Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 52, 24 December 1897 — Page 1

Page PDF (1.28 MB)

This text was transcribed by:  Rob Escuadro
This work is dedicated to:  ko'u hoaloha James "Kimo" Kelii o Waianae

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXXVI.          HELU 52.          HONOLULU, POALIMA, DEKEMABA 24, 1897          NA HELU APAU 2682

 

Hoolaha Loio.

 

     WILLIAM A. HENSHALLL.

     Loio Kokua ma ke Kanawai - a he Notere no ka Lehulehu.

113 Alanui Kaahumanu, Honolulu, Ko Hawaii Pae Aina.

tf.

 

W. R. KAKELA.

Loio a he Kokua ma ke Kanawai

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.

2870

 

LYLE A. DICKEY.

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

Alanui Kaahumanu, Helu 14.  Tel. 682.

Iloko o ke Keena o ka Loio Kuhina mamua, a he Loio Hoopii ma ka Aha Apana o Honolulu.

E hookoia na hana pili kanawai apau mai na Mokupuni mai.

O. A. F. Tavares, Kakauolelo, Maheleolelo a Notare no ka Lehulehu.

1yr.

 

Hoolaha Kumau.

 

Papa !  Papa!

Aia ma kahi o

LEWERS & COOKE

(Lui Ma.)

Ma ke Kahua Hema o na Alanui Papu me Moi.

E LOAA NO NA

Papa Nouaiki

O kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka

Na Puka Aniani

Na Olepelepe

Na Pou

Na O'a

Na Papa Hele

Na Papa Ku

Na Papa Moe

 

Na Pili Hale O na Ano apau.

A me na

Wai Hoohinuhinu Nani

O Na Ano Apau.

 

Na Palaki o na Ano he Nei Wale.

     Ke haiia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana me ka laua Oihana no ka Uku Haahaa Loa @ like me ka mea e holo ana mawaena o Loaa a me ka Mea Kuai.

     E Hele Mai o Wao no Oukou Iho.

     Mamuli o ka pilikia o Rev. C. M. Hyde, nolaila, ua kaulua ka puka ana aku o ka Buke Kula Sabati "Ka Hoahana."  E nana ae i kana olelo hoolaha ma ka pepa o keia la.

     Ke konoia aku nei na makamaka ame na hoaloha e lawe mai ina he mau mea pa'i kekahi a iukou, oiai, ua hiki loa ia makou ke holawa aku e like me ko oukou makemake.  O na laina inoa wai gula e paiia no me ka mikioi loa mawaho o na buke ame na eke ili paa lima a na lede.

 

Lubiana Kasimila

 

MOKUNA XII.

Ke Kakela o Valesebuga.

     Aia hoi, pa-e hou mai la no ka lea:  :E Walasetona, aohe au mea e maka'u ai mai a'iu aku, aka, ke ike oe ia'u a hoopaa oe i ka pono a'u e haawi aku ai ia oe, e pomaikai auanei oe.  Nolaila, i ninau hou aku au ia oe, Makemake anei oe e ike i ke kumu i kukuluia ai ka Hui o na Naita o ka Lima Ulaula?"

     Aole no i ikeia aku ke kino o ka mea nona keia leo kahea, aka, o na huaolelo nae i laweia mai e ua leo la, he maopopo no ia ame ka moakaka.

     Aole o Walesetona he kanaka naau opaha wale i nei mea he makau ane ka hopohopo: aka, ke kanaka oia i hoopihaia kona puuwai me ke koa ame ka hopo ole, a ma kahi o kona manao ana iho he leo keia no ka lapu e hea mai ana iaia, manao iho la ia he leo no ke kanaka ola, aka, aia paha kela mea kino maloko o kekahi wahi huna loa o loko o ka hale kakela.

     Ua ike no oia a ua hoomaopopo no hoi, he lehulehu loa na wahi huna o loko o ka hale kakela i ike ole ia e ia.  ua hoomaopopo nohoi oia ma ke ano o ka leo i pa-e mai ai iaia; a ma ke ano o kana ninau i ninau mai ai iaia, he mea kanalua ole he kanaka oia noloko o ka Hui o na naita o ka Lima Ulaula, ka hui hoi ana i makemake loa ai e ike i ke kumu o kona kukuluia ana.

