Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 10, 11 March 1898 — Page 1

Page PDF (1.18 MB)

This text was transcribed by:  Michele Pimentel
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Hoolaha Humau

 

Papa!  Papa!

Aia ma kahi o

Lewers & Cooke

(Lui Ma.)

 

Ma ke Kahui Hema o na Alani Papu me Moi.

 

E Loaa no na Papa Nouaiki

O kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka

Na Puka Aniani

Na Olepelepe

Na Pou

                   Na O'a

                   Na Papa Hele

                   Na Papa Ku

                   Na Papa Moe

Na Pili Hale O na Ano apau.

 

A me na Wai Hoohinuhinu Nani O na Ano Apau.

 

Na Palaki o na Ano he Nei Wae.

 

Ke haiia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na @@@ a pau e pili ana ma ka laua OIhana no ka Uku HaaHaa loa @ @ke me ka @@@a holo ana maw@@@@ @ L@@@ a me ka M@@ Ku@i.

 

E Hele Mai o Wae no Oukou Ike.

E lawe nui i ke Kuokoa.  He Elua Dala wale no o ka makahiki.

 

 

Ka Mea Huna Pohihi

 

Unuhiia e Hooulwmahiehie no "Ke Kilohana  Pookela o ka Lahui Hawaii"

 

Ua hoike mai la hoi ua Haku Opio Resevena nei i na mea apau i ikeia e ia ma Evergreen Home, ke ano o kona launa pu ana me na makua o Alamira, kona hoouna ana ia Geofere ame Mirande no kekahi o kona mau home noho ma no kua-mauna o Wale kona lawe ana ae i ka hoohiki e hana oia i na hana apau e loaa hou ai o Jose, a e loaa ai hoi ka nohona hauoli ame ka oluolu i na makua o Alamira, a o ka hipe loa pane mai la ia:  "O ka manao wale no ka kaua e hoea mai ana ka hopena pomaikai ma ka'u mau hooikaika ana.  O ka'u i makemake ai ia oe e hana , oia kou noho ana ia nei e hoomalielie ai i ka noonoo o ka Haku Tereveliana.  E hoi hou aku ana au i Ladana no ke kokua ana i ka Lede Beatirisia, a e imi hoi ia Jose.  E hoouna palapala mai ana no nae au ia oe i kela ame keia la.  I keia wa.  aohe o kaua hopohopo ana no kou makuakane ame Mirande, aia laua ma kahi e palekana ai laua no keia wa.  Aka, ina nae au e ike ana e hookokoke aku ana ka pilikia io laua la,  alaila, ua hiki loa ia'u ke hoouna aku i ka lohe ia laua i mea e hiki ai ia laua ke haalele iho ai ia wahi a holo aku paha laua no Farani.  E hoi mai ana ka Lede Beairisia i Hametonavila, a he wahi hoi ia he eiwa wale no mile mai Tereveliana Pa aku nei, a e hiki loa ana ia oe ke holo aku ilaila i na wa apau au e makemake ai."  

 

O keia mau olelo apau a ka Haku Opio Rosevena  i kamailio mai ai imua o Alamira, ua lilo ia mau mea e hoomama nui ia ai kona mau manao kaumaha apau, a me he mea la o na palupu o kona puuwai i na hora mamua iho, ua hoolaia ae la is mau mea e keia mau olelo a ka Haku Opio, elike me ka hoola ana a ka laau bama o Gileda i no palapu maoli o ke kino.

 

I ka hala ana ae o kekahi mau minute o ka laua kamailio ana, aia hoi, hule ae la ua Haku Opio nei o ka Maka-o-ka-Aeto i ke kukulu komhana a ike ae la i ka lahilahi loa o na kukuna la e hoomalamalama ana i ka ili honua ia wa.  oia kona manawa i huli ae ai a kamailio mai la ia Alamira:  "E haalele au ia oe i keia wa.  Aole au e komo aku a ike i ka Haku Tereveliana, oiai o ko'u huli hoi ana mai la no ia mai Ladana mai.  O oe no ka'u i manao loa mai nei e ike, i hiki ai ia'u ke hoike aku i na mea apau e pili ana i ka'u huakai, a i hoopau ia ai hoi na noonoo kupilikii iloko ou no ka mea e pili ana i ka Lede Beatirisia, kou luaui makuakane ame ou mau pokii kaikunane, mamua hoi o ko'u huli hoi loa ana aku i ka hale.  Ma ke kaa ahi o ke kakahiaka nui o ka la apopo e huli hoi hou aku ai au no Ladana, a e hele mai ana nohoi au e ike ia oe mamua o ko'u holo ana aku.  O ka'u wahi mea i makemake ai e hai aku ia oe i keia wa, oia keia e makaala loa oe no ka Haku Adelo ke hoea hou mai oia no Tereveliana Pa nei.  Manao au e hana ana oia i na hana apau e hookoia ai kona makemake puuwai eleele.  Nolaila, mai haalele ike oe i ka Haku Tereveliana.  Aole nohoi oe e hoohemahema wale i ka puka o kou rumi ma kou wa e hoi ai e hiamoe, a i kela ame keia wa au e hoi ai no kou keena, e ukaliia oe e ka wahine malama hale.  Me he mea la, ua ike mai nei au iaia maluna o ke kaa ahi, aole nae i maopopo loa ia'u.  Ua kuhihewa paha au."

