Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 21, 27 May 1898 — Page 1
This text was transcribed by: | Mary Deguzman |
This work is dedicated to: | kumu patrick makuakane |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XXXVIL HELU 21. HONOLULU, POALIMA, MEI 27,1898 NA HULU APAU 2704
Hoolaha Loio
----------------
W. R. KAKELA.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
HE LUNA HOOIAIO PALAAPLA.
@270
-----------------
KYLE A. DICKEY.
Loio a he Kokua ma ke
Kanawai.
Alanui Kaahumanu, Helu 14. Tel.682.
Iloko o ke Keena o ka Loio Kuhina mamua, a he Loio Hoopii ma ka Aha Apana o Honolulu.
-------------------
E hookoia na hana polo kanawai apau mai na Mokupuni mai.
O A. F. Tavares, Kakauolelo, Maheleolelo a Notere no ka Lehulehu. 1yr.
-------------------
Hoolaha @umau.
--------------------
PAPA! PAPA!
Aia ma kahi o
LEWERS & COOKE
(Lui Ma.)
Ma ke Kahua Hema o na Alanui Papu me Moi.
-------------
E LOAA NO NA
Papa Nouaiki
o keia a me keia ano.
--------------------
Na Pani Puka
Na Puka Aniani
Na Olepelepe
Na Pou
Na O'a
Na Papa Hele
Na Papa Ku
Na Papa Moe
----------------------
Na Pili Hale O na Ano apau.
A me na
Wai Hoohinuhinu Nani
O Na Ano Apau.
--------------------
Na Palaki o na Ano he Nei Wale.
------------------
Ke haiia aku nei oukou o na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makemake o oukou e hoolawa aku ma nei mea a pau e pili ana ma ka laua Oihana ne ka
Uku Haahaa Loa
@ like me ka mea o holo ana mawaena o Laua a me ka Mea Kuai.
--------------
E Hale Mai o Wae no Oukou Iho.
-----------------
Ua hoolaha ae ka nupepa Westfield News. (Ind.) i keia mea e pili ana i kekahi kamaaina loihi oia wahi: Penei ka olelo a Frank McAvoy, he limahana no kekahi mau makahiki lehulehu no ka L. N. A. & Co. Ry. o keia wahi: "Ua inu mau au i ka Laau Oia a Kamalena no ke Nahu, Kolera ame ka Hi, no umi mkaahiki a oi aku no hoi--a ua paa mau loa ia laau iloko o ko'u ohana. Manao au, he laau maikai loa ia ia hanaia ke hauoli nei au i ka hoolaha ana aku no ua laau ia." He laau palekana loa ia no na ma'i o ka opu. E kuaila ana e na poe kuai laau lapaau apau. Benson, Smith & Co., na Agena ma ko Hawaii Pae Aina.
KA MEA HUNA POHIHIHI
-------------------
Uauhiia e Hooalumahiehie no " Ke K@haua Poo
keia o ka Lahui Hawaii."
-------------------
MOKUNA XXXVII.
Ua ae aku la hoi o Alamira i keia manao o ka wahine mea hale. Ua pii aku la lakou iluna o ka hale o luna, a malaila ua wahine la i hoike mai ai he elua mau rumi. hookahi rumi hookipa, a hookahi keena moe. Ma ka nana ana aku i ua mau keena la, me he mea la he mau rumi ia i noho ole ia e ke kanaka no kekahi manawa loihi loa, a me he mea la o ka wa mua loa paha keia o ko laua pa wahi kanaka ia ana. Ma ke ano nui nae, he maikai no ka nanaina o na mea apau, a ua kupono hoi i ko Alamira manao. Ua ae aku la o Alamira e lawe ia i ua mau rumi la. Ua hookaa aku la ia i ka uku hoolimalima no ka pule hookahi.
Mahope iho o ka hooponoponoia ana o ua mau wahi rumi nei e ka wahine nona ka hale, ua mohala maikai mai la ka nanaina ano makamaka hou maloko o laua, a ma ko laua mau paia no hoi. Ua lako nohoi o loko o ka rumi hookipa i kekahi mau pono. E laa na noho, ke pakaukau ku-waena ame hookahi punee hooluolu ame hookahi koki. He maemae nohoi ka moe e ku mai ana, a ma ka uhi hou ia ana iho me na kihei hou, ua lamalama maikai mai la ka nanaina o ua wahi moe la.
