Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 22, 3 June 1898 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE]

MA KE KAUOHA.

KANAWAI 39. llt: K \s\\\ M K HoONOHO Af I OiflA.\A Luna Hooia A K Hfx>y.js<m i ka Loaa ana mai. ka Malama ana a mk ka HO 'LII.O axa akt; i na Dala u kk Aiplm. a e AI NO KA Ho r !A IA I NA UI'KK IiKI.U O KE AI'PL'M. A E Hoopau Lv>a ana i ke Ka.\asvai i Kapaīa f ' Hk Kanawai K IīOOPON'H'ONO AI I KA LoAA A.NA MAI, KA MALAMA ANA A ME KA lIOOLILO AN'A Ak'l' 1 >A I>ALA O KE AI'PUNI. A E HOOMAOI'OPO AI .N"0 KA llwiA IA I NA BL'KE HELU O KE AUPU.N'I" i Aponoia ma ka La Eha o Acgate, M. H. ISB2, a me ka Mokuna 75 o na o ke Kau o 1802, i ka Moku.na 2o o na Kanawai o ke Ku' o 1882 E Likh me ia i Hooi.oi.iia ai e na Kanawai o ke Kau o 1892 i Kapaia u He Kanawai e Hooponopono ai i ka Loaa ana mai ka MaLAMA A.NA A MK KA H001.11.0 ANA AKU I NA I>ALA O KE AUPU.NI. A E lIOOMAOPOI'O AI NO KA HOOIA IA I XA I>UKE Helu o ke Aupu.ni/' E Uooholoki e ka AhaoMo o ka HepuhaHka o Hatraii: MAHELE L LU.NA HOOIA, lIOPE LUNA lIOOIA, KA HOON'OHO A.NA, IInOHIKI, MANAWA MA KA HANA, NA HOHA HANA, HONA A MK KA HOOPAU ANA. I'ai ku 1. Hoko o ka maiiaw;] kuj>niio inahope iho o ka aponoia ana o koia Kanawai, o hoonolio ka I'emwlena, uie ka apoin» o ka Senate. i Luma Hooia, a e nolio oia nia kana oihana oiai oia e hoopono ana ina kana oihana; eia nae. na liiki 110 e hooimuia oia a i ole ia e kapaeia mai ka oihaua ae, e like nie ia i hoakakaia ma ka Pauku 8 o keia Kanawai. » I'auku 2. E hoonohoin e ka rei*esulena ma ke noi ana o ka Luna Hooia a me ka apono o ka Alia Kuhina. he Hope Luna Ilooia. a e nolio oia ma ka oihana no ka manawa o eha makaliiki. a i ole ia, a hiki i ka manawa i hoonohoia ai kona liope ma ka oihana, a ua kupono oia e lawelawe i ka oihana, ina aole i hoopauia a kapaeia paha e like nie na olelo o keia Ivanawai. Pauku ?». >'a ka Luna Hooia a me ka Ilope Luna Hooia, maniua ae o ko laua hana ana i na hana. a i ole ia, lawelawe ana i na maua i haawiia ia laua ma keia Kanawai, e hana a kakauiuoa iniua o kekahi Lunakanawai o ka Alia Kiekie i kekahi hoohiki oihana e like īne ke ano o ka Papa "A" i lioopiliia ma keia. a o na olelo hoohiki a pau oia ano e malamaia no iloko o ka moolelo o ka Aha i oleloia. Pauku 4. Aole loa ka Luna Hooia a me ka Hope Luna .Hooia e lawelawe, hana a hooko palia i kekahi hana a oihana e ae ]»aha o na ano a pau iloko o ko laua īnanawa ma ka oihana, a e uku ia 110 laua i ka uku makahiki i hooholoia o ka Ahaolelo. I'auki; 5. Ina ua ma ? i, kaawale ma kahi e, a i ole ia, kapaeia paha ka Luna Ilooia, na ka Hope Luna Hooia no e lawelawe i na mana a e hooko i na liana a ka Luna Hooia. I'auku (>. E malama ka Luna Hooia i keena oihana iloko o ka llale Hooko o ka Kepuhalika. a e noho oia, a i ole ia. o kona hope iloko o ke keena i oleloia i kela a me keia la iloko o kona mau hora hana, a oia mau hora hana mai ka hora 1) o ke kakahiaka a liiki i ka hoia 4 o kela la keia la, koe na Poaono. a ma ia mau la o kona