Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 7, 18 February 1898 — Page 4

Page PDF (1.34 MB)

This text was transcribed by:  Johnelle Baculpo
This work is dedicated to:  In Memory of My Kipilii O'hana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HAAWINA

KULA SABATI.

HAAWINA X.-MARAKI 6.

Ko Iesu hoino ana i ka la Sabati.  Mataio

                        2:1-12.

            Ia wa la, hele aku la o Iesu i ka la Sabati mawaena o na mahina ai, pololi iho la na haumana ana, a hoomaka aku la lakou e lalau i na huihui palaoa a ai iho la.  2 Ike aku la ka poe Parisaio, i aku la lakou iaia, A ia ke hana nei kau poe haumana i ka mea ku ole i ke kanawai ke hana i ka la Sabati.  3 I mai la oia ia lakou.  Aole anei oukou i heluhelu i ka mea a Davida i hana'i, ame ka poe me ia, i ka wa i piloli ai lakou?  4 Ia ia i komo aku ai iloko o ka hale o ke A kua, a ai iho la ika berena hoike, ka mea kupono ole ia ia ke ai, aole hoi i ka poe me ia, na ka poe kahuna wale no.  5 Aole anei oukou i heluhelu ma ke kanawai, o ka poe kahuna iloko o ka luakini i na la Sabati, ua hana lakou i ka la Sabati, aole hoi a lakou hala?  6 Ke olelo aku nei au ia oukou, Eia maanei kekahi, ua oi aku ia mamua o ka luakini. 7 Ina paha i ike oukoui ke ano o keia, O ke

ke aloha ko'u makemake, aole ka mohai, ina ua hoohewa ole mai oukou i ka poe hala ole. 8 No ka me, o ke Keiki a ke kanaka, oia ka Haku no ka la Sabati.  9 Hele aku la ia mai ia wahi aku, a ko mo aku la iloko o ko lakou halehalawai.  10 Aia ilaila he kanaka, ua maloo kona Iima:  ninau mai la lakou ia ia, i meae hoopii aku ai lakou iaia, imai la, he mea pono anei ke hoola aku i ka la Sabati?  11 I aku la oia ia lakou, Owai la ke kanaka o oukou, hookahi hipa kana, a i haule iho i ka lua i ka la Sabati, aole anei ia e lalau aku ia ia, a e huki mai iluna?  12 Aole anei e oi aku ke kanaka ma mua o ka hipa?  he mea pono no ke hana maikai i ka la Sabati.  13 Alaila, olelo aku la ia i ua kamaka la, E o mai kou lima: o ma la ia, a ola ae la ia e like me kela lima.

 

