Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 4, 28 January 1898 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

@@@@ la he mau kumu kupono a Amerika Hu@@a e hoole ai i keia wa, oiai wa ikeia he mea maikai loa ka hoohui Aupuni no na kanaka o Hawaii ame keia aina nohoi.

NA KANAKA HAWAII, HE KUMU IKAIKA LOA IA MA KA AOAO KUE KUIKAHI.

Mamuli o kekahi mau manao pinai mau o kekahi mau Senatoa lehulehu wale, no na kanaka Hawaii, ua ikeia o lilo ana la mea i kumu ikaika loa ma na olelo palo o keia kumuhana.

NAHAHA KEKAHI POE DEMOKARATA.

Ua hoike ae kekahi mau hoa opiopio o ka aoao Demokarata, mai waena mai o ka poe i haalele i ko lakou aoao iho.

KE KULANA O NA HOA O KE SENATE MA KA AOAO KOKUA I KE KUIKAHI.

Wasinetona. Ianuari 14.-Oiai e pa@o ia ana ke kuikahi, he mea maopopo loa e loihi ana ka wa e hala ana ma kela palo ana. O na Senatoa o ka aoao Demokarata i oleloia e kokua ana lakou i ke kuikahi, ua unuhi hou aku la lakou ia mau olelo, a eia lakou ke olelo nei, aohe maopopo o ka aoao o lakou e koho ai. Mamuli o keia, ke olelo nei na hoa o ke Komite o ko na Aina E aole i oi aku mamua o 56 a 57 paha poe Senatoa i loaa ma ko lakou aoao, a nolaila, ke manao nei lakou e kaukai i ka loaa ana o ka elua hapakolu i makemakeia, mamuli o na paio olelo ana. A e hala ana paha he mau pule lehulehu loa ma keia hana.

KE ANO E HOOKIPAIA MAI AI KA PERESIDENA O HAWAII.

O ke ano e hookipaia mai ai o Peresidena Dole o Hawaii. ke hoea mai ia i Kapalakiko, he ninau ia i hooholo ole ia e ka Aha Kuhina i kela wa. Aole ioa i ikeia ma ka moolelo o Amerika Huiia nei ka hoea kino ana mai o ke Poo maoli o ka Mana Hooka o kekahi Aupuni Repubalika. Nolaila, he hana na ka Aha Kuhina e noonoo ai, ina paha he mea pono ke lilo o Peresidena Dole i ma@ihini kipa na ka lahui Amerika a e hookipa pili Aupuni maoli ia mai hoi ia, ma ka wa e ku mai ai ka mokuahi Peru i Kapa@akiko. a e hoonohoia aku hoi kekahi poe ukali pili Aupuni a hoea mai i ke Kapitala nei, a i ole ia, e apoia aku paha ia ma ke ano he malihini kipa kulana koikoi wale no ia, ke hoea mai ia i ke kulanakauhale nei. Ua ala mai keia noonoo ana i keia auina la. Ua loaa mai he lono telegarama mai a Kuhina Sewall mai, e hoike ana, e hoea mai ana o Peresidena Dole.

Ua manao wale ia, e hooholo ana ke Aupuni e kauoha aku i na aliikoa o na aumokukaua ame ko na pualikoa aina e ike pili Aupuni aku i ka Peresidena o Hawaii, a e ukali mai hoi iaia, mai Kapalakko mai a hoea mai i Wasinetona nei. I kona hoea ana mai ia nei e loaa ana iaia na hoohanohano ana i haawiia aku i ke Poo o kekahi Aupuni, a iloko o kona wa e noho ana maanei, e lilo ana ia he malihini kipa na ka lahui.

NA SENATOA THURSTON AME GEAR.

