Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 22, 3 June 1898 — Page 1

Page PDF (1.25 MB)

This text was transcribed by:  Tyana Akana
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Buke XXXVII.   HELU 22     HONOLULU POALIMA, IUNE 3, 1808.           NA HELU APAU 2705

 

__________________________________________________________

 

HOOLAHA LOIO

____________________________________________________________________________________________________________________

 

W R. KAKELA.

 

Loio a he Kokua ma ke Kanawai

 

HE LONA HOO@A@O PAI AAP@@.

1@76

__________________________________________________________

 

LYLE A. DICKEY.

 

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

 

Alanui Kaahumanu, H@@u 14.   Tel. 682.

 

       Iloko o ke Keena o ka Lolo Kuhina mamua, a he Loio Hoopii ma ka Aha Apana o Honolulu.

___________________

 

       E hooko@a na hana pili kanawai apau mai na Mokupuni mai.

       O A. F. Tavares, Kakauolelo, Maheleolelo a Notere no ka Lehulehu.  1yr.

__________________________________________________________

 

@oolaha @umau.

__________________________________________________________

 

Papa!  Papa!

 

* * Aia ma kahi o * *

 

LEWERS 7 COOKE

(Lui Ma.)

 

Ma ke Kahua Hema o na Alanui Papu me Moi.

_______________

 

E LOAA NO NA * *

 

* Papa Nouaiki

 

O kela a me keia ano.

________________

 

Na pani Puka….               ____

Na I'uka Aniani…            ____

Na Olepelepe…                ____

Na P@u…                        ____

 

       ____             Na O'a………….

       ____             Na Papa Helo……

       ____             Na Papa Ku………

       ____             Na Papa Moe……..

 

_____________________

 

* Na Pili Hale

* O na Ano apau.

 

A me na * *

 

Wai Hoohinuhinu Nani

O Na Ano Apau.

_______________

 

Na Palakiona Ano he Nei Wale.

_______________

 

Ke haiia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawe aku ma na @@@@ a pau e pili ana ma kalaua Oihana no ka

 

Uku Haahaa Loa

 

@ @@ke me ka @@@ @ holo ana mawaena o La@a a me ka Mea Kuai

 

__________________________________________________________

 

He Hale Mai e Wae no Oukou Iho.

____________________________________________________________________________________________________________________

 

       Ua haawi makana aku nei ka Moiwahine Kanemake Kapiolani he have i ka mokukaua Kaleto@a ma ke ano he have hoomanao ia no ka hoihoi ana mai o ua moku la i ka Moi Kalakaua ma kona wa i make ai ma Kapalakiko.

______

      

       "I kela kau makalii aku nei i loohia ai ka ʻ u moopuna i kekahi ma ʻ i ma ka opu,"  wahi a Mrs. E. G. Gregory o Frederickstown, Mo. "Ua lilo iho la na laau lapaau a ko makou kauka ohana i mea ole, nolaila, hoao iho la makou i ka Laau Ola a Chamberlain !o ka H! ame ke Kolera."  E kauiia ana e na poe kuai laau lapaau apau.  O Benson. Smith & Co.. no Agena ma Hawaii Pae Aina.

 

 

KA MEA HUNA POHIHIHI

______

 

U@uh@@n @ Hoo@@ma@@@@@ no "K@ K@ @@@ @@ kela o ka Lan@@ Hawaii"

______

 

MOKUNA XXXVII.

 

       "Good morning. Mrs. Pumetona.  Nani wale hoi ka kaua halawai ana. O kuu wahi laki kahiko no keia.  Ua halawai iho ia au me oe ma ka wa a ʻ u i manao loa ai aia no oe me ka Haku Tereveliana.  Aka, he mea kupanaha nae eia au ke ike nei ia oe ma keia wahi.  He mea hou nohoi keia ia ʻ u.  Pehia? O oe wale no ka hoi;  auhea ka hoi kou kokoolua?  Ke ike nei nohoi au eia oe ma kou alahele e hoi ana no Tereveliana Pa.  Ua pono, malia ka i ano e ai ka elemakule aole oe o kauhale.  Pehea la, he wahi maikai paha keia o Daletona nei?"