     He mau pule kakaikahi wale no i kaa hope ae, aia hoi, ua ike oia i na kino make o kekahi mau kanaka eha i haulehia ko lakou mau ola makamae malalo o ka hookoia ana o ka olelo hooholo weliweli o ka Hui o na Naita o ka Lima Ulaula.  O keia poe no nae ana i ike aku ai, ua laweia ko lakou mau ola e ua Hui la, he poe lakou i ikeia ko lakou lawelawe ana i na hana karaima kiekie loa.  Ua ike nohoi ia, o ua poe kanaka ia, he poe lakou i hooko i na kauoha a na lii o ka aina.

     Oiai ia e noonoo ana i keia wa, e like me ia i hoikeia ae la aia hoi, me ka leo uuku a malie hoi, pana ae la oia:

     "E ka mea pahaohao, ke lohe mai la no anei oe la'u?"

     "Ae," wahi a ka pane.

     "Ina pela, e hai aku au ia oe, ua makemake loa au e ike i ke kumu i kukuluia ai kela Ahahui nana e hoopuanuanu nei i ko'u houpo."

     "Alaila," wahi a ka leo i pane mai ai, "e halawai mai oe me a'u i ka hora umi-kumamalua ponoi o keia po maloko o ka halepule.  O oe hookahi wale no ke hele mai a e hele mai ana oe ka puuwai kamakaia!  E hele io mai ana anei oe?"

     "Ae," wahi a Walasetona i pane aku ai.

     "Nolaila," wahi hou a ka leo; "aloha oe, a hoea i ka hora a'u i hoike aku a ia oe."

     I kela wa, kamoe aku la na kapuai o ua Walasetona nei no kahi e loaa ai iaia o RTahela, ka wahine a ka wiliki nui o na halepaahao o loko o ka hale kakela o Valesebuga.

     I kona hoea ana aku i ke keena o ua wahine la me kana kane, ike aku la ia o ua wahine wale nei no ke noho mai ana, a haawi aku la oia iaia i na kauoha apau e pili ana i ka Lede Ariadane.  A oiai nohoi oia e kamailio aku ana i ua wahine la, aia hoi komo mai la kana kane.

     He kanaka keia nona na makahiki he kanalima.  He kino puipui a ikaika kona.  he kuoo kona mau helehelena apau, a ua kahakahaia maluna o kona mau maka na hoailona o ka makau ole ame ka wiwo ole.

     O ka inoa o keia kanaka, oia no o Siana.

     O kona wahi i hanauia ai, o loko no ia o ua hale kakela la, oiai o kona luaui makuakane, oia no ka wiliki mua o ua hale kakela la.

     I kona komo ana mai hoi, a lohe i na olelo a Walasetona e hoike ana i kana wahine, ua ninau mai la oia no ka mea e pili ana i ka lede Ariadane, a ua hoike aku la nohoi o Walasetona i ka moolelo holookoa e pili ana i ua lede opio nei - ke ano o kona holomahuka ana aku mai ka hale kakela aku o Frankenstein - kona halawai pu ana me kekahi mau kiu elua o Frankenstein - kona ike ia ana maloko o ka ululaau o Bohemia Walde - ame ka lawe aihueia ana mai o ua lede opio la.

     Ma ka mea hoi e pili ana i kahi pupupu hale o Manafereda ma i noho ai maloko o ka ululaau, ua hoike aku la ua Walasetona nei imua o Siana ma ke ano penei:

     "He wahi pupupu hale keia iloko o ka ululaau o Bohemia Walde.  He wahi nohoi ia i ike ole ia e na kamaaina oia mau kaiaulu.  Aka, o keia wahi nae, ua ikeia ia i keia wa, a oia kekahi o na punana o na Naita o ka Hui Lima Ulaula."

     I ka hooki ana ae o ua Walasetona nei i kana mau kamailio ana, aia hoi, ina i nana pono loa aku oia ma na helehelena o Siana ina no ua hiki oia ke ike aku i na ouli e hoike mai ana i ke ano e o kona noonoo; aka, aole nae oia i ike aku i ke ano e o ua wiliki nei.  Ua haawi mai la hoi oia iaia nei i na hoomaikai ana no ka moolelo ana i hoike aku ai iaia me kona olelo ana mai hoi imua o Walasetona, e malama loa ana laua i ka lede opio, me ka maikai ame ka maalahi, a e hooko pono loa ana laua i na kauoha apau e haawiia mai ana ia laua.

