Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 5, 4 February 1898 — KA MEA HUNA POHIHIHI [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA MEA HUNA POHIHIHI

L'mihiia e līonulu mahiehie no "A> Kilohaua Pooki'a o kn Lahui līaieaii MOKUNA XXXIII. .'Ku iho la laua me ke ka!i pihoihoi ana, Aole i liuliu lohe aku la laua i ka nehe ana mai o na kapuai wawae o Megi. A ma ia wa hookahi nahoi, lohē aku la laua he mau keehina kapuai awiwi a mama. He mea maopopo, aole ia o na keehina kapuai o ka laua keiki muli loa, a no ia mea. ua ala nui ae la ke pihoihoi nui iloko o laua. Manao loa iho la ka Lede Beatirisia 0 Adelo ia e hoi hou mai ana no ka heoko ana i kona inaina maluna o i kana kane aloha. I kela wa hoi, ua : ku iho la o Geofere Tereveliana, ma I ke kulana makaukau no ke pāle ana ! iaia iho, ina o kona -enemi keia e hele I mai ana. Aia hoi o Beatirisia ke paa ! a ke puliki mai la iaia ma kona a-i, ] me na waimaka e hiolo ana ma kona • mau papalina. i Aole i liuliu hoea mai la o Megi j I me kekahi kanaka opio imua o la.ua. j Ma na heleihelena o keia kanaka opio j I a laua i ike aku ai, ua hoike mai ia, | aole ia he enemi. I I ka hoea ana mai o ua kanaka opio j nei a ku imua o laua, ua weihe ae la | ia i kona papale, ame ka haahaa, kunou mai la ia imua o ke kane ame ka wahine i hoopiooia ko laua mau noonoo, a pane mai la: "Ua loaa paha ia'u ka hanohano o ka halawal ana me ka Lede Beatirisia ame Seniora Arevalo?" "0! 0 ka Haku Rosevena keia!" i hooiho ae ai ka Lede Beatirisia, iaia 1 ike pono loa aku ai i na helehelena o ke kanaka opi&. "O oe keia?" Nana aku la ua Lede nei o ke kakela o Hametoi|a me na onohi maka t pAha«Jia)&*' . V l ' - ' "Ae, e ka Lede Beatirisia. Owau no keia o Paulo Rosevena, kou hoaloha. Mai pihoihoi oe, no keia hoea kamahao ana mai la o'u, oiai ua maopopo ia'u na mea apau " Aole hoi i pau pono loa aku na huaolelo hope a ua Haku opio nei o ka Hale-o-ka-Maka-o-ka-Aeto i ka pane mai, ua ninau e aku la ka Lede Beatirisia iaia: "Ua ike oe i ka mea huna pohihihi e pili ana ia'u nei, kou hoaloha?" "Ae; ua ike au ia mea," wahi a ua Haku Rosevena nei i pane mai ai, me ka hoomau ana mai hoi i ka olelo ana, "e ae mai oe, e hai aku au ia oe he wahine oe i mareia i ke kane, 'me ka paumaeie ole o kou inoa maemae, a he makuiahine ihoi e noho ana. iloko 0 ka aahu o ka nohona i ike ole ia e ko ke ao nei me ke aloha oiaio kau mau keiki, oiai na« ko ke ao nei 1 manao loa ai, aole oe i aiana ia oe iho ma ke kuahu o ka materemonio. Ua ike nohoi au, o Seniora Arevalo nei, kau kane, aole ia he kanaka e ae, aka, o Geofere Tereveliana no ia, ke kanaka i hoopea wale ia inoa maikai, a i hoopoinoia hoi kona nohona oluolu ame ka palekana, a o ka mea hoi a'u i lawe ae ai he e ka mea hoi nona ka inoa a'u i lawe ae ai he hoohiki paa loa e haawi no au i ka'u mau hooikaika ana apau i mea e holoiia ae ai ka paumaele i hokae wale ia iho ai maluna. oia inoa, e ka mea pakaha wale." I keia wa, haawi mai Ia oia i kona lima imua o Geofere Tereveliana, a j lalau aku la nolhoi ia me ka piha hao- | hao loa o kona noonoo, no keia hala- | wai malihini ana me kekahi o na ka- | naka opio koikoi loa o Peiekane iloko 0 na hora a ka popilikia e haale mai ana maluna ona. Alaila, huli ae la ia a kamailio ae la i ka Lede Beatirisia: "Ua ike nohoi au, ia nei iho nei ka Haku Adelo kahi i hoouka mai ai i ! kana mau olelo hooweliweli ia olua. A ke ole au e kuhihewa, o ka mea kekahi e pili ana i ka olua kaikamahine." "Ae, ae," walhi a ka Lede Beatirisia 1 pane aku ai me ka piha pihoihoi nui, me ka puliki ana ae o kona mau lima, me ka olelo ana aku hoi: "Ae, o kuu Alamira aloha, he pio a he paahao oia na ka Haku Adelo i keia wa." "Ua hoea mai la au ia nei, imua o olua, mamuli o kana kauoha," wahi a ka Haku Opio i pame mai ai, "no ka lawe ana mai imiia o olua i ka hooia ana no kona palekana. Ua haalele aku