mau hora hana oia no mai ka hoi*a 0 o ke kakahiaka a hiki i ka hora .12 o ke awakea, a me ke koe 110 hoi o na la Sabati a me na la kulaia u.pan e like me ke kanawai. % Pauku T. K haawi ka Luna llooia a me ka Hope Luna Uooia i mau hona pakalii no ka hooko -pololei ana i ka laua mau hana pili oiliana no kekahi huina a me ke ano e like'me ka mea i kauohaia e ka Aha Ilooko. Pauku l'a hiki no e kapaeia, a i ole ia, e hoopauia ka Luna Uooia a me ka Ilope Luna Hooia mai ka oihana ae. i na manawa a pau'e ka Aha Hooko uo ka makaukau ole ma ka liana, na hana kolohe, a me na hana pono ole ma ka oihana, a i ole ia. no ka liooko ole i na hana o ka oihana no ka manawa mamua akn o kanakolu la. (.) kekahi hakahaka i loaa mamuli 0 ka make, waiho ana i ka hana. hoopauia ana, a i ole iat kapae ia ana, e hoopiliaia no ma ka hoouoho ana o ka Peresideua e like me ia i hoakakaia ma na Pauku 1 me 2 o keia Kanawai. MAHELE 2. v NA MANA. NA KIK(K), NA lIANA, NA BUKK, NA HOIKE. Pauku O ka Lima Hooia no ka mahima Buke nui o ka Kep\ibaHka. a e lilp i hana nana e hooia a e kauolia e kakauia ua-loaa ana mai a pau i ka Waihona o ka Lelmlehu a me na hoolilo dala ana a pau o ka Waihona o ka Lehulehu. a iaia no ka liooponopouo ana i na Buke llehi Aupuni; a eia hou, e loaa no iaia ka mana ma ka lioole aua i kona apono' ina ua kupono. 1 mea e pale aku ai i ka Uoolilo hewa ia ana o na ilala o ka lehulelui. a me ka hooliloia ana o na elala o ka lehulelm i oi ae nuuuna o ku mea i hookaawale maopopo ia. Pauku 10. K ioaa no ka niiina i ka Luna Hooia. me ka f ■ ■ ajH>no o ke Kuhina Waiwai. e kukulu iloko o na keeua a me na buro a \n\xi o ke Aupum i kekalii auo inalama huke inaopopo ano like, a e kauoha e la»okoia. A e lilo no hoi I liana na ka Luna Hooia. iloko o kela a me keia manawa T e nana pono i ke ano o na hoike helu o na malanm Buke Helu Aupuni, a e hana i kekahi nioolelo o ia nana aaa, i mea e hoomania al ia ano inalaiua huko a me ka hooko ana, Pauki 11. Xo na daTa a pau i ukuia i>oko o ka Waihona e hAnaia a e kakauinoaia i elua paiaiMla hookaa no ka dala i oieloia, a e like loa la miu j>alapala hoofouv, koe wale no ma

ke alo o kēkahī e ik*u;i ka huaoK-Io "original," ikunui» a uui kekaiii ka huaolelo **ilijplicate/* ikope.) E boike ua mau palapala hookaa la i ka liuina. ka a Inna Aupnni |«iha i loaa niai ai. a iloko u ka hoaliu hea ana; hehi paha i htn»kaaia ai. Ma ke |m>o e uhaeia i«ai ai ia j*alapafa h»x>kaa #stul>js e kakauia i kekahi mea hooinaeao o na mea maloko o ia palapala hookaa, a na k»* Kuhina W aiwai *:• haawi aku i «a uuut pala|uila hookaa la a elua i ka meu. a i ole ia. ka hma Aupuni nana i hookaa i k»* daia i olēloia iloko o ka Waihona. Na ia luna Au puni a moa paha e waiho koke aku i na palapala a iuiua 0 ka Luna llooia. a iuma no o kakauinoa i na j»alapafa ho«>kaa kumu a waiho i k<* kopo ma kona koona mahope iho o kona kakau ana ma ke alo i ka Ia i waihoia iuai ai iaia, a uie kt* kaki ana i ko Kuhina Waiwai i ka huina i hoakakaia maloko, a me ke k.ikau ana