Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 2, 14 January 1898 — KA MEA HUNA POHIHIHI [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA MEA HUNA POHIHIHI

L'nuMLa < Hty>nUcmahi(hU no "Kt. K'.'.ohauū P<yj- < j o ka Jjxhui Hauaii MOKUNA XXXII. Eialawai o Adeio he alo a he alo me | ka Lede Beatirisia—.Ka hoahanau ! ame ka hoahanau-~Kaiehu ia o Adeio mailoko aku o ka hale—Ka inaina na oie. Klike me ka mea i hkoike mua ia aku imua ou, e ka makamaka heluj helu, i kahi wa i hala ae nei, no ke i komo ana o ka Haku ArJelo a ku ana | iloko o ka rumi hookipa o ke Kauna. Sepania Arevalo e noho ana me kana wahine, oia hoi ka Lede Beatirisia. pela no kaua e huli hou ae ai, e kuu ! makamaka heiuhe'.u, i hope a nana aku j maloko o ua keena hookipa la a Adelo | i komo mai ai, a e nana hoi kaua i | ! na mea i hanaia ma ia wa, mawaena 0 ka Haku Adelo ame ke Kauna Se-! pania o Arevalo, ka mea a kaua e oleio | iho ai, aole ia he kanaka e ae, aka, o ; Geofere Tereveliana no ia, ko Adelo j hoahanau pili ohana. i Ma ka wa i komo mai ai ka Haku | Adelo me ka pupuahulu nui iloko o ka j rumi hookipa, a pani aku la hoi i ka puka mahope ona, ua nana pono mai la ia, me na onohi maka hiena elike me ko ke tiga omokoko iloko o ua; keena la. I kela wa hoi i ku ae ai ka Lede I3eatirisia iluna me ka pioo nui, ame ka helehelena i uhi pu ia e ke aiai na- ; nanakea pu, a pela nohoi me ke Kauna ! Sepania. | Aia maluna o na heiehelena. o ua Kauna ia ke kuoo ame ke ano pahaohao o kona nanaina. Ma kela wa, ua hoi aku na keikikanef elua e hiamoe, a o na makua wale no keia e ala ana. Oiai hoi na maka o Adelo i nana I aku ai maluna o ke kanaka ana i ma- t naoio loa ai, e ike koke aku maluna! ona i na helehelena o kona hoahanau, j nia hoi, ua hookulanaia mai la kona j noonoo, me ka haohao nui, i kona ike ana aku, he mau helehelena malihini | loa ko ke kanaka e ku mai ana imua j ona, aole ioa ia o na helehelena o kona j hoahanau. i 0 ke Kauna Sepania hoi, ua nana inai la ia maluna o Adelo, a ike maopopo mai la no ia, o kona hoahanau no ia, a o kona enemi eleele loa hoi. Aka, aole loa oia i hoike ae i kona ano pioo a pihoihoi, aka. o ka helehe- \ lena pahaohao oia kana o ka hoike' ana ae. | "Heaha keia komo pahaohao loa aua j mai nei au, e ka malihini?" i ninau aku ai ua Kauna Sepania nei me ka leo ano "Paniolo." Aia hoi na onohi maka pahaohao o ka Haku Adelo ke nana la mai ke kanaka i ninau aku ai iala i ka ninau a i ka Lede Beatirisia hoi. 0 na helehelena o ke kulana ame ke ano o ke kanaka e ku mai ana imua ona (Adelo) aole loa ia o na helehelena, ke kulana ame ke ano o Geofere Tereveliana, a na ia mea i hookuia nui loa mai i kona noonoo. j Aka, aole nae ia he mea nona e uha- i lu iho ai, oiai ua pane mai ia oia me j ka wiwo ole. ma ka olelo ana mai: | ,4 He keii oe a ke kanaka hana keaka< akamai nui wale, e Geolere Tereveliana. Aole loa au i ike i kekahi mea i 1 01 aku ke akamai mamua ou. Eia nae, | e hai aku au ia oe. aole ioa e hiki ia, oe ke hoopuhili