nei au iaia, me ka palekana me kona kupunakane. I keia hora, aole loa i ike iki ka Haku Adelo i ka hoopahua ia ana o kana mau hana lokoino i hana <ai maluna o ka Lede Opio." I keia wa i huli ae ai ka Lede Beatirisia a puliki ae la i ka a-i o kana kane aloha, a pane aku la: "Ua aloha mai na Lani ia kaua, ua pakele ke kaikamahine a kaua." Alaila, huli hou ae la ia a kam&ilio aku 'ia i ka, .Haku- Ror&evona-: "Pehea la, ua ike paha oe iaia? Ua hai aku paha oia ia oe no maua nei? Aka r e | hoi kakou iloko o ka rumi hookipa. E kala mai oe ia maua no ko ma.ua, kono mua ole ama aku nei ia oe e komo iloko o ko maua home kuaaina nei, mahope iho o ka hala ana o kekalii wa loihi o kou hoomanawanui ana mai nei i keia hua.kai nana i hoomama nui mai i kekahi hapa o ko maua kaumaha ame ko maua luuluu e auamo nei miaua i keia wa." I nei wa i komo aku ai lakou apau no loko o ka rumi hookipa, a malaila lakou "Lnoho iho ai. e No na ninau a ka Lede Beatirisia i ninau aku ai imua o ka Haku Opio Rosevena, ua pane mai la oia: "No kau ninau e ka Lede Beatiri9ia i ninau miai nei ia'u, e pane aku au ia oe ame ka Haku Geofere Tereveliana. Ua ike au i ka Lede Opio, a ua halawai kamailio pu au me ia. He mea oiaio, ua lawe malu ia mai oia e ka Haku Adelo, mai kahi mai o kona kupunakane, a hoonohoia maloko o kekahi wahi hale ma ka lae kahakai. 0 kaihi nohoi ia o kona kahu hanai. He wahi kokoke loa keia i ko makou lae kahakai, he aneane elua mile mai ko'u wahi aku. la'u i hele ai i ka. holoholo waapa ma ia mau wahi ae, ua ike mai la o Alamira ia'u, a noke mai la oia i ka peahi mai ia'u. Ua ike nohoi au iaia mamua aku a ua. hoomaopopo au iaia. I ko'u hoomaopope ana mai i keia mea e peahi ae nei ia'u, ua hoohuli mai la au i kuu wahi waapa ma kahi e hoea mai ai i ua wahi hale nei, me ka manao ole nae oia keia e peahi ae nei. I ko'u hoea ana aku i ua wahi hale nei, ua ike aku la au ia Alamira. Mahope iho o ka hala ana o kekahi wa pokole o ko'u kamailio ana me na mea no laua ua hale la, ua hookuuia mai la oia, a hoihoi aku la au iaia i kona kupunakane." "E hoomaikai mai no na lani ia oe," wahi a ka Lede Beatirisia i pane aku ai imua o ka Haku Opio, me ka ninau ana aku hoi: j "Ua hai aku anei oia ia oe no maua nei?" | "Ae; ua hoike mai oia i na mea ap*au e pili ana ia olua, me kona paulele ana hoi maluna o'u, e hiki ana ia'u ke malama ia mea me ka maalahi ame ka palekana, ma ke ano he waiwai makamae loa la ia nana i haawi mai ia'u. Ua makemake loa oia e hoea mai imua o olua nei, oia hoi, ua ake loa no oia e hoi mai, aka, mamuli o ko'u ike ana i ka loihi loa o ke alahele

