Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 1, 7 January 1898 — HOIKE KULA SABATI. [ARTICLE]

HOIKE KULA SABATI.

Ua-malamaia he Hoike Hapaha o na Kula Sabati i Huiia o Kalihi ame Moanalua maloko o ka luakini "Ka Hau 0 Heremona," Kalihi, Honolulu, Oahu, Dec. 26, 1897, malalo o na alakai ana a ke Kahu Kula Sabati J. K. Malao, Jr. Hoomakaia na hana ma ka hora 11 a. m. ma ke mele ana ame ka hoomaikai ana i ke Akua ma ka himeni aoao 64 o ka Lei Aiii a.me ka pu'.e a ka makua S. Paaluhi. Eia r.a Kula Sabati i hiki mai: Ka-lihi-uka (Apana 1) i ka leo o na manu; Ka:ihi-kai (Apana 2), o ka makani Hanapeepee; Kalihi-waena (Apana 3), 1 ke kiko-waena; Puuhaie, i ka nehe a ke kai; Kapalama, o ka makani o Launiu, ame Moanalua, o ka makani kau- . lana f he. "Hoeo." _ . Mahope iho o'ka! pau ana o na kanaenae hua pule, ua lilo mua ka hanohano o ka wehe ana i na hana i ka papa Kula Saba.ti o ka Makani Hanapeepee, 'malalo o na alakai ana a S. Hoopii. # He maikai na niele i meleia mai, a he maiau na haawin", a he ku maoli no i ka hauo'i ke nana aku. I ka pau ana o ko lakou manawa, iloko 0 na minute helu wale no. ua ka.heaia ke Kula Sabati o Kalihi-uka, o ka leo -o na manu. No keia kuia, he hookahi no haumana, a i alakai ponoi ia no e ua keiki la, oia o Mr. S. Keawe. He ku 1 ka ilihia na mea apau e nonoho ana a. e hoolohe ana i na ninau ame na mele e meleia mai ana e ua keiki ';n 0 ka uka iu, me he mea 1a he puali nui lakou. aka, hcv hookahi wale no nae. No keia kula. ka mahnlo nui ia ame ka olelo kaulana, "Hookahi wale iho no hawae, lau hu-e Kona." ' Mahope o keia he himeni hui Hoku Ao Nani aoao 210. Mahope o ka pau ana o ka himeni hui. ua kaheaia Jra papa Kula Sabati o ke kiko-waena (Ka-lihi-waena), i e ke Kahu Kula Sabati. Ma keia nap?.. he mau haumana mailoko mai o na kumu pana o ke Kula Sabati ame na kaikamahine leo olu o na Kamehameha. He maikai na haawina i hanaiia rhai imua o ke anaina, a he nani lioi na mele, a ua la.wa hoi ia i ka ono o na Doe e hoolohe aku ana i keia hana maikai. ( I ka pau ana o keia papa me na mahalo nui ia, ua kaheia ka pap4 Kula .Sabati o ka Makani o.Lau Niu (Kapalama), malalo o na alakai ana a Mr. S. N. Hipa, he loea ma na mea me'.e, Ua lai a ua meha pu ke anaina. mai o a o. He mea. oiaio, ua hiki ae lakou ma ke kahua o ka hana a ua hanaia na mea apau me ka hialaai nui ia me na hoomanao poina ole no ko lakou alakai, oiai oia e kuukuu ana i na waipiiīia o-la-o-ln. o kana ipu alabata i piha i ka uwi'.a o ka nani me ka makahehiia nui ia. Mahope o ka nau ana iho o keia pana, ,he himeni hui Hoku Ao Nani aoao 197. 1 ka pau ana o ka kimeni hui, ua īha-' lama.ia he lulii Kula Sabati no ka pomaikai o ka waihona Kula Sabati, a ua loaa mai na materia nani he $6.00. Mahope*iho o keia hana lulu, ua kahea ia ke kai nehe (Puuhale), malalo o na alakai ana a Isaac Sherwood. Ia lakou ma ke kahua, ua Maawi ma.i keia papa i na haawina me ka moakaka pono ] ame ka maemae, a o na mele hoi, he mea. e ka walohia. me he la, he mau. pua'i anela e iho mai ana, iloko.o na naipai nui ia, a pela lakou i hoi aku ai no ko lakou mau noho. I ka pau ana. o keia papa. ua kaheaia ka pana Kula Sabat.i o ka makani kaulna Hoea o Moanalua. Ma keia pa.pa i he elua mahele; mahele mua o na no- ! kii i alakaiia