Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 3, 21 January 1898 — Page 2

Page PDF (1.49 MB)

This text was transcribed by:  Shana Okuda
This work is dedicated to:  Abraham Kawaihale Lehuakona Carden-Pulawa

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Koolaba Mana Kooko

            I keia la i hookohuia aku ai o Henry Luka Esq., i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni ma Waialua. Mokupuni o Oahu, ma kahi o Mr. Henry Wharton i waiho mai.

J. A. KING.

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalalaina, Ianuari 3, 1898.

2684-3t

            I keia la, ua hoonohoia aku keia poe keonimana malalo iho nei i poe noloko o ka Papa, Alanui no ka Apana Ohi Auhau o Kohala Hema, Mokupuni o Hawaii:

            George Bell, Lunahoomalu; ame

            John Crowly,

            David Koki.

J. A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ianuari 3, 1898.

2684-3t

KUAI O KA AINA AUPUNI MA KALUAOPALENA, KALIHI, OAHU.

            Ma ka Poalua. Feberuari 8, 1898, ma ka hora 12 awakea, ma ka puka ma ke alo o ka Hale Oihana Hooko, e kuai kudaia akea ia aku ai he Apana Aina Aupuni, e waiho la ma Kaluaopalena, Kalihi, Oahu, maloko o laila he Area o 295-10000 Eka.

            Kumukuai maluna aku o $200.

J. A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Ka’aiaina, Ianuari 4, 1898.

2684-3t

OLELO HOOLAHA.

            Ma ka la 4 o Ianuari nei, 1898, ma’waena o na hora 4:30 ame 5:10 P. M. (ahiahi), ua hookuuia e lana hele he Umikumamalua mau Omole i silaia (umokila a paa) mawaho ae nei o ke Awa o Honolulu, ma kahi he ekolu anana ka hohonu o ke kai.

            He umi o kela poe omole, ua hookuu ia mawaena o ka nuku o ke Awa o Honolulu ame Ka’ihi; hookahi hoi mawaena o ka Boe Oni Apiki (Spar Buoy) ame ka Boe Beie; a hookahi ma ka Boe Bele.

            He poe omole aniani keokeo keia, a ua paa kela ame keia omole me kekahi mau hua palapala.

            O ka mea e loaa i o kehahi o keia poe omole, e oluolu e hoike mai i ka lohe i ke Keena Kalaiaina, me ka hoike ana mai, elike me ka hiki, i kahi mao’i i loaa ia.

J. A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ianuari 5, 1898.

2684-3t

OLELE HOOLAHA.

            Ma ka la 12 o Ianuari, 1898, mawaena o ka hora 12 awakea ame hora 3 P.M. he umikumamalua mau omole i hoohuuia e ‘ana hele mawaho ae nei o ke Awa o Honolulu.

            Ewalu o keia poe omole, ua hookuuia mawaena o Kalihi ame ka nuku o ke Awa o Honolulu, ma kahi he 2 a 4 mau anana ka hohonu o ke kai.

            Eha o keia mau omole, ua hookuuia mawaena o ka Pale-kai, ma ka Hikina ae o ka nuku o ke Awa o Honolulu nei, a ma kahi e huli pono ana i ka Pa Mea Kanu, ma kahi he 2 anana ka hohonu o ke kai.

            He poe omole keokeo keia, a he inoa ko kela ame keia omole.

            O ka mea e loaa ai o kekahi o keia poe omo’e, e oluolu e hoike mai i ka lohe i ke Keena Kalaiaina, me ka hoike ana mai, elike me ka hiki, i kahi maoli i loaa ai.

J. A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ianuari 13, 1898.

2856-3ts

            Ma ka la 14 o Feberuari, 1898, ma ka hora 12 awakea, e kuaiia aku ai ma ke kudaia akea, ma ke Keena Oihana o W. O. Aiken, Paia, Maui:

            He apana aina ma Nahiku, Maui, maloko o lai’a he 7 Eka.

            Uku oi aku maluna o $50.00.

            No na mea i koe, e ninau ma ke k Keena o W. O. Aiken, Paia, Maui, a i ole, ma ke Keena Aina Aupuni, Honolulu.

J. F. Brown,

Agena o na Aina Aupuni.

2686-td

HOOLAHA AINA AUPUNI.