mai Pa mai a hoea ia nei, ua hai aku iu iaia na'u e hele mai e hoike ia olua no kona palekana. A iniua. hoi o olua, ke makemake nei au e hai aku ia olua, e lawe aku olua ia'u 5 keiki au na oiua, ina nae hoi he mea oliioluia ia e olua. A e hai aku au ia olua, 1 mea e \hiki ai ko'u lilo ana i keiki na e alana no au ia'u iho ma ka hanAs|jioloiia ae ai ka paumaele iho maiuna o 'T^rjsiisllaiht- nei. E f jO&mai olyia, owau pu kekahi e kokua aku ia olua iloko o ko olua man popilikia apa.u." Me na on'ohi maka hoi i hoopiha loa ia me ke pahaohao, ninau aku la o | Geofere Tereveliana i ka Haku Opio: "Aka, iheaha la ke kumn nana i kono | aku ia oe, e kuu Haku, e <haawi mai i oe i kau mau kokua ana ia maua nei, o ka oi loa aku nae hoi, ia'u nei, ke kanaka i manaoia e kona makuakane j o ka ohana hookahi, he kanaka au i j paumaele me kekahi kkraima kiekie loa? Heaha la ke kumu o kou manaoio ana ke ku nei au maloko o ka heiau o ka hala ole a hewa ole hloi ? Heaha la auanei ka waiwai e loaa ana ia oe ke hoiihoi ihou ia au iloko o ko'u mau pono apau, elike nohoi me kau e manaoio nei me ke kanalua ole, e hoea miai ana no ka la e hookoia ai ia manao ame ia upu ana ou?" ! 1 keia wa i hoholo ae ai ka ula ohe- | lohelo ma na papalina o ka Haku Opio, hoike mai la hoi kona mau onohi ma- | ka i na 'hiohiona o ke aloha. I ka ihala ana o kekahi wa pokole loa o i kana hookaulua ana, pane mai la oia: "Nani hoi ia, ua ninau mai Ia oe, e ka Haku Geofere Tereveliana, i ke kumu nui nana au i kono mai e haawi ia'u iho iloko o na hana e loaa ai ia oe ka maha, a pela pu hoi me kou ohana, nolaila, ke hai aku nei au ia oe i ka oiaio apau, a oia keia: Mamuli o ko'u hoomaopopo ana i na haawina makam'ae a maemae hoi iloko o ka olua kaikamahine, oia o Alamira, ua hiki ole ia'u ke au'a Iho ia'u mai ke komohia ana aku iloko o nei mea he aloha ana iala me kuu puuwai apau. A e hai aku nohoi au ia olua, aole owau wale no kai owiliia iloko o keia haa.wina a ke kamahao nui wale, aka, o ka Lede Alamira no kekahi —oia ame a'u, ua hipuuia maua iloko o ke apo (hookahi o nei mea he aloha. A e ka Lede Beatirisia," wahi a ua Haku Opio nei i ihuli ae ai imua o Beajtirisia, "ua kamaaina oe ia'u mai ko r u wa kamalii mai. Aka, aole paha keia o ka wa pono a'u e hai aku ai ia oe i na mea i hoopulakaumakaia e a'u no kekahi wa i hala ae nei. 0 ka'u wale no e noi aku nei ia oe, e ae mai oe e kokua aku au ia oe, a mamuli auanei o kou ae ana mai i ka'u nol, he hoike maopopo ia o kou manao ole ana e hookaawale aku ia Alamira mai a'u aku nei." "E kuu keiki," wahi a ka Lede Beatirisia i pane aku ai imua o ua Haku Opio nei, "he oiaio, aole io no keia manawa e kamailio al no ia mea. Ke

ae nei au, me ka hauoli nui o kuu puuwai, e 'haawi mai oe i kau mau kokua ana ia maua. Ua ike no lani, he mea pono ke loaa ia mau£ kekaihi kokua mai kekahi mea mai i hiki ia maua ke hilinai. Nolaila, i kou kokua ana mai ia maua ma ka inoa no ia o Alamira, a no kona pono ame kona palekana nohoi." No keia mau olelo a ka Lede Beatirisia, ua hoike mai la na helehelen? 0 ua Haku Opio nei i ka hauoli. Lalau mai la ia i ka lima o ka Lede Beatirisia a honi iho la. Ia wa hookahi no hoi i pane mai ai o Geofere Tereveii- j ana: "E kuu Haku —ae —o Paulo, ke haawi aku nei au ia oe i ka'u mau hoomaikai ana no kou ihaawi ana mai ia oe iho i mea kokua ia maua. Ua makemake ioa maua i na kokua ana a kekahi mea i loaa na noonoo maikai a moiaelae, i owiliia hoi me ka puuwai o ka oiaio. Ke hoike mai nei kou mau helehelena, aia he uhane iloko ou i hiki ke hilinaiia. Oiai hoi, ua 1 apo aku nei ka L»ede Beatirisia i kau , mau kokua ana, aoihe a'u mea e ae e hoike aku ai ia oe. 0 kana mea i haawi aku ai i ka