e Miss Julia .Lowell o ke j Kula Kaikamahine o na Kamehameha. He nani ka lakou mau haawina. a he ' nanahe hoi o ka lakou mau me'e ana. a ua kupono loa lakou ke oleloia he mau koa liilii no Tesu. I ka pau ana o keia mahele mua. ua ku mai ka mahele elua. oia hoi na makua. i noho a.lakaiia e Sol. Paawela. Ua hanaia na haawina m.e ka eleu nui, a o ka oi loa aku o ka lakou mau himeni. He e!ua wale no a lakou mau himeni, ak?. ua lawa i?» e hoopoina ole ia ai no na keneturia. oiai o ka nanahe o ka leo soprano o Mrs. Pilllua Kamakauahoa; he oi ae ia a keia makaneni e haa.heo nei, ā i ole, o na lehulehu no

paha i ike a i lohe, me he la he papa himeni keia mailoko mai o na awawa, e hoike ana i ko '.akou mau leo :<upinai (eeho) kekahi mahope aku o kekahi. Me na mahalo nui ia, ua hookuu mai keia papa no ko lakou mau wahi. 0 keia panina hope loa o na hoike, nolaila. ua kaheaia na manaolana paipai iwaena o na makamaka ame na hoaloha i hiki mai, a ua lilo ka hano-ha-.o i ka hanai ana mai i na manao paipai ia Mr. Haleo'.e, kekahi o na keiki o ke Kula Kahunapule Pakipika Akau. He uuku kana mau wa'puna i hoopipii mai ai, aka, ua lawa ia no na makahiki lehulehu e poina ole ai. Mahope o ka pau ana. o keia, ua kaheaia ka makua S. Paaluhi, a mai iaia mai i paipai nui mai ai i na Kula Sabati elike me ka mau, aka, o kana mau olelo. me he waiu la ia e kahe ana ame ka meli e kulu ana no ka poao o na Kula Sabati ame ka holomua. Mamuli o ka pokole o ka manawa, ua hoopokoleia mai na hana, a ua hookuuia na hana hoike ma ka himeni hui Hoku Ao Nani aoao 178 ame ka pule a Mr. Haleole. Mahope o ka pau ana o ka pule hookuu, ua kauohaia ke anaina e noho maluna o ko lakou mau noho. no ka haawi ana aku i na mea ai mama, oia hoi na meaono, na ko ame na waimomona, ma ke ano hoomanao Karikimaka. Nolāila, ua ai a la.wa me ka nani ame ka maikai, a ua pau na hana ma ka. hora 1 p. m. 0 ka huina o na haumana Kula Sabati i hiki mai he 75, a ke huiia me ke araina i akoakoa mai ua oi aku no ia maluna o 200. P. D. PEABODY. Honolulu, Jan. 3, 1897. Na Kula Sabati ma ke Alahele no ke Kulanakauhale Momi. Mahope o ka pau ana o na hana Hoike Kula Sabati o na Kula Sabati Huiia o Kalihi ame Moanalua, Dee. 26, 1897, a ma ka la 27 ae, Poakahi, mamuli o ka lokomaikai ame ke aloha palena ole o ka mea i maha'q nui ia, Hon. S. M. Damon, ua haawi mai la oia i ke kauoha ma o ko makou Kahu Kula Sabati ame kekahi makuahine haole, Miss \nnew, e haawi ana oia no ka o na haumana Kula Sabati e holoholo kaa ahi mai Honolulu a hiki i ke Kulanakauhale Momi, a hoi hou mai ma ka la i hoikeia ae la maluna. 1 ka aneane ana ae i ka ma.nawa e haalele iho ai o ke kaa ahi i kona kulana mau, ua kau ae la. na ohua apau i manaoia no keia huakai manawalea," a ua haawiia maii e ka lokomaikai o ea alii kaa na kaa ohua no na haumana. I ka hookuene pono ana iho o na mea. apau, oiai ka manawa ame ka hora e kali ana, ua lele e ae la ka manainana kuhikuhi minute he 15 mau minute i hala ae o ka hora 9, a oia no kā wa i loheia aku ai o ke kani ana mai o ka leo o. ka bele, he hoike ana mai hoi e haalele iho ana ke kaa a niau aku ma kona alahele, a ia wa pu no hoi i loheia aku ai ka leo o ke alii kaa e kahea ae ana* "all board," a o ka wa no ia i lawe aku ai ka"Lanakila" a