            Ma ka Poaono, Feberuari 5, hora 9 a. m., ma ke Keena o E. D. Baldwin, Hilo, Hawaii, e weheia aku ai no ke noiia ana mai, malalo o na olelo o ke Kanawai Aina no ke kuleana kuai ma ka Hoolimalima ame na Aina Kuleana Kuai Kuike, a i ole, malalo paha o na kumu kuikawa no ka hookaa ana, ame ka hana ana i na hana hou ame ke kukulu ana i hale noho.

            Aneane 800 eka ma Maulua, a e kokoke ana i laila, Hilo Akua, Hawaii. Ua maheleheleia keia aina iloko o no Apana mai ka 5 a ke 75 eka o ka Apana hookahi, a na kupono maoli no ke kanu ko ana.

            He eono nohoi mau Apana ma Kaimu, Puna, mai ka 75 a ka 100 Eka o ka Apana hookahi, kupono no ke kanu kope.

            Ma ka hora 12 o ke awakea, ola la hookahi no Feb. 5, e kuai kudalaia aku ai, malalo o na kumu kuikawa no ka hookaa ana ame ka hana ana i na hana hou, na Apana 369 ame 370, ma Olaa, he 100 eka maloko oia mau Apana. Kumukuai, maluna o $600.

            Apana Helu 10, Kahuku, 19.85 Eka, Kumukuai maluna o $198.50

            E kaulia aku ana noho9 ma ia wa laila, he 39.0 Eka. Kumukuai maluna o $39.00.

            E loaa no na hoakaka piha no keia mau apana ae la, ma ke Keena Aina hookahi no, no ke Daia Kuike, ka Apana 27, mahele C, ma Olaa. Maloko o Aupuni, Honolulu, a i ole, i ka Hope Agena ma Hilo, Hawaii.

J. F. Brown,

Agena o na Aina Aupuni.

Keena Aina Aupuni, Honolulu, Ianuari 4, 1898.

2685-yd

KA NUPEPA KUOKOA

No ka Makahiki-$2.00

No Eono Mahina-1.00

Kuike ka Rula.

Puka Ana

1 Pule

2 Pule

3 Pule

4 Pule

5 Pule

6 Pule

Iniha

$1.50

$2.00

$2.50

$3.00

$3.50

$4.00

2 Iniha

2.00

2.75

3.50

4.00

4.50

5.00

3 Iniha

2.50

3.50

4.50

5.50

5.50

6.00

4 Iniha

3.00

4.00

5.00

6.00

6.75

7.50

5 Iniha

3.50

4.75

6.00

7.00

8.00

9.00

Iniha

4.00

5.50

7.00

8.00

9.00

10.00

 

O na Olelo Hooiaha a pua e hoounaia mai ana no ka Hoolaha maioko o keia Nupepa o hoonua pu mai me ka auhau, a ina aole, aoh hookomo ia.

 

HOOPUKAIA O KA

C. G. BALLENTYNE, Luna Nui JOSEPH M. POEPOE, Lunahoo phonopono.

Honolulu, Oahu.

POALIMA…IANUARI 21, 1898.

--

            He oiaio anei keia? Ua wanana ae kekahi wahine ki’okilo o Mme. Young kona inoa penei: “O ke Kamaliiwahine Kaiulani ka Moi aku ana o na Pae Aina o Hawaii. Ina e lilo ana ka noho mana ana oia mau mokupuni ia Iapana, he mea ia e popilikia ai ka oihana kalepa; e nui auanei ka pilikia; nui ke kaua, mamua o ka mea hiki ia kakou ke hoomaopopo. Aka, aole nae e lilo ana o Hawaii ia Iapana.” He wanana kupaianaha keia.

--

            O ka huina waiwai io o na waiwai Hawaii mai ko Hawaii Pae Aina aku nei a i waho, he $16,021,773, iloko aku nei o ka makahiki 1897. Mai Honolulu aku nei, he $11,763,898; mai Kahului aku, he $1,548,042; mai Hilo aku, he $1,924,470, a mai Mahukono aku, he $785,363. O ka huina waiwai o na waiwai o na aina e, i komo mai iloko nei o ka aina, he $6,640,138. I Honolulu, 5,597,651; Hilo $550,224; Kahului 317, 098 a i Mahukona $175,165.

