Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 5, 4 February 1898 — KA IKE ANA IA IAO AWAWA NANI. [ARTICLE]

KA IKE ANA IA IAO AWAWA NANI.

ana no Wailuku 1 oial a hookahi hana kupono tnau la loihi, . mate \ Ke awawa » tahelert ° e , rl wla 5 O Uaulana o Ia». oluolu 0 u»'u kajuly, 1897, ma la maua maaina J. Malll U U k mua \oa keia no ua la, a o u o ko'u p» ana m alakai maua e P . hoomaka awawa, r.n a o°r 0 h f pl re\i ia auu hoomau .. Kau wau''"he wahi i kaulana ilol™ o fco Hawaii moolelo raa na kaiua kaua a N.I Aupuni kaulana Kamehameha ka Hoohui Aina mua loa o k Aina Ha.waii. Kahi keia a ko IMam poe koa i holo ai, oial na koe o Ka mehameha e pani paa aku ana i ka nuk „ o ke awawa; a ke » » « » wahi, he ku no i ka aole no ia he wahi ano paU-ku. afe o ka olelo ana paha īa, amw wahi i nee aku ai na koa iloko o ke awawa. Oiai nohoi na koa e nee ana i ka wa i hala, ua nee aku la nohoi maua mai keia wahi aku; a ia oe e hoomau aku ana i ka pii, e halawai ana ka ike 0 kou mau maka me kekahi ohuku pali hauliuli ma kou lipia hema, a ma koū lima akau e 'ku ana kekahi. wahi hale, oia hoi ke kakela "ku i ke alo pali" o Mrs. Manukeokeo. 0 keia ohliku pali oia no kahi i kapaia o "Kepaniwaioiao," o keia kekahi wahi kaulana loa iloko oia kaua hookahi ana a Kamehameha; ma keia wahi i pau ai na koa o Maui i ka luku ia, a loaa ai kela huaolelo "Kepaniwaioiao," oia hoi ua piha ke kahawai i na kino make, a ua hiki ole ka mai ke kahe, a ua hoi hou ka wai i uka. Ma ka hoakaka naauao a ka mea hanohano J. W. Kalua, wahi ana, aole ka he paa maoli ko ka wai, aka, ua piha maoli ke kahawai me ke koko o na kanaka, a o ka wai kupono aia ma ka aoao mauka o keia wahi i kapaia "Kepaniwaioiao," a oia ka mea i olelo ia, "hoi hou ka wai iuka o ao," oik hoi, kii ka wai iuka olaila; me he la, he ano pololei paha keia mau hoakaka. E ku ana ma kekahi aoao mai ke kakela ku i ke alo pali o Manukeokeo, ka wiliki mua o ka halepaahao o Wailuku, he wahi oluolu a maikai loa keia o ka noho'na, a he nani o Makawao i ke kau mai iluna ke nana aku mai keia wahi, a aia no ma kela wahi he ainā mahiai hou no ka mea Hanohano J. W. Kalua. Haalele iho la au me ko'u kamaaina 1 keia wahi a pii aku la no iuka, komo iloko o ka ulukukui, a ua hai mai ia'u, malaila i malama ia ai he ahaaina akea no ka hanohano o Peresidena Dole, a mauka koke iho olaila ka pili a Kakae; o keia ke alii i holo a pee malaila me na kauwa puno, a i ka huli ia ana aku, ua loaa iho la, mamuli nae o ka ike ia ana o ke aka o ke kahili e luli ana iloko o ka wai; a o ka make iho no ia—aole no keia he wahi kupono e nalo ai ke pee, aka, ua lilo nae i mea kaulana mamuli o ko ke alii Kakae holo ana e pili malaila, nolaila, no i hea ia ai "ka pāli a Kakae." A e pili koke mai ana no malaila ka loko i'a a Kemehameha, a ina oe e huli pono aku a nana ma kekahi aoao o ke kahawai,, e ike

aku no oe i kekahi pohaku nui. A ua kapaia kona inoa o "Olowalu-po-haku," a malalo o keia. pohaku kahi pupupu hale mahiai o Rev. Kaumiumi. Haalele iho la ia mau wahi a pii aku he ahua ia ahiki iluna, he kahua palahalaha maikai, o Laie makai nei, a o Kaalaholo mauka, he wahi oluolu a. maikai loa keia e ku ai kekahi kakela hooluolu, a aole no e nele ke ohohia nui ia e na poe ake e hooluolu i na ola kino. Ma keia wahi i hookuu iho ai mai luna iho o na lio, a huli aku la nana i ka pali o he loa no ia wahi mai Kaalaholo aku. Na ko'u kamaaina i hoike mai i ka moolelo i ka~ paia ai o Kaalaholo; a ma ko'u hoomaopopo ana ina pela ka oiaio, alaila, ua hookapaeia, o ka mea pololei oia no o "Nahuaholo," hu ae la ka aka, Haalele iho la ia "Nahuahol6" me na ohu o ia uka, a iho aku ia ma kekahi aoao e hiki aku ai i Waikahalulu, a ua ike ia wahi, e' waiho ana no na kahua hale lole o Kakina ma i kukulu ai oiai ko lakou manawa i hele ai i ka makaikai i ua awawa hookala kupua nei o lao. He ku no i ke anoano eehia na ohuku pali e umaiu mai ana i ka wekiu ma kela ame keia aoao o ua awa\m kaulana nei. A mai keia wahi aku i huli hoi aku ai no ka hale, a'hoohiki aku la i ka hora 5 p. m. ' (Aole i pau.)