mai ia'u ma na ano j hana au e hana mai la." t Me ka helehelena kuoo, ano pahao- j hao nohoi, ame ka hiehie, pane ae laj ua Kauna Sepania nei: ' O Geofere TereveUana! E SenioaJ e oluolu oe, e hoakaka pono mai i kou manao. Ua hehenaia paha oe. a i ole,; ua onaia paha oe" «; 1 kela wa, huli ae la ua Haku Adelo : nei a nana ae la i ka Lede Beatirisia, ; a oleio ma! ia: A-he! Aole uohoi oe, e B<Ē«tirisla t i hana mai nei i na hana pahaohao, e: iike me ka ia nel mau haua e hana mai neī. He mea makehewa loa la olua ke pee hou aku» ma ke ano poeleeie o'.ua i pee mau ai i na la i hala ae nei a hoea mai keia la. oiai u& ikeia e a'u kau mau mea huna ap&u, e Beatirisia o Hametona. Ua ahuwate imua o'n ke kumu o kou noho pahaohao ana. me ke kane ole. Ke kumu o ke puanuanu anA o kou puuwai, ame kou nalowaie pinepine ana mai Hameiona Hale mai. Eia ka he wahine oe i mareia i ke kane. e noho ana me ka hunakele Imua o na maka o ko ke ao nei apau. He makuahine oe no ke-

kahi mau keiki ekolu! Heaha la auanei ka kou makuakane e olelo mai ai no keia mea i ikeia iho la e a'u? Heaha hoi ka na poai hanohano apau o Ladana e kupinai mai ai no keia mea? E Beatirisia, ua ikea e a'u ko mea huna pohihihi." No keia mau olelo makona aloha o!e a ka Haku Adelo i r/rine mai ai. ua kulana aku la ka Lerle Beatirisia i hope a paa aku la i ke-tihl&£ o kekahi noho. aole nae i liuliu ua. aea hou mai la ia. a pane mai la me ka leo maka'u ole a hopohopo ole hoi: "E Haku Aelelo, e hana aku oe a like ka nui o ka ino au i makemake ai e kan mai maluna o'u elike me kou makemake iho. I keia hora, ke ku nei au a kue aku ia oe f a kau pu nohoi maluna ou ko'u hoowahawaha haahaa loa." "A pehea kou makuakane? Pehea ko ke ao nei?" wahi a ua Adelo nei i ninau mai ai i ka Lede Beatirisia me ka leo hoonaikola. "Ua hoomakaukau mua au ia'u iho no ka hora elike iho la me keia i hoea mai la imua o'u. Aole au i nohohemahema a hoopalaleha wale. Iloko o hookahi hora mai keia .wa aku, aia au ma ko'u alahele no Farani," wahi a ka Lede Beatirisia. "A-ha! Alaila, haalele oe i ko makuakane nana hpokahi e auamo ae me kona poohina i na pahenehene ana a ko Ladana nei poe maka hanohano? A pehea, e hele pu aku ana paha me oe keia Kauna Sepania?" "E hele ana no ia ma kahi au e hele aku ai," wa a ka Lede Beatirisia me ka leo maka'u ole. "O Senio Arevalo nei, o ka'u kāne ia. 0 na keiki liilii au i ike maj nei ma ka puka aniani. he mau keikl laua na maua. He oiaio, aole au e kala loa i mareia ai i ka mea a'u i aloha ai. Ua ike iho la oe i kuu mea huna pohihihi, mamuli no ia o kou ano mahao! a ike ole i nei mea he hilahila; a he keu nohoi oe a ke kanaka hilahila ole. Nolaila. e hana aku oe elike me ka mea au i ike ai he mea ia e hookoia ai na makemake eleele o kou puuwai lapuwale." "Alaila, e olelo mai aua oe ia'u, e ka au i ka inolno ea?" wahi a Adelo i ninau mai ai me ka leo ka-ka-na. ,4 E ka aku i ka inoino elike me kou manao! E kukala aku oe i ko ke ao nei apau, no na makahiki lehulehu i hala ae