 

I kela wa i haawi ae ai ua mau opio la i na haawina maa mau i ikeia mawaena o na poe i hipuuia e ke kaula maemae oka hoopalau a kau aku la ua Haku Opio nei o ka Maka-o-ka-Aeto maluna o kona lio a hoi aku la no kona home.

 

Ua ku iho la hoi o Alamira ma kahi a kana aloha i haalele iho ai iaia, a hiki i ka pau ana o kona lohe ana i ka halulu o na kapuai o ka lio e ahai ana ia Rosevena, ia wa oia i huli ae ai a hoi aku la no ka hale.

 

Hele aku la hoi ia ma kekahi wahi alanui ololi e kamoe ana maloko aku o ka mahinaai, a hiki i kona hoea ana aku ma kekahi kumu laau paina e hoopuniia ana e kekahi noho laau, malaila noho iho la ia, me ka manao ana e hoomaha iki, alaila, hoi loa aku no ka hale, aka, iaia nae e noho ana ia wa i hoea mai ai mailoko mai o ka ululaau he kino kanaka, a i kana nana pono loa ana aku, aia hoi ike aku la ia me ke pihoihoi nui, aole ia he kanaka e ae, aka, o Adelo no ia.

 

Ua ku ae la ia iluna me ka manao e holo aku i ka hale, aka, ua paa koke mai la ia Adelo:  "Aha," wahi a kua Adelo nei i hooho ae ai me ka leo ano hehena o ke daimonio."  E noho iho oe ilalo.  Makemake au e kamailio me oe."

 

Ua noho iho la nohoi o Alamira ilalo me ka haikea o kona helehelena, a e noke ana hoi ka makau ame ka hopohopo iloko o kona puuwai.

 

Noho iho la nohoi ua Adelo nei ma ka aoao o Alamira, a hoomaka mai la oia e kamailio:  "Ua loaa ia'u kekahi mau mea ano nui loa mahope iho nei o ka wa a'u i ike hope ai ia oe, oia hoi, ua hui kino au me ke Kauna Arevalo ame kana wahine.  Ua hiki au i ko laua wahi, a ua halawai pu au me laua he alo no a he alo.  Ua ike hoi au, o keia Kauna Arevalo aole ia he kanaka e ae, aka, o Geofere Tereveliana no ia, a o oe hoi kana kaikamahine.  O kou makuahine, oia no ka Lede Beatirisia o Hametona.  Nolaila, he mea oiaio loa, he moopuna oe na ka Haku Tereveliana, kela elemakula hupo nui wale i hooili ai i kekahi hapa o kana mau dala maluna ou, me ka manao ana he mea e aku oe, aole i pili iaia ma ke koko a ma ka io."

 

Ua lilo keia mau olelo a ua Adelo nei i mau mea hoopilikia loa mai i ko Alamira noonoo ana, a ua ike mai la hoi o Adelo i ke ano e o na helehelena o Alamira, a hoomau mai la nohoi oia i ke kamailio ana:  "A-ha, ke ike nei au, ua loaa mua iho nei ia oe ka lohe no ka mea e pili ana i ko'u hele ana e ike i kou mau makua.  Pehea, ua hai mai nae paha ka Haku Rosevena ia oe eia malalo o ka'u malama ana ko wahi kaikunane, o Jose; a ua hunaia hoi ua wahi keiki la e a'u a hiki i ka wa a'u e makemake ai e hoike ae iaia?"