nm ka hrhi o ka haawina i ka huiua 1 haiia maloko o ia pahipala liookaa. Aole o manaoia ua maua a paa paha kokahi palapala hookaa 0 ia ano maluna o ko Aupuni Ilawaii. ina aole i kakauinoaia pola o liko mo ia i hoakaka inua ia ae nei. Pai ki; llli. Koe walo uo na ilala i ukuia no ka hookaa ana i ua I»ona Aie Lahui a nie na kupona ukupaneo oia mau hona, a no ka ukujuiiiee ma na kikoo i hala kamanawa liookan. a īue na kikoo i na hoahu kuikawa a nie na hoolilo o ka Ahaolelo. aoh» no (» unuhiia k<*kahi <lala mailoko mai o ka Wailiona, koe wale uo mamuli o na kikoo i hanaia ma ke ano e likeme ka. I'apa "K i hoopili pu ia me keia. i hoopukaia niai ke keena mai o ka Luna liooia. E kakauinoaia kela a me Kei.'i kikoo <>ia auo e ka Luua Mooia. a i ole ia. e koua Ilope. a e hanaia ma ke ano e hookaaia ai ma ka la i apouoia e ke Kuhina W aiwai i ke kauoha o ka iuea, a i ole ia. poe paha a ke Aupuni i aie maoli aku ai. l.Aihi. 11 ( . 0 ua kikoo a pau n<> na haawimi hoomau. na uku makahiki a [»au. koe ko ka Luna līooia a me ka Ilope Luna Hooia. e hanaia no e ka Luna Hooia, e hookaaia i kela a keia mea a ke Aupuui i aie maoli ai k koe ma ke ano i lioakakaia ma ka Pauku 1I({. a o ua kikoo no ka hoike no ka hookaaia ana oia mea. O na kikoo a pau no na uku hooinau a Ilu ' na uku makahiki aole no e hookaaia e ke Kuhina Waiwai manuia o ke kakau kua ana o ka mea nona ia palapala kikoo 1 hanaia ai maluna oia pahipala. O iia uku makaliiki o ka Luna Hooia a me ka Hope Luna Hooia ? e ukuia no e ke Kuliina Waiwai i ka manaw T a e liookaaia ai e like me ia i hoakaka mua ia maloko o keia Kanawai ma na kikoo i apouoia e ka reresidena. Pai ki; 111). O na kikuo no na uku hana o na makahiki a me na liniahana. a i ole ia, ka j>oe i hoohanaia no ka nianawa wale no. ua hiki no ke unuhi e iii manuia iho o ke kakauinoaia ana no ka loaa ana o ka uku i hoikeia ma na papa uku liana o ua niekanika, limahana a īne na mea e ae palia. aka, ma na hana ana a pau e kakauia maluna oia papa hoike hana ka apono ana o ke Kuhina no:ia ka oihana malalo o laila i lianaia ai.,a i ole ia, i aeia ai. a me ka haawina pu no hoi mailoko mai 0 laila e ukuia iii. a e. hooiiiio pu ia no hoi e na luna Aupuui malalo ona i lianaia ai ia hoolilo, ua liooko pono ia ka hana malalo o laila ia' inau lilo; ji eia hou. e lawe ka Luna Hooia i kekahi pala]>ala hookaa mai k;i luna Aupuni nana e hookaa 1 haniiia ai ma kona inoa ke kikoo (lala no ia uku hana. a e malamaia ua palapaia hooka;i nei a hiki i ka inanawa e hoihoiia mai iii i;iiit ka papa uku liana i oleloia ua kakauinoaia e ka ]»oe nana ke dala. a iiole loa maliilo o kekahi kumu ka Luna Ilooia e paa a oi aku mainua o hookahi hookaa oia ano niai kekalii luna hookaa dala hookahi no na j»ar>;i uku hana malalo o ka haawina hookahi. Pai.'ki." 11E. O na kikoo no na bila o na lako hana, na mea ai, a me kela lilo keia lilo <» na ano ji pau, e hanaia uo i hookaa ia i ke kauoha o keia a me keia mea a ke Aupuni i aie ai. koe ma ke aiio i hoakakiiia ma ka Pauku 11<t, a