     Nolaila, i ka huli hoi ana aku o Walasetona, mahope iho o kona hooko ana i kana misiona, aia hoi, kamailio aku la o Siana he mau wahi huaolelo pokole loa i kana wahine, alaila, hele aku la ia me ka awiwi nui no ka halelio.

     Malaila, kauoha aku la ia e hana koke ia ka noho o ka lio pookela loa o ka holo, mawaena o na lio apau o Valesbuga Hale.

     I ka makaukau ana o ua lio la, ia wa oia i hoike aku ai imua o na liikoa kiai o loko o ka hale kakela e hoouna ana oia i kana keiki no ke kulanakauhale o Pisika, ma kekahi huakai ano nui loa.  Ua hai e aku ia nae ua Siana nei i na kauoha apau ana i makemake ai i kana keiki e hooko aku ma kahi malu, a oia mau kauoha ka ua holo-lio opio nei i ahai aku ai no kahi a kona luani makuakane i kauoha ai iaia e hele aku.

     (Aole i pau.)

 

KE PALE ANA AKU I KA MA'I NUMONIA.

     I keia wa o ka makahiki, he mama loa ka loaa ana mai oia mea he anu, a ina e hookuu wale ia aku ana ia me ka hoao ole ia e kaupale i kona nee mua ana'ku, alaila, aole e ole ana ka hoea mai o ka ma'i weliweli i kapaia, he Numonia.  Aole makou i ike i kekahi laau lapaau oi aku o ka maikai no ka hoola ana i ke kunu a i ke anu paha, elike la me ka Laau Hoola Kunu a kamalena.  Ua nui launa ole mai ka makou hoohana ana ia laau a ua holopono nohoi.  Oolagh, Ind. Ter. Chief.

     O keia wale no ka laau lapaau i ikeia he hiki ke kaupale i ka Numonia.  Mawaena o na tausani i lawelaweia ai ia no na ma'i anu ame ka ia grippe, aole loa makou i ike iki, ua hoea aku kekahi oia poe ma'i i ke kulana Numonia.  He mea pono i ka poe i loaa na akemama nawaliwali a hopohopo paha o loaa i ka ma'i Numonia, ke loaa ona laau lapaau o kela ano i ke alo.  E kuaiia ana e na poe kuai laau lapaau apau.  O Benson, Smnith & Co., na Agena noi Ko Hawaii Pae Aina.

 

KA MEA HUNA POHIHIHI

Uneaiia e Hoouloumahiehie no "Ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii."

     I keia wa i haalele aku ai ka Haku Opio Rosevena i ua Lede Opio nei a oia hoi ka manawa i komo hou mai ai ka wahine malama hale, a hui mai a me Alamira a nana i lawe loa aku iaia a hoea i kahi e ku ana kekahi moe i hanaia me ka maiau loa.

     "E Miss," wahi a ua wahine malama hale nei i huli mai ai a kamailio mai la ia Alamira.  "Eia kou wahi e hooluolu iho ai i keia po.  A i mea e loaa ai ia oe na kokua ana i keia po, ma na wa apau au e makemake ai, e moe ana au maloko o ka rumi e pili mai ana me keia."

     Alaila, huli ae la ua wahine kauwa nei a loaa kekahi noho paipai, ia wa oia i olelo mai ai a Alamira, e noho oia maluna oia noho, a e kahi hoi oia i kona lauoho, a wahi ana olelo mai ai i ka lede opio, he mea ia e oluolu ai kona poo.

     No ka maikai ame ka oluolu o na olelo a ka wahine malama hale, ia wa oia i noho iho ai maluna o ka noho pulu, elike me na olelo a ua wahine malama hale la.

     ma keia wa, oiai hoi ka wahine malama hale i lawelawe iho ai i kana hana, i kamailio ae ai o Alamira iaia i kana mau mahalo ana apau no ka haku opio Roevena no ka nui launa ole o kana mau hana aloha i lilo ai oia i mea aie kaa ole.  Aia ka wahine malama hale ke hoolohe la me ka hialaai nui no keia mau olelo a ka lede opio.

