Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 6, 11 February 1898 — Page 2

Page PDF (1.32 MB)

This text was transcribed by:  Carol Noelani Lau
This work is dedicated to:  To everyone working on this effort

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOLAHA MANA HOOKO

 

NA KA PERESIDENA O KA REPUBLIKA O HAWAII

 

HE OLELO KUAHAUA

 

            Oiai, ua kauoha ke Kumukanawai e malamla ke Kau mau mua loa o ka Ahaolelo o ka Repubalika o Hawaii, ma ka Poakolu ekolu o Feberuari, 1896, a ma kela ame keia elua makahiki ma ia hope aku ma Honolulu.

            A nolaila, owau o Henry E. Cooper, ke Kuhina o ko na Aina E, Peresidena e Lawelawe Hana ana no ka Repubalika o Hawaii, ma keia ke hoolaha aku nei, e akoakoa ana ke Kau mau helu elua oka Ahaolelo ma ka Hale Oihana Hooko, ma Honolulu, ma ka Poakolu, la 16 o Feberuari ae nei, ma ka hora 12 o ke awakea.

            Kakauia ma ka Hale Oihana Hooko ma Honolulu, ma keia la 24 o Ianuari, A.D. 1898.

(Kakauinoaia)  HENRY E. COOPER

Na ka Peresidena e Lawelawe Hana ana.

(Kakauinola)                                                                            J.A. KING

2688-3t                                                                                    Kuhina Kalaiaina

 

Ma ka la 14 o Feberuari, 1898, ma ka hora 12 awakea , e kualia aku ai ma ke kudala akea, ma ke Keena Oihana o W.O. Aiken, Paia, Maui:

He apana aina ma Nahiku, Maui, maloko o lai’a he 7 Eka.

Uku oi aku maluna o $50.00.

No na mea i koe, e ninau ma ke k Keena w W.O. Aiken, Paia, Maui, a i ole, ma ke Keena Aina Aupuni, Honolulu.

                                                                                    J.F.BROWN

                                                                        Agena o na Aina Aupuni.       

                                                                                    2686-td

 

HOOLAHA O NA AINA AUPUNI

 

Ma ka Poaono, Maraki 12, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo, e Kuai Kudala ia aku ai keia awau aina ame na hoolimalima:

  1. Manoa, Kona, Oahu.  Apana aina ma ke awawa o Manoa.  Maloko o laila, he 8 2-10.  Eka, e pili pu ana me ka aina o George Castle, Esq.  Kumukuai oi aku maluna o $3,000.  Kuike ke dala. Ma ke Dala Guia o Amerika Huiia.
  2. Waimano, Ewa.  Hoolimalima o 915 Eka, oi aku a emi mai paha.  Manawa hoolimalima, he 21 makahiki.  Uku hoolimalima oi aku maluna o $350 no ka makahiki hookahi, e hookaa mua ia ana I kela ame keia hapalua makahiki.
  3. Au (Hamakua, Haw.)  Hoolimalima o 163 Eka,  Manawa hoolimalima 21 makahiki, mai Okatoba 1, 1898, aku.  Uku hoolimalima oi aku mamua o $652 no ka makahiki, e hookaa mua ia ana i kela ame keia hapalua makahiki.
  4. Lauku ame Kulihai, Hamakua.  Hoolimalima o 133 Eka.  Manawa 21 makahiki, mai Okatoba 1, 1899 aku.  Uku hoolimalima oi aku mamua o $665 no ka makahiki, e hookaa mua ia ana I kela ame keia hapalua makahiki.
  5. Nakula, Kaupo, Maui.  Hoolimalima o 1,500 Eka, oi aku a emi mai paha.  Manawa hoolimalima, 15 makahiki.  Uku hoolimalima oi aku mamuo o $105 no ka makahiki, e hookaa mua ia ana i kela ame keia hapalua makahiki.

No na mea aku i koe, na kii, a pela aku, e ninau ma ke Keena Aina Aupuni, Honolulu.