nei, ua noho au he wahine mareia i ke kane a he luaui makuahine no kekahi poe keiki hala ole, oiai nae au e hoomaikeike ana ia'u iho ma ke ano he wahine au i mare ole ia ! ke kane! E hoohaahaa oe i k& manao haaheo a kilakila o kuu luaui makuakane—ka Haku Hameīona. E wawahi oe i kona puuwai ina ia he mea hiki ia oe ke hana: aka, e hai aku an ia oe, e Adelo, aoie loa e ko ana kou makeīnake! Aole loa e hiki ia oe ke hoohaahaa i ka haaheo o kuu makemake? Ao:e loa e hiki la oe ke wawahi i ka puuwai o Beatirisla o Hameiona Kakelaī Ao!e nohc« e kiki ia oe ke l&we a kaili'aku i ke aloha i pilila e a'u me ka hoomanawanui. aole nohoi f

ke aloha hi'wahiwa o a'u mau lei i lei hoomanawanui ai. A ina e loaa ana ia oe he wahi kiko eleele ma ka inoa 0 Anetonio Arevalo, alaila, ua hiki no ia oe ke kukala aku ia mea i ko ke ao nei apau! A r no'u nei, aole loa i loaa ia'u he hauoli iloko o na poai hanohano au i olelo mai nei. Ua oi loa aku ko'u hauoli e noho au me ka poe a ko'u puuwai i aloha ai ma ka aina malihini mamua o ko makou noho ana iho ma Enelani nei, oiai aole ma kuu aina hanau wale no e loaa ai ia'u ia mea he hauoli, aka, aia no ia maloko e ko'u home aloha." Me ka leo hoomaoe o ka hoonaukiuki, pane aku la o Ade!o me ka hilahila ole: "He oiaio hoi ia! O oe ka hoku olinolino i kaahele me kona malamalama nui ma na poai o na anaina hanohano apau o Ladana nei. eia ka, e palemo wale aku ana no ua nani nei ou! 0 oe, aole o oe, ka Beatirisia i haaheo ai ko Ladana nei apau! aka, o oe ka Beatirisia i ku i keia wa ma ke ano he wahine i alakai hewa i na noonoo ana a ko ke ao nei. He wahine, aohe ana kane, eia nae, he kane no ka kana. He wahine aohe ana keiki, aka, he keiki no nae kana! He wahine aohe ana ipo, eia nae he ipo no ka kana! Hookahi no Beatirisia, he elua nae ona kino. He kino me ke kane kahi 1 mareia, a he kino i mae ole ia i ke kane kekahi. 0 keia kou ani oiaio maoli. A no ka mea hoi e pili ana i ke KannaSepania nei, e hai aku ai ia oe, e ka Lede Beatirisia, ina aole e loaa ia'u he kinaunau nui ma ka inoa o Anetonio Ar6valor alaila, ua loaa no ia'u he pohaka eleele nui launa ole mai ma ka inoa o Geofere Tereveliana!" "Aia hou no kela inoa!" wahi a ke Kauna Areva'.o i pane mai ai me ke ano e ana ae o kona helehelena, me ka hoomau ana mai hoi, "Heaha ko'u kuleana i kou hoaloha, e ka malihini?" "Aole paha ia he hoaloha no'u, aka. o ko'u enemi ia," wahi a Adelo i pane aku ai, me ka piha enaena o kona mau onohi maka i ka ukiuki ame ka huhu, a hoomalu aku la nohoi —"Ae; 0 ko'u enemi makawela loa ia! Oia ke kanaka nana ! aihue mai ia'u aku 1 ka puuwai o ka wahine a*u i kali loihi ai iloko o keia mau makahiki be umikumamawalu i hala ae nei! Oia ke. kanaka e komo mai ana mawaena o'u ame ka waiwai noi a'u i hoao ikaika ai e lilo owau kona ona a o kona haku! Ke hoino nei an i kela kanaka! Ae; ke hoino nei au ia Geofere!" I keia wa i aaki iho ai na kui o ua Adelo nei, lilo na maka i hope, laau ae la kona man lima. me ka hua ana ae o na puupuu Hma ka-kauhau alaila, luai hou aku 1& oia i keia mau olelo: ua kanaka la, o Geofere TereveHana. he powa puuwai elee!e ia; :ima koko, a he hohe wale! Oia ke kanaka nana i hoao e lawe i ke o!a o kua makuakane. ka Haku Tereveliana! Lohe oe!" I keia wa i Ikeia aku ai ka mohala ana ae o ke kino hiehie o ke Kauna $epanla, e pii ana I kona klekie apau,