Maloko o ka rumi hookipa i noho iho ai o Alamira me kona wahi pokii kaikunane, a pela nohoi me Mrs. Pumetona, a hooponopono iho la i ko lakou mau wahi pono i ka hele ana mai.
Oiai hoi o Alamira e hu'e ana i kona mau wahi ukana mailoko mai o kahi paiki paa lima ana i lawe mai ai, ua hoopuka ae la ia imua o Mrs. Pumetona no ka hu ana mai o kona aloha no kona kupunakane, oia hoi ka Haku Tereveliana, a ia wa i kahe iho ai kona mau waimaka. A olelo mai la nohoi ia ia Pumetona:
"He mea pono loa ia oe ke hoi aku i Tereveliana Pa i ka la apopo, aole hiki ia oe ke noho pu mai ne maua, oiai, aole auanei he mea kupono nana e malama kuu kupunakane, He oiaio, owau kai aloha iaia me kuu naau a pau, aka, oia nae, mamuli o kona kuhihewa, ua nele kona puuwai i ke aloha no'u nei. Aole nohoi i kana mai ko'u kaumaha no kona puni wale ana i na olelo oiaio ole a ka Haku Adelo, aka, e hiki mai ana nae ka la e hoikeia ae ai ka mea oiaio, a ke lana loa nei kuu manao e loaa ana ka oluolu ia Hekini, ka mea hookahi nana e paa nei ka mea huna pohihihi nana e poi pu nei i kuu kupunakane iloko o ke kkuhihewa no kuu Papa aloha."
Aka, e kuu makamaka heluhelu, ina paha e ike o Alamira, ma ia wa ana e uwe ana me ka walohia no kona kupunakane, o ua Haku kupunakane la kekahi e lulumiia ana e ke poluluhi nui o ke aloha nona (Alamira, ina paha aole oia e puana ae ia mau huaolelo, a haniui hoi kona mau waimakaeloelo elike me ka kaua e ike ae la, e kuu makamaka heluhelu.
Mahope iho hoi i ka pau ana o ka Alamira mau hooponopono ana i kona mau wahi pono, ua noho iho la ia a kakau palapala. Hookahi na kona makuahine, a hookahi hoi na ka Haku Opio o ka Hale Kakela o ka Maka o ka Aeto. Ma kana palapala i kakau aku ai i kona luaui makuahine, ua hoike aku la ia iaia no kona halawai pu ana me kona wahi pokii kaikunane, mamuli o kekahi ulia pomaikai ma kona hele ana mai Tereveliana Pa mai a hoea i kahi o Mrs. Pegi ma Burnt Downs. Hai aku la nohoi oia maloko o kana palapala e noho pu no kona wahi pokii kaikunane me ia a hiki i ka loaa ana mai he pane mai iaia (Beatirisia) mai. O ka lua hoi o kana palapala i ka Haku Opio Rosevena no ia, e hoike aku ana iaia no kona wahi e loaa ai ina ia e manao ana e imi mai iaia. Hai aku la nohoi ia iaia i kona haalele ana aku ia Tereveliana Pa ame kona hele ana mai me Pumetona a hoea i Burnt Down, a pela hoi kona haalele ana aku ia wahi ame kona hele ana mai a hoea i kahi kulanakauhale o Daletona, me kona hooia ana aku hoi imua o ua Haku Opio la he wahi palekana loa kona e noho ana ia wa.
Ua hele aku Ia hoi ia a hookomo aku la i ua mau palapala la i ka hale leta. Ua hoi mai la ia me ka helehelena hoihoi a ulumahiehie o kona noonoo me na manaolana maikai.