Wasinetona, Ianuari 23.-Ua hoao ae ka nupepa Star (Hoku) e hoaiai, he alua paha la i hala ae nei, ua hoike ae la o Senatoa Thurston ame Senatoa Gear, ua kue laua i ka hoohui Aupuni, aka, i keia wa, ua kana@ua laua, no ko laua kulana. Ke komo mai o Gear ame Thurston ma ka lalani o ka poe kakoo i ka hoohui Aupuni, me ka helu pu ia ana aku hoi o Kenney ame Smith, ma ke ano aia laua ma ka aoao kuokoa, e loaa ana ke kanaono talota no ka hoohui Aupuni. O ka Mr. Mrrill noho ana iloko o ka Aha Senate ame ka hoolohe pono loa ana i na haiolelo e kakoo ana i ka hoohui Aupuni, mai ka wa mai i noho ai ka Senate, a pela hoi me kana mau olelo i hoike ae ai imua o kekahi poe Senatoa. ua manao na hoaloha lehulehu wale o ke kuikahi. ua kanalua oia no ka aoao e haawi ai oia i kana koho ana. a ina e hiki ana ka hoikeia aku imua ona, ine ka maopopo, o kana koho ana ka mea e ikea ai ka holo ana o ka ninau, alaila, e koho ana ia ma ka aoao apono i ua ninau la.

“Ke ku lo ae o Gear ame Thurston ma ka aoao kokua i ke kuikahi. ina hoi pela io, elike me na upu ana a na poe he nui, alaila. o  Mr. Morrill wale no ka Repubalika ma ka aoao kue, a elike hoi me ka mea i hoikeia ae la, ua manaoia kona kulana kue hoohui Aupuni, aia no ia ma ka aono kanalua, aole hoi i paa maoli kona manao maopopo maoli ma ka aoao kue i ka naauao maoli o ke keehina hana i makemakeia e ke kuikahi.

“Aia no he mau manaolana e ae no na balota e kakoo ana i ke kuikahi mawaho ae o na balota i hoikeia ae la. Ua hoike ae o Senatoa Daniel i keia la, aia nohoi oia ma ka aoao kanalua, eia nae. he wahi manao wale kona, e koho ana paha ia ma ka aoao kue i ka hoohui Aupuni. Aia nohoi o Roach me Mitchell ma ka aoao kanalua. Ke hooikaika nei ka Peresidena, elike me ka hiki laia ke hana, e loaa ona poe hoaloha no ke kuikahi. Ua o@ aku ka nui o ka manaolana i ikeia i keia la, mamua o ko na la e ae i hala.”

O na lono hope loa i loaa mai nei mai Wasinetona mai, mamua o ka haalele ana aku o ka mokuahi Belgicia Kapalakiko. a ku mai ai oia i Honolulu nei ma ka Poalima o kela pule aku nei (Ianuari 22), iloko o 6 la holo ame 6 hora, ua hoikeia ae:

Ua huli aku la o Senatoa Thurston o Nebraska ame Senatoa Gear ma ka lalani o na poe kokua i ka hoohui Aupuni. A koe o Senatoa Morrill ame Senatoa White o Kaleponi o na Repubalika, ma ka aoao kue i ke kuikahi.

Eia i keia wa, ma ka aoao kakoo i ka hoohui Aupuni, o Senatoa Hoa o Makaku@eta.

hoolaha Mana hooko

OLELO HOOLAHA.

Ma ka la 12 o Ianuari, 1898, mawaena o ka hora 12 awakea ame hora 3 P.M. he umikumamalua mau omole i hookuuia e @ana hele mawaho ae nei o ke Awa o Honolulu.

Ewalu o keia poe omole, ua hookuuia mawaena o Kalihi ame ka nuku o ke Awa o Honolulu, ma kahi he 2 a 4 mau anana ka hohonu o ke kai.

Eha o keia mau omole, ua hookuulia, mawaena o ka Pale-kai, ma ka Hikina ae o ka nuku o ke Awa o Honolulu nei, a ma kahi e huli pono ana i ka Pa Mea Kanu o Kapepee (Mr. Ward) ma Koula, ma kahi he 2 anana ka hohonu o ke kai.

He poe omole keokeo keia, a he inoa ko ke@a ame keia omole.

O ka mea e loaa ai o kekahi o keia poe omoie, e oluolu e hoike mai i ka lohe i ke Keena Kalaiaina, me ka hoike ana mai, elike me ka hiki, i kahi maoli i loaa ai.

J. A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ianuari 13, 1898.

2856-3ts.

 

Ma ka la 14 o Feberuari, 1898, ma ka hora 12 awakea, e kuaiia aku ai ma ke kudala akea, ma ke Keena Oihana o W. O. Aiken, Paia, Maui:

He apana aina ma Nahiku, Maui, maloko o laila he 7 Eka.