       Ma kela wa nae i olelo mai ai ua Haku Adelo nei ua paa mai la i ke kaulawaha o ko Pumetona lio.

       Ua pane aku la hoi o Pumetona me ka leo huhu:  "E hookuu oe i kuu kaula waho.  Ea, e hookuu koke oe.  Ina aole oe e hookuu ae, alaila, e uwa ae no au a piha mai keia wahi i na kanaka, a i ole ia, e uhauia oe e a ʻ u i ka uepa."

       No keia mau olelo a Pumetona ua pupupuku iho la ia na ku e maka o Adelo. a nana mai la oia maluna o Pumetona me ke pahaohao nui, a liuliu pane mai la ia:

       "Ua oi loa ka pono ke noho malie kou waha.  Aole o ʻ u makemake e lilo au i hoike ma kekahi aha koronero ma keia wa pilikia o ʻ u.  Auhea o Alamira?"

       Aole nae i pani aku o Pumetona no keia ninau a Adelo. a ia wa i pane hou mai ai oia:

       "He mea makehewa wale no ia oe ke huna mai ia ʻ u, oiai ua haii mai nei au e kekahi wahi keiki kahu hipa eia alua i keia wahi.  Nana i hai mai nei ia ʻ u ko olua wahi e loaa ai ia ʻ u.  Nolaila, heaha ka waiwai o kou huna ana mai ia ʻ u?"

       "Ina hoi ha pela, alaila, e hele nohoi oe e huli i kahi e loaa ai ka lede opio au i ninau mai la," wahi a Pumetona i pane aku ai me ka helehelena pihoihoi, me ka hoomau ana aku nohoi i ke kamailio ana, "manao anei oe ua like au me kela wahi keiki kahua hipa au i kamailio mai nei?  Aole loa oe i ike @ki i ko ʻ u ano.  E hookuu oe i ka kaulawaha o kuu lio." 

       "E hai mai oe ia ʻ u. a e loaa nohoi ia oe he uku maikai, oia keia ua haalele anei oia ia nei, a kau aku maluna o ke kaa ahi?"

       "E hele no oe e huli i kau,: wahi a Pumetona i pane aku ai, me ka olelo ana aku nohoi aohe on a makemake i kekahi uku mai iaia mai i mea hoi e hiki ai iaia ke kumakaia i kona haku wahine opo.

       Me na onohi maka i piha i ka inaina ame ka huhu pane mai la ua Haku Adelo nei:

       "E akahele loe oe ia oe iho.  Aole he hana maikai nou ka hoala ana mai i ka inaina iloko o ʻ u.  Aole oe i malihini i ko ʻ u ano.  Ke hai aku nei au ia oe. he kanaka au e hooko ana i ka ukiuki o ko ʻ u naau me ka hakalia ole, nolaila, auhea kela kaikamahine?"

       Me ka makau ole nohoi ame ka wiwo ole pane aku la no o Pumetona:

       "E kali oe a hoea i ka la hookolokolo hope loa o ke ao nei, aole loa oe e lohe i kekahi mea mai ko ʻ u waha aku no kahi i noho ai o Miss Alamira Ua hoikeia aku nei ka lohe i kona makuahine ame ka Haku Rosevena. i lohe oe."

       "Alaila, ela no anel ia i Daletona nei?" wahi a Adelo i ninau mai ai.

       "Aole au i olelo aku nei ia oe, aia oia i Daletona.  Ua ike no oe, he wahi hoolulu kaa ahi o Daletona.  Malia paha ua h@ea o Miss Alamira i ko lakou wahi ma ka la inebinei." 