paulele ana, o ka'u noihoi ia e paulele aku ai." E kuu makamaka heluhelu, ke ike nei oe, eia ka Haku Opio o ka Maka-o-ka-Aeto ke hui pu nei me Beatirisia ma. Mamuii hoi o na mea a kaua i ike ae la, ua aeia ke noi a ua Haku Opio la e na makua o ka oiwi i hiipoi nni ia e ia. Mahiope iho o kekahi mau kamailio pokole ana o lakou, ma na mea e pili ana ia Aiamira, ua hoohuli ia ae la ka lakou mau kamailio ana no ka hana pono e hana koke ia ma ia manawa. "Manao au," wahi a ka Haku Opio i pane mai ai, "he mea pono loa ia olua ke haalele iho ia a nei. Oiai, aole maopopo ia kakou ka wa e pelu "hou mai ai o Adelo i hope nei me na makai no ka hopu ana ia oe, e kuu Haku." "He oiaio no ia," wahi a Geofere i pane mai ai imua o ka Haku Opio. "Ua makaukau loa maua e haalele iho ia anei i keia manawa; aka, o ka'u mea wale no e kunana nei, oia keia: I hea la maua e heie aku ai?" "Ua noonoo nohoi au no ia mea," I wahi a Rosevena i pane aku ai. "He ' ekolu o'u mau wahi noho o kuaaina aku nei, a ma ko'u manao, ua palekana ioa oe ma kekaihi o neia mau wahi, elike me kou palekana ke noho oe ma na aina e. A he mea pono ia'u ke haawi aku ia oe i palapala i ke kanaka nana e malama nei ia wahi, a ke ole au e kuhihewa, ua paa no ia'u i ke kakauia ua palapala la, a eia no ia ia'u i keia wa. A penei nae ko'u manao: 0 oe o olua ke hele aku no ia walhi, oiai hoi ka Lede Beatirisia nei e hoi aku oia no Ladana, no ke kiai ana i ka Ha.ku Adelo." Ua iilo keia manao a ka Haku Rosevena i hoike aku ai i mea maikai i na noonoo ana o Geofere Tereveliana a me kana wahine. Ua pane mai la nae ka Lede Beatirisia: "Pehea la auanei kuu keiki?j My poor Jose?" Me ke ano palhaohao i nana mai ai' ka Haku Rosevena imua o ka Lede! Beatirisia, a ia wa nohoi i hoike aku ai oia imua ona i na mea apau e pili ana i ka nalowale ana o ua wahi keiki nei. I ka maopopo ana i ua Haku Opio nei ia mea, ua haawi mai la oia i kana hooia ana, nana no e huii a loaa o Jose. I keia wa i hoomakaukau iho ai o | Geofere Tereveliana no kana huakai i heie, a ma kona wa i makaukau pono ' ai no ka hele aku, ia wa i hoea mai ai ke kahu kaa, ka mea hoi ania i hoouna aku ai e hele i kahi hooluiu kaa. Hoike mai la ia, no kona hiki ana i kahi ona i hoounaia aku ai, a mamuli o na mea i hoikeia mai iaia e ke kanaka haawi palapala o ke kaa, ua ike oia i kekaM wahi keiki uuku e hele pu ana me Adelo a kau pu no me ia iluna o ke kaa, a Ihoomaopopo iho la ia, aohe ia he keiki okoa e ae, aka, o Jose no ia. "My poor boy," wahi a ka Lede Beatirisia i pane ae ai me ka puuwai kaumaha nui. Ma ia wa hoi, paa mai la o Geofere Tereveliana i kana waihine, me na heehelena i hoopihaia m» ka walohia Honl iho la ia i ka papalina o kans vahine, a huli aku la nana i ka Haki Opio Rosevena, ame na waimaka e ha-

ioi ana ma kona mau maka, pane aku Ia hoi ia: "E kuu Haku," wahi ana i pane aku ai imua o ka Haku Opio, me ka leo haaāulu, "ke ike mai la no oe i ko'u kulana e ku nei i keia hora. Aole loa e hiki ia'u ke nee aku ma ke alahele no ka hoopakele ana i ka hanau muli 0 ka maua mau keiki i kailiia aku mai a maua aku. Aiole nohoi o'u manawa e hookaulua iho ai no ka hoonana ana i ka naau kaumaiha o ka'u wahine nei. Nolaila, mamua o ko'u haalele ana iho i ka home a'u i noho hoomanawanui ai me na keiki a maua ame kuu aloha nei nohoi, i "hookahi a'u noi ia oe, e kuu Haku, a oia keia: Mamuli o ko'u ike ana i kou