 

Ma keia wahi hoomaha iho ia ua Haku Adelo nei no kekahi mau sekona, a liuliu pane mai la oia:  "Nolaila, ke ike maopopo mai la oe i ke ano maoli o na hana e ku nei mawaena ou ame a'u, a pela hoi mawaena o kou mau makua ame a'u nei.  O kekahi hoi, ma ka wa e make ai ka Haku Tereveliana, e lilo ana ia oe keia mau dala i hooiliia ai maluna ou maloko o ka palapala kauoha a ka Haku Tereveliana i hana ai, a o ka inoa Haku Tereveliana ame ka waiwai apau oia ohana alii e lilo ana ia mau mea i kou makuakane, alaila, ua lilo iho la au i kanaka ilihune loa.  Aka, mamuli aunaei o ko'u paa ana ia Jose, he mea ia e hoomailoia ai ka puipui maikai ana o ko oukou hauoli.  Aole loa e hiki ke hoomalielieia ka naau haaheo o ka Lede Beatirisia me ka nui o ke gula ame ke dala i loaa ia oukou, aka, hookahi wale no nae mea e hiki ai ke loaa ia oukou ka maha ame ka hauoli-"

 

Ma keia wahi i hooki pu ihu ai ua Haku Adelo nei i kana mau kamailio ana, a ia wa hoi i ninau aku ai o Alamira iaia:  "Heaha ia kau  mea e hana aku ai maluna o Jose?  Makemake anei oe i dala, ma ke ano ola ka makou uku e haawi aku ai la oe i hiki ai ia oe ke hoihoi mai iaia i kona makuahine?"

 

I kela wa i hiolo iho ai na waimaka ma na papalina o ua Lede Opio la, oiai ua ala mai la iloko ona na hoomanao aloha ana no kona wahi pokii kaikunanae ame ko lakou makuahine, a oiai hoi ia e noho hamau ana me ka piha walohia a mokumokuahua o kona naau, ia wa i pane mai ai ka Haku Adelo:  "Ae; makemake no au e loaa mai ia'u kekahi uku panai, i mea e hoihoi hou ia aku ai o Jose i kona makuahine, a i loaa ai hoi ia oukou apau ka noho hauoli ana.  Makemake au e ukuia mai au ma ke dala, a ua makemake nohoi au i wahine na'u.  E Miss Arevalo, hoolohe mai oe.  Ua hoomaunauna wale ia e a'u na makahiki maikai loa o ko'u ola ana ma na hana hoomoamoa wale ana no i ka Lede Beatirisia, me kuu manao kuhihewa aole la ia i mareia i ke kane.  Nolaila mamuli o na hana lokoino a keia wahine ia'u.  makemake loa au iaia e uku mai oia ia'u i na dala he nui-aole- na hewa ae la ia olelo ana a'u.  O ka pololei, na ke kaikamahine a ua wahine la nana au i hana lokoino e uku mai ia'u, oia hoi, ma ka la e mare ai kaua oia auanei ka la e hoihoiia aku ai o Jose i kona makuahine me ka hakalia ole.  Nolaila, e Miss Arevalo, aka o ka pololei maoli, oia no o Miss Tereviana, e ae anei oe e lilo i wahine na'u?"

 

Ua puliki ae la o Alamira i kona mau lima me ke kaomi ana ae hoi i kona umauma, a pane ae la me ka leo walohia:  "Aole-aoleloa au e ae e mare me oe!  Aole hiki ia'u ke mare me oe!"

 

Me na maka i piha i ka inaina ame ka ukiuki pane mai la ia imua o Almira:  "O kou hoole ana, he mea ole ia ia'u.  Aole hiki i kekahi kaikamahine liilii ke hoopuhili mai i kuu makemake.  He kanaka au e hooko ana i kuu makemake a hololea, ma ka wa e hooholo ai au ia manao o'u.  Ua ike au, ua hoohoka maopopo ia au ma ko'u manao ana e lilo au i hooilina no kekahi waiwai nui-ua hoopahenehene wale ia hoi au e ka Lede Beatirisia i ko'u moeuhane ana e lilo oia i wahine na'u-ua hoohokaia hoi au i ko'u manao ana ua make kela hoahanau o'u, oia hoi o Geofere Tereveliana kou makuakane-a i keia la ke ku nei au he kanaka i ilihune maopope nolaila, aole hiki ia'u ke hoolaha hou aku i manawa nou e kali ai i ka pomaikai e loaa ana ma o ko'u mare ana la me oe.  O oe e Alamira ka pohaku kipaepae e hiki ai ia'u ke hehi iho mai keia kulana ilihune a'u e ku nei i keia wa a loaa ia'u ka nohona pomaikai a waiwai hoi e waiho mai la ma kela aoao.  Nolaila, o kou hoole ana mai i kuu makemake, oia kou m@kia ana i kuu inaina maluna iho o kou poo."

 

I ka pau ana ae o keia mau huaolelo i ka hoopukaia mai e ua Haku Adelo nei, ua nana mai la oia me na maka ahiu i hoopihaia me ka inaina, maluna o Alamira.