 

                                                                                    J.F. BROWN

                                                                        Agena o na Aina Aupuni

Feberuari 8, 1898                                                                   2689-3ts

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

Mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o Hinawale o Kailua, Oahu, o ka aoao mua ame F.C. Lowrey o ka aoao elua, ma ka la 30 o Iune, 1892, i kakau kope ia ma la buke 138, aoao 195, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela Moraki, oia hoi ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee ma ka wa e hookaa ai, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

A he hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolahaia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan, ma Honolulu, ma ka la 26 o Feberuari, 1898, hora 12 o ia la.

Aia ma kahi o W.R.Kakela na olelo hoakaka no keia mea.

                                                                                    P.L. WEAVER,

                                                                        Loio no ka Mea Paa Moraki.

Penei na aina i moraki la:

1.        Kela aina apau ma Kailua, Oahu, i hoakakaia ma ka Palapala Sila (aina Aupuni) 1167 ia Kahunahana, maloko o laila, he 12 21-100 eka, a i hooliloia e ka mea nona ka Palapaa Sila Nui i ka mea moraki mai (Mortgagor) maka Palapala Kuai, i hanaia ma Aperila, 1875, a i kopeia ma ka Buke 41, aoao 392.

2.       Aneane 2 eka ame 45-100 o ka eka, ma Kailua, i hoikeia ma ka Palapala sSila Nui 2527, Kuleana 2588 ia Panaewa i hooliloia aku i ka mea moraki mai, ma ka Palapala Kuai i kopeia ma ka Buke 136, aoao 183.

2688-4t

 

KA

NUPEPA KUOKOA

 

No ka Makahiki - - - $2.00

No eono Mahina - - - 1.00

Kuike ka Rula

 

PUKA               1                      2                      3                      4                      5                      6

ANA                 Pule                 Pule                 Pule                 Pule                 Pule                 Pule

 

Iniha                $1.50               $2.00               $2.50               $3.00               $3.50               $4.00

2 Iniha             2.00               2.75               3.50               4.00               4.50               5.00

3 Iniha             2.50               3.50               4.50               5.00               5.50               6.00

4 Iniha             3.00               4.00               5.00               6.00               6.75               7.50

5 Iniha             3.50               4.75               6.00               7.00               8.00               9.10

Iniha                4.00               5.50               7.00               8.00               9.00               10.00

 

O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.

 

HOOPUKA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

C.G.BALLENTYNE, Luna Nui.

JOSEPH M. POEPOE, Lunahooponoono

Honolulu, Oahu

 

POALIMA. . . . . . . FEBERUARI 11, 1898

 

Ka Ahaolelo ame ka Aha Kuhina

 

            Ma keia Poakolu ae e noho mai ai ka Ahaolelo o ke Aupuni, elike me ke kuhikuhi ana a ke Kumukanawai.

            Ua ike a ua hoomaopopo hoi makou, he Ahaolelo keia i manaoia e halawai pu ana ia me na hana e pili ana i ka hooponopono hou ana i ko kakou Aie Aupuni, ke hooholoia ke Kuikahi Hoohui Aupuni, mamua o ka noho ana mai o ua Aha la.  Oiai, o ka Aie Aupuni o Hawaii nei, oia kekahi mea ano nui iloko o ke kuikahi.  Aka, a hoea mai i keia wa a makou e puka aku nei, aole loa i loaa iki mai ka lono e hooia ana ua hooholoia ke Kuikahi Hoohui Aupuni e ka Aha Senate o Amerika Huila; a nolaila, ke ku nei keia kumuhana e pili ana i ko kakou Aie Aupini i mea e hookunana mai i ka noonoo o ka Aha Kuhina no ke ano e hana aku ai imua o ka Ahaolelo.  Aka, o ka aha Kuhina no nae ka mea i maopopo ia hana.

