu nei mai ka piko mai o kekahi mauna a ku mai la imua ona, a ia wa oia i olelo mai ai: "E Dalia. ka wahine hoopouo a'hoolohe. E huli hoi aku ana oe ma ke alahele au i hele mai ai, a i kou hoea ana i ka halealii o kou haku. e hoike aku oe iaia, ua hooko oe i kana kauoha. Ua hookoia hoi kona makemake, elike me kana kauoha. E hai aku oe i ke Aliiwahine, eia no ke ola nei ke keiki. aole i kailiia aku kona ola mai iaia aku. Na ke Akua no e malama i kau mau haawina apau no ka pomaikai o na manao lawehala a Adamu. E hoomanao hoi oe, o ka mea e kamailio aku nei ia oe, oia no Simorega. ke Aliiwahine o Mauna Keokeo. Malalo o na kauoha a ka Mea Hoano loa, ua lilo ke kiai ame ka hanai ana i keia keiki i hai-na ia malalo o ko'u mau eheu. Ua hea ia kona inoa o Zoma ke koa. a oia auanei ka makuakane o kekahi keiki e hanau mai ana ma ka wa pono, i(o ka nohoalii ana maluna o na Aupuni he nui, a o kona ikaika ame kona wiwo ole, e lalapa ana ia mau mea me he lapalapa la no ka umi ahi enaena maluna o na mana kupua he nui. Awe! Auwe ke kupua, ke alii ame ka lahuikanaka e kue aku ana i ua keiki ia. Nolaila. i kou hoi ana, e loaa no ia oe na haawina oluolu ame ka maalahi. Aia mawaena o na hua-ai au i ai iho la i keia po, he lau laau hoomaona pololi. a he mea kinai hoi i ka makewai. O kou kokua ia ma kōu alahele. I kou hoea ana mawaho o ka ululaau a ike aku oe i ke ao aina o kou kulanakauhale. alaila. e kiola ae oe i ka lau laau mahope ou, oiai, ma kou wa e ike &i i kou kulanakauhale oia ka wa e pau ai ka mana o ka lau laaa. Oke aiahele au e hoi aku ai, he malaelae aaa la me ka oluolu. Aloha—aloha. B ala ae. na ao." (Aole i pau.)

He mea pono I kela. &me kela ohami ke loaa ona laan lapaao mama no na ma'i o ka opu. I laau lapaau puhlll ol# no Jra "Moku fno loa o ka lepo" fl>iarhea) Naha, X7mli, Kolera »*»• na mai apan o ka opu, aole he laaa I». paan oi aku o ka maikai eilke me ka PEKRY DAVIS LAAU PENrKTLA (Paiii Km«r). Ua lawelaweia keia laau no na makahiki he A hana mau ia nei t k«la ama kela la* ma na atea apaa oka hoiioa Q «L o k* HqS Kuai Laao Lapaao o Ho!iisur %a Ahm.