Uku oi aku maluna o $50.00.

No na mea i koe, e ninau ma ke k Keena o W. O. Aiken, Paia, Maui, a i ole, ma ke Keena Aina Aupuni, Honolulu.

J. F. BROWN,

Agena o na Aina Aupuni.

2686-td.

 

HOOLAHA AINA AUPUNI.

 

Ma ka Poaono, Feberuari 5, hora 9 a.m., ma ke Keena o E. D. Baldwin, Hilo, Hawaii, e weheia aku ai no ke noiia ana mai, malalo o na olelo o ke Kanawai Aina no ke kuleana kuai ma ka Hoolimalima ame na Aina Kuleana Kuai Kuike, a i ole, malalo paha o na kumu kuikawa no ka hookaa ana, ame ka hana ana i na hana hou ame ke kukulu ana i hale noho.

Aneane 800 eka ma Maulua, a e kokoke ana i laila, Hilo Akau, Hawaii. Ua maheleheleia keia aina iloko o na Apana mai ka 5 a ke 75 eka o ka Apana hookahi, a ua kupono maoli no ke kanu ko ana.

He eono nohoi mau Apana ma Kaimu, Puna, mai ka 75 a ka 100 Eka o ka Apana hookahi, kupono no ke kanu kope.

Ma  ka hora 12 o ke awakea, oia la hookahi no, Feb. 5, e kuai kudalaia aku ai, malalo o na kumu kuikawa no ka hookaa ana ame ka hana ana i na hana hou, na Apana 369 ame 370, ma Olaa, he 100 eka maloko oia mau Apana. Kumukuai, maluna o $600.

Apana Helu 10, Kahuku, 19.85 Eka. Kumukuai maluna o $198.50.

E kuaiia aku ana nohoi ma ia wa laila,  he 39.0 Eka. Kumukuai maluna o $39.00.

E loaa no na hoakaka piha no keia mau apana ae la, ma ke Keena Aina hookahi no, no ke Dala Kuike, ka Apana 27, mahele C, ma Olaa. Maloko o Aupuni, Honolulu, a i ole, i ka Hope Agena ma Hilo, Hawaii.

J. F. BROWN

Agena o na Aina Aupuni.

Keena Aina Aupuni, Honolulu, Ianuari 4, 1898.

 

KA Nupepa Kuokoa

No ka Makahiki          $2.00

No Eono Mahina         1.00

Kuike ka Rula.

 

@@KA

ANA. 1 Pule  2 Pule  3 Pule  4 Pule  5 Pule  6 Pule

1 Iniha $1.50   $2.00   $2.50   $3.00   $3.50 $4.00

2 Iniha 2.00     2.75     3.50     4.00     4.50     5.00

3 Iniha 2.50     3.50     4.50     5.00     5.50     6.00

4 Iniha 3.00     4.00     5.00     6.00     6.75     7.50

5 Iniha 3.50     4.75     6.00     7.00     8.00     9.00

6 Iniha 4.00     5.50     7.00     8.00     9.00     10.00

O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha ma@oko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, ao@e hookomo ia.

KOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

C. G. BALLENTYNE, Luna Nui.

JOSEPH M. POEPOE, Lunahooponopono.

Honolulu, Oahu.

 

POALIMA     IANUARI 28. 1898.

 

Aole anei mamuli o ka olelo hooholo a ka Aha Kiekie ma ka hihia a ka Repubalika kue ia Pedro, no ka hiki ole i na Aha Apana ke kapae o ka hooko ana i ka hoopai maluna o ka poe i hoopilia mai imua o lakou. e lilo ai na hoopai ana o na hihia i hanaia ma ia ano, imua ooia Aha, no kekahi wa loihi i haia ae nei, i mau hoopai kue Kanawai, e pono ai ke Aupuni ke hoihoi hou i na dala i @kuia e kekahi oia poe, ma ka wa i kauia ai ka hoopai, a pe@a hoi ka poe i hana paahao maoli iloko o ka halepaahao, malalo o na hoopai kuhiEmepera Opio e lawelawe mai nei no la e nana i keia poino a pilikia o keia poe i auamo i na hoopai kuhihewa a na Aha Apana? Aole anei e pono i ka Ahaolelo ke noonoo no keia mea?