                Ua lohe wale ia mai, aia ka Aha Kuhina, ma ke kulana mahae-lua, ma ka mea e pili ana i ke ano o ke lawelaweia ana aku o na hana Aupuni, ke hoopanee hou ia aku ka noonooia ana o ke Kuikahi Hoohui Aupuni a no kekahi wa hou aku.  Ua manao kekahi mau hoa elua o ka Aha Kuhina, he mea pono ke pokepokeia na uku o na luna Aupuni i kaupalena ole ia ka hoemilia ana ma ke Kanawai, a hoea i ke ana haahaa kupono e lawa pono ai iloko o na loaa o ke Aupuni; e hoopau ana hoi i kekahi mau luna Aupuni, a e hoopanee ana hoi i ka hana hou o loko nei o ka aina, a hiki i ka wa e holo ai ka hoohui Aupuni.  O ka manao hoi e kekahi mau hoa o ka Aha Kuhina, oia no ka aina-ka hoomaemae ana i na alanui, ame na hana e ae, mamuli o ka hoale dala hou ana no.

                No makou iho, ua ikeia ka waiwai nui o na dala i hooliloia e ke Aupuni iho nei no ka hana ana i na alanui mai Hawaii a Kauai.  Aia no he lehulehu loa o na hana hou i koe aole i hanaia e ke Aupuni, oiai nae he mau hana no ia no ke pomaikai o ka lehulehu.  He lehulehu loa no na Aupuni o ke ao nei e oia nei i keia la, maluna o ko lakou Aie Aupuni; aka, manao nae makou, aole he mea pono ia Hawaii ke hookaumaha hou iaia iho me ona Aie Aupuni hou i mea e lilo ai ia i kumu hookanalua nui no ka holopono ana o ka “Hoohui Aina” e upuia nei i keia wa.

 

Prof. B.Cluff, Jr. o Uta

Ua hauo-loa makou i ka halawai pu ana me ke keonimana nona ka inoa maluna ae nei.  He kanaka keia mai ka Mokuaina mai o Uta, a wahi ana i hoike mai ai imua o makou, ua hoounaia mai oia i Hawaii nei e Senetoa Cannon (Pukunahi), keiki a Keoki Pukuniahi, kekahi o na Peresidena o ka “Ekalesia Moramona”, o Mauna Pohaku.  Ua hoounaia mai oia, no ka hoomapopo pono ana i na manao like ole mawaena o na kanaka Hawaii, ma ka mea e pili ana i ka ninau hoohui Aupuni e noonooia nei e ko Amerika Huila Aha Senate.

Ma ko makou launa kamailio pu ana me keia keonimana, ma ka mea e pili ana i ke kumuhana i hoea mai ai oia i Hawaii nei, oiai nae he kamaaina no oia ia anei, i kahi wa i kaahope ae nei, aneane umikumamawalu makahiki i hala, ua hoike mai oia, ua makemake oia e loaa pono iaia na kumu nui a maopopo a ka poe kokua hoohui Aupuni i kuai ma ia aoao, a pela nohoi ka poe kue ia kumuhana.  A e houluulu ana oia i keia mau manao a hoouna aku ia Senatoa Cannon, a o ka poe Hawii nohoi i hiki ia lakou ke hoouna pololei i ko lakou mau manao ia Senatoa Cannon, ua hiki no ia lakou ke hana pela.

Ma kona manao, wahi ana i hoike mai ai imua o makou, aole nae ma ke ano, oia ko Senatoa Cannon manao, a pela hoi ko ka Ekalesia “Moramona” o Uta, oia keia: (1) He mea pono ke loaa ka pono balota i na kanaka Hawaii, ke hoohuiia o Hawaii nei me Amerika Huila; (2) E loaa ka pono hookuleana aina i na kanaka Hawaii maluna o na aina Aupuni i maheleheleia, me ke kokua pu o ke Aupuni i wahi dala no ke kukulu hale ana no ka poe Hawaii ilihune, elike me ka Amerika e hana nei i ka poe Ilikini ma Amerika; (3) E uku hoomauia ka Moiwahine Liliuokalani; (4) He mea pono ke kukulu na kanaka Hawaii kokua hoohui Aupuni i mau ahahui kalaiaina no lakou ponoi iho, me ka nana ole I na ahahui I kukuluia e na makamaka haole o loko nei o ka aina.