PAUKU GULA.  Mataio 1 2:8.  O ke Keiki a ke kanaka, oia ka Haku no ka la Sabati.  MANAO NUI.  E pono ke malama i ka La Hoano mamuli o ko Iesu kumuhooha'ike. OLELO HOAKAKA.  Ua nui ka poe kue ia Iesu no na kumu okoa.  Eia ka moolelo o kekahi poe, e hoahewa aku Iaia no kona malama ole ana i ke Sabati mwawae ana me amuli o ko lakou ano hana?  1.  Wa,-ma ko Iesu kaapuni ana ia Galilaia, i ke kau ohi hua i kona helewawae haumana  ana me kona poe haumana maloko o na mahinaai, mahina huita paha, ma ke alahele i ka halepule.  Pololi-aia hoi, ua papa loa ka poe Parisaio i ka ai ana ma ka la Sabati mamua o ka halawai kakhiaka.  Lalau,-aia na huihui palaoa ma kela ame keia aoao o ke alahele.  2.  Parisaio,-e kaahele pu ana, aole no ko Iesu hoonaauao ana ia lakou, aka nae i mea e huli ai i wahi kumu no ke kue ana, hoopau ana paha ia Iesu.  Ua pili paa lakou i ko lakou hoomalu ana i na kanaka ma ko lakou ano pololei kuihe o'e.  Ua pepehiia he mau haneri no ka hoole ana i ke kaua maka la Sabati.  Ua manao ia na hana a pau loa ua papaia e ka ha o na kanawai he umi, a ua papaia ka hopu ana i ka uku jma ka la hoano, no ka mea o keia he alualu holoholona, a pela'ku.  3.  Heluhelu,-1 Sam. 21:26.  Ua kuhikuhi o Iesu i keia apana o ka moolelo o Davida, ko lakou alii kaulana, ke kanaka a ke Akua i hoapono ai, ko Iehova punahele.  Pololi,-aole hiki ke pale aku i keia pilikia kino, ke ole ma ka ai ana.  4.  Hale,-halelewa o Mose, ia wa ma Noba, kekahi ahuahua kokoke i Ierusalema, 1  Samuela 21:1.  Berena,-i hoolaaia ia Iehova, Pukaana 25:23-30.  Ma ka la Sabati ua lweia'ku ka berena kahiko, a hookauia ka berena hou, Oihanakahuna 24:8.  Kahuna,-no lakou wale no ka ai ana i keia berena, Oihanakahuna 24:5-9.  Ina hala ole o Davida ma ka ai ana i  keia berena kapunma ka la Sabati, he la kapu ia; ua lawehala anei ko Iesu mau haumana ma ka hana e hoopau koke ai i ko lakou ano pololi i mea e hoomana pono ai ia Iehova, me ka pihoihoi ole no ka pololi.  5. Heluhelu,- Nahelu 28:9.  Ua kauohaia a paipaiia na kahuna e hana lima ma ka la Sabati: ina pela ua kapae ia ke kanawai o ke Sabati i mea e hoomau ai i ke Sabati.  Ua ku keia hana i ke kanawai nui o ke Sabati; aole i manaoia ka hoopau loa ana i na hana ma ke Sabati, aka nae na hana wale o e kue ana i ka manao hooko.   6.  Oi,-oia no o Iesu, ke Akua Hoola, nana i kukulu i ka luakini a me ke Sabati.  Nona ka mana, ka naauao, ke alii ana, e hoike aku ai i kona manaoe hoololo ai ma ka malama pono ana i ke Sabati, aole no ka hoopau loa ana i ke Sabati.  8.  Haku,-nona ka mana hooponopono.  Ua hoomaemae oia i ka la hoano, a lilo i wa hana kupono: aole wawahi a lilo i jea ole.  7.  Mohai,-Hosea 6:6; Mica 6;6-8.  Aole i mahalo o Iesu i na hana hoomeamea; aka, i na hana aloha ma ke kokua ana ia hai.  Nui ke kuhihewa o kekahi poe e hoole ana i ka pono o ka la o ka Haku, me he mea la o ka la Poaono oia no ka hiku o ka la mamuli o ke kanawai o Mose.  Aole hookahi la i kauohaia no ko ke ao holookoa.  He mea hiki ole kela, aka nae e pono ke hookaawale i mau la eono no na hana no ke ola kino, a hoano i ka hiku o ka la no na hana imi pono.  O ka malama pono ana i ka la Sabati no na hana haipule, oia no ka manao e hooko ai.  Ka wawahi ana i ke ano haipule o ke Sabati, oia no ka wawahi ana i na palena e pale aku ai i ka alunu, ka hoi i hope, ka poho kumau.  No na kanaka a pau loa keia kuleana ma na pomaikai uhane.  9.  Halehalawaia,-ua maa mau ia Iesu ka malama ana i na hana hoomana ma ka luakiki, a me na halepule.  Nawaliwali a emi loa ke kanaka e hoowahawaha ana i ke ano laa o na Sabati.  10.  Hoole,-lapaau, oia no kekahi hana lima, a papaia mamuli oka manao o ka poe Parisaio.  11.  Hipa,-naka hoopakele ana i kekahi mau poino i ko lakou mau waiwai, ua kanalua ole lakou e pili ana i ka hana lima.  12.  Kanaka,-ua aeia ke kokua ana i wahi hipa pilikia: no keaha la ua papa ia ke kokua ana i ke kanaka poino?  Mamuli o ko lakou mau hana, aole i hooleia kekahi mau hana: nolaila, ua aeia na hana lima o ke ano maikai, ku i ka manao hooholo o ka la hoano.  13.  Oleo,-aole i hana lima o Iesu:  ua olelo wale no oia.  Aka hoi, ua kokua oia i ka mea popilikia, a loaa hou ka ikaika ika lima maloo.