lilo, me he manu !a e lele ana, e niniu poa.hi ana na huila, e nome hala ole ana na leu'e, a e alaume ana hoi ka mahu i kana hana. He mau minute helu wale no kaui ana ke oeoe, eia ka i Moanalua. Me ka eleu nui ua kau mai la ko laila mau haumana, mai na manu punua a na manu i okala na •hūlu, aka, ua helu manu-ia nae lakou.Haalele iho la ka "Lanakila" a lele aku la me he kaupu la imua o ka makani. Hala' hope ae la ka. lae o Wawaloa, kau ana puu o Waikele mamua me he opua la. Nana aku la. ia kula, he mea e ka nani, me he moena pawehe Ia no Mokuleia, • eia iiae he ulu kolu na laau hoonani o keia wahi. Maalo ana makou i ka Puuloa station, iho ana ka "Lanakila" i Halawa, e nana aua i ka nani o ka Moku Umeume, a he kani ana no ke oeoe eia (ea o Aiea keia, a lie m?u pekona helu wale no hala ae la o Kalauao mahope o makou, kau ana 0 - Waimalu mamua, e hoike mai ana ua kokoke mai kauha'e. Aole no hoi 1 īiu iho maalo ana o Waiau i ka wai mapuna a o lee kuu iho la. no ia o ka maha. a hoopaaia iho la ka hele ana 0 ka "Lanakila," eia ka ua hiki makou 1 ke awa lai o (Beulah Land) Mauana Grove. Ka Hiki ana i ka Hale. Ua. hiki aku la makou i kalii i manao ia he māu minute helu wale no koe kani ae ka hora 10 a. m. me ka maikai ame ka'maluhiluhi ole. Ia makou apau i komo aku ai ma.la'.o o ka malumalu 0 keia hale, he nui na mahalo ana no J ka maikai anie ka oluolu o ka ea, aka, j ua lawa ia. no na poe kamahele o keia ; huakai malihini. I I ka aneane ana i ka manawa e hoea mai ai ke kaa ahi, ua malama hou I makou he anaina himeni i mahelehele i ia- iwaena, elike me ka mahele o na papa Kula Sabati. He nui ka nani ame ; ka maikai o na mea i hanaia maloko | oia halau nui i hanaia t e ka lima ona I kanaka. ' 1 j He mau minute i hala ae o ka hora j 4 p. m. ua. ikeia aku la ka "Lanakila" j e oili mai ana me %e ao opua la oke , ao naulu e hoohaehaeia ana e ka inu- ' wai. I ka hiki ana mai i ke awa lai, ua makaukāu na 'ohua no ke kau aku. 1 na mea apau e hoonanea ana maluna 0 na noho, ua haalele iho la ka "Lanakila" i ke awa lai o Manana. Grove i ka, hapalua ponoi o ka hora'4 p. m. a mai la mā kōrta. alahele mau no tfe kulanāleauhale alii. | I ka hiki ana i Moanalua station, ua j hooleleia. ko laila mau ohua, a o ke ! koena no ke awa hope loa. o Kuwili , station i ka hora 5 p. m. Ma keia wahi i ua haawi na. aloha makamaka ana, r>ā j kumu ame na haumana a ua hoi kela \ ame keia no na. home me ka maikai. ; Ma keia huakai i ke Kulanakauhale j Momi he 126 mau haumana, i h-n'ia ; mai na makua a na keiki. Ua heleia kei-a huakai me ka maikai īme ka maemae, me ka !oaa ole o kekahi ulia a. poino a hiki hou i ka home. nolaila, e hoomaikai nui ia ke Akua ka Makua Mau Loa. Nolaila, ma keia huakai manawalea, ma ka. hapa o na Kula Sabati o Kalihi ame Moanalua, ke aku nei makou i ko makou mau hoomaikai he nui 1 ka mea nana i haawi mai i keia mau manawalea ana, ka mea i mahaloia ; Hon. S. M. Damon, a> ke pule nei makou i ke Akua e haawi nui mai i na pomaikai he nui elike me ka nui o kau manawalea ana. ! A pela pu no hoi me ka ona o ke alahao ame kona mau alii kaa, ke haawi pu aku nei makou i ko makou mau > hoomaikai piha, oiai ua malamaia ma- J kou apau iloko o na kamumumu o ke ' aheahe malie. P. D. PEABODY. Honolulu, lan. 3, 1898.