Ua hoike mai nohoi oia imua o makou, iaia i kaahele iho nei ma na Koolau aku nei o kakou, ua lehulehu loa na kanaka Hawaii e ku nei ma ka aoao hoohui Aupuni me Amerika Huila.  Ma Laie, me he mea la he umi a oi aku ka nui oia poe.  Aia nohoi ma Koolaupoko mai he poe lehulehu loa; aka, wahi ana, ua hoike mai keia poe Hawaii maoli i ku ma ka aoao hoohui Aupuni, o ke alakai ole ka hewa mawaena o lakou.

Ua hoomaopopo makou, aole keia ‘kanaka’ i hele mai nei e hoohulihuli i na kanaka e kakoo lakou i ka aoao hoohui Aupuni, aka, i hele mai nei ia e nana pono i na manao o kela ame keia aoao i like ole na noonoo ma keia ninau.

Ua hai mai oia i kona hui ana me kekahi poe kanaka Hawaii kue hoohui Aupuni, ame kona ninau ana ia lakou i ka ninau penei:

“Pehea la, ina e hoole mai an aka Aha Senate i ka oukou palapala hoopii i hoouna aku nei ia Senatoa Connon, heaha ia ka oukou hana?”

Pane:  “E hoouna ana makou i keia hoopii i Enelani.”

Ninau:   “A ina e olelo mai o Enelani, aole hiki iaia ke hana mai i kahi mea no Hawaii nei, elike me ka oukou noi, oiai na Hawaii no e hooponopono iaia iho; alaila, heaha ka oukou hana?”

Pane:  “E hoouna ana makou i kela palapala i Rusia.”

Ninau:  “A ina e pane mai ana o Rusia elike me ka Enelani i pane mai ai, na Hawaii no o Hawaii e hooponopono; alaila, heaha ka oukou hana?”

I keia wa ka, i pane mai ai kekahi poe Hawaii ano naauao:  “Alaila, e lawe ana makou i ka hoohiki malalo o keia Aupuni, a e hoohui me Amerika.”  O kekahi poe hoi, pane mai ia:  “He ninau paakiki loa kai ninauia aku ia lakou.”  A olelo hoi kekahi poe:  “Noho no makou pela.”

Ua ninau nohoi oia i kekahi mau lunahooponopono nupepa Hawaii ma ka mea e pili ana i ke kumu nui o ko lakou kue ana i ka hoohui Aupuni, ua loaa mai no iaia he mau pane mai a lakou mai.

Ua mahalo loa makou i na manao o keia keonimana, a ke lana nei ko makou manao, e holo pono kana misiona i hoounaia mai ai i Hawaii nei.

 

Opiuma ame Rama

 

Mamuli o na hoike a na Makai Nui mai na Mokupuni mai o kakou iho nei, imua o ka Ilamuku, ua ikeia ko lakou lokahi like ana, ma ka olelo ana, he mea hiki ole loa ke pau ke kuai malu ia ana o ka rama ma na wahi he lehulehu loa o Hawaii nei.  Ua oi aku ka pono e laikiniia ke kuai waiona ana ma na wahi kupono o na Mokupuni, no ia hana.

No ka mea hoi e pili ana i ka Opiuma, ua manao ka Ilamuku, he mea maikai loa ke laikiniia ke kuaiia ana o ka Opiuma, oiai nae ka Loio kuhina I kue ai i keia manao maloko o kana hoike imua o keia Kau Ahaolelo ae. 

He mea maikai no ka haawi ana i na noonoo akahele ana maluna o keia mau ninau, oiai he mau mea pili keia i ke ola o ka lahui, ame ke ola o ka Waihono Aupuni.  Ke kaohiia ana o na hana kuai rama liilii a na Pake, Iapana, Pukiki, Hawaii a poe e ae, e lawelawe mau nei ma na wahi, he lehulehu loa o loko nei o ka aina. 