--

            Ua loaa mai nei he palapala ia makou mai a Lunamakaainana Berry mai, kekahi o kela poe Lunamakaainana i hoea mai ai ia nei i kahi wa i hala ae nei, e hoike mai ana: Ua hele aku oia e ika i ka Moiwahine i pau ma Ebbitt Ha’e, a ma kona kamakamailio pu ana me ke “Alii,” ua hoike mai ke “Alii” i kona manaoio maoli, aole e emo a lilo no na Pae Aina o Hawaii i hapa no Amerika Huiia, a ua makemake oia e loa ona wahi haawina uka hoomau. Ua hoike mai nohoi o Col. Berry, oia ka walu o na Lunamakaainana Demokarata ma ka aoao kokua i ke kumuhana hoohui Aupuni.

--

Ua loaa mai he palapala i kekahi hoaloha o makou mai ka Elele D. Ka’auokalani mai, e noho mai la i Wasinetona, e hoike ana: “Ma ka nana ana i ka hihia (kumuhana kue hoohui aina) me ke akahele, aia ka pono nui ma ka aoao o ka lahui.” E kauoha mai ana e hoomau aku no ka lahui “Roialiti” i ka lulu dala ana no na elele. E huhu mai ana ia Kanui laua o Kaunamano. E kauoha ikaika mai ana ia Keoni Poe Kuoha, e pepehi ikaika i kekehi nupepa hou e manaola nei e hoala hou ia ae, ma ka inoa “Liliuokalani.” Aole o makou hoahewa i keia mau manao alakai o ke Komisina Roia’iti. Ua pono no.

            Aka, o ka mea ano nui, oia keia: Olelo na nupepa Roialiti o kakou nei, “ua make loa ke Kumuhana Hoohui Aupuni,” aka, olelo mai o D. Kalauokalani, ma ka hoomaopopo ana (ma kona wa i kakau ai i kona lea, Dek. 31, 1897), ala ka pono nui o na kooikaika ana ma ka aoao kue hoohui Aupuni. He hoike keia, aole i pau ka noonooia ana o ua kumuhana la; a ina pela, aole oia i hoea aku i ka hopena. Ma ka lono i loaa mai ‘a o ka la 5 o Ianuari, he 60 a oi na Senatoa i loaa ma ka aoao kakoo i us kumuhana la.

--

NA LUNA NUI HOU O KA HUI PA’I NUPEPA HAWAIIAN GAZETTE

            Ma ka ma’amaia ana o ka haiawai a na poe mea kuleana iloko o ka Hui “Hawaiian Gazette,” ma ka Poalua nei, Ianuari 18, ua kohoia o William R. Castle i Peresidena; Walter M. Pomroy i Hope Peresidena; William Saridge i Kakauolelo; Clinton G. Balleytyne i Puuku; a o James B. Castle i Luna Hooia.

 

KA NINAU O KA HIKINA

-

Ke Aumeume Aina ma Kina.

-

Kulalana na Senate Hoole Hoohui ia Hawaii.

-

Kau ka Hoohui Aina ma ka Hela 61 o na Sentoa.

-

Opaha loa ka Helu o ka Aoao Kue i ka Hoohui Aina.

-

Kukuloia na Ikaika Kakoo Hoohui Aupuni.

-

Makaukau no ka Hoouka Kaua Hahana

-

O’elo hooholo a na mea i kohoia

Call Office, Riggs House,

Wasinetona, Ian. 5.

            “Ke makemake nei au e hoolaha aku, ma keia Poakahi ae, ma ka wa e pau ai na hana o we kakahiaka, e nonoi ana au e hoomaka koke ke Senate e noonoo ma ka nohona hooko o ka Aha, i ka mea e pili ana i ke Kuikahi Hawaii. A ke hoolaha aku nei nohoi au, e nonoi ana no au e noho ka hale ma ke ano aha hooka, i kela ame keia la mahope aku oia la, a hiki i ka pau ana oia hana.”

            O keia na huaolelo kahoahoa mua a Senatoa Davis, ka Lunahoomalu o ke Komite Senate  o ka Ahaolelo, i kalahea ae ai no ka hoomaka ana o kekahi hoouka kaua ikaika loa iloko e keia Kau Ahaolelo e noho nei. He oiaio, he hoouka kaua ikaika ana keia. Ua ike no o Senatoa Davis i keia mea, aka, ua lawe ae nae oia me ka wiwo ole i ke kulana alakai, no ka oaoa ana i manaoio loa ai, oia ka aoao ana i manaoio loa ai, oia ka aoao e lanakila ana. Ua hoomaopopo no ia i ka ikaika o ka aoao kue.