| a e mohaia ana ma kona umauma nui ke kiiakiki har.o hawoo. hulili ae ia ka enaena o ka ukiuki ma kon.i mau onohi maka. at«ie ka leo oolea, jmne akn la ia imua o Ad«?'o: } "Ta paw anei oe? E ke kanaka he- ; hena a pupule! E haalele koke iho oe i kuu hale uei' E puka koke aku oe ; mailoko aku o keia hale, a i oK\ na | kuu mau lima ponoi nei no e kiola aku • ia oe mailoko aku o kuu hale nei! i E wiki, o hele koke oe." | I keia wa i pahola ae ai he nanaina { akaaka hoohenehene ma na helehele- ] na o Adelo. a a.elo mai la ia: "E Geofere lima koko! Manao anei oe i hele au i na wao laau ahiu o Inia, a hoopulapula i ke oolea no kuu mau olona i mea e hiki ai ia oe ke- kau mai i kou mau lima paumaele maluna o'u. me he hana paani wale la no ia nau. Ho! Ho! Ho. Aole loa e hiki ia oe ke hoonee aku ia'u i hookahi iniha mai kahi aku a'u e ku nei. Aka. e hai aku au ia oe, a e lohe ou mau pepeiao e pili !a ma na maha o kou poo, o kou lalau ana mai ia'u me ou mau lima, oia ka hana ehaeha loa au i hana ai i na la o kou ola ana, oiai, aole au e wiho aku ana i ka eha pookoi loa i kahi e, aka, e haawi no au ia oe i waiwai hooilina poina ole ia nau e auamo ai, a pela hoi me keia wahine puuwai awahua, ame au mau keiki i hanauia ma ka poopoo, me he poe iole la. Ano, e nee mai oe imua i hookahi kapuai, a e ike auanei oe i ka hopena 0 kau hana." Aka, i kela wa i huli mai ai o Beatirisia, ka u'i, ka makuahine aloha a kana mau keiki, a o ka wahine hoi 1 alohaia e kana kane, a nana mai la oia me na onohi maka e haloiia ana e na waimaka maluna o kana kane. a ike mai la oia ua makaukau loa kana aloha e haawi i hoopai kupono o kona ukiuki maluna o ke kanaka nana i hoohaahaa i ko laua home. Ma ia wa hoi, ua ike aku la oia i ka , nana ana ae o kana kane ma ka puka j aniani a Adelo i hele mai ai a nana. : Hoomaopopo iho la ia, he manao ko | ia mau onohi maka o kana kane i . hnli aku ai ilaila, nolaila, hele aku la ia j a hiki ma ua puka aniani la, a uu ae | la i ka puka aniani iluna. Kiei" aku ! !a ia iwaho. I kona huii hoi hou ana | mai, pane hou mai la o Adelo: ' Aohe o'u kok<K)lua i hele mai nei. owau wale mai nei no. Na kekahi makai kiu au i hoolimaiima ai i hookolo mai i kou alahele, e Beatirisia a hoea mai ia nei. Ua loaa ia'u he ki e hemo ai ke pani puka e komo mai ai i ka mala pua. Aohe mea e ae*i ike eia au ia nei, koe wale no kela makai j kiu. Aole loa i moeuhane iki kuu maj kuakane eia no o Geofere Tereveliana j ke o!a nei i keia wa. Nolaila. ina e hoike aku ana au i keia mea iaia, alaila, e kau koke mai ana no kona : inaina maluna o Geofere nei. He mea r maopopo la e kau mai ana no ka. ' hoopai a ka make