     I ka pau ana o ke kahi ana ame ka hoomaemae ana o na wahine malama hale la i ka lauoho o Alamira, ua ike io iho la oia ua mohala maikai ae kona poo, aole hoi elike me mamua aku ke ano kaumaha a poluluhi.  Me ka leo oluolu, olelo mai la ua wahine malama hale la ia Alamira.

     "Ea, he mea maikai loa nou ka hoi ana aka e hooluolu i keia wa.  O ka loaa ana ia oe he hiamoe maikai ana i keia po, he mea ia e oluolu ai oe i ke kakahiaka o ka la apopo.  Ina hoi e makemake oe ia'u i keia po, alaila, e hookani ae oe i kela bele e kau mai la ma ke poo o kou moe a e hiki mai no au maanei no ke kokua ana ia oe."

     Mahope iho o ka haawi ana o laua i na aloha ana, mawaena o kahi ame kahi, uahaalele mai la ka wahine malama hale ia Alamira, a hoomakaukau iho la hoi keia iaia iho no ka hoi ana aku e hiamoe.  Haule iho la kona mau kuli ilako, ma ka aoao o ka moe, a pule aku la i ke Akua e haawi ana iaia i na hoomaikai ana no na haawina pomaikai i loaa mai iaia ma ia ia mamuli:  o kona pakele ana mailoko mai o na poino he nui.  Ua pule aku a nohoi ia e malama mai ke Akua i kona mau makua aolha ame kona mau pokii, a pela hoi me kona kupunakane me ka Haku Tereveliana.  Aole nohoi oia i poina i ke noi ana ku i na lani e aloha mai i kona mea nana oia i hoopakele a o ka mea hoi nona ka home ana e hoaumoe ana ma la po.

     Aka, e kuu makamaka heluhelu, ma ka wa a ua lede opio nei i puana ae ai i ka inoa o Rosevena ua oni kapalili ae la kona puuwai me he mea la he inoa ia i hoonenehiwa nui ia e ia - a pela io no nae.

     Mahope iho o ka pau ana o kana pule ana ua hoi aku la oia e hiamoe a he mea oiaio ua apo mai la na hoonee oluolu ana a na uwea o ka bela me ka maikai i kona oiwi kino, aole hoi i liuliu mahope iho ua kailiia aku la ia i ka aina moeuhana.

     He oiao, aole loa oia i puoho iki a hoea i ke kakahiaka ana.  Ma ka wa mua loa i oaka ae ai kona mau maka i ke kakahiaka, aole mai koke iaia ke hoomaopopo i kahi ana e moe ana.  A i ke au ana ae o kona mau maka ma o a maanei. aia hoi, ike aku la ia i na kukuna o ka malamalama e o mai ana me ka mahiehie nui.  Ike aku la nohoi ia e lalapa mai ana ke ahi o ke kapuahi hoopumehana o kona rumi, a ia wa oia i hoomaopopo iho ai, eia ka oia malalo o ka malumalu hale a ke aloha.

     "Ua awakea loa ia ka paha au?"  wahi ana i ninau iho ai iaia iho.  "Ua hala aku nei ka paha o Paulo?"

     I kela wa iaiau mai la oia i kana wati e waiho ana maluna o ke pakaukau e ku ana ma ke poo o kona moe, a i kona nana ana iho ike iho la ia he umi minute i hala o ka hora ehiku.

     Alaila, me ka awiwi nui, ala ae la ia, a haalele aku la ia luna o ka moe.  Komo awiwi iho la oia i kona kapa a hoomaemae iho la iaia.  Ike iho la ia ua pau ka eha o kona kino ame ka mauluulu o kona mau iaia, koe wale no ke ano poluluhi a kaumaha o kona poo.