            Eia na poe mahiai mai na wahi mai apua o ka aina ke hoonuanaa mai nei i ko lakou poe Senatoa me na palapala hoopii kue no ke kuikahi. Ua manaoio o Senatoa Davis, ua ikea ka loli ana o na manao o kekahi poe Senatoa, a wahi ana, ua maopop loa iaia e loaa ana ka elua hapakolu o na Senatoa ma ka aoao apono i ke kuikahi. Iloko o keia mau la kakaikahi i hala iho ‘a i halawai mau ai a kukakuka kamailio pu ka Peresidena me na Senatoa Davis, Cullom, Frye, E’kins, Fairchild, Teller ame kekahi poe e ae ma ka aoao kokua i ke kuikahi. Ua lilo ka lakou mau kukakuka ana maluna o na kahua e phono ai ke alakai kalai olelo ana iloko o ka Hale, a ua hooholoia, o ka mea e pili ana i ka oihana kalepa o Amerika me Hawaii, oia ke kahua e hoopaaia ai na alakai ka’ai olelo ana ma ka aoao o ka poe kokua kuikhi.

            Mmuli o keia kulana hou i laweia ae, ua ikea ka puukiuki hou ana mai o kekahi poe Senatoa hou mai ka aoao Repubalika mai, a me he mea la, ma ka wa e ala mai ai ka hakoko, ma keia mua koke iho, e ala mai ana ka paioia ana o keia kumuhana muluna o ka Oihana kalepa mawaena o Amerika ame Hawaii. Ma kahi o na kamailio ana a me na noinoo ana o na hoaloha o ke kuikahi, ma na mea pili i ke kaua ma ka hikina i mea e pono ai ke kumuhana hoohui Aupuni, ame na lilo no kekahi wahi hoolulu moku ma Hawaii, aia lakou ke haawi nui la i ko lakou mau noonoo ana no ka pomaikai pili kaiepa maoli e loaa ana ia Amerika Huiia, mamuli o ka lilo maoli ana mai o Hawaii iaia, ina e hoea io mai ana ke kaua mawaena o Enelani, Farani, Geremania, Rusia, ame Iapana no ka mahelehele ana ia Kina. O kekahi o na kakoo ikaika loa o ke kuikahi hoohui Aupuni, oia no o Senatoa E’kins o Veriginia Komoliana, a oia kekahi e komo kino nei iloko o na hakoko ana e nee nei i keia mau ia. Ua olelo ae keia Senatoa, mamuli o na hana e uluaoa mai nei ma ka Hikina, he mea pono ke pulama loa ia na Oihana kalepa mawaena o Amerika Huiia ame na aina i komibia pu aku ai oia mau uluaoa.

            “Aole o’u kokua i ka hoohui Aupuni a Hawaii e koi mai nei, me ka manao ana hoi e hoohui mai i ko Hawaii poe kanaka me ko kakou nei,” wahi a Senatoa Elkins. “Aole o’u manaoio iki e hiki ana ia mea, aole hila u e hoao ana e ike oiaio a oiaio o’e paha oia manao; aka ke manaolo nei nae au, e pono e lilo mai o Hawaii ia kakou, mamuli o ka ikaika o ke kuiana Oihana kalepa i loaa la kakou me na Aupuni e ae, a ma ia ano ua lilo i Hawaii i mea waiwai nui no kakou, me ke ano i wahi ia e pae aku ai ka Oihana kalepa ke hoee mai nei io kakou nei, a he kokua loa hoy au i na kupono apua e kakppia ai ka holomua o ka Oihana kalepa. He mea pohihihi loa ka holo loa ana a na moku mai na kapakai Pakipika aku a Amerika nei no na aina ma ka Hikina, me ke ku o’e ana ma Hawaii, no ka hooili lanahu ana a mau lako e ae paha, oiai, o Hawaii, he wahi puu oioina maoli no ia i ka aneane hapalua like o ke alahele moana.”

SENATOR GORMAN.

-          

            E loaa ana I ka poe hoohui Aupuni, he kakoo ikaika ma ka aoao Demokarata, ma o Senatoa Gorman la. O keia Senatoa, mai Maryland mai ia, a he kanaka ia noloko o ka oihana kalepa. Ke kakoo nei oia I ka hoohuiia ana mai a Hawaii, mamuli o kono manaoio ana, he mea ia e hooholomua a e hoopomaikai nui ia ai ka oihana kalepa o Amerika Huiia. Ua olelo no nae ola, aole ona makemake e alapoho holookoa ia o Hawaii e Amerika Huiia, aka, aole nihoi ona makemake e lilo aku o Hawaii I kekehi lahuikaaka e aku.