I ka hoea ana mai o Alamira i ka hale, ua makaukau iho ko lakou aina ahiahi, a me ka hialaai nuii paina iho la lakou. I ka pau ana hoi o ka paina ahiahi, a hala paha ke hapalua hora okoa mahope iho, ua hoihoi aku la o Alamira i kona wahi pokii kaikunane e hiamoe. Mamua hoi o ka hiamoe ana iho o ua wahi keiki la, olelo mai lla ia i kona kaikuahine me ka leo aloha;
"E Alamira, dear sister, e hiamoe ana ua, aka, makemakae au e ike mai a oe maai, ina paha e hele aku ana oe e ike i ka kauka i keia ahiahi no kela poor-poor man. Nui maoli ko'u kaumaha nona."
"Ae; e hele aku ana au e ike i ke kauka i keia wa aku mahope iho o kou hiamoe ana. E hele pu ana o Mrs. Pumetona me a'u. Manao au o loaa mai ana ia'u he nuhou maikai no kela kanaka poino. I hope the good Lord will spare him for poor Papa's sake! (Lana kuu manao e hoopakele mai ana no ka Haku maikai iaia no ka pono o Papa," wahi a Alamira i pane iho ai i kona wahi kaikunane. I ka hala ana o kekakhi mau minute, ua hiamoe iho la ua wahi keiki nei.
Ua haalele iho la hoi o Alamira ame Mrs. Pumetona i ka hale a hele aku la no kahi o ke kauka. I ko laua hoea ana aku ilaila, e noho mai ana iailoko o kona keena oihana. I kona ike ana mai hoi i ko laua nei komo ana aku, ua ku ae la ia iluna a hoonee mai la i kekahi noho no Alamira a pela nohoi no kona kokoolua. Me ka ano haalulu ninau aku la o Alamira i ua kauka la:
"Pehea ia, aole paha oia i make?"
"Aole wahi a ua kauka la i pane mai ai, me ka hoomau ana mai hoi i ke kamailio ana. "aka, he anoninoni no nae kona ola. Ma ko'u manaoio maoli he kakaikahi loa na kanaka i hiki ke lanakila maluna o kekahi ulia poino elike iho la me keia i loohiaiho ia maluna o keia kanaka poino. Haalele aku nei au iaia, e pii ikaika loa ana ka fiva iaia."
Me ke ano pihoihoi nohoi ninau hou aku la o Alamira: "Pehea la kou manao nona?"
"E hai aku au ia oe, e ka lede opio maikai," wahi a ua kauka la i pane mai ai, "he mea maikai ka hookuu ana aku e hana ka fiva me kona ikaika apau elike me ka'u i ike aku nei, oiai, ua ikaika loa ia iloko ona, a ua hiki ole i ka mana o ka loou ke hoopalupalu aku i kona ikaika i keia wa. He kanaka kino ikaika kela, a ma ko'u manaoio, mamuli o ka ikaika o kona kino e loaa paha iaia he palekana. E hele mau aku ana au e ike iaia, a e hooikaika ana hoi au me ko'u ike apau e loaa iaia ke ola."
He mea maopopo Ioa, aole keia mau olelo a ke kauka he mau olelo hoolana manao, a no ia mea, ua mumule iho la o Alamira no kekahi wa pokole aiaila, ninau aku la Ia;
"Pehea la kou manao maaoli no keia kanaka: e ola ana paha ia, aole paha?"
Ua haka pono mai la hoi na maka o ua kauka la maluna o Alamira, me he mea la e nana pono mai ana ia no ko Alamira anok ke pane mai oia i kana haina, alaila, pane maia la ia, me ka leo kuoo:
"Mawaho ae o ka fiva, ua haiia kona wawae. O ka mea oiaio maoli, he ma'i pilikia maoli no keia. ke hoike aku nei au ia oe me ka oiaio apau he pilikia keia e aumeume ana mawaena o ke ola ame ka make."
Aole hoi i kana mai ka pono ole o ko Alamira manao no keia pane a ke kauka, a ua nana aku la hoi ia maluna o ua kauka la me na onohi maka i haloiia e ka waimaka, me ka pane ana aku hoi:
"Ehia ka hoi mea aloha o kuu makuakane ina e make ana keia kanaka. Aka, e oluolu oe e hai mai ia'u, ina he mea oaio, e make ana ia, aole anei oumanao e loaa ana iaia he noonoo aokanaka e hiki ai iaia ke kamailio mai me ka maikai?"