 

KAHI HOOLULU KAA MA WAIKELE

 

Mawaena o na wahi hoolulu kaa lehulehu loa o na ohua e kau ana i kaa ahi o ke alanuihao o Oahu nei, oia no kahi hooulu kaa ma Waikele; aka, o ka pilikia nae, aohe hale hooulu kaa maoli o ke alahao malailaoiai nae wahi hooulu e ae o ua Hui kaa ahi la, ma Ewa, ua loaa na hale hooulu, na wahi e hiki ai i na ohua ke noho me ka oluolu, oiai e kali ana o ka hoea mai o ke kaa,

Manao makou, he hana pono loa i ka Hui Alahao o Oahu ke kukulu i hale o keia ano ma kela wahi, oiai he lehulehu maoli na ohua e kau ana ma kela wahi iluna o ke kaa.  I ahona na kanaka o kela wahi i kahi halekuai Pake, e ku la malaila; aka, aole no ia i lawa no ka hooholo pono ana i na hana ma ka aoao o ka Hui.

O ko ka Hui hoolawa ana i hale maikai a kupono oia ano malaila, he haawi ana ia i ka maalahi ma ka aoao o na ohua e iho ana mai uka mai o Waipahu.

 

MANAO HOAKAKA AKEA

A KA

Mea Hanohano L.A. Kakina

Maluna o ka Ninau Hoohui Aupuni

 

Aole loa he aina (territory) o Amerika Huiia nei i hoohuila mai ai me ia, i like ka piha pono mua i ke kulana ame ke ano pili Aupuni Amerika, elike me ka mea e ku la ma Hawaii i keia la.  No keia mua aku hoi.  Iloko o hookahi haneri makahiki (I hala ae nei) ua loaa ia Hawaii he lahuikanaka o 400,000 ka nui, i loaa ko lakou ola mamuli o na hana mahiai hapa loa o ka holomua.  A mamuli hoi o na kulana hana holomua o keia au, ame ka hoopuluia ana o na kula panoa mamua aku nei, me ka wai, aole kumu e hiki ole ai ia Hawaii ke hoolawa i lahuikanaka o hookahi miliona ka nui, elike nohoi me ka hiki maalahi iaia i keia wa me kahi heluna kanaka o 100,000.  Mamuli auanei o ke onipaa ana o ke Aupuni e komo nui mai ai na kanaka, ame ka holomua o ka aina, a e ikeia ana no ia mau mea, me ka oiaio loa, ma Hawaii, elike ia me na mea i ikeia ma na aina e ae i hoohuiia mai me Amerika Huiia nei mamua aku nei.

 

KUMU KUE ELIMA

Aohe o makou makemake ia Hawaii i Mokuaina me elua Senatoa hou. 

Aole no i hoikeia maloko o ke kuikahi ia mea he kulana Mokuaina (statehood).  Aole oia mea ka Hawaii e koi mai nei a, aole nohoi e haawi aku ana o Amerika Huiia nei ia mea.  Ua hoakakaia maloko o ke kuikahi hoohui Aupuni, e komo mai o Hawaii iloko o ka Poai Huiia o Amerika nei ma ke ano TERITORI, me ka waiho holookoa ana na ka Ahaolelo Nui (Congress) e hana i ke kulana e hooponoponoia ai ia nohona Aupuni TERITORI.  Heaha la ka mea hou aku e hiki ai ia Hawaii ke noi mai, a e hiki ai hoi ia Amerika Huilia ke ae aku?  Ua maopopo, i keia wa, aole i loaa ia Hawaii ka heluna lahui, a o ka waiwai nohoi e loaa ai ke kulana Aupuni Mokuaina, aole nohoi i maopopo e loaa ana ia Hawaii keia mau kulana hookupono Mokuaina, no kahi wa e hoea mai ana.  Oia ninau, na ka poe e pani mai ana mahope o makou e hooponopono, aole ia na maku (o keia wa).  E hana auanei ia poe ma ia wa, i na hana e pili ana i ko lakou mau pomaikai ame ko lakou mau pono iho . a. aole ia no ko makou nei.  Aole anei e hiki ia makou ke hana i ka hana o keia wa ano (keia hora) elike me ia i halawai mai la me makou, a waiho aku i ko keia hope aku nei i ka poe e pani mai ana i ko makou mau makalua, me ka manaoio ana, elike ana no ke lakou noeau ame ka makee pono Aupuni (patriotic) elike me ko makou.