            “Aia he hoolimalima, a I ole, hen wahi kuleaa o kekehi ano, ko kakou ma kea no, he wahi hiahu lanahu ma ke Awa o Puuloa (Pearl Harbor) ma Hawaii,” wahi a Senatoa Gorman I olelo ae ai I keia la, “a ina ua makamakeia e kakou ke Awa o Puuloa I kekehi mau makahiki I hala ae nei, ma ka wa I ike pao’io’I liilii loa ia ai ko kakou oihana kalepa ma ke alahele moana, alaila, ua oi loa aku ke kupono o ko kakou makemake ana I ua wahi la I keia wa, ma ka wa a na ouli o ka Manawa e kahoahoa mai nei no ka ulu mahuahua loa ana aku I ko kakou oihana kalepa. Ina paha e lilo ana o Hawaii I kekehi Aupuni okoa aku, alaila, heaha iho la ka kakou e hana ai me ke Awa o Puuloa; a heaha hoi ke ano ame ka manao o na kuikahi hoaloha a kakou I hana ai no ka pomaikai o Hawaii iloko o keia mau makhiki apau mai o lilo loa mai a hoea mai I keia wa?”

KULANAKULANA O SENATOA JONES O ARKANSAS.

            Oiai o Senatoa Gorman e hoakaka ana I kona mau manoa, e noho ana o Senatoa Jones o Arkansas, a e hoolohe ana I na olelo hoakaka a wehewehe a Gorman. Us lilo ua mau olelo hoakaka la I mau mea ano nui loa iloko o kona noonoo ana. A ma ka wa I pane ai ua Senatoa Jones la I na olelo a Gorman, ua olelo oia, aole loa ona wahi manao iki, he Aupuni e ae kekehi e hoa ana e lawe aku ia Hawaii, aka, ina he mea oiaio, he Aupuni kekehi e lawe ana ia Hawaii, alaila, e ku ana oia ma ka aoao kokua e kaua no ke kuleana Ioaa ia Amerika ma ke Awa o Puuloa.

KA PANE PUKANI A SENATOA GORMAN.

            Ua pane mai hoi o Sentoa Gorman me ke oolea, ma ka ilelo ana mai, ina ua ikea he mea waiwai ke kakou hakaka ana no ke Awa o Puuloa, aiaila, aole anei hoi e waiwai ana no ko kakou paio ana no ka Pae Aina holookoa o Hawaii; ano, eia ka wa e loaa ai ia kakou kela mau Pae Aina apau, me ke kaua ole, a ma kona manao mamuli o ke kulana kalepa, he hana waiwai ka lawe ana mai ia Hawaii. Ma ka oihana kalepa ma ka Hikina, o Hawaii ke kalana aina kupono loa e pono ai ke loaa ia kakou, a he hana naaupo loa no kakou ka hoohemahema wale ana aku I keia wa pono.

KAU KA MANAOLANA ME KA MAHIEHIE.

Wasinetona, Ianuari 7.-‘Ma ka wa e hoea mai ai ke kuikahi hoohui Aupuni no ka noonooia ana I keia pule ae,” wahi a Komisina Thurston (Kakina), o ka aoao hoohui Aupuni, “e hioikaika loa ana ko makou poe hoaloha maluna o ke kulana e pili ana ia Kina ame ka Hikina, ma kea no oia ke kumu e aponoia ai ke kuikahi. Ua manao loa makou e loaa ana la ke kue ikaika ia makou main a Demokarata mai o ka Hema, a o ka oi loa aku hoi main a Senatoa mai e kakoo ana I ka pino o ka oihana mahiko ma ia mau nokuaina. Aka, ua ikeia nae, mawaena o na kanaka a makou I helu ai mawaena o ka poe mai, u aioli ae la ko lakou mau noonoo I keia wa, a ma ka nana aku, me he mea la e kokua ana lakou e aponoia ke kuikahi I keia wa imua o ke Senate.

            “Ua oi loa aku ka maikai o ke kulana o ke kuikahi I keia wa, mamua aku o na la kiulaia aku nei, a ua manaiii loa makou e loaa ana ka elua hapakolu ma ka wa e koho ai.”