 

Akahi no a Hoomaka ka Hana Iloko o ka Aha Senate.

 

Ma ka la 10 iho la o keia mahina i hooholoia ai e ka hapanui o na hoa o ka Aha Senate e noho ia Aha ma ke Kau Hooko, no ka noonoo ana i ke Kuikahi Hoohui Aupuni.

O ka poe e kakoo ana i ke kuikahi o lakou ka poe i hooikaika nui e noho ka Aha Senate, ma ke Kau Hooko, a ua lanakila ka lakou koi. He oiaio, he kuhikuhi kumukanawai, a he kuhikuhi rula Aha Senate nohoi kekahi, e koi ana e noonooia na hana pili kuikahi ma ka nohona  Hooko o ka Aha Senate, aka, ua hamama no nae ka ipuka no ka hooleia ana o keia kuhikuhi kumukanawai a rula Aha Senate hoi, ina e lanakila ka aoao kue a hoole i ka noho ana o ka Aha ma ia ano, elike me ke koi a kekahi aoao.

Eike ana ko makou poe heluhelu, ma ka hoomaopopo ana iho, mamuli o keia ku ana oka Aha Senate e noonoo i ka ninau Kuikahi Hoohui Aupuni, aole i make ua kumuhana la, alike me ka mea i hookaulana mau ia e ka poai kue i ke kuikahi ma Hawaii nei. Aka, aia kela kumuhana ke ku la imua o ka nohona Hooko o ka Aha Senate no ka noonooia ana, no ka pono e apono iaia, a no ka hoapono ole paha iaia

He oiaio nae, eia kela kumu hana i keia wa iloko o na pulama ana a kona mau hoaloha ame na palukuluku ana a kona mau enemi. A o kona lanakila, oia ka kona poe hoaloha e na’i la me ka  ikaika nui. A o kona hina ana a haule hoi, oia ka kona mau enemi e paio la me ka makaukau nui. O keia iho la no na hauli manao i loaa i ko Hawaii nei mau kupa i like ole na noonoo kalaiaina e moe nei. Ke upu nei me ke ohohia nui na hoaloha o ua kuikahi la ma Hawaii nei e loaa iaia ka lanakila, a ma ia wa hookahi no, aia na poe i kuee iaia, ke upu nei, me ka ikaika kuemi ole, e loaa iaia he huakai paoa a moewaa. Nolaila, ke ola la no ia iloko o ka Aha Senate a hiki i kona lanakila ana imua oia Aha, elike me ke alakai a ke kumukanawai o Amerika Huiia. A ke ola la nohoi ia a hiki i kona haulehia ana malalo o na poloku ana a kona mau enemi, elike nohoi me ke alakai a ke kumukanawai. Ma keia kulana o ua kuikahi la e ku nei iloko o ka Aha Senate, he mea oiaio ole ka olelo ana ae, ua make ua kuikahi la, a he wahahee hoi ka olelo ana ae, ua lanakila oia. Ma ke lono i loaa mai nei ia kakou no na hana a ka Aha Senate, aole kakou i lihi pili aina aku i ka pahu hopu o ka lanakila. a o ka lanakila ole paha o ua kumuhana la. Aka, o kakou apau, mai ka poe Repubalika a Roialiti, he poe kakou i hoakoakoaia a puuluulu iloko o ka pukui e kali ana me na manao pihoihoi no ka aoao e lanakila ana.

Ma na lono i loaa mai ia makou, elike nohoi me ka makou e hoolaha aku nei ma ko makou pepa o keia la. i waeia me ke akahele loa, mai na nupepa lehulehu loa i loaa mai ia makou mai Kapalakiko mai, e ikeia ana ua wehe mua ia na hana o ka hoonoho ana i ka pohaku kumu o ka hale hoohui Aupuni e Senatoa Davis, Lunahoomalu o ke Komite o ko na Aina E, ma ka la 10 o Ianuari nei, a nana nohoi ka haiolelo mua ma ka aoao kokua i ke kuikahi, e kukala ana imua o kona poe enemi, ua hoea mai la na aoao elua i ka hora no ka paio ana, me ke kali hou ole aku. Ma ka Poakolu mai, Ian, 12, i hooki ai oia i kana hana haiolelo. Alaila, ua ukaliia aku oia e Senatoa Allen o Nebraska, kekahi o na loea kakaolelo akamai loa o loko o ka Aha Senate.