 

KUMU KUE EONO

He aina ku kaawale loa o Hawaii a ma ka wa kaua e lilo ana ia i kumu hoonawaliwali ia Amerika Huiia.

Ua lilo io paha na aina kuwaho i kumu hoowaliwali, aole paha; aia no ka maopopo oia mea mamuli o na mea e hoea mai ana.  Ma ka wa i loaa ai ia Enelani he kalana aina nona ma Farani, ua lilo ia i kumu hoowaliwali iaia.  Aka, o kona noho mana ana ma ke kowa o Gibaraleta, he kumu hooikaika ma ia iaia.  Ua komo iloko o keia kumu kue ae la, he ninau pili oihana koa a kaua moana hoi o Amerika Huiia, elike me na Kenerala Schofield ame Alekanedero; na Adimarala Porter, Walker Belknap a me Kapena Mahana, ua olelo ae lakou apau, e lilo no o Hawaii i kumu e hoowaliwali ole ia ai o Amerika Huiia ma ka wa kaua.  A ua hookahua keia poe i ko lakou mau manao, aole mamuli o ka noonoo honua wale ana iho no, aka, mamuli maoli no o na mea maopopo a moakaka, penei:

O ka mamao mai Hongkong mai, ma ke komohana aku o Hawaii, a i Panama, ma ka hikina he 9,580 mile, ua like nohoi ia ka-wa me ke ka-wa mawaena o ka aina puni ole o Amerika nei, ma ka moana Atelanika aku, a a’e i ke Kaiwaenahonua a holo aku ma Tureke a hoea i na palena o Peresia.  O ke kaawale hoi, mai Unalaska mai, ke awa kumoku mua ma ka Akau ae o Hawaii, a hoea i Tahiti, ke awa kumoku mua ma ka hema, he 4,400 mile, he ka-wa hoi ia i like ka loihi me ke ka-wa mai Ainamaomao mai a hoea i ka muliwali Amezona (ma Amerika Hema).  A maloko o keia akea laula i hoikeia ae la, hookah wale no wahi e loaa ai ona tona lanahu, kahi paona berena ame kahi wai e inu, a o ua wahi la, oia no o Hawaii.

O na mana Aupuni nui i loaa ia lakou he mau kuleana pomaikai maloko o ka Pakipika, ua kaawale loa lakou mai ke kapakai Pakipika aku nei o Amerika Huiia, aole hookahi o lakou e hiki ke hoohana kaua kue mai ia Amerika Huiia nei, me ka ikaika aumokukaua, aia wale no a loaa ia lakou he kahua hoohana e lihi kauna iki mai ana ia nei, mamua o na wahi a lakou e noho a e paa nei i keia wa.