            I. Ka hana e pau ai kekahi pilikia, 1-5.  Ua hele o Iesu ma i hea?  Heaha ka hana o na haumana ma ke alahele?  Ua kue anei keia i ka maluhia o ke Sabati?  Heaha ka manao o ka poe Parisaio e pili ana i na hana lima o kela ame keia ano ma ka la Sabati?  Ua papa loa anei ke kanawai aha i na hana lima a pau loa.  Heaha na hana i aeia?  Ua aihue anei ko Iesu mau haumana, kanawailua 23-25?  Pehea i hookaumaha ai ka poe Parisaio i ka auamo o ke kanawai?  Ua manaoio anei lakou e hoomama i ka pono i na kanaka?  Ua kue anei ko Davida hana ma ka halelewa i na kanawai hoomana?  Heaha ko Iesu oleloao ma keia mau pauku kuhikuhi?

            II.  Ka Haku e malama ai i ke Sabati, 6-8.  Owai ka mea oi aku o ka hanohano o ka luakini o Solomona?  Pehea ka like o iesu me ka luakini?  Ua kukuluia ka luakini i aha?  N ka malama ana i ke ola kino, e pono anei ke oki aku i ke poo?  Ina na Iesu ka mana hooponopono o ka poe Parisaio?  Ua hoopau anei o Iesu i na mohai me he mea ole; a i ole paha ua hooholo anei oia i na mohai e loaa'i ma ona la ko lakou pomaikai maoli?  he mea ole anei na hana hoomana, a i ole paha, he mea ino anei na hoomana hoomeamea wale?  Ua kukuluia anei ke aupuni no ka pono o na luna aupuni; a i ole paha no ka pono o na lehulehu?  Ua kani ka bele, aole nae i komo oia i ka luakini: heaha ke ano waiwai o na hana hoomana, ke ole ko lakou hoolauna ana i na kanaka i ke Akua Hemolele?

            III.  Na hana ku ika manao hooholo ma ke kukulu ana i ke Sabati, 9-13.  Heahake kumu no ke kukulu ana ike Sabati?  Ua lilo anei ua kumu la i mea ole?  Ua lilo anei ke Sabati i mea ole?  Eia kekahi hana aloha aku ia hai, e kue anei ia i ke ano laa o ke Sabati?  Heaha ko Iesu olelo hoohalike ma ka ninau ana i ka poe kue iaia?  Heaha na ano okoa ekolu o na hana lima ma keia haawina Baibala, i aeia no ke ano ku i ka manao kumu o ke Sabati?  He mau lima maloo anei ma ko kakou mau Ekalesia?

            MANAO PILI.  1.  Ua kupono anei e hoonue ae i ko ke Akua mau olelo ao, a pakui i mau manao kanaka elike me ka poe Katolika i keia wa?  2.  Ua kupono anei ka hanai ana i na holoholona ma ka la Sabati, ka malama ana i na auwai ma na mahiko, ka hooholo ana i na kaa kinikini ma ka la Sabati?  3.  Ua hoohanohano anei kakou ia Iesu ma ka hooholo ana i ka huila baikikala paha, ma ka malama ana i ka halawai haipule?  4.  Ua ku anei i ke ano haipule na olelo akiaki paha, a i ole paha na kokua aloha?  5.  Ua hookuu wale ia anei na haumana o Iesu e hooholo wale i ko lakou mau manao; a i ole paha ua paa anei lakou e malama pono i na kauoha a ke Akua?