O ka hoomaka ana iho la ia, ka hoouka kaua mawaena o na aoao elua. A o ke kumu o ka nee ana o na hana imua mawaena o na aoao elua, aole ia no ka lilo ana o ke kumuhana hoohui Aupuni he mea ole: aka, no kona ku ana he mea kino ola, i ala mai ai na pukaua o ka aoao ae ole i kona o@a ana e hoomauia aku a hiki i kona lanakila ana.

He paee no na lono i loaa mai io kakou nei e hoike ana i ka heluna o na Senatoa i ku ma ka aoao kakoo i ke kuikahi. Ma kekahi mau lono, ua olelo ia, he 62 poe Senatoa; ma kekahi hoi, he 61; ma kekahi he 60; a pela ka nee ana a hoea i ke 57, a mailaila hou aku a hoea i ke 52.

O ka mea pololei paha o kakou e olelo ae ai, he mau lono nupepa wale no keia i loaa mai ia kakou, o ka mea oiaio, aole i loaa ka hapanui o na Senatoa ma ka aoao kokua i ke kuikahi. a aole hoi i loaa ka elua hapakolu o na Senatoa i ka aoao kokua kuikahi; aka, aia ka hapanui o na Senatoa ma ka aoao kokua i ua kuiahi ia. He okoa ka loaa ana o ka hapanui o na Senatoa o ka Aha, a he mea okoa no hoi ka loaa ana o ka elua hapakolu o na hoa o ka Hale. O ka loaa ana o ka elua hapakolu o na Senatoa oia ka mea e lanakila ai ke kuikahi: a o ka loaa ana o ka hapanui wale no o lakou oia ka mea e lanakila ai ke kumuhana hoohui Aupuni. ma o ka olelo hooholo ia a bila kanawai paha. elike me ka makou i hoakaka mua aku ai.

Ua oleloia ma na lono, aia o Peresidena Makinile ke haawi ia i kana mau hooikaika ana i na Senatoa i ikeia ko lakou haalele ana i ka aoao kokua i ke kuikahi. elike me Senatoa Thurston ame Senatoa Gorman. Ua loaa mai nohoi he lono e olelo ana ua hull aku la o Senatoa Hoar ma ka aoao kokua i ke kuikahi. A ina pe@a, alaila. aia no ke kuikahi ma ka aoao nui loa o ka manaolana no kona palekana.

O ka makou wale no e hoike aku nei imua o ko makou poe heluhelu. aia no ke kumuhana hoohui Aupuni ma ka aoao nui o ka manaolana no kona hooholoia.

 

Ke Kulana o ka Waihona Waiwai o ke Aupuni.

 

Aole paha he wahi e ae. i ikea maopopo loa ia ai ke omamaka maikai o ka ulu ana o kekahi ahahui pili kalepa a ano e ae paha. elike me kona waihona waiwai. He akioma maopopo o ka waihona dala o  kekahi ahahui. oia ka puuwai ola oia ahahui i kukuluia e na kanaka elua ekolu, eha a oi aku, e hele ana a hoea i kekahi puulu kanaka lehulehu. Ua pili nohoi i ke kanaka hookahi e ku ana ma ke kulana hooholomua iaia iho.

Mamuli o ka maikai ame ka maikai ole o ke kulana ola o keia waihona. e ikea ai ke kulana ikaika a nawaliwali o ka hoonee ana a ke kanaka hookahi a ahahui hoi i na hana e holomua la hoi. Ma o ia mea ia nohoi e ikeia ai na hemahema ame na makaukau o na hooholomua ana i na kumu e hoouluia mai ai he pomaikai. A ma ka wa e komohia aku ai ka hana a ke kanaka, a o ka Ahahui paha i hoala ae ai a hana aku iloko o na hihipea o ka hiki ole ana i kona kumukanawai. ame na kumu loaa e ae o ua hana la, ke hoiliwai like a waiho maikai na anuunuu i nee aku ai ka hana, aliala, ua hoea mai la ka hopena e apahu pu ia ai ke ola ana ame ka oni hou ana aku oia hana no mua.