"Aole hiki ia'u ke hai aku ia oe i ka mea kue i ko'u noonoo. Ma ko'u hoomaopopo me he mea la he elua no welau e hoea aku ai ia. Ka mua, oia kona haule ana aku iloko o kekahi poluluhi e nalohia ai kona noonoo mai iaia aku, a hiki ole iaia ke ala hou mai. O ka lua hoi oia kona ola ana mai. Aole keia he mea malihini ia'u. He lehulehu no na pilikia haule lio o keia ano i ike ai au i ke ola hou ana o kekahi poe me ke kamahao loa. O ko'u manao, he pilikia no keia e hiki ole ai ia'u ke olelo aku e make ana ia, a e hiki ai paha ia'u ke hooia aku e ola ana ia. O ka hoomanawanui paha ka mea pono loa."
"Ina pela," wahi a Alamira i paneaku ai, "je mea pono ia'u ke manaolana maluna o kau mau hooikaika ana. Aia iloko o ka umauma o keia kanaka kekahi mea huna 'u i makemake loa ai e loaa, a e uku nohoi au he uku kiekie loa ke loaa ia'u ia mea huna mai iaia mai. Nolaila, ma ka wa mua loa au e ike ai ua kokoke loa mai kona hopena, alaila, e hele pu no au me oe i kahi o Pegi, no ka hoao ana e loaa ua mea huna la; aka, no keia wa nae e hele mau mai no au ia nei e halawai ai me oe i keia ame keia la. Manao nohoi au e hele mau aku ana no hoi oe e ike iaia i na la apau."
Ua ae mai la ke kauka, me ka hoike pu ana mai hoi, he wa maikai no ia. Aole ia he wa e hopohopo nui ai na kauka no ka lakou poe ma'i. A he kakaikahi loa nohoi kana poe ma'i ia wa, nolaila, ua hiki iaia ke hele mau aku e ike i ke kanaka poino, me ka hoopilikia ole ia o kana poe ma'i e ae. I keia wa i haawi aku ai o Alamira i kona aloha i ke kauka, a pela nohoi o Pumetona, a huli hoi aku la laua no ka hale puhi palaoa.
Mahope iho o ko Alamira noho iki ana me Pumetona maloko o ka rumi hookipa, ua hookaawale iho la laua no ia po, a hoi aku la o Alamira e hiamoe a pela nohoi ka wahine kiai hale o Tereveliana Hale. Mamua hoi i ko Alamira hoi ana aku e hiamoo me kona wahi pokii kaikunane, ua haule iho la kona mau kuli ilalo, ma ka aoao o ko laua moe a haawi aku la ia i na hoomaikai ana i ka Makua Lani no Kona malama maalahi ana mai ia laua me Pumetona, mai ka wa mai a laua i haalele aku ai ia Tereveliana Hale, ko laua hele ana ma ke alahele a hiki i ka hoea ana i kahi o ka wahine hanai hipa, me ka loaa ana o kona wahi pokii kaikunane iaia. Pule aku la nohoi ia e malama mai ka Makua Iokomaikai i kona luaui makuakane ame kona makuahine a pela nohoi me kona kaikunane, oia o Miranade. Aole hoi oia i poina no ka Haku Opio Rosevena, a pela hoi me Hekini. Ua nininiia keia mau hua pule e ia me ka hoeloelo pu ana iho hoi o na kulu waimaka ma kona mau papalina. I ka pau ana o kana pule ana, ua ku ae la i iluna a hoi aku la e hiamoe me kona wahi kaikunane.
I ke kakahiaka mui o kekahi la ae. ua ala mua ae la o Alamira a mahope iho o ka pau ana o kona kumu kapa ana, ua hoala aku la ia i kona kaikunane. Aole hoi i liuliu iho halawai pu aku la laua me Pumetona. Hoike mai la ia no kona huli hoi aku ma ia kakahiaka, a no kona kaumaha hoi no kona haalele ana iho ia laua, aka, ua hoomama aku la nai o Alamira iaia ma ka olelo ana aku, he mea pono iaia ke hoi e malama i ka Haku Tereveliana.
