Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 6, 11 February 1898 — KA MEA HUNA POHIHIHI [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA MEA HUNA POHIHIHI

L'nuhiia e Hooulwmahiehie no "Kc Kilohaua Poo• kela o ka Lah n i līauaii " MOKUNA XXXIV. Aelelo ame Jose—Aelelo ame Negewina—Ka hale makamaka ole —Na hoa paio elua i ke kaunu hookahi. Maka o ka Aeto me Alamira—Adelo/ ame Alamira, ke. »upaa naue ole. Pii ka ena ia Adelo. Eiike me na haupu weiiweli i loaa i ka Lede Beatirisia no ka lawe maiu ia ana o kana keiki muli loa e Adeio, peia i hooiaio loa ia mai ai ia manao e na olelo a ke kahu kaa. He mea oiaio, ua lawe aihue maoli ia aku no o Jose e, ka Haku Aelelo, a, aia hoi oia maloko Q kona lima mene ole. w Penei kahi mool$o» pokole o keia lilo ana o ua wahi keiki nei ia Adelo; Mahope koke iho o kona hoopuka ana mai i na huaolelo weliweli a Geofere i lohe ai, elike me ka kaua, e kuu makamaka, i ike ai ma ka mokuna i hala ae nei, ua hele awiwi' aku la oia, me ka piha launa ole i ka inaina, a ua punia maoli no kona noonoo apau i ka huhu ame ka inaina wela. Aole i liuiiu kana hele ana aku me keia haawina o ka ukiuki, aia hoi hoea aku la ia i ka puka pa, a ma ia wahi i ike aku ai oia ia Jose. Elike hoi me ka lele ana a kekahi tiga omo-koko maluna o kana mea i maleemake ai, pelk i lele aku ai oia (Adelo) a hopu aku la ia Jose me ka puuwai menemene ole, a paa mai la oia iaia, a hii ae la hoi iaia iiuna, ame na kapuai awiwi hemo aku la oia ma. ka piika pa, e kamoe pono ana hoi kona mau kapual no kahi hoolulu kaa-ahi. Nolaila, e kuu makamaka heluhelu, e hoomau aku kaua i ka nana 'ana no ua Adelo nei, oiai hoi kaua e hoomaha iki ana i ka nana ana no Geofere ame kana keiki, a pela hoi no ka Lede Beatirisia ame ka Haku Opio Rosevena. I ka hiki ana aku o ua Haku Adelo nei i kahi hoolulu kaa ahi, oia no ka wa e kokoke loa ana ke kaa e haalele iho ia wahi. Ua. kuai iho la oia i tikiki nona, a kau aku la no luna o ke kaa, oiai hoi ia i alakai ai ia Jose e noke ana i ka uwe. Ma keia wa i ano akakuu iki mai ai ka nopu hulili ana o kona inaina, a ike iho la ia i ke kikeke ana iho 0 kona lunaikehala, ua hewa loa kona lawe malu ana mai i kekahi keiki uuku 1 mai iaia; aka, aia no nae iloko oia wa hookahi no ke hapai ae la kona noonoo hoomaau no kona hoahanau ame ka Lede Beatirisia, nolaiia, ua manao iho la ia ua pono no kona lawe ana mai i ua wahi keiki nei, a, aole hoi ia he hana lokoino ana i hana ai; nolaila, hoomaha iho la ia i kona noonoo kupilikii me keia mau huaolelo ana i nalu iho ai iloko ona: "He hana lua ole keia o ke akamai a'u i hana ai; a ua kokua mai nohoi ka ulia o ka pimaikai|ia'u ma keia hana. Alua a'u mau moepuu e hiki ole ai ia laua—Geofere ame Beatirlsia —ke alo ae mai ka ae ana mai i ka'u mau mea e nonoi aku ai' ia laua ke hui hou au me laua ma keia mua koke iho. Ua maopopo nohoi ia'u, aole laua e telegarapa mai ana e hopuia au, oiai ua maopopo loa no ia laua, o ko laua hana ana mai pela, oia no ko laua hoike ana mai i ka mea huna pohihihi a Beatirisia i hunakele ai mai na. maka aku o ko ke ao nei. E hana ana nae laua ma ke ano malu loa i mea e loaa hou ai keia keiki ia