Aka, ina e ikeia ana, ma o ka hoike oiaio ana mai a ka waihona o ua hana la, ua hiki iaia ke kuea pono i kana mau aelike kuwaho apau i hoopaaia ma na huahelu dala ame na keneta, me ke koe ana iho o kana mau lako kumuwaiwai no ka hoohana ana ‘ku, alaila, aia kela hana ma ke kulana o ke ola maikai ame ka holomua. Aohe hopohopo ana no kona nee hou ana ‘ku no ka lua, no ke kolu a no ka lehulehu aku paha o na manawa ma ia mua aku.

O keia mau loina liilii ame keia mau hoike ana ae la, ua pili no ia i ke Aupuni.

Aole paha i poina ko makou poe heluhelu, ma kahi wa i kaa hope ae nei, ua hoaiai aku makou, o ke Aupuni, he ahahui no ia i kukuluia ma ke ana kiekie loa o na loina kalepa: a aiailoko o keia ahahui nui, na ahahui liilii o kela ame keia ano, a pela hoi me na hana kalepa o kela ame keia ano, kahi i oni ai me he mau huila liilii la no kekahi mikini e mau ana kona hoohanaia ana.

Mamuli o na lono i hoikeia mai imua o makou, no ka mea e pili ana i ka Waihona Dala o ke Aupuni, ua ikeia, o ka huina loaa Aupuni iloko o ka makahiki i hala aku nei, ua hiki aku ia i ka $2,659,434.16, a o na lilo he huina ia o $2,617,822.89. Nolaila. e koe ana ma ka Waihona he huina o $41,611.27.

O na loaa maoli o ke Aupuni, mawaho ae o na dala aie, he huina ia o $2,188,826.79. O na lilo i laweia noloko mai oia mau loaa, he $1,924,384.59.

Ke hoomaopopoia na hana lehulehu loa a ke Aupuni i hana iho nei no ka pomaikai o ka lehulehu, mai Hawaii a Kauai, elike me na alanui maikai o na Kona ma Hawaii, ame kekahi mau wahi e ae oia mokupuni, ame na hana e ae nohoi malaila, pela hoi ka mokupuni o Maui-kona mau alanui nani; aole hoi e hiki ia Oahu nei ke “makewaewa” iho i ka nui launa ole mai o na hana hou i hanaia ma kona umauma, e laa ke alanui pali o Nuuana, na alanui hou o loko nei o ke kulanakauhale, mai Kamoiliili aku a hoea i Waialae, ke alanui o Moanalua, a ma na wahi e ae, a pela nohoi ma Kauai, he mau hoike maopopo wale lakou no kahi i hooliloia aku ai he mau heluna dala lehulehu loa. Aka, aia no nae he koena dala ma ka Waihona o ke Aupuni.

O keia mau hoike huahelu o ka Waihona Waiwai o ka lahui Repubalika o Roialiti. me na lahui e ae o Hawaii nei. huipu me na hana hou i hanaia e ke Aupuni iloko o keia mau makahiki pokole e nee nei ka Repubalika. aole hiki ia makou ka aua iho i ka hapai ana ae i ka manao mahalo i na Kahu Malama Waiwai o ka Ahahui Lahui o ko Hawaii Pae Aina, a he mea hoi i ike ole ia iloko o na makahiki lehulehu wale i noho ai kela Ahahui Lahui. malalo o na hookele ana a na Kahu Malama Waiwai o kea a@ Roialiti.

HOPE PERESIDENA HOBART O KA REPUBALIKA O AMERIKA.

O keia ka Peresidena o ka Hale o na Senatoa, elike me ka Kumukanawai o Amerika Huiia.

He Olelo Hooholo Ano Nui.

 

Ma ke kakahiaka o kela Poaono aku nei i hoopuka ai ka Aha Kiekie i kekahi olelo hooholo ano nui loa. Aole i loaa i na Aha Apana ka mana e kapae a e hoopanee paha i ka hooko ana i ka olelo hoopai ma kekahi ofeni (karaima) i laweia mai imua o lakou. Aia wale no ia mana iloko o na Aha Kaapuni. Ua hiki ia lakou ke kapae i ka olelo hoopai mai kahi Kau a kahi Kua, oiai he mau Aha mau lakou; aka. o na Aha Apana he mau Aha wale no lakou no ka manawa.