kulana i piha i ke aloha no Alamira, ka maua hiapo, ke haawi aku nei au iloko o kou poOio lima i ka malama 1 aaa ame ke kiai ana o kuu ohana. E | hana oe, e kuu Haku, i na hana apau le l<>aa ai kuu keiki. A ma kona wa e loaa ai ia oe, alaila, e hoihoi ae oe i kona luaui makuahine nei. E lilo oe i mea nana e kiai ka makuahine nei 0 Alamira, ka mea au i aloha ai. No Alamira hoi, aole a'u olelo ana nooa, oiai ua manao au aia no kau mau klai ana maluna ona. E kuu Haku, ua nonoi aku nei anei au ia oe a oi mamua o ka mea kupono? Aole paha?" "Mr. Tereveliana," wahi a Rosevena 1 pane mai ai, "mai keia !hora aku e hoolilo ai au ia'u iho no ka hooko ana aku i na kauoha au i haawi mai nei na'u e hana <aku. Mai keia manawa aku nohoi, e lilo kou pilikia i mea na'u e hooikaika ai me ka pauoho ole e loaa ia oe ka lanakila ana. E lilo ana ka Lede Beatirisia nei ame kana kaikamahine, a pela hoi me ka olua keiki muli loa i mau mea na'u e kiai ai me he mea la he io a ihe koko ponoi loa lakou no'u. E ku ana au, e paio no lakou me ka ikaika a hiki i ka huna hope loa o Kp'u ola ana. Aole loa hoi au e ike ia mea he nohona liauoli, aia wale no a ike aku au ia oe ame kou ohana apau e noho ana oukou iloko o ka maha, ka hauoli ame ka lanakila." "E kuu keiki," waSi a Geofej*e i pane hou aku ai imua o ka Haku Rosevena„ "eia au ke hele nei, a ke waiho nei au i ka Lede Beatirisia i makuahine ia malalo o kau malama ana. Owau hoi ame ka pokii o ka mea au i aloha ai, ke hele aku ma ke alahele e paI kele ai paha au mai na hana aloha ole mai a kuu hoahanau. E kuu Haku, aloiha, aloha. A ike hou aku oe ia Alamira, e haawi aku iaia i ke aloiha 0 kona luaui popilikia, aka, e hoike aku iaia, o hekau aku i na manaolana iluna, i ka Makua Mana Loa." Alaila, huli ilio la ia a honl iho la 1 kana wahine. I keia wa i ninau ae ai o Mirande iaia: "E Papa, i hea kaua e hele ai? E haalele anei kaua ia mama? 0! JEa, e Papa, e hele pu no o mama me kaua," "E kuu keiki! E Ihoomanawanui oe. Maihope ae nei no o mama e hele ae ai. 0 kaua ka mua e hele aku ai a loaa ko kaua wahi e noho aku ai, alaila, kauoha mai au iaia ame Jose ame Alamira e imi ae ia kaua," i pane aku ai o Geofere i kana keiki. "Go, my child," wahi a ka Lede Beatirisia i pane aku ai i kana keiki. "E hele oe me Papa, a na'u no au e hele aku. No keia wa, he mea pono la'u nei ke hele me keia keonlmana maikai." Alaila, huli ae la ua Lede Beatirisia nei me na waimaka ma kona mau papalina a pane ae la i kana kane: "E kuu alOha, e Geofere Tereveliana hoomanawanui, e hele. E hele oe ma ka inoa okoa. Oia hoi, e kapa oe ia oe iho o Vere. E malama loa oe ia Mirande. Mai &e oe iaia e hele hookalii oia wale no. Ano, e kuu kane, e aloha auanei." Honi ae la ia i kana kane, a pau lalau iho la i kana keiki, a uwe iho la, me ka olelo ana iho: "Be good to your father. Aole liuliu a halawai hou aku kou mama me oe. God bless you, my dear." I lawa no a pau keia mau huaolelo 1 ka hoopukaia ae e ua Lede Beatirisia nei, ua haule maule aku la ia ilalo. Holo mai la ka Haku Opio Rosevena a hapai ae la iaia iluna, oiai hoi o Geofere ame kana keiki i puka aku ai, me ka. naau ehaeha, a o Mifande hoi e paa ana kekahi lima ona i kona mau maka, oiai e hanlni ana kona mau waimaka no ke aloha i kona luaui makuahine. (Aole 1 pau.)

0 Koneia Henry Clark Corbin keia, kekahi o na Koa kfii lana o Amerika Huiia. He 55 ona mau makahiki.