@KE KULANA O NA SENATOA MA KA LA 5 O IANUARI NEI.

            E hoike ana kekehi lono mai Wasinetona mai, ma ka la 5 nei o Ianuari, I ke kulana o na Senatoa ma ke kumuhana pili I ka Hoohui Aupuni, oia hoi ka poe e kakoo nana ia kumuhana:

            Poe Repubalika: Aldrich, Allison, Baker, Burrows, Carter, Chandler, Clark, Cullom, Davis, Deboe, Elkins, Fairbanks, Foraker, Frye, Gallinger, Gear, Hale, Hanna, Hansborough, Hawley, Hoar, Lodge, Mason, McBride, McMillan, Morrill, Nelson, Penrose Perkins, Platt o Koneticuta, Platt o Nu loka, Pritchard, Proctor, Quay, Sewell, Shoop, Spooner, Thurston, Warren, Wellington, Wetmore, Wilson, Wollcott-13.

            Na Senatoa Dala Keokeo: Cannon, Jones o Nevada, Mantle, Stewart, Teller-5.

            Na Demokarata: Gorman, Morgaa, Pettigrew, Murphy, Money, Turple, Rawlins, Roach-8.

            Huina apua, he 61.

-

HE HOALOHALOHA.

            Ua hala, ua na’o, ua pau ka ike’na a ua hoi aku la I ala polikua aKane, ua moe I ka moe kau, moe hooilo.

            Ia Mrs. Pupuawa Meheula am eke keiki, me ka luuluu:

            O makou iho me ka haahaa, na haumana Kula Sabati o Kilauea, Kauai. A no ka mea hoi, ma Anehola, Kauai Hikina, ma ka la 6 o Ianuari, 1898, ua kipa ae la ka ane’a o ka make a lawe aku la I ka hanu hope loa o ka makua I aloha nui ia G. B. Meheula, a Kahu Kula Sabati Nui hoi o Kauai Hikina nei, a ua pua ka loha ana I kona, a I Kapaa kakou, Auwe, aloha ino oe!

            Aloha ka lulu o Moikeha, kahi a kakou e luakaha ai I na hana Kala Sabati. Aloha ka nalu o Makaiwa, ka owe mai I ka pueone. Aloha ke kula o Mailehuna, kahi a kakou e haulani ai. A aloha Anehola, ka home kipa a ka malihini. E ka Puu o Kalalea e, ua pau kou ike ana iaia. Aloha ka malu kukui o Koolau kahi a kakou e hoomaha ai. E ke koa hihi o Kahilikolo e, aole oe e ike hou ana iaia. Aloha ke one pua rose oa Mahamoku ame ka limu ka-kanaka o Manuakepa. E ka wai o Namolokama e, aole e hoopulu hou ana kou mau huna wai lelehuna iaia. E ka lae hala o Naue I ke kai e, aole e hoonuanua hou ana kou mau pua hala onaona ma kona a-i. A e kea hi kao lele o Makana e, ua ike anei oe I kana wahi ihile aku nei? Ae, ua law eke Akua I ka uhane, a e hoi ka lepo I ka lepo.

            Nolaila, hooholoia, 1: Ke komo pu aku nei makou me oe ame kau keiki e kumakena pu aku no kau kane i aloha nui ia, a makua hoi o makou na keiki ma na hana o ka uhane.

            Hooholoia, 2: O ka makou pule I na mana lani, e hoomama mai I kou naau luuluu am eke kei ki I hoonele ia I ka makuakane aloha.

            Hooholoia, 3: Me keia mau mea, ke hoonani ae nei makou I ke Akua, ka mea nana I hana na mea apua. O ke kanaka I hanauia e ka wahine, he mau la hapa kona, a ua piha I na popilikia. Nana no I haawi mai, a Nana no I lawe aku. E hoonaniia o Iehova.

            Me ka luuluu,

WILLIAM HUDDY,

            GEO. W. MAHIKOA,

Na Komite.

Kilauea, Kauai, Ianuari 14, 1898.

-

Mrs. A. Kaukau,

                        Waimea, Kauai:

            Walohia wale: Ma ke Nupepa Kaliaina au i ke iho ai i ka haalele ana mai o kou hoapili he kane aloha a kaikuaanahoi o’u o kela wahi lepo ula i ka makani kauaula, ka ipukukui pio ole i ua makani la, ua hala aku la ma o ma ka la 2 o Ianuari, 1898, okeia makahiki hou o A. Kaukau.