_________________________

 

HE LAAU OLA MAU O KE KUNU

KA LAAU A KAMALENA

______________________

 

            Aohe poe o ka laau lapaau oi aku o ka maikai e kuaiia nei, elike me na Laau Lapaau a Kamalena.  Ua hoohana makou i ka Laau Kunu ma na manawa i pahu'a ai na laau lapaau e ae, a ma ia mau wa apau, ua ikeia kona holo pono ana.  Aneane i kela ame keia la e lohe mau mai ana makou i na leo mahalo no na laau lapaau a kamalena.  Aole keia he poimuu olohaka wale, i mea no makou e uku ai no kela ame keia laina olelo hoolaha, aka, me ka manao maikai makou e hoike aku nei, me ka manaolana ana hoi, e hoao ana na poe i loohia i na pilikia a ka mai i keia mau laau lapaau, a e loaa no auanei kapomaikai ia lakou, elike me ka mea e kakau nei.  Mai ka Nupepa Glenville (W.Va.) Pathfinder.  E kuaiia ana e na poe kuai laau lapaau apau ame na poe hana laau.  O Benson Smith & Co., na Agena Kuai Nui ma ko Hawaii Pae Aina.

 

THE TELEPHONE IN BATTLE.

By means of apparatus perfected by Captain James Allen, of the Signal Corps, it will be possible to string a line of wire from point to point of an army's communications and us the same wire for both telephoning and telegraphing.

 

__________________________________________________________

 

KA TELEPHONE ILOKO O KA WA KAA.

 

            Mamuli o na hoolala ana a Kapena James Allen, e hiki ana ke hoomoeia ona waea me ka maalahi mawaena o na pualikaua ame ko lakou aoao ponoi.  'A e hiki ana ke loaa aku na lono no kekahi mea ano nui iloko o ka imo ana a ka maka.

____________________________________________________________

HE PANE.

______

 

Mr. Lunahooponopono o ke Kuakoa,-Aloha oe:-E oluolu mai oe.  Ke pane nei au ia O.S. Namanuelua o Hilo, malalo o na haina elima, a me na wehewehe ana i hoopuka ia ma ka "Loea Kalaiaina." A e ka makamaka O.S. Namanu maikai Esq.  Ua ike au i kau mau haina pane elima a me na wehewehe ana ma ka "Loea Kalaiaina" o ka la 1 o January, A.D. 1898, e pili ana no ka ninau "No na kumu pilikia ke hui Hawaii nei me America," hoopukaia ma ke "Kuokoa" o ka la 12 o Nov., 1897.

            1.  O ka hui ana o Hawaii nei me America, oia ke alahele o ka powa ma Hawaii nei.  Kahaha! ea, ina aole i maopopo ia oe ka moolelo o na kupuna o kaua o ka wa i hala, ka wa hoi o ka nui makolukolu o na hana powa ino ma Hawaii nei, e pepehi wale ana, e hao wale ana e pakaha wale ana, e kaili wale ana, a pela wale aku, alaila, i pane mai oe, a na'u no e hoouna aku i mau paa kekake nou e kau iho ai, a me ou mau wahi opeope, a lele mai no Kona nei, a he oluolu loa au e lawe ia oe a luna o ka pali o Manuahi ilaila auanei au e hoike piha aku ai ia oe i ka mooleo o na hana powa ino a na kupuna o kaua, a ma ka manawa i hanaia ai oia mau hana ma Hawaii nei.  Malia o pane mai nae paha oe, "No ka hui ana o Hawaii nei me America ke kumu oia mau hana powa ino."  Hilikau wale ae la no oe ia Kimo Ona Miliona.  Heaha ia?  He Hawaii anei oia?  Owai ke kanaka Hawaii i holo i America i hoaoia e powa, a pohaia paha e ko laila poe?  Owai iwaena o na keiki Hawaii o ka Bana Puhi Ohe Lahui i holo aku nei i America i hoaoia e powa, a i powai paha e ko laila poe?  Heaha mai kau?  He hoka paha, ea?