laua. Aka, e paa ana nae au i kfeia wahi keiki, me ka malama akahele loa ana a hiki i ko Alamira lilo ana i wahine na'u, a oia. hoi ko'u wa e hehi ai ma ka honua paa a naueue ole. Mai poina maoli au i na paha i make ka Haku Tereveliana i kahi wa i hala ae nei, ina la o ko Geofere oili mai no ia mai loko mai o kona wahi i pee ai, a o ka lilo no ia o ka waiwai apau iaii, a o ko'u nele loa iho la no ia a o ko'u iiihune iho la no ia. A ina hoi e make ana o Geofere i keia wa, alaila, eia hoi kana mau keikikane ke ola nei, a o laua no ke pani aku ana tna kona wahi. A o kekahi mea a'u e ike nei no'u iho i keia wa, oia ko'u paaniia ana e kela wahine me he wahi bebe liilii loa la iluna ke alo. Iloko o ko'u mau manawa apau e hoike aku ai imua

ona no ka nui launa ole mai o ko'n aloha nona, no ko'u manao lea ana hoi aole la oia i mareia i ke kane, eia ka, keia wahine ke henehene iiilii mai ! nei ia'u, no ka nui o ko'u hupo. Aka, ua ikeia e a'u ka laua mau mea huna; a eia hoi iloko o ko'u poho lima he elua o ka laua mau keiki; nolaila, e hiki mai ana ka la. e' ikeia ai ka mea | o makou e kani ana ka aka—ae — a o i ka mea nohoi o makou e lanakila ana. ; ma keia hakoko ana," ! Aiaila, hiili aku la ia a nana aku la i kahi keiki uuku e noho ana ma kona ' aoao me ka noke ana i ka uwe. Aka, ! aole nae i liuliu mahope iho, aia hoi, 1 pau ae la ka uwe ana a ua wahi keiki nei. Holoi ae la iā i kona mau waimaka, a huli mai la ia a nana mai la ia Adelo me na onohi maka wiwo ole, a he keu aku nohoi a ke koa launa ole mai o ua wahi keiki nei. I No keia nana pono ana mai o ua 1 wahi keiki la ia Adelo, ua ninau aku la oia iaia: 1 "Ea, e kahi kanaka iki, heaha kou manao no'u nei?" Ua ninau aku la ua Haku Adelo nei me ka leo oluolu, me ka manao e hoomalielie i ka noonoo o kahi- pokii kaikunane o Alamira. "Owai oe, e nei kanaka, e lawe ana oe ia'u ihea ?" wahi a Jose i ninau mai ai i ka Haku Adelo me ka hopohopo ole. "He hoahanau au no kou makuakane, e lawe ana au ia oe i kahi o Alamira.," wahi a Adelo i pane mai ai imua o Jose. Nana mai la no nae ua wahi keiki la maluna-o Adelo a liuliu, ninau mai la ia: "Ina hoi ha e lawe ana oe ia'u i kahi 0 Alamira, no keaha oe i kaili ino ai ia'u mai ko'u wahi e huli ana i kuu kinipopo? No keaha oe i lawe aihue mai nei ia'u mai ko'u mau makua mai ? Aole i ike o Papa ame Mama i kou lawe malu ana mai nei ia'u?" "E, e hoolohe mai oe, e kahi keiki," . wahi a Adelo i pane ai imua o Jose, me ka hoike ana ae o ka helehelena ano hilahila ma na maka o ua Haku Adelo nei. "E hai aku au ia oe me ka oiaio loa, i mea nou e hoomaopopo ai i ke kumu o kou lawe ana mai nei ia oe, a o ia kela; o kou makuakane ame a'u nei, he mau enemi maua 1 kahi ame kahi. Ua aloha hoi au i kou kaikuahine, oia o Alamira, a e mare aku ana au iaia, a e lilo ana oia i wahine na'u. A ke mare au me AlaI mira o ka maikai no ia o ko kakou noho ana, a hiki no oe ke hoi me na makua o olua. Nolaila, o ka hana maikai loa au e hiana ai a hiki i kuu wa e mare ai me Alamira, oia kou noho malie ana, a mai hana hoi oe i kekahi hana e huhu ai au ia oe. popo mai la ia oe ia mea? Ina oe e uwe ana ma na wahi hoolulu kaa-ahi a kaua e hoea aku ai—a hoao paha oe e holo mahuka mai a'u aku—a hana paha oe i kahi hana e komo ai ka hoohuoi iloko o na kanaka, alaila, e