            Aloha wale ko’u ike hope ole ana iaia, a’u hoi i kipa pokole aku ai ma ko oukou wahi, aole no ka nanau a me ka makona, aka, no na pilikia no.

            Ea! Lihaliha wale na hoomanao i kuu mau kaikuaana kahiko e pau nei, o kela puu panoa i ka la, o ka pono o ka Haku ame ka naauao a na makua o ka pono i kanu ai a ulu a kawowo, aka, ua kuu kona luhi, aia me ko kakou Haku aloha. A nolaila, me ka naau aloha, ame ka minamina nui, ke komo pu aku nei au ame ko’u ohana, e kanikau pu me oe ame kou ohana nona.

            Noloila, ke poloai ae ne i na Lani, e hoomama ma i kou luuluu. A he oiaia kana olelo, o ka mea uuku ame ka mea nui, aia no malaila, nana i haawi mai a nana no i l awe aku, e hoonani ia kona inoa.

D. KAHAULELIO,

MRS. D. KAHAULELIO,

D. H. KAHAULELIO,

D. K. KAHAULELIO,

D. P. KAHAULELIO.

            Lahaina, Maui, Ianuari 13, 1898.

-

J. M. Poepoe, Esq.,

            Lunahooponopono o ke Kuokoa,

            Honolulu, Oahu:

            Aloha nui:-Me ka manaolana mau in a hooia ana a kou hanohana kalaiaina, e oluolu kou keikei e lawe aku i keia mau kanaenae aloha o keia mau makmaka maikai o kaua i hala aku la ma o.                 Me ka Mahalo,

            Kou hoa no,

D. Kahaulelio.

            Waikehua, Lahaina, Ianuari 13, 1898.

HOIKE HUI O NA KULA SABATI O KA MOKUPUNI O KAUAI.

-

            E malamaia ana ka hoike hui o na Kula Sabati o ka Mokupuni o Kauai ma ka luaniki Hoole Pope o Lihua ke hiki aku i ka la 17 o Aperila o keia makahiki, 1898, ola na Gpka Sabati o ka ualoku o Hanalei a hiki i ka wai ula iliahi o Waimea. Nolaila, ke paipaiia aku nein a Kula Sabati spau e hele mai oukou ma ka la i hoikeia maluna a e hoomakaia na hana i ka hora 9 a. m. kakahiaka. A e hoomakaukau oukou i ka oukou mau haawina ma kea no mikioi, sole hoi ma kea no kuanui, a peia me na himeni, mai hoopili ano e i na himeni mawaho ae o ko kakou mau palena kupono, aka, in a mea kupono i kana olelo.

            Eia na haawina Kula Sabati, e hoomaka ana mai Aperila, 1897, a hiki i Maraki, 1898, o keia makahiki, penei:

            Kula Sabita o Lihue: Haawina o Okatoba. Anahola: Haawaina o Novemaba. Koolau: Haawaina o Dekemaba, Ianari. Kilauea: Haawina o Feberuari. Hanalei: Haawina o Maraki.

            Me keia mau haawina, ke waiho aku hoonei au na oukou e hoomakaukau i mau kahiko kaua no ou kou imua o ke kahua kaua o ka Haku no ka pono o ko kakou mau uhane.

            Eia na himeni hui: Hoku Ao Nani aoao 162, 17, 110, 150, 232.

            O keia ka’u e hoike aku nei imua o oukou, a na ka Haku no e kokua ia oukou, a nana nonoi e hoohui ia kakou me kona aloha a me kona lokomaikai. Aloha makahiki hou kakou.

            Owau no me ke aloha,

J. K. MAHI.

            K. K. S. Nui o Kauai Komohana.

            Lihue, Ianuari 14, 1898.

-

KE OLA O KEKAHI KOA.

-

O ka poe i oo iloko o ke kahua haua,

            o lakou kai ike in a mea ehaeha o

            ke ola ana o nei mea he koa.

-

Lilo na kanaka ikaika i poe palupalu

            -ka moolelo o kekehi kanaka i

            noho ehaeha i ka po am eke ao

            no na makahiki he iwakalua.

-

            Mai ka nepepa ma ii kapaia Chatham (Canada) Banner.