       "Pehea ua kau nae paha ia maluna o ke kaa ahi?  E nei wahi luahine e pane mai oe ia ʻ u, a in a aole pela, alaila, e hemo no ia ʻ u ko alelo."

       Ua pane mai la ua Haku Adelo nei i keia mau huaolelo me ka huki pu ana aku i ke kaula waha o ko pumetona lio, oiai hoi ka lio o ua Adelo nei i oni ae ai me ka awiwi.

       I kela wa i huila ae ai na onohi maka o Pumetona, a pane aku la ia me ka leo oolea a piha makau ole hoi:

       "E hookuu oe i kuu lio."

 

(Cartoon drawing of submarine surfacing in water and a closeup of Inventor Holland in the Turret)

The Holland Rising

THE HOLLAND SUBMARINE WONDER.

       The Holland submarine boat dives like a duck and, what is even more important, comes up again like a duck.  Numerous public tests give color to the belief that Inventor Holland has solved the problem of submarine navigation for war purposes. 

 

       O ka mokukaua luu kupaianaha loa keia o Amerika.  O Holani kona mea nana i hana, a ua kapaia mamuli o kona inoa.  Ua hiki i keia moku ke luu iloko o ke kai a pii hou ae nohoi oia a lana iluna o ka ili o ke kai.

 

       Aka, ua noke wale mai la no o Adelo i ka akaaka, a hookokoke mai la hoi i kona lio.

       ʻ Ia wa me ka eleu nui huki ae la o Pumetona i kana uwepa a paa ma kona lima, ame ka hikiwawe loa, ua uhau aku la ia maluna o ka lima o Adelo e paa ana i ke kaula waha.

       He uina ana o ka uwepa, ikeia aku la ka Haku Adelo e lulu kapa lili ana i kona lima, puiwa ae la hoi kona lio, a pane aku la o Pumetona:

       "E lilo keia i mea e aoia ai oe no ka malama ana i ka rula hookeonimana, a e hana aku oe e like me ka mea au e manao ai e hiki ana ia oe ke hana, a e ike ana kaua nawai la ka eo a kaua."

       Alaila, mukimuki ae la ua wahi Pumetona wiwo ole nei i kona lio a niau aku la ia ma kona alahele me ka hookaukaulua ole iho.  O Adelo hoi, aole ia i manao iki e uhai aku ia Pumetona, aka, aia nae ka ukiuki welenia ke noke la me ka ikaika loa iloko on a.  Ua namunamu iho la hoi ia iloko on a me ka olelo ana:

       "He keu keia a kahi luahine lapuwale nui wale, aka, e hoea mai ana nae ka la e mihi ai oe me ka ehaeha loa no keia hana naaupo au i hana iho nei."

       Alaila, hoohuli ae la ia i kona lio a hele aku la no ke kulanakauhale me ka olelo ana ae:

       "E noke aku ana au i ka huli hele iloko o kela ame keia hale oloko o keia wahi kulanakauhale a hiki i ka loaa ana ia ʻ u o kela kaikamahine nana au e hooluhi nei.  E hele mua au i kahi hoolulu kaa ahi.  E noke aku ana nohoi au i ka ninaninau i kamalii o ke alanui in a paha ua ike lakou i kekahi lede opio malihini, a ma ia wa hookahi nohoi ua huaolelo e hoike ana i kona inaina:

       "He keu maoli nohoi a ka me lapuwale nui wale.  Ua hele maoli ka hoi au a aikena i keia wahi kaikamahine.  Aka, eia nae au ke hookokoke aku n@i i kou wahi e loaa ai ia ʻ u.  E loaa hou ana no oe ia ʻ u, a ma keia wa au e loaa hou ai oe ia ʻ u, aole loa oe e hemo hou ʻaku ana mai loko aku o kuu lima.