Ua hoopukaia keia olelo hooholo, ma ka hihia a ka Repubalika kue ia Pedro, i hoopii hou ia mai ka Aha Apana aku o Honolulu nei a ka Aha Kiekie.

O ke ano nui o keia hihia, penei no ia: Ma ka malama o Feberuari o kela makahiki aku nei, ua hopuia o Pedro no ka hewa hoeha i kana wahine, ua hookolokoloia a ahewaia oia, aole nae i kauia ka hoopai maluna ona o ka Aha: aka, ua kapaeia. A ma ka malama mai o Novemaba aku nei, ua hopu hou ia no ia, no ia hewa no, a ua nonoi ke Aupuni i ka Aha e hoopaiia o Pedro, no ka hewa mua ana i hanaai. Ua kau ka Aha i ka hoopai hoopaahao maluna ona me ka hana oolea. No keia olelo hoopai a ka Aha ua hoopii loa ka aoao hoopiila imua o ka Aha Kiekie, a o ka hopena i ikeia, oia ka olelo hooholo a ka Aha Kiekie e hookuu ana i ka mea i hoopiiia.

 

E LOAA ANA KA HOPENA HOLOPONO LOA MA KA AI ANA I NA HUAALE ULAULA A DR. WILLIAMS.

 

Elua mau Ma’i i hoolaia a loaa hou ka ikaika, mahope iho o ka pahu’a ana o na hana e ae apau. O ka pono i loaa ma o keia mau huaale la i kekahi poe e ae, e loaa ana no ia pono ia oe.

 

Mai ka Nupepa Calborne Express mai.

He kakaikahi loa paha na kanaka ma kahi kulanakauhale o Murray. Canada, i kamaaina ole ai ka inoa o Chase. He kanaka o Mr. Jacob Chase i loohia i ka mai rumatika, a ua ike kona mau hoaloha apau ia mea. eia nae ua laki oia i keia moolelo i kekahi mea kakau nupepa: Ua loohia au i ka mai rumatika no na makahiki he iwakalua, a i kekahi mau manawa e moe ana au ma ka hale. I kekahi wa. ua waiho au iloko o ka hale no umikumamaono pule okoa, a iloko nohoi o kekahi hapa oia manawa, ua kohu lolo maoli. Ua loaa ia’u ka lapaau maikai loa ana, eia nae aole loaa ia’u ka oluolu. Ua manaoio nohoi au, ua pau loa ia’u i ka hoaoia na laau lapaau apau i hoolahaia no ke ola o ka rumatika, a ua maopopo loa ia’u ua lilo mai a’u aku he $200, aole nae he wahi pomaikai i loaa mai ia’u, koe wale no kahi hoopohala ana ae no ka manawa. Mahope mai. ua konoia  au e hoao i ka Huaale Ulaula a Dr. Williams, a mai ia manawa mai i helu ai au i ka manawa i loaa i i’u he au pomaikai nui wale, mamuli o ko’u ola loa ana mai ua ma’i la. Ua hoomau au i ka ai ana i ua mau huaale la, a i ke@a ame keia la e ike mau ana au e haalele mai ana ka pilikia nana au i hoopilikia no na makahiki lehulehu, a o ka hope ua nalowale aku na kawelewele hope loa o ka eha ame ka hui mai a’u aku. a @a ola loa ae la au. Ke olelo nei au, ua ola au, oiai mai ia wa mai, aole loa au i loaa hou i ua mai ia.

I mea hooiaio no ka lehulehu o na kulana hooia o na Huaale Ulaula a Mr. Williams, e hoikeia aku ka mai o Mrs. Frank Chase, he hunona na ke keonimana i hoikeia ae nei maluna, mamuli o ka loaa hou ana iaia o ke o@a kino ame ka ikaika, lapaau e ae apau. Penei ka Mrs. Chase olelo:

“Ane hiki ole ia’u ke hai aku i ke ano o ka mai i loaa ai au. oiai nohoi aole i lokahi like loa na manao o na kauka. Olelo kekahi kauka, he maipopo ia o ka opu hoowali ai, a olelo hoi kekahi kauka, me ke kanalua ole: he mai ia aia i ke akepaa. Hookahi nae a’u mea i ike, a oia keia, no na makahiki he nui. he wahine au i loohia i ka mai. Ua ike no au. e loohia ana au i ka mai nuralagia. mamuli o ka maikai ole o ko’u koko. a loohia mau au i ka nalulu. Maikai ole mai la nohoi ka ono o ka’u ai i kekahi wa, a ke hooikaika iki au i ka hana oka nawaliwali mai la no ia a malohai ke kino. Na kekahi hoaloha wahine i hoao i ka ai ana i na Huaale Ulaula ra D. Willians i olelo mai ia’u e hoao au i ka ai ana ia Huaale. a oiai ua ola kuu makuahonowai-kane ia mau huaale, ua paa iho la ko’u manao e hana pela a ua nui hoi ko’u hauoli no ko’u ai io ana ia mau huaale, a ke ike io mai la nohoi oe ia’u he wahine ola au i keia wa. He mau mahina ko’u o ka ai mau ana i ua mau huaale la. a i ka pau ana oia wa, ua loaa ia’u ke ola mikai. He mea no’u e haawi aku ai i ka’u olelo hoike no ka waiwai maoli o keia laau kupaianaha.”

E loaa ana ke ola i na Huaale Ulaula a Dr. Williams. mamuli o ka hiki ana i ko lakou mana hoola ke kii aku a ma ke kumu ponoi o ka mai. E haawi ana lakou i koko hou. a pela e kaiehu ia aku ai ka mai mailoko aku o ke kino.

Ekuaila ana e na poe kuai laau lapaau.

 

KAUMAHA LUULUU.

 

Ka Hoalohaloha a ka Ahahui Opiopio

Imi Pono Karistiano o Waioli ia

Mrs. P. Meheula.

 

Me ka mahalo:

Oiai ma ke kakahiaka o ka la 7 o Ianuari, mawaena o ka hora 6 me 7 kakahiaka, oia ka manawa i pahola mai ai ka lono hoolele hauli ma ke telepone i Hanalei nei o Mr. G. B. Meheula, ua pauaho mai la i keia ola ana, a ua moe aku la oia iloko o ka maluhia no ka wa mau loa. a ma ia ahiahi no i nalo aku ai kona kino lepo ma Anahola.

Auwe! aloha wale! A pela i hookoia ai ka olelo o ka Baibala: “O ke kanaka i hanau ia e ka wahine. he hapa kona mau la a ua piha i na popilikia,” a “Nana no i haawi a Nana no i lawe aku.” “Pomaikai no ka poe i make iloko o ka Haku.”

Nolaila, e hooholoia: O makou o na Lala ame Hoa o ka Ahahui Opiopio Imi Pono Karistiano o Waioli. ma o ko makou mau Luna Nui la. na Komite a ke hoike aku nei i ko makou kaumaha luuluu me ka wa@ohia ia oe e Mrs. P. Meheula, oiai ma ke ahiahi o ka la i hoikeia, ua oluolu i ka Haku Mana Loa ke kii ana mai a lawe aku i ka hanu ola o kau aliikane i aloha nui ia, a waiho iho la ia oe e noho Wahine Kanemake i keia ao a me na keiki ame na lei hanai pu hoi a olua i hooneleia i ka Papa, a ua hala aku la ho@ kou kokoolua o ko olua noho pu ana ma keia ao inea. e hoomanawanui pu ana i ke Kea o Karisto i na makahiki he nui, a ua ili iho maluna ou ame makou ka haawe luuluu kaumaha no ka hoomanao walohia iaia me ka manaonao, a e kumakena pu kakou nona me ke kani pu ana iaia.

E hooholoia: Ke noi nei na leo o ka makou pule i ke Akua Mana Loa e hoomama ae i kou kaumaha luuluu me ka naau ehaeha no kou Papa aloha a ma makou pu hoi kekahi ilaila.

E hooholoia: I hookahi kope i ka wahinekanemake, a i hookahi i ka nupepa Kuokoa a i hookahi i ka Lota Kalaiaina, a o ke kope kumu o ka palapala i ka Ahahui O. I. P. K. o Waioli.

O makou iho no me ka waiohia.

Charothe Kakina

Mrs. E. W. W. Werner.

J. S. Kaeha.

W. Werner. Jr.

Komite.

Hanalei, Kauai. Jan. 16, 1898.