     Ma ka wa i pau pono loa ae ai kana komo kapa ana ame kana hoomaemae ana iaia iho, ia wa i komo mai ai ka wahine malama hale.  He mea oiaio, e aahu ana ua lede opio nei i ka nani apau, e hiki ole ai i ka mea puuwai kupaa, ke hoonaueue ole ia.  Ma ka wa a ka wahine lawelawe i komo mai ai, ua haawi aku la o Aamira i kona aloha iaia me ka ulumahiehie, me ka ninau ana aku hoi:

     "Pehea la; ua pau anei ka aina kakahiaka o ka Haku Rosevana?"

     "Aole, e Miss," wahi a ka wahine malama hale i pane mai ai.  "Aia oia i keia wa maloko o ke keena hookipa me ka makaukau loa no ka hele ana aku ma kanahuakai i keia kakahiaka.  Nana au i hoouna mai nei e komo mai e ninau ia oe, pehea la oe.  Ua piha pihoihoi maoli la kona manao, o kua-ma'i maoli paha oe i kela kakahiaka mahope iho o na luhi ame na inea i loaa ia oe ma ka po nei."

     "Ina peoa, e ai pu ana au me ia," wahi a Alamira i pane aku ai imua o ka lede malama hale, "ina nae hoi oe e oluolu ana e alakai aku ia'u imua ona. Ke ike nei au ke omamaka ae nei ka ono o ka ai iloko o'u:  a e hai aku au ia oe e ka lede maikai e haawi aku ana au i kela kakahiaka i na hookaau maikai loa ana i na mea ai i hoomakaukauia e oe i keia kakahiaka."

     Nolaila, hele pu aku la laua a hoea ma ka puka o ka rumi hookipa alaila, haalele iho la ka wahine malama hale ia Alamira a oia hookahi wale no kai komo aku iloko.

     I kela wa e holoholo ana ka Haku Rosevana iloko o ka rumi me na helehelena ano pihoihoi e mohala ana maluna ona.  I kona wa i lohe ai i ka hemo ana ku o ka puka ame ke pani hou ia ana aku a me ka huli ole ana mai hoi o ua haku opio la a nana mai i keia mea e komo aku ana ua ninau mai la ia me ka manao loa no o ka wahine malama hale no ia ia i komo aku ai:

     "Pehea ia? Ua ma'i loa ia anei oia?  Aole paha - "

    Aka, i kona huli ana ae a nana mai, ma ka wa i hele ai oia a huli mai no keia aoao o ke keena aia hoi me ke pihoihoi nui ike mai la oia ia Alamira. a ia wa oia i holo mai ai e halawai me ia.

     "He hauoli keia i moeuhane anba ole ia e a'u."  wahi a ua haku opio nei i pane ae ai.  "Aole au i manao e ala mai ana oe e ike ia'u mamua o ko'u hele ana aku ma ka'u huakai.  Ua ane kaumaha loa ia nohoi au nou, ua manao au, ua nawaliwali loa ia oe.  Aka, i keia wa, ua hoomamaia kuu kaumaha nou a e hele aku auanei au me ka naau hauoli nou.  Pehea la oe i kela kakahiaka ua oluolu anei oe?"

     "Ua oluolu loa loa au, e Paulo, koe wale no keia he wahi poluluhi iki ala i kuu poo aka, manao nae au, iloko o elua paha la, a mama loa no au.  Aka, e Paulo i kou halawai ana aku me Papa ame Mama mai hoike aku oe ia laua i na mea au i ike ai no'u nei.  E hai aku oe ia laua no ka nui o ko'u aloha ia laua a no ko'u hilinai nohoi ia oe.  E haawi ia laua i kuu aloha a nui a pela no i o'u mau pokii kaikunane."

     I kela wa i alakai aku ai ka Haku opio ia Alamira a hoonoho iho la iaia maluna o ka noho me ka hooia ana.

 

 

     {O keei mnau kii elua maluna ae, hookahi e hoike ana i ka "Uhane o ka Noeau," a o kekahi o "Bacchante."  O ke kii mua, oia ma ka akau oia ka "Uhane o ka Noeau."  He hoailona no ka hale heluhelu buke o Bosetona.}

     {O keia poe kii ekolu e kau ae la, o lakou na keiki paani kinipopo peku wawae kaulana loa o ke kulanui o Iale. O ke keiki mua, he 210 paona, ma kona hema ae he 210 paona, a o ke keiki ma kona akau, he 230 paona.}