I ka pau ana hoi o ka aina kakahiaka, ua hoomakaukau iho la ua wahine malama hale nei o Tereveliana Pa no kana huakai hele. Aole i liuliu ua kau ae la ia maluna o kona lio, haawi ke aloha hope, a kamoe aku la kona alahele no Tereveliana Pa. I ka hele ana nae o ua wahine malama hale nei a hoea ke kihi o ke alanui e huli pono ai a loaa ke alanui e hele ai i Tereveliana Pa, huli mai la ia me na maka i hoopiha pono ia me na waimaka e koali mai ia oia i kona hainaka ia Alamira ma oiai hoi laua e ku ana ma ka lanai o ka hale me ka peahi ana akku nohoi iaia. Aole i liuliu, nalowale aku la o Pumetona.
Ma ka wa i nalo aku ai ko Alamira ma ikeia ana aku e ia (Pumetona),, ua laulona pono aku la kona mau maka no mua o ke alahele ana e hele aku ana. A oiai hoi ia e hookiauau ana i kona wahi lio, ike aku la oia i ka holo ana mai o kekahi lio me ke nakaka maluna ona.
Ma kana hoomaopopo aku aole i kana mai ka holo nui o ua kanaka la, me he mea ia he wahi loihi loa kana o ka hele ana mai. I ke kokoke iki ana mai hoi o ua kanaka holo lio la ike maopopo aku la keia i ua kanaka la, a ua hoopiha koke ia kona naau i kaa maka'u.
O ua kanaka la, o Adelo no ia.
Ua ike mai la nohoi ua haku Adelo nei iaia, a hookina loa mai la ia i ka holo o kona lio, me ka olelo ana iho hoi ilooko ona;
"A-ha! I catch you now! Kahaha! loaa olua ia'u!"
Aole i lliuliu ua hoea mai la ua Haku Adelo nei ma kahi a Pumetona e hele aku ana, me ka hoomaopopo ole i kana mea e hana ai. Ua hele ka helehelea o ua Haku Adelo nei a piha i ka inaina, a o na maka keia ua hele a nonono i ka koko o ka inaina. Me ka leo hoomaoe, pane mai la ia: (A keia pule ae. Sure!)
---------------------
Ke hooliuliu nui mai nei na poe heihei lio no ka la 11 ae nei o Iune.
Lubiana Kasimila
----------------
O Manafereda hoi ame Lubiana, mahope iho o ko laua lele ana mailuna iho o ko laua mau lio ua hookipaia aku ia laua e kekahi Moneka elemakule maloko o kekahi keena hookipa i hoonani maiau ia.
Ma ka wa i haalele iho ai ke Moneka ia laua o ka wa ia a Manafereda i olelo ae ai ia Lubiana:
"O keia ka Hale Hoohiki o Maria Hemolele. O ka hale hoohiki nui hookahi keia o Bohemia nei. O ke poo nui i keia wa ma keia Hale Hoohiki, oia no o Sister Agata, ka mea i noho mua i poo nui no ka hale Hoohiki o Teresia Hemolele, ma Ke@berg, a he hoaloha maikai loa oia nu'u."
"Makemake maoli ak hoi au, ina o ko Ariadane wahi keia i hoonohoia ai!" wahi a Llubiana i pane mai ai.
"Mai hopohopo oe, e kuu keiki nona. Ma ka wa pono e lilo no keia wahi i opu malumalu nona. A! Ei ae ka Lede Hakuwahine."
Ma keia puka pa i kikeke aku ai ka elemakule Manaferede. Aole hoi i liulliu hemo mai la ua pani puka nei, a hoohiki o Karamela Hemolele. Ua kamakamailio iki iho la ka elemakule Manaferede me ua kahuna Karamela nei. Komo aku la laua iloko me ko laua mau lio, oiai hoi ke Kahuna Karamela i waiho hoohamama iho ai i ka puka o ka pa.
Ia wa i hele awiwi aku ai ua mau wahi kiu nei a kiei aku la ma ua puka pa ia, me ka ha-io ana o ko laua mua maka ma o a maanei. Ike aku ia laua he hale o na Virigine ke ku ana iloko, amae na hale e ae he nui. A oiai laua e nana pono ana ia loko, aia pani koke ia ae ai ka puka pa a paa.