       A iaia hoi i komo aku ai iloko o kahi kulanakauhale ua hoomaka aku la ia e nana ma kela hale keia hale e ku ana ma kela ame keia aoao o ke alanui, me ke ake loa ana o kona manao e ike aku ia Alamira.

_________

 

(Cartoon of infantry man in line, infantry on horses, infantry by cannon)

PREPARING FOR THE FRAY.

These are groat days for the patriotic citizens of the southern points where our land forces are mobilizing.  The tran@p of infantry, the rumble of wheels and the rattling of accouterments are warlike accompaniments to the strains of "The Star Spangled Banner" and "Dixie."

 

       O ke kii mua maluna ae nei ola ke Kii e hoike ana i ka hoea anaʻku o na koa hele-wawae o Amerika no kahi hoolulu ma Tampa, Felorida.  O ke Kii 2, maloko o ka rina poepoe, e hoike ana i na koa pu-kaa.  O ke Kii helu ekolu ka oihana kaua lio.  E hoike wale ana no keia poe kii no ka makaukau i ke kaua. 

 

MOKUNA XXXIX.

 

Ka Makua ame ke Keiki-Ka Elele a ke Aloha-Ka Haku Tereveliana-Ke Aloha iloko o ka Aahu Pahaohao.

       E kuu hoa uhaiaholo o keia M@@ Huna Pohihihi, ma keia wahi o ka kaua nanea e waiho ana kaua i ke kamailio ana no ka Haaku Adelo a pe@a nohoi me Almira ame kona wahi pokii kaikunane, a e hoihoi ana kaua i ka kaua nana ana iloko o Hametona Kakela ma ke kulanakauhale o Ladana.

       Ma ka aui@a la o ka la a kaua i ike ae nei ia Adelo e halawai ana me Pumetona ma kahi kokoke i kahi kulanakauhale o Daletona aia hoi e noho ana o Beatirisia me kona lua@i makuakane maloko o ka rumi hookipa maloko o ka Hale Kakela o Hametona.

       Ma keia wa a ua Lede Beatirisia nei e noho ana me kona luaui makuakane @a @@huia iho la ia me na hoohiwahiwa ana a ka ui, aka, elike no nae me ka mea i kamaaina mau ia oe, e kuu m@kamaka heluhelu, i na wa i hala ae nei, he ui ia i nele i ka mahiehie hooheno a nei mea he ohohia ana a ka puuwai.

       Ua aahu iho ua Lede Zbeatirisia nei i kekahi lole silika nani loa.  A o kona kulana hoi, e oia mau ana no ke kiliwehi a ka hanohano ame ke kuoo.

       Aia hoi ma na helehelena o kona luaui makuakane e kaomi ana na hiohiona ano kaumaha, a e kau pono ana nohoi kona mau onohi maka maluna o kana kamalei aloha. 

       "E Beatirisia," wahi ana i pane aku ai imua o kana kaikamahine, "nokeaha la oe i owili ai ia oe iho iloko o kekahi nohona pohihihi o kona ano iaʻu nei kou luaui makuakane; a ma koʻu manao, me he mea la aole ou wahi aloha noʻu nei, kou luaui makuakane, ka mea hookahi hoi o kou mau makua e ola nei i keia wa e kali ana o ka ike aku ia oe, e kuu Beatirisia aloha, e haawi mai ana i manao@ana no ka Hale nei o kou mau kupuna alii i hala aku i ka po-ae-e loaa hoi on a hooilina nou, e kuu lei, a i hooilina nohoi no na waiwai apau o ka ohana alii o Hametona.   Ke manao loa nei au, eia oe ke aahu nei, he pale uhi maka o kekahi mea huna pohihihi loa i hiki ole i ka maka o ke kanaka ke ike aku; aole anei pela, e Betirisia?