             2.  "Oia ke alahele o ka hooeeia ma na kuahiwi,"  E ke hoa e-i ka mana wa mamua ka manawa hoi ia aole oe i omuo ae, aia hoi, ua hoopomaikai nui ia na kanaka Hawaii i na apana aina, no ka 1/8, 1/4, 1/2, 3/4 a eka okoa a mau eka, a aina alodio mai ke kai a ka uka, a e noho ana kela ame keia Hawaii nona iho, aka, pehea nae i keia manawa?  Puehu paha ea?  No keaha hoi?  Ka, no ka makemake i ke dala a ka haole, a no ka puni i ka rama, nolaila, kuai ka aina, lilo no i ka haole, loaa ke dala, lu ka akau, hoolei ka hema, ona  a pela'ku.  O kekahi, moraki ka aina i ka haole, loaa no ke dala, lu no elike me mamua, a hiki i ka manawa hookaa, aole kaa, kudala ka aina, lilo i ka haole, hele iho la ka Hawaii i ka aina, hoaa, noho ka hoopilimeaai wale aku a kuewa hele wale ma o a maanei, a pilikia maoli no, a nowai ia pilikia nele o ka Hawaii ika aina?  E pane hou mai ana no paha oe la, "No ka Hoohui Aina." 

            3.  "Ko ka Lahui Hawaii ake Kaua."  Ina no aole i maopopoia oe ka moolelo o ka lahui Inidini o America, ka lahuikanaka hoi e hiki ole ai ia'u ke hoohalike ae me ka lahui Hawaii nei o kaua, ko lakou ano ahiu a puni kaua maoli no, alaila, ua oluolu loa au e hoike piha aku a oe i ko lakou moolelo, ke hiki mai oe ia nei maluna o na kekake, a i maweheia ae na hualu ou mau maka, a i ike pono iho oe i ka like ole ana oko kaua lahui Hawaii me ko na Inidini ahiu o America, ke kumu hoi o ko lakou hooneeneeia ma na kuahiwi.  A ina paakiki oe ma ka olelo ana, ua like no ko kaua lahui nei me ko na Inidini o America, alaila, o oe no kai like me ia lahui ino, a oka hapa nui ae o makou o ko kaua lahui nei aole.

            4.  "Ka makemake hoohui," wahi au, "aole na America ka makemake hoohui."  Polokei oe, aka, nawai mai?  Malia aole no paha oe i mahui lohe iki i kauwahi lono i ka Moi nana ihoolilo mua ia Hawaii nei no America ea?  Ina pela, alaila, he waipahe loa au e hoike aku ia oe i ka Moi nana i hoo@@o mua ame ka manawa oia hoolilo ia ana, ke hiki mai oe ia nei, a ma kahi hoi i hoike mua aku nei au ia oe e lohe ai oe.  E hoike pu ia aku ana ia oe ka olelo wanana a Keopulupulu i pane aku ai i ke keiki, penei:  "I nui ke aho e ke keiki a pa ka ili i ke kai, no ke kai ka hoi ka aina."  A e ka makamaka maikai e, ano, ua kokoke mai ka manawa o ka hookoia ana a kela haawi aina mua, a me ka hookoia ana o kela wanana i hoike ia aku la ia oe, a oia keia a kaua e ike nei, a e hanaia mai nei hoi, au hoi e waha-a mai nei, na makou ka makemake hoohui, aole.

            5.  O makou wale no ka ke pomaikai ana, kahaha, ea, akaka loa ka paa pu ou mau maka i ka hualu, ke ike ole ala oe i ka pomaikai laula o na makaainana e noho nei iloko o keia au e nee nei.  Pehea na alanui nani e hana ia mai nei mai Hawaii nei o kaua a hiki aku i Kauai, ka mea aole i ike ia i ka wa o ke Aupuni mua o kaua.  Nowai ia mau alanui nani?  A nowai na uwapo nani e hana hou ia mai nei?  E pane hou mai no auanei paha oe la?  No makou wale no?  E manao ana ka paha oe, o ka holo ana o ke kuikahi panailike, a e loaa wale mai ia oe ke dala ame ke gula, me kou lima lewalewa palaualelo malalo iho o ka la ea?  Hele pela, eia ka oleolo paa a ke Akua. "Me ka hou o kou lae e loaa ai ia oe ke dala ame ke gula, a o na pono apau o kou nohona kino, aole me ka lima lewalewa palaualelo."  E hai aku au ia oe, mai ka manawa i hooholoia ai ke kuikahi panailike, a hiki i keia manawa ke komno nui ana mai o ka dala ame ke gula i Hawaii nei, a iloko hoi o ka poho lima o ka mea mikiala i ka hana, ku ka puu, a ku ke ahua  ia lako la, pehea iho la oe ka lima lewalewa malao o ka la?  He nele nohoi paha ea, oia no, a pehea ka ponoe e hana i loaa ia mea maikai nui wale, aole o ka lima lewalewa a kaukai aku na ke dala ame ke gula e hele mai a hoopiha wale iho i kou ini pakeke elike me kau e moeuhane palaualelo nei, kahaha, ea, nui ka akaaka haalo'ulo'u o na keiki paeaea o kekai malino nei, no kau moe uhane palaualelo, o ka wai ka ke hele i kahi o ka pipi.  Hu ka aka ia oe e ka makamaka maikai.  Maanei ke hooki nei au i ka pane ana no keia no ka manawa mau loa, a ke haawi aku nei au i ko'u mahalo nui ia oe e ka makamaka, a nokamea, elike no me ka like ole o na kalena a ke Akua waiho mai ai i kela ame keia, peia no ka like ole o na manao, aka, e hiki mai ana ka wa a ke Akua e hoolokahi mai ai ia kakou apau malalo o Kona mana lua ole.