Alaila, pane iho la kekahi leo ia laua: "Well, e o'u mau hoaloha maikai, ua makemake loa paha olua e nana i ka nani o ko makoupa nei? Nolaila, eia ka wa pono no olua e makaikai ai ia loko nei elike me ko olua makemake."
I ka nana ana ae o ua mau wahi kanaka nei i ka mea nona keia leo e kamailio mai ana ia laua, a o ka mea nohoi a laua i manao ai, oia no ke kanaka nona na lima uahao i onou ia laua a komo ana iloko o ua pa la, aia hoi ike ae la laua, he kanaka nui ia a kiekie. E hoike mai ana hoi kona helehelena apau he kanaka oolea ia a he koa nohoi. E aahu ana la i ke kapa o ka oihana Moneka.
Ua pane aku la hoi o Harold: "E ka Makua maikai. I nana wale mai nei nohoi maua iloko nei. Aole o maua manao pono ole ma keia hana ana."
"Hamau! O olua na mea paahana a kekahi kanaka i hooeleeleia kona puuwai e na hana karaima haahaa ioa o ke ino i hanaia e kahi mea kino uhane. O keia iho la ka hope loa o ka olua mau hooko ana i na kauoha eleele a Rupereto o Frankenstein. A ole hookahi o olua i hookahe i ke koko o kekahi kanaka, nolaila, aole makou e kau aku ana maluna o olua i ka hoopai o ka make. Aka, e hoomanao olua i keia wa, eia olua iloko o na lima o ka Lima Ulaula."
I ka lohe ana o ua mau wahi kiu nei i keia mau huaolelo, a hoomaopopo iho la hoi, aia laua ia wa iloko o ka paa anaa ka Hui Naita o ka Lima Ulaula, ua hoopiha loa ia laua me ka maka'u nui. Ua hoike ae ia laua i ko laua mau manao mihi imua o ka Kahuna Moneka nana laua i hope pio, me ke noi an ae hoi e alohaia mai laua.
Aka, o ka pane i loaa mai ia laua, e paa ia ana laua no kekahi hana ano nui i makemake ai laua e hooko aku no ka pono o ka aina. Ua laweia aku la ua mau wahi kiu la a hahaoia aku la iloko o kekahi rumi pouli.
Ia laua i hookolo mai ai i ke alahele o ua mau kanaka nei a laua i kauohaia aku ai e kiai a hoike aku hoi imua o ko laua haku, ua ike iho ia laua, me ka piha pahaohao nui i ke kamoe pololei ana'ku o ke alahele o ua mau kanaka la ma ke alanui e hoea aku ai i ka helealii; aka, ua pau ae la nae ia manao haohao oa laua, i ko laua ike ana iho, aole i kipa aku na kamahele a laua e hookolo ana i ka halealii, aka, ua hoomau loa aku la no laua i ka hele ana, ma ke alanui no nae e pili ana i ka halealii a hoea me kekahi uakee o ua pa la, ua ku iho la laua ma kekahi puka pa kiekie, a oia hoi ka hookuina o na poo elua o kekahi pa pohaku nui a kiekie, e hoopuni ana i kekahi poe hale e kuku ana maloko ona.
E pili pu ana keia pa me ka pa halealii, a me he mea la, ma ka nana aku, he hana la pa no ka na o ka halealii.
Ma ka wa a Manafereda i pane ae ai i na huaolelo i hoikeia ma ka hele i hala ae nei, ia wa i komo mai ai ka Luna Nui o na Wahine Virigine.
Me he mea la ma ka nana ana aku i kona helehelena apau, he wahine ia o kanalima-kumamalima makahiki.
---------------------------------
(E nana ma ka aoao eha.)
*************--------------------***************
WILLIAM E. GLADSTONE.
Ma ka la 18 o Mei nei i haalele mai ai i keia ola ana o Pohakuhauoli, ka mea nona ke kii maluna ae, kekahi o na kanaka kaulana loa o Beritania.
He nui na manawa ana i hookauwa ai iaia iho ma ke ano he Kuhina Nui no kela Aupuni, a ua loa hoi iaia na mahalo kiekie no kona makaukau ma keia mea he kalaiaina naauao. Aia ma kahi o ke kanawalu a oi ka nui o kona mau makahiki.