       "E Papa, ke aahu nei o Beatirisia, ke kaikamahine a ka Haku Hametona i kekahi uhi pohihihi o kekahi mea huna i ike ole ia e ka maka o ke kanaka?  O kau ninau anei ia e Papa?  Ua kanalua anei oe iaʻu nei i kau kaikamahine?" wahi a ka Lede Beatirisia i ninau mai ai i kona luaui makuakane me ka wiwo ole ame ka hopohopo ole nohoi.

       "Ae," wahi a kona luaui makuakane i pane aku ai.  Ke ae aku nei au ia oe, e kuu Beatirisia.  I keia wa no a kaua e kamailio nei ke hoike mai nei oe i kou ano e, me he mea la, aia no oe i keia wa iloko o kekahi owili noonoo no ua mea huna pohihihi nei au, elike me kaʻu e hoohuoi mau nei ia oe.  Eia no oe ke nana hoomau loa nei mawaho o kena puka aniani me kou noonoo ole mai hoi iaʻu i kou makuakane e noho aku nei me ka uhane i hele a pulakaumaka ia oe me ke kulipolipo.  Me he mea la paha i hoouai aku nei oe i kou mau helehelena ma kahi e i mea e hiki ole ai iaʻu ke ike aku i ko lakou mau ano maopopo maoli, a hiki hoi iaʻu ke hoomaopopo aku i ka mea huna a kou naau e noonoo nui nei."

       I keia wa i huli ae ai o Beatirisia a nana pono mai ia i kona luaui makuakane me na onohi maka i haloiloiia ae e ka waimaka, oiai hoi ua loloku iho la na kikoni ana a ka walohia aloha o kona luaui makuakane iloko on a.  Nana iki mai la oia i ua luaui nei on a a hu@i hou aku la kana nana ana ikahi e, a liuliu iki huli hou mai la ia imua a pane mai la me ka leo i kiliheheia e ke aloha:

       "Dear father, ua nui io paho kou pilikia iaʻu nei?  Ua haawi aku au ia oe i na haawe koikoi loa o ke kaumaha e hiki ole ai ia oe ke hoomanawanui?  Aole anei pela e kuu haku makuakane?"

       "E kuu Beatirisia maikai, mamuli o ke ano o kau mau hana hiki ole i kou luaui nei ke ike aku ma o ka malamalama ia o ka ipukukui o ka hoohuoi ole, ua lilo ia i mea noʻu e kaumaha ai.  Ea, e kuu keiki, aole anei hoi e hiki ia oe ke wehe malaelae mai i kou puuwai imua nei oʻu kou makuakane ka mea i hiki ke hoomanawanui i na ehaeha o kan keiki?  I aha la ka hoi ka waiwai o kuu hiipoi ana ia oe e kuu lei?  He opala anei kaʻu kaikamahine imua o koʻu mau maka e kiola wale aku @i au iaia?  E Beatirisia-aole, aole.  Ina he mea huna kau e kuu keiki, alaila, owau keka@i, kou makua, e ike pu aku ia mea, @ @@mo pu hoi me oe i na koikoi oia m@a in a oia ka mea e hiki: a i ole ia, e haawi no au i kuu waiwai apau i mea e lanakila ai ka onohi o kuu mau maka maluna o ka mea huna pohihihi nana i hookaumaha i kuu Beatirisia.  Now, be frank with me, my child?"

(Aole i pau@@

______________________

 

HE PALAPALA MAI NA AINA E MAI.

 

       Ke hoopuka aku nei makou i ka palapala i loaa mai ia makou mai a Cecilia Kealoha Poepoe mai e noho mai @a i San Jose no ka pomaikai o kona poe hoaloha. 

       Dear Papa:  Aloha oe a nui:-I keia mau la iho la, halialia wale mai la no oukou apau iaʻu, a helelei wale iho @a no koʻu mau waimaka no oukou.  Ke noho nei no au me ka maikai o koʻu ola kino, aohe no oʻu omaimai a nawaliwali.