O na aumoku-kaua o keia mau la e hele nei, he poe mokuahi lakou, me na waihona lanahu i kaupalenaia ka nui.  Aole loa he mokukaua e lana nei i keia wa i hiki ke holo me ka mahu, mai na awa mai i lilo ia Ene@ani, Farani, Rusia, Sepania, Iapana a o Kina paha, a hoea i kapakai Pakipika a hoi @ou aku a ku ilaila.  Me ka hoopiha hou ole ia ana o kona lako lanahu.  He eha la holo wale no mai, ma ka mokuahi, mai Kapalakiko aku nei, a hoea i Hawaii.  Nolaila, o ka lilo ana o Hawaii i kekahi mana Aupuni e hoikeia ae nei, ua ku kela mana ma ke ka-wa pili kokoke mai i ke kapakai Pakipika o Amerika Huiia nei, a ua loaa hoi he kulana maalahi e hiki ai, iaia ke ulupa mai i ko Amerika Huiia nei Kapakai Pakipika, a pela pu hoi me ka oihana kalepa.  Aka, i ka paaia ana o Hawaii e Amerika Huiia, ua hookeia aku keia mau mana Aupuni nui a pau mai ka laula holookoa aku o ka Pakipika – he ka-wa hoi ia i hiki ole ke lawelaweia na hana hoonee kaua moana hololea, no ke kaua ana mai i ke kapaki Pakipika, ame na wahi e pili kokoke ana ilaila.  O ka lilo ana o Hawaii ma ka lima o kekahi mana Aupuni e ae, ua lilo ia i kahua hoopilikia mai i ke kapakai Pakipika ame ko laila oihana kalepa.Aole hoi i kamailioia o Vanakouwa, ma keia hoakaka ana, no ke kumu, o ka aina i paaia e kekahi mana e ae, i hiki loa ke komoia aku e na pualikoa o Amerika Huiia nei, ma ka aina aku nei, e laweia ae ana no ma ka wa kaua, iloko o ka wa pokole loa mahope iho o ka hoomaka ana o ke kaua.                                                                                                                (Aole i pau.)

 

OLA KANA KEIKI

 

Hoike o Mr. Robert McLeod no ka Waiwai o na Huaale Ulaula.

 

Ua loloia hookahi aoao o kana wahi keikikane uuku, a ua lilo ka lapaau ana a ke Kauka i mea waiwai ole iaia—Ua kiiia a hoaoia na Huaale Ulaula a Dr. Williams a loaa iaia ke ola.

 

Ma’i ka Nupepa Galt Reporter mai.

He kakaikahi loa paha ka loaa ana he mea hoike mai kekahi Taona mai o Galt no ke ola ana o ka ma’i.  Heaha la ke kumu o keia, ua kanalua nae au i ka olelo ana aku, aka, o ke kumu oiaio maoli nae paha, oia ka makemake ole maoli o na kanaka ia ano hana.  O ka hapanui o na kanaka o loko o ke kulanakauhale he poe Sekotia, a nolaila, ua maa no lakou i ka huna ana i na wahi mea pilikino, elike me ke ano maa mau oia lahui.  O keia no ke ano o Mr. Robt. McLeod, he kanaka i kamaaina loa ia a puni ke kulanakauhale ame ka apana holookoa, a hiki i kona wa i maopopo ai no ke ano maoli o na Huaale Ulaula a Dr. Williams, he mea pono ka, ke hoikeia ae ia mea imua o ke akea no ka pono o ka lehulehu.  A hoike mai ia ia he moolelo elike me keia:

“Ae, manaoio au, ina aole na Huaale Ulaula, aole kuu wahi keiki uuku ke ola nei i keia la.  Penei ke ano: He umi makahiki o Willie a loaa iho la ia i kekahi ma’i, i lilo maoli i mea e lolo ai kona aoao hema.  Ua haawi nohoi au iaia iloko o na lapaau maikai loa ana, aole nae loaa o kahi pono iaia.  O ka laau ana i ai ai, aole wahi ike iki ia ai o ka pono.  Ua nui loa mai la kona pilikia, a ua hiki ke hou ia aku he kui pine a kapoo pu iloko o kona lima hema, a loaa ka iwi, me ka ike ole i ka eha.  Ina oia e hoao ana e hele, alaila, e kaualako hele ana kona wawae hema mahope ona @@@ make loa ia waewae ona.  Hookahi p@ aole i kana mai ka pilikia o ko’u @@ noo no ia mea.  Manao loa iho ia@ e mau loa ana ia ma’i maluna ona@ hoea i kona mau la hope, a ua pilikia maoli ko’u manao.  Ma keia po. n@ nao iho la au e papale ae i kuu papale a hele holoholo iki, aka, ia’u na@ i hoea aku ai ma ka puka ike aku la au e waiho ana ma ke alapii he wahi buke.  Lalau iho la au me ke ano hoihoi ole, a i kuu nana ana iho, ike i@ la au he buke hoolaha ia no ka Hui Laau Lapaau a Dr. Williams.  Heluhelu iho la au he mau wahi huaolelo a ike iho la au i ke komo ana mai o ka manaoio iloko o’u, eia paha ka laau e ola ai kuu keiki.  Me keia manao iloko o’u, iho aku la au i ka hale kua laau o Mr. Ferrah, a kuai aku la i poho huaale, a iloko o hapalua hora.  Ua komo aku ia hookahi huaale iloko o ka opu o Willie.  Ma ia la mai ka hoomaka ana mai o kona oluolu.  Ma ka wa i pau ai na huaale o na poho elua i ka ai ia e ia, ua hoi hou mai la ka hooluu oia maikai i kona lima, a ma ka wa i pau ai he hapa kakini poho huaale i ka ai ia e ia, ua ola loa oia.  Mahope mai, ua hoouna aku la au iaia e noho iki oia ma kuaaina no kekahi mau mahina, me na hoaloha, a i keia wa ua oi aku ka maikai o kona oia ana i ko ka wa mua, a he kino ikaika kona elike me ko na keiki ola@ maikai e ae o loko o ke kulanakauhale.  Ae; ke manaoio nei au he laau kupaianaha loa na Huaale Ulaula.

E ola ana ka mai i na Huaale Ulaula a Dr. Williams mamuli o ka hele ana o kona ikaika a hoea i ke kumu mao o ka ma’i.  E hooiakika hou ana lakou i ke koko ame na aa lolo, a pela @ kaiehuia aku ai ka ma’i mailoko aku o ke kino.  E makaala loa i na i@ i imi hoohalikelike wale ia mai.  E ninau aku no ke pono huaale i ko@ ai ka hoailona kalepa, oia hoi, ka Dr. William mau Huaale Ulaula no @ Kanaka Nanakea.  E kualia ana @ poe kuai laau apau.

 

Aohe a makou Lubiana o keia pu@ a keia pule ae paha e puka aku @ ke ole e loaa he kuia i kona mea @@ kau.

 

Ke manaoia nei e hoea hou mai@ no Honolulu nei, ma keia mua k@ iho, he mokukaua Farani ho@@ ka’ulua loihi iho ana ka oia @@ oiai e noonooia ana ka ninau @@ Aupuni.

 

Ma ka hora 3 auina la o ka @ nei i haalele mai ai ka mokuk@@ rani “Duquay Trouin” ia Honolulu a holo aku la no Kina mal@@ kahi kauoha malu.

 

Ma ka heihei kaa hehihehi a malamaia ai ma ka po Poai @ mawaena o kekahi mau kae@ oia o Jones ame Terrill, no k@@ o elua hapakolu mile, ua lilo @ ka mea nona ka inoa mua.

 

Ua piha loa ko makou k@ me ka hana i keia mau la. @ ke holo nei ka makou u@ila @ hua ma na mahele hana like kela ame keia ano.

 

Eia ma ko makou keena @ na hoike like ole o na Kee@ aupuni, a ke hana ia nei @@ puahi nui, no na la pokole @ ua pau kekahi mau hoike @ ia ame ka humuia.  He h@ mai ia ua oi aku ko makou @ ka hikiwawe ma ka hana @ kekahi mau halepai e ae o @@ lanakauhale.

 

 

In the upper right corner is a picture:     

SENATOR THOMAS S. MARTIN

Thomas S. Martin, a talented lawyer, was recently elected senator to repreent Virginia, and to succeed Eppa Hunton in 1895.  He is 46 years old, is well educated, and does not use tobacco or liquor.  He has long been counsel for the Chesapeake and Ohio Railroad.

 

O Senatoa Martin keia o Virginia. He loea Kanawai makaukau loa ke@ Aole ona inu rama hoi puhi baka a nau baka hoi.