            O kela ame keia mea e noho ana ma kahi kulanakauhale o Wheatley, ua kamaaina oia no Peter Sippe, he kamaaina oia no ia wahi no na makahiki he iwakalua, a he mea hoi i loohia i ka ehaeha a ka mai rumatika iloko oia Manawa holookoa a hoea i kela makahiki aku nei, a i maua’ela hoi ia mai ana e kekehi mau mai e ae. I ka iwakalua o kona mau makahiki, hui oia me ka Pualikoa Kuikawa Helu 21 o Nu Ioka, a mahope iho o ka hala ana o na makahiki ekolu o kona noho lala ana no ia puali, ua hui oia me ka Pualikaua lio o Nu Ioka, a komo ola i ke kaua kipi. Komo oia ma na hoouka kaua kaulana o Bull’s Run, Fredericksburg, Culpeper, a pela’ku, a i kekehi wa, ua holoia e ia i kanawalu mile i ka holo hookah ana, no ka lawelawe palapala ana mawaena aku o na enemi. Ma kekehi wa, ua kau oia maluna o ke kua o ka lio no eha la ame elima po, a he mea haohao ole paha, ua waiho iho keia mau maupa koikoi he ukana kaumaha maluna o kona ola ana, elike nohoi ne ma poe e ae he tausani elike me ia kea no. Oiai ia iloko o ka pualikoa, majuli o ka inoino o ka ai ame ka wai nohoi, ua loaa iha la ia i ka ma’i hi, a hele loa ae la ia i ka launa ole. Un lilo keia i kumu nona e palupalu loa ai, a nolaila, ua loohia koke oia i ka rumatika. Penei kana i koike mai i ka mea kakau o ka Benner:

            “Aole loa au i manao e loaa ana ia’u ke ola ma keia oa, oiai ua hoao au in a laau lapaau he nui, aole nae he ola iki o’u. I kekehi wa, no kekehi mau hebedoma, aole loa e hiki ia’u ke hookuu ia’u iho ilalo a hiamoe hoi, a he uuku ka’u maki mea e ai ai. Aole wale nohoi o keia wale no ko’u pilikia, o ka rumatika, aka, e loaa ana au i kekehi mau Manawa i ke poniuniu ame ka penei pu o ka ika, a ua pouli eleele ae la na mea apua imua o ko’u mau maka. E ike ana au i kaeha o ko’u opu, a hoopailua mai la hoi au i ka ai. E eha ana nohoi ko’u mau puupaa, a ua lilo ko’u kino holookoa i mea ole. He aneane hiki ole i ke alelo ke hoike ae i ka nui launa ole mai o ko’u ehaeha iloko oia mau makahiki i hala ae nei, ua aoia mai au e hoao au e a in a. Huaale Ulaula a Dr. Williams, a he la hauoli loa ia o’u, ka la a’u i hoomaka ai e a ii ua mau huaale la. He mau poho huaale kakaikahi wale no kai pau ia’u, aia hoi ua maha ae la ua. Mahope mai o ko’u hoomau ana i ka ai ana i ua mau huaale la, ua hiki ia’u ke ai, ke hiamoe a hiki hoi ia’u ke ai, ke hiamoe a hiki hoi ia’u ke hana elike me ko’u wa he iwakalua makahiki i kaa hope ae. I keia wa, ua ola loa an, a ua ikaika. Kei ka mai kekehi o ko’u poe hoa o ka oihana koa i keia, ke koi aku nei au ia lakou e hoao e a ii na Huaale Ulaula a Dr. Williams.”

            Ma ka nana ana i kea no o ka hana ia ana o keia mau huaale, e ikeia ananei, aia maloko o na Huaale Ulaula a Dr. Williams, na hunahuna laau @lapaau apua e loaa ai ke ola ame ka maemae o ke kokko, a loaa hou ka ikaika in a aa lolo. He mau laau pulili ole kela no ka locomotor ataxia, lolo hapa, hulahula konikoni o ke poo, sciatica, nuralagia, rumatika, nalulu punia o ke poo, na hopena o ka ma’i la garipa, kapalili o ka houpo, ame na ma’i apua e ulu mai ana noloko mai o ke koko ino, elike ma ka alaala, puhu pane, a pela’ku. He laau maikai nohoi kela no na ma’i wahine, koko paa, a paewaewa o na wa hanawai, amen a nawaliwa@l apua. Ma o na kane la, e loaa no ka oluolu ke pilikia a puluiuhi na noonoo ana. E kauiia ana e na poe kuai laau lapaau apua.