            Me Ka mahalo,

                                    G.W.

S. Kona, Hawaii, Ianuari 26, 1898

________________________________

 

            Ma kela kalepa aku nei a ke Kinau, ua haule aku la kekahi o kona poe luina, o Paauhau ka inoa, iloko o ke kai, a au oia no hookahi hora a oi  mamua o kona loaa hou ana aku.  E pono e haawiia na mahalo ana maluna o Kapena Clark, oiai ina aole ma o kona eleu ina la ua make paha kela kanaka.  Wahi a ua Paahau la, i kona wa i haule ai iloko o ke kai, ua pii koke ae  kona hoonaukiuki no ke ku koke ole o ka moku, aka, ua hoopau koke ia keia noonoo ona  mamuli o kona haupu ana ae no ka i'a waha nui o ka moana.  Eia nae, ua pau pu keia mau noonoo ona i ka ike ana aku ola ka mokuahi ke peki mai nei a loaa ola.

 

Mai ka aoao ekahi mai.)

_____________________________________________________

 

pai mai ai o Paao ke alii mai Kahiki mai me kona poe hoe waa eono, no lakou hoi keia mau inoa, uliuli, Melemele, Hinaikaa, Pipipi, Uneune me Alealea, ua lilo keia poe i poe kino pohaku, a aia lakou apau ma kahi hookahi kahi i waiho ai.  Aia ma Umiwai ka makau a Umikalani, ke kaeaea nana i kilou ia Maui me ua makau makau nei; a no ka moku e ana, oia ka mea i kokoke loa ai o Maui mailaila mai.  Aia no malaila ka pohaku mahina, ke alaiki o kahuna, kahi i pee ai o Hiiaka, Puoleole a me ka pohaku ilihune.  O ka mooleho o keia pohaku i ka wa kahiko, ina e hele ka mea waiwai a pii iluna, e ilihune ana oia, a ina hoi o ka mea ilihune e waiwai ana oia.  Mai nui ka waiwai o na kanaka i keia manawa ina ke mau nei no ka laki o ua pohaku nei. 

            Aia mawaena o Umiwai ame ka lae o Upolu, kahi i kapaia o Kokoiki, o keia kahi i hanau ai o Kamehameha I ka Na'i Aupuni, a o ke alakai mua loa o ka hoohui Aupuni i na Pae Aina Hawaii nei.  Aia maluna o keia aina e ku ana he wahi pohaku i like ka nui me ke apo ana ae o ke kanaka a hapa, malaila i kau iho ai ka ehaeha o ke kuakoko a puka mai la i keia ao malamalama ka Na'i Aupuni.