 

Ua komo iho la hoi ka manao iloko o Alamira e ku ae iluna a holo aku, aka, aole nae hiki iaia, me he mea la ua ike iho la ia ua hoomalule maoli ia kona mau wawae, a ua hoololoia hoi kona mau aa lolo.  Hooikaika ae la hoi ea e houluulu i kona mau wahi noonoo pioo, i hele a hooopukalakiia e ka makau, i hiki ai hoi iaia ke ike i kana hana pono e hana aku ai ia wa, eia nae aole hiki, oiai ua haawe iho la ka weliweli maluna ona me ke koikoi nui, nolaila, he pouli wale no ka mea e halii ana iloko o kona noonoo ia wa.

 

"E hai aku hoi au ia oe, e Miss Arevalo, ua makaala loa au nou i keia wa.  He oiaio, ua pakele oe mai kahi au i makemake ai e hoopaaia oe, aka, i keia wa, aole loa oe e pakele hou ana mailoko aku o kuu lima.  Nolaila, e ae mai oe me ka maikai i ka'u i olelo aku nei ia oe e lilo oe i wahine na'u, alaila hiki ia'u ke hookuu aku ia oe e hoi aku i ka hale;  aka, ina oe e hoopaakiki ana i ka hoole ana mai i ka'u noi, o keia no kou wa e lawela aku ai e a'u.  Ua makaukau no au i ke kaa i keia wa, no ka lawe ana aku ia oe mai keia wahi aku."

 

Me ka makau ole hoi ame ka puuwai i hoopihaia me ka wiwo ole pane aku ia o Alamira imua o ka Haku Adela oiai nohoi ia i nana aku ai iaia:  "I hai aku ia oe, e Adelo, pehea la ka nui o kau mau hana hoomainoino maluna o'u nei, aole loa no au e ae e mare ia oe, oiai ua hoike maopopo loa mai kou ano i ke kulana oiaio maoli o kou uhane ame kou puuwai.  Ke haawi nei au i kuu mau makua aloha ame o'u mau pokii iloko o ka ke Akua malama ana, a pela nohoi ia'u iho, nolaila, e hana oe ia'u elike me kou makemake puuwai eleele.  Aole loa au e mare ia oe no ka hoopakela ana ae i kuu mau makua ame o'u mau pokii, oiai ua paa no kuu manaoio, o ke Akua no ko lakou mea nana e kokua mai."

 

"A-ha! Ke hoomau nei no oe i ka hoole ana.  Aole loa oe e pakele ana mai kuu lima aku."

 

E like me kekahi tiga  ahiu a omokoko e lele ana e poi i kana mea i makemake ai, pela ua Haku Adelo nei i lele mai ai a hopu mai la ia Alamira.  O ka wa hoi ia a Alamira i uwe kapalili ae ai, a ma ia sekona no i oill aoao mai o ka ululaau a ku ana mamua pono o Adelo ame Alamira.  (Aole i pau.)

 

KA PAPA HOONONO O NA PAANI KINIPOPO NO KEIA MAKAHIKI 1898

 

No ka pomaikai o ko makou poe puni kinipopo, ke hoolaha aku nei makou i ka Papa Hoonohonoho o na "kemu" no keia kau kinipopo:

Aperila 9-Honolulu vs. Union.

Aperila 14-Union vs. Regimena.

Aperila 23-Regimena vs. Honolulu.

Aperila 30-Honolulu vs. Union.

May 7-Union vs. Regimana.

May 14-Regimena vs. Honolulu.

May 21-Honolulu vs. Union.

May 28-Union vs. Honolulu

June 4-Regimena vs. Honolulu.

June 18-Honolulu vs. Union.

June 25-Union vs. Regimena.

Iulai 2-Regimena vs. Honolulu.

Iulai 9-Union vs. Regimena.

Iulai 16-Regimena vs. Honolulu.

Iulai 23-Honolulu vs. Union.

Iulai 30-Union vs. Regimena.

Augate 6-Regimena vs. Honolulu.

Augate 13-Honolulu vs. Union.

Augate 20-Union vs. Regimena.

Augute 27-Regimena vs. Honolulu.

 

Ua hala aku ka Lunakanawai Kiekie Alapaki ame kona ohana no no pali Koolau ae nei no ka hooluolu.

 

He mea pono i keia ame keia ohana ke loaa ona laau lapaau mama no na ma'i o ka opu.  I laau lapaau puhili ole @o ka "Moku ino loa o ka lepo" (Diarhea) Nahu, Umil, Kolera ame na ma'i apau o ka opu, aole he laau lapaau oi aku o ka maikai elike me ka PERRY DAVIS LAAU PENIKILA (Pain Killer).  Ua lawelaweia keia laau no na makahiki he kanalima, a ke hana mau ia nei i kela ame keia la, ma na aina apau o ka honua nei.  O ka Hui kuai Lau Lapaau o Hollister, ka Agena.