maluna ou, e Adelo" 1 —o keia ka wa i huli ae ai ua Adelo 1 nei a kamailio aku Ia ia Geofere, me ka hOomau ana aku hoi i ke kamailio ana—"O kou hopena he make ia, mamuli o ke kau ana mai o ka hilahila ' nui maluna ou, aka, e waiho iho ana j nae oe ma keia ola ana he mau keiki- • kane e'.ua a o laua na hooilina o kou inoa ame kou waiwai, Nolaila. ke Ike mai la oe i na akeakea apau e kn nei mawaena o'u aihe ka waiwai a'u i upu mau ai e lilo ia no'ii. "A ano, eia ka'u } olelo hope. Makemake au e hana I | aeiike me olua. Aka, makemake nae au e pane mai oe i keia iiinau: heaha la ka mea pōno mawaena ou ame a'u; e Hlo mau loa aku anei kaua i mau enemi i kahi ame kahi, a i ole ia. e noho paha kaua nie ka maluhia?" O keia ninau nae, ua hoohuiiia ae la ia imna o ka Ledie Beatirisia, a me he mea !a oia maoli no kai makemakeia e pane aku i haina no ia ninau. la wa hoi pane aku la o Beatirisia: "Pehea la e loaa al Ka maluhia mawaena o kaua? E hiki ana no anei i ka iiona ame ke kukihipa ke moe pu ma kahi hookahl?" "E hoolohe mai oe, e ka Lede Beatirisia i ko'u manao. E ae kaua, o keia Senfo Arevalo, oia no o Geofere Tereveliana; alaila, ma ka wa e make al ka Haku TereTel!ana. alaila, e hiki ana ia Geofere ke hoike ae iaia iho imua 0 ko ke ao nei, a koi ae oia me ke kuieana oiaio no ka waiwai o ka olaana alii TerevelJana. Ke ae nei au mai keia po aku, e hunakele !oa au i ko Geofere nei oia ana imua o ka Haku Tereveliajia, aole &u e hoike ia mea iaia» ina nae olua e ae ana e lawe aku 1 ko'u ukn ao la hana ana pela, mamuli o ko oiua ae ana mal i ka u noi."

{;i Uv noi an -> " i ninau aku ai ka \.*s\o Bea!iriss». Ku iki iho la ua Haku A'ivlo nei a iiiiiiu paue mai la ia: "He kaikamahine hol pa?vi ka oina oa?" Xo keia ninau a iui AUpIo nei. ua ano uo T a na, holeh» x ten* ok? Kanaa Arevaio. aia hoi na hiona nno o a]Xin maluna o ka LeiW Beatiriī=ia. Alaila homau mai l.i -:a Aileio noi i ke kamaih'o ana: "0 ka'u e kamaiiio aku nei ia olua, oia o Afamira. f keia 1a Iho la no ko'u huii hoi Tia mai nei mai Tereveliana Paka mai. a ilaila au i ike aku nei i keia kaikamahiue. Ua homaopopo loa au. aia na onohi niaka o kona luaui makuakane iaia. Ua hai mai oia ia'u. na olua pouoi no i hooupna aku iaia e hele i Tereveliana Pa i mea e homaiielieia ai ka Haku 5 Tereveliana. a loaa he alanui Aalaelae : no kona makuakane e maiiu hou ia | mai ai e ka Haku Tereveliana. He | mea oiaio. ua loaa i keia wahi kaika- ! mahine ka laki. o ka lilo ana i mea | punahele !oa i ka Haku Tereveliana. j a no ia mea, ua loaa mai la iaia he | puu dala hooilina nona. maloko o ke- | kahi palapala kauoha. I keia wa hoi, ua ikea aku ka ulumahiehie maoll o Tereveliana Hale, a ua lilo keia wahl kaikamahine i molwalilne no laila. Ua hiki iaia ke hana eiike me kona makemake, Ua ike au, he kaikamahine u'i keia. Ma na wahi apau a'u i hele ai. aole ioa au i ike i kekahi u'i eiike me ia. Ua like loa no ia me oe, e Beatirisia. aka, he u'i puanuauu nae kon, a he u'i hooheno hoi ko keia le<le