       He nui ka pioloke o ko makou wahi kulanakauhale i keia mau la e hele nei.  Pioo na kane ame na wahine no ke kaua.  Nui nohoi na olelo ana o kela ame keia ano.  Ma koʻu hoomaopopo aku aole i kana mai ka ikaika o na manao ake kaua mawaena o ko onei poe.  Ma ka wa hoi e loaa mai ai o na lono e hoike ana @ ka lanakila o na Amerika ma kekahi hooili kaua ana, ua piha hauoli lua ole na mea apau.  E welo ana na have, e a ana na ipukukui i ka po, a e ka@ huakai ana na kanaka ma na alanui me ke kani o na bana puhi ohe.  He ku nohoi i ka nani ke nana ak@.

       Ke ake loa nei ko onei poe o ka loaa mai o na mea hou no ke kaua moana ma ka moana Atelanika mawaena o na mokukaua Amerika ame na mokukaua Sepania.  Ma ka wa i loaa mai ai ka lohe ia nei no ka lanakila ana o no mokukaua Amerika ma Manila @a nui launa ole ka hauoli o na mea a@@@@ a owau nohoi kekahi i komo p@ aku iloko o keia hauoli ana.  Aole nae au i hauoli ma ke ano he Amerika au, aka, ua ulu mai iloko oʻu keia manao olioli mamuli o koʻu hoomapopopo ana iho ua loaa i na kulanakauhale ma ka aekai komohana o Amerika nei ka palekana, mai na holapu ana mai a ua mokukaua Sepania.

       He elima ka nui o kaʻu mau haumana e ao nei i ka piano, a he hookahi haumana ma ke ao wale no i ka leo himeni, oia hoi ka paka maikai ana i ka leo.  Ke kaki nei au he hookahi dala no ka haawina hookahi.  He nui nohoi ka poe e noi mai nei iaʻu e ao, aka, ua olelo aku au e kali iki a loaa iaʻu ka wa pono e hoonohonoho ai i ka manawa e ao ai i kela ame keia pule.  Ke kii ia mai nei nohoi au e kekahi mau Hui Himeni e hele himeni me lakou, a ua kaki aku au ia lakou he ewalu dala no ka himeni hookahi.  A in a he himeni Hawaii, alaila, he umikumamalua dala no ka himeni hookahi.  Me he mea ia e hoopaaia ana paha au malalo o ka aelike e kekahi Hui Himeni ma ka po himeni  hookahi e ukuia ai au.  Aole ae iki kuu kumu himeni e himeni wale au me ka uku ole ia. 

       Eia ke hooliuliu nui nei o Kapalakiko no ka houluulu ana i na koa no ka hoouna aku i Manila.  Ua lohe wale mai no au ekolu poe mokuahi e laweaku ana i keia poe koa.  he ma@ @a@sani paha keia poe e laweia aku ana.  Ina e ku aku ana keia poe i Honolulu, alaila, e laukanaka ana oukou.  @@ lohe mai nohoi an e hoo@@aia aku ana ka mokukaua mo@@@a nona ka inoa o Monterey.  He moku ano weliwe@l no keia o kona nanaina.

       E noke mau ana nohoi na Amerika o ko makou wahi nei i ke kamailio no ke kaua i ke ao a i ka po, aole wa kamailio ole, koe nae paha ka wa e hiamoe ai.  E hoolohe aku oe a manaka.  Ma ka wa e lohea ia mai ai @@ lanakila ae la na mokukaua Amerika o ka hipahipa huro ae la no ia o na kanaka, me ka liki nohoi i ke kamailio.  E lohe aku ana oe i kela mau huaolelo,  "Remember the Maine,"  "Hurah for the Boys in Blue."  He nui wale aku na ano olelo hookelakela a na Amerika.

       Nui no koʻu mahalo i ke Akua @o kona malama maalahi ana mai laʻu

_________________________________________________________

 

(E nana ma ka aoao 6.)