            July 15 ae, ua kau aku la maua ma ke kaa lio no ka home o Mr. ame Mrs. Holstein ma Makapala, a ua noho malaila me ka oluolu no ka hoohala an mau la loihi. Ma ka la 17 at ua pii aku la maua e ike i ka wai kaulana o Waipunalau, mamuli hoi o ke alakai ana a do maua mau kamaaina.  Ma ko'u hoomaopopo ana, me he la ua kapaia no keia ino Wapunalau no ka nui loa o na wai kulu mai i ka pali.  A hoomanao wale ae la no au i kei wahi hooheno-

 

"Mea ole ia pouli nui,

 I ke kono ae a loko;

Ea ake aku ana no e ike,

Kahi wai o Waipunalau."

 

            O ke kahawai o Pololu, ua mahiia i ka raiki, a ke nana iho maluna o ka pali he nani maoli no, ua kohu kihapai pua ka waiho ae.

 

OHI HAPUKU KA WAHIE O KAPAAU.

 

            Eia maluna o ka ili aina o Kapaau kahi kukulu ia ai ke kii o Kamehameha I. ame ka Hale Hookolokolo o ke aupuni.  He wahi maikai no keia, he akoakoa na hale i kahi hookahi.  O keia iho la no na wahi ano taona o Kohala, oia hoi o Kapaau, Halawa ame Kakapala; aia ma Niulii ka makeke kuai i'a.  He eono hale wili ko o Kohala, oia hoi o Hawik Puehuehu, Uniona, Kohala Mill, Halawa, me Niulii; ua lawa ka aina no keia poe hale wili e kanu ai i ke ko.

            Ua loihi na la i noho ia e maua i Kohala, a ua ike ia Kohala nui, Kohala-iki, Kohala i ka "Ua apaapaa."

            Mamuli o na ulia o ke alahele, nolaila, aole i hoohana koke ia ka maua misiona, a ma ka pule hope o Augate akahi no a hele ke komite e huli i kahi i noho ai o na keiki a ke aloha.  Ua loaa no he mau wahi lau oliva a ke aloha mai ia lakou mai, nona ka huina he kanakolu-kumamawalu dala ame kanahiku-kumamalim  keneta ($38.75), elike me ia i hoike ia malalo iho nei:

 

Lulu a na hoahanau ma ka luakini o Iole.............................................$10 50

Lulu a na hoahanau ma ka hale Halawai o Honoipu...............................5 40

Friend..........................................................................................................3 00

Mrs. W.P. Mc Dugall.................................................................................2 00

Zebedaio.....................................................................................................2 00

Ekalesia o na Lahope.................................................................................1 60

Mrs. Mersbugh...........................................................................................1 00

Joseph W.K. Kaulii....................................................................................1 00

Mrs. Miriam Kaohi....................................................................................1 00

Mrs. E. Kaunamano...................................................................................1 00

S.K. Kaunamano........................................................................................1 00

L. Aseu (Pake)............................................................................................1 00

Mr. ame Mrs. Hussey.................................................................................1 00

Joseph Kaneaiakala....................................................................................1 00

G.P. Kamauoha..........................................................................................1 00

Sam. Keaweoluna.......................................................................................1 00

Kamanu........................................................................................................  50

Mrs. Lahapa Quinn......................................................................................  50

Mrs. K. Doison............................................................................................  50

Joe Hussey.................................................................................................... 50

Mrs. J. Hussey.............................................................................................. 50

Mrs. Kahikina.............................................................................................. 50

J. Williams................................................................................................... 50

Pahinui......................................................................................................... 50

Mr. Kekuawela.............................................................................................25

                                                                                                            _____

                                                                                                            $38 75

 

            O keia maluna ae na inoa o ka poe i loaa ke aloha o ka Apana o Kohala i ke Komite o ka Ekalesia o Hana ame ka lakou mau kokua pakahi e auamo pu ana hoi i loko o na pilikia o ko ke Akua poe.  Nolaila, ke haawi aku nei ka Ekalesia o Hana ma o kona Komite 'laiua hoomaikai a nui, me ka manaolana e loaa like ia oukou pakahi na pomaikai elike me ka oukou i kokua mai ai no ka hoopau ana ae i kekahi o ko makou mau pilikia.  He ka malu mai ke Akua mai.

                                                                                                                        (Aole i pau.)