kaū.ana au he hoopai ikaika loa maluna o Alamira. Nolaila, e hoomanao oe, \o kou hana ana i kekahi o keia inad mea a'u i hai aku la ia oe, he mea ia no Alamira e pilikia ai." No keia mau olelo & Adelo i hoopuka a&u ai imua o Jose, ua hoholo ae la ka haikea pu. ma kona mau papalina, a uHiK-i 'mai la ia me kahi leo ano nawaliwali o ke ano hopohopo: "Aia i hea o Alamira?" "Ua hoopaaia. oia e a'u ma kekahi hale mehameha loa, a i keia hale nohoi au e lawe aku nei ia oe, a ma ia wahi e loaa ai ia oe o Alamira. He mea pono loa ia oe ke noho malie, ina e manao ana oe e ike a e hui pu me ia." Ike iho la ua wahi keiki nei i kona pilikia, nolaila., mumule iho la ia, a kahe iho la hoi kona mau waimaka ma kona mau papalina. Uwe iho la ia no kekahi wa loihi loa a hiki wale i kona hiamoe ana. Ua lilo keia hiamoe ana o ua wahi keiki nei i mea no Adelo e oluolu loa ai, a ma ia wa kamailio iho la oia ia.ia iho: "Aole no i hala loa ka mahawa e hiki ai ia'u ke hoolala hou i na hana e loaa ai ia'u ka lan£kila ana maluna ( 0 kuu enemi. Ae; aole i hala ka wa pono. Mamuli auanei o ko'u hana ana 1 kekahi keehina hana oi aku o ka j I holo pono loa ma keia mua koke iho e hoopauia ai ko'u pilikia, a loaa no ia'u ka lanakila hanohano." Alaila, noho iho la ia a noonoo me | ka poluluhi nui no ke ano o ka hakoko ana e hakoko aku nei. Hoomaopopo iho la ia o ka hapanui o na makahiki maikai o kona ola ana, ūa hala aku ia [ me ka waiwai ole mamuli o kona noke i ana i ke kali o ka wa maalahl e iliv | mai ai ka waiwai iaia, mam'uli o kona | manaoio loa ana ua make la kona hoa- ! hanau, aka, ke ike nei oia i keia wa, ! he kuhihewa loa ia manao ana ona pela. 0 ke aloha oni paa keia ana i hoomoamoa ai no ka wahine ana i paulele loa ai, v ua lilo ae a ia i mea ole, j mamuli o kona ike ana i keia wa, he wahine ia i mareia i ke kane a he makuahine hoi no kekahi ohana keiki. Hoomaopopo iho la nohoi ia, ua hala ka manawa kupono nona e hoohaliu ae i ai iaia iho no ke alahele o ka imi ana aku i wahine waiwai nui, oiai, ua j kaulana loa kona manaoia ana, he kanaka oia me ka inoa alii i nele 1 ka I waiwai io. Ua hoomaopopoia hoi e ko | | Ladana apau, ma Ka wa e make ai ka ! Haku Tereveliana e lilo ana he hapa nui o ka waiwai e ili mai ana iaia no ka hookaa ana i ka nui o kona mau aie. Nolaila, wahi ana i noonoo īho ai, ua oi loa aku kona pono ke mare ia Alamira, a pela auanei e loaa ai iaia he wahine opio ui a waiwai nohoi. A ina e mau ana ko Alamira ae ole a hoapaākiki e mare ole me ia, alaila, e lilo auanei o Jose i mea nana e £oeueu iaia e ae oia e mare laua. Me keia mau noonoo ana i noho iho ai ua Haku Adelo nel a hlkl wale i ka hoea ana o ke kaa I Ladana. Alaila,