opio." Ua kamailioia keia mau huaolelo me ke ano oluolu e ka Haku Ade)o, aka, aia no nae ka inaina iloko ona kahi i hoopunana ai: a ua. hana hoi oia i keia hana, ma ke ano maalea, a kulana hoohaehae hoi. He mea oiaio, ua ho-a maoli ia ka inaina i'.oko o ke Kauna Arevalo, a ua lilo ia i mea nona e huhu loa ai. a huipu me na olelo mua a ua Adelo | nei i luai mai aJ iaia, aole i kana j mai ke ahi enaena o kona houpo, a me he mea la. he mau sekona wale no koe. ! a hanini kona inaina iwaho, elike me * ka hanini ana o ka lua'i-pele mailoko ; aku o kona lua i paa ia ai. i Ninau aku la ke Kauna Arevalo. i oiai hoi ka Lode Beatirisla e paa ana I ! ke ka'ele o kekahi noho; ! "A pehea aku?" ' Ke ike la hoi o Adelo t ua ku pono I kana mau mapuna o e pahu nei ia t Geofere ame Beatirisla, ia wa ola i ( olali hou mai ai i ke kamailio ana: j "E hoolohe hou mai oiua. Oiai, na | iilo aku ka Lede Beatirisia nei mai a'u j aku, mamuli o kona mare ana i ke i kane, nolaila, e ha'ipoi auanei au i kana , kaikamahine hiwahiwa a kau i mea j hoohano haweo iloko o kahi i haa- ' '.eleia iho o ko'u punwai e ka Lede J Beatirisia nei. A o ke ano maoii o I keia, e haawi mai olua ia Alamira 1 wahine* na'u, alaila. e paa no kau waha. aole au e hamama wale aku i ka. olua mea huna i kahi poe e ae. a e hoao ikaika nohoi au e hoom&lielie l ka inaina ame ka ukluki o ka Haku Tereveiiana fa Geofere. Aka, e hoomaopopo nae olua, he mea pono au ke ukuia mai nohoi no ke poho i loaa ia*u, mamuli o ko'u nele maoU ana i ka walwai o ka ohana alii Tereve!huia. Ua hooiU mai ka Haku Terereliana maluna o Aiamira. he kanaono taxi»ani paona (1300.000). aka, ina hiki I ka Lede Beatirisia ke haawi mai i huina dala i like kf nui me kela, alaila. ua lawa ka'u koi no ko'u poho no kda : lilo ana. o ka waiwai o ko makou ohana ia olua. Ke ae olua i keia, o ka pau no ia o na kuee apau mawaena o olua ame a'u. Pehea ka ohia pane no keia?** 1 Ua hooho ae la ka Lede Beatlrisla. he wahi :eo uwe uuku. a kau mai ia j * kona mau Uma imua o kana kane, ! me ka nana ana mal iaia me na maka aloha; aka, ua laiau aku la ke Ka- ; una Arsvaio i kona mau lima. a pu | mai Ia ma kona poaeae, aiaiia. me ka i helehelena wiwo ole a maka'u ole no- \ hoi. paue aku la ia imua o Adelo: [ "E kuu haku. aole au eae aku I krfa ; manao ou. Ua. ike au, a©;e keia oka | *a kupono e mare ai kuu kaikamahine i ke kane." • + He mea pono f kēla am« k«ia ohaaa ks loia ona laan lapaan mama no na mai o ka opu. I laan iapaau puhUi ole no ka "Moku Ino loa o ka \*oo m (Dlarhea) Naha, Umii. Ko?era aaw na mal apan o ka Opu. aole hs |»_ paan oi akn o ka maika! eiike me ka PERRT DAVTS LAAU PENIK7LA (Pain Kill«r). laweiaweia kefa ! laan no na makahlki ht a hana man 1a nel l kela am« kda la, ma n* aina apan o ka hotnta naL O . ka Hui Kual Laao Lapaan o HolHstar ka A|m.

0 ke kii keia o kela' kanaka huli we Aiie liuliu a lele oia maluna o kona lau akau kaulana loa o ke ai nei, oia 'oniuna no ka welau akau. o Anclree. He kanaka Suedena keia.