____________________________

 

            Ke pahola nei makou i ko makou mahalo maluna o kela makua nana e hanai nei ike kulanakauhale me ka opu pipi ame na i'o e ae.  Ua ike make makou i na hana lokomaikai a @@  G. W. Kuaiaku la.  O ke malama me ka makou i na kauoha a me ka lokomaikai maoli no i na makamaka hele aku i ona ia.

 

Hoolaha Kumau.

______________________________

 

Koko Maemae

            OIA KE KUMU O KE OLA KINO MAIKAI ....

 

KA AYER SASAPARILA

 

            Ka mea e maemae ai ke koko ikaika na aa-lolo, ono ka ai, pau ka polulu@@, a maikai maoli ke ola.  He mau tausami o na kanaka i hoike no ke ola o ka Laau Sasaparila a Ayer.  Ke hoea mau mai nei ka lakou mau palapala ma keia ame keia eke leta.  Aohe keia he laau no ka hoao wale ana.  Ke hoola mai nei kela poe leta apau, "Ua ola au i ka Laau Sasapaarila a Ayer."  O kekahi

 

WAHINE NAWALIWALI

i hele a pili mau ka ili i ka i eia mo@, i loohia i ka ma'i papalahu ai @@@, i hele hoi a wiwi, a pela hoi me ka ma'i i loohia mau ai lakou na wahine, k@kau mai la oia no kona ola loa @@@.  Ina makemake oe e hoopomaikaiia oe e ka pomaikai i ikea e kela poe, a loaa ia oe ke, ola kino maikai a ikaika, alaila, e inu oe i ka laau hoomaemae koko a hooikaika kino hoi.

 

Ka Laau Sasaparila a Ayer.

 

            E makaala loa no na laau hooh@@@@-like kumukuai emi.  Ka @@@@ @@ @@@ laau, oia ka AYEAR SAR@SAPARILA.  E ikeia ana keia inoa mawahe o ka wa-hi, a maloko nohoi oke kino o kela ame keia omole.

 

_____________________

 

NA HUAALE A AYER @ uhiia me ke ko he o@o ka ai @@@

 

_____________________

 

No Keaha       I HOOKAWELEWELE LOA AKU AI OE I KEIA

 

ANU, KUNU

                                    AME                  PUU EHA ?

 

________*______

 

            Ua kaulana loa ka LAAU KUNU A Ayer ( Ayer's Cherry Pectoral) iloko o na makahiki he aneane 60, ma ka hoola ana i na Ma'i o ka Puu ame ke Akemama, ke Anu, ke Kunu, ka Ma'i La Grippe, ame ka Ma'i Mala o ka p@@@ Akemama.  He ono keia laau ma ka inu ana, a he oiaio ke ola.

 

AYER'S CHERRY PECTORAL

_______

 

Na Medala Gula mai ea Hoikeike Nui o ka Ae

___________________________________

 

Mai lawe i na Laau Emi i Hoohalikeia me kela

 

____________

 

Hollister Dru Co. Lt.

Na Agena ma ka Paeaina Hwaii.

__________________________________

 

 

Kakela me Kuke.

 

Ka Halekuai Nui

 

-----:O NA :------

 

Waiwai Like Ole

 

* * O na Mea * *

 

HANA KAMANA A PAU

 

Na Lako Pili Hao Kukulu Hale,

     Na Kepa bele,

            Na Lei Iho,

                Na Kaulahao Ilio,

                    Na Pahi,

                        Na Upa,

                              Na Kope Hulu,

                                    Na Pulup@@@

 

            Na Palau Lio

___________________

 

Na

Mea Mahiai,

Na Au Ho, Na Au Koi,

Na kua bipi, Na lei bipi, Na kalahao bipi,

Na uwea pa, Na kaa palala,

Na mea piula, Na

Ipuhao.

 

Makau me Aho Lawaia

 

Na Iliwai.............................Na Pakeke..................

Na Kula...........            ...................Na Pakeke Hao..........

Na Hulu Pena.....................Na Kapa Hao.............

Na Pulumi..........................Na Pand@@@..........

Na Pena me Aila................Na Kukaop@l@........

Na Kopa.............................Na Uw@@, a me......