lalau iho la ia ia Jose e hiamoe ana no, a ae la, a haalele iho la i ke kaa. Ua halawai mai la hoi me ia kana kauwa o Hekini. Haawi aku la o Adelo i ka'ni keiki i ua kanaka kauwa nei ana, a kahea aku la oia i kekahi kaa hoolimalima. Kau aku la lakou ekolu iluna o ke | kaa ā holo aku la no ka hale hotele. Oiai ua Haku Adelo nei ame kana kauwa e holo ana ma ke kaa, aia hoi, hoike mai la o Adelo ia Hekini i ke ano i loaa ai iaia o kahi keiki. Ma ia wa nohoi, ua hoike aku la o Hekini i na mea apau e pili ana i kana hana. Ua hoea aku la laua i ka hotele, a i ko laua hiki ana aku i ko Adelo rumi, ia wa i huli mai ai oia (Adelo) a kamailio mai la ia Hekini: "jTe mea pono "ke laweia aku keia wahi keiki i kahi e loa e malamaia ai. Aole hiki oia ke noho pu me a'u, oiai, e hiki ana no i kona makuahine ke hana mai i na mea e loaa ai keia keiki, ke noho oia me a'u. O kahi kupono loa e malamaia ai keia keiki, i wahi kuaaina loa ia." Ma wa ua hookuu iho la o Hekini i ua wahi keiki la e hiamoe ana no maluna o kekahi punee. Ma ka wa nae a ua wahi Hekini nei i waiho iho ai i ua wahi keiki la, ua hoopuka ae la ia i kekalhi mau wahi huaolelo me ka leo uuku loa: "He keu maoli ka hoi. Ua like loa no na helehelena o keia wahi keiki me ko Geofere. Aohe wahi loli iki o Geofere iaia nei." He oiaio, ua komohia iho la iloko o ua wahi Hekini nei ka mana o aloha no ua wahi keiki la, a lele mai la hoi kona ana'no Geofere. Alaila, pane mai la ka Haku Adelo: "Ke hoomaopopo iho la Oe, e Hekini i ka like loa o na helehelena o keia wahi keiki me ko Geofere. Na Geofere no kena wahi keiki, e Hekini, a o kona makuahine, oia no ka Lede Beatirisia 0 Hametona. Ua ike pono aku nei au ia Geofere i keia ahiahi iho la. Ua. loli ano e loa nae kona helehelena iloko o umi-kumamawalu makahiki i hala ae nei. He kanaka makua oia i keia wa. Ua pau kona ano kamalii. 0 ka ooi o kona mau onohi maka, ua like me ka oi o ka maka o ka pahikaua Damaseko. I kinohi nae, aole au i hoomaopopo iaia." Alaila, hoholo ae la ka helehelena pahaohao maluna o ua wahi kanaka nei, a pane ae la ia: "Pehea? Eia no ka ke ola nei o Mr. Geofere? Nana mai la hoi ka Haku Adelo i ua wahi kanaka nei ona, me ka haka pono loa ana, a liuliu, pane mai la oia: "Ae; eia io no oia ke ola nei i keia wa. A e haawi ana oia. he puu dala nui no kela mea au i ike ai i kela po 1 houia ai ka Haku Tereveliana i ka pahi, a i loaa aku ai hoi oia—Geofere —e ku ana iloko o k£ rumi o ua Haku la ma ia po, me ka pahi e paa ana ma kona lima. 0 oe hookahi ka mea i ike i ka mea oiaio i hanaia ai ma kela po. A, o keia mea huna pohihihi au i ike ai, oia ke kumu o kou hoounaia ana e a'u i Auseteralia; a oia nohoi ke kumu o kou noho pu ana me a'u [i keia wa. Aka, e Nagewina. 0 keia j kou inoa i kamaaina i na poe he nui ia wa. E hoolohe mai oe i ka'u e hai aku nei ia„oe. Aole e oi aku ka nui | o kana dala e haawi mai ai ia oe maI mua o ka'u e haawi aku ai ia oe. Ina j oe e kupaa mamull o'u, alaila, e ike ! ana oe i ka nui o ka'u mau dala e uku aku ai ia oe, a e loaa pu aku ana nohoi ia oe he mau waiwai e ae he nui. Eia hoi kekahi mea a'u e hai aku ia oe: Ina e ike ana ka Haku Tereveliana o oe kekahi mea i komo pu iloko o ia [ hana me Geofere, alaila, e hoopaahaoia ! ana oe, no ke koena aku o kou mau la ' o ke ola ana." ! Mamuli o keia mau olelo hope a AdeI lo i hoopuka mai ai imua o ua wahi Negewina nei, ua hoopiha loa ia iho la kona naau me ka makau ame ka weliweli nui, a pane aku la oia imua o kona haku me ka haalulu: "E kuu haku, e hilinai mai no oe maluna o'u nei. E huna kele loa ana au i keia mea huna. Aole loa au e hoike ana ia mea. Aole, e nalowale ana ia mea iloko o'u." "0 hea la kahi kupono a'u e huna ai i keia wahi keiki?" i ninau mai ai o Adelo i kana wahi kauwa i hoopiha loa la i ka makau, me ka hoomau ana mai nohoi 1 ka ninau ana: "Ihea la

kahi kupono e nalowale ai keia keiki, ame ko'ū wa no nae e makemake ai iaia, ua hiki nohoi ia'u ke kii akii iaia?" "Pehea nohoi kela wahi hale a'u i lawe aku ai i kahi kaikuahine?" i pane aku ai o Negewina. "Aole pono oia wahi" i pane mai ad 0 Adelo me ,ka luliluli ana ae o kona poo: ''Ua manao nohoi au pela, aka, noonoo iho nei nae hoi au i ka olelo a kahiko, aohe pono ke houluulu i kau mau hua apau iloko o ka punana hookani. Ua la*va aku la ia wahi no kahi ' kaikamahine. Makemake au i wahi okoa ae no ko ia nei." "O kahi mea apiki oia ko'u ano malihini loa i keia. wa i na wahi kuaaina aku nei mai Ladana aku nei. O ka poe au i kamaaina i ka wa he umi-kuma-mawalu makahiki i hala ae nei, me he mea la ua hoohewahewa loa paha la?kou ia'u i keia wa." "Ea, e Hekini, aole anei ou hoomanao i kela wahi wahine hoopalau au i aneane loa ai e mare, eia nae holo e hoi oe i Kikane?" "Ae; ke hoomanao nei au iaia. 0 Pegi Wilia kona inoa. Eia nae, aole nae au i ike iaia ma keia wa a'u i huli hoi mai nei. Aole hiki ia'u ke hele aku imua ona me ko'u mau lima 1 paumaele ia me ka haumia o ke karaima au i ike ai ma kela po wel\weli. Ua kakau mai nohoi au iaia mai Kikane mai, eia nae aale oia i pane iki ae ia'u. Ua manao nohoi au, aole pono oia e owiliia iloko o keia hana a kaua i hana ai, e kuu haku. Ina paha oia ke ola nei i keia wa, alaila, ua mare paha oia i ke kane?" Ua hoomakuekue nui iho la na kue maka o Adelo uo keia pane a kahl kauwa. * * , Ma keia wa, ua hoohikileleia ae la laua i ko laua lohe ana aku i kekahi mea e kikeke mai ana ma ka puka. Me ka awiwi nui, hoouhi aku la o Hekini i ke kuka mahana o kona haku maluna o Jose e kaia loa ia ana e ka hiamoe. I lawa nohoi a paa pono ua wahi keiki la i ka uhiia ana aku i ua kuka hele po la, aia hoi, hemo mai la ka puka, a komo mai ana o Wigby kahi kauwa i kipakuia mai ai e ka Haku Tereveliana. Nana aku la hoi o Adelo i ua wahi kanaka nei me ke ano pahaohao loa, a puiwa hoi: "Ea; eia mai nei ka oe i Ladana nei? Heaha keia? Auhea ka hoi kou kahu?" "Aia no ka Haku Tereveliaaa i Tereveliana Pa" wahi a ua o Wigby i pane mai ai, me ka hoomau ana mai hoi i ke kamailio ana mai: Ua kipakuia mai nei au e ka Haku Tereveliana i keia kakahiaka iho la no. "Heaha iho la hoi keia? Heaha kau mea i hana ai i kipakuia ai oe mai Tereveliana Pa mai ma ka wa hoi au i makemake loa ai ia oe e'hana mai i kahi mau hana a'u i makemake ai?" Aia ka helehelena nananakea maluna o Adelo ia wa. A o Wigby hoi keia, aole he wahi ano e maluna ona. He wahi kulana ano hoonana kona, ame ia ano no, noho iho la ia maluna o ka noho me ke kauoha ole ia aku. laia i noho iho ai, huli mai la ia a pane mai la imua o Adelo: (Aole i pau.)

. 0 kekahi kanaka naauao loa keia o 3ok<- o ka Aha Senate. Oia nei ka Limahoomalu mua oke Komite o ko na Aina E o loko o ka Aha. Senate i kahi wa i haia ae nei.