niahope wale no o ka waihoia «ina aku o ka hoakaka piha o na bihi a pau oi;i ano i ka Luua Ilooia i luiiia me na palapala hookaa kumn. E kakauia maluna oia hoakaka ka apono anii o ke Kuhiua nona ka oihana iloko o laila i loaa ai ia aie a hoolilo ana. a me ka haawina e kakiia ai ; a eia hou, e hooiaia kehi a īne keia pahipalii hookaa kumu e ka luna Aupuni malalo ilio nana i hoaie aku ia hoolilo ana. e hoike ana oiii mau lako meii ai a'me kela mea keia mea mi loiui me k;i maikai., Paiku 11F, O ua kikoo a pau no na hila mamuli o na aelike Aupuni ma ke ano liolookoa. a i ole ia. ma ke ano hapa paha. e hanaia no i hookaaia i ke kauoha o ka mea, a i ole ia. a ka poe paha a ke Aupuni i aie maoli ai. koe ma ke ano i hoakakaia ma ka Pauku 11C, a mahope wale no o ke kakania ana iualuna oia inau hila a apau ka apouo ana a ke Kuhina uona ka oihana iloko o laila i lianaia ai ia mau aelike, a me ka hooia pu ia mai e ka Hma Aupuni malalo iho e hooponoj>ono «uia i ka liaua i hanaia, a iole ia. iaia i loaa ai na lako liaim auie ; na mea e ae, i hoakakaia maloko oia aelike, ua hooko }>ouo iii | ka hana, a o na lako haua a me na inea e ae i hoolakoia mai he maikai i ka wa i loaa mai ai; a aole no e hoopukaia kekahi kikoo oia ano ina aole i waihoia aku ke kope oia aelike. a i ole ia, kohoia ana paha me ka Luna Hooia, i huiia me kekalii olelo hoakaka e ke poo o ka oihana a buro paha naiia i hana ia aelike, a i ole ia. nana i lawe ia koho ana, e hoakaka ana i ka liaawiiia e kakiia ai. Pai ki' 110. Ina ua lioike ae ka mea a ke Aupuai i aie maoli ai ma ke kakau maluna ae o koua kakauinoa ponoi ana ma ke kna o kana hila, a i ole ia. ]>iilapaia hookaa paha i ka inoa o kekahi mea ma koiui kauoha i makemake ai oia e hookaaia ai ka huina oia bila, ua ku no i ke kanawai i ka Lnna Hooia e hana i ke kikoo no ia huina e hookaaia ma ke kanoha o ka mea i hoikeia ae j»ela. "*■ . Paowi: 12. E malama ka Lona hooia i paa huke kakau palua. a iloko oia e wehe ai a e kiiuohii e weheia na hehi AupKoi a a no na huina i hoakiikaia ma k& liila Haawina, a i ole i;viJoko o ke'kahi haawiaa e ae i hanaia, i kekahi ma nawa e ae e ka Ahaolelo. a i ole ia, e ka Aha Kulai o ke Aupuni, a e kakan oia i kana moolelo oihana piha o kela a me keia ?a iloko o laila. A e malama uo hoi oia # i kekahi bnke uioolelo HtHlger> iloko o laila okt e wehe ai. hoonohonoho a

malama ma kekahi ano nn.Kikaka ina b»>la Anpuni a jkuj. i mea e hiki ai e ikeia ko kulana a un v ke ano o na haawiu.i a me na loaa a ino na hm»{i!o ana o k<- Aupuni; e eia hou, t k tna lama oia i na bukt k i ikeia » ia tiui hnko kikooi i hanaia nu* na |K*pii waihooluu like oie a ano e ae fmha o ka hanaia ana no ke!a amekt ia keena a hui o \k\lui i !u>okomoia uialoko lakou fmkahi na kikoo i kauia i ka h«*lu utai ka liookahi a pii aku i ka huina i ku(H>uo «o ua nanawa ♦ (ua nmkahiki. a n?;i ki' an»» 0 like nie k\ i hoikeia ma ka Vapa "IV* i hoopiU j>u ia. i keui. a uie na huke kokua e ae a pau ana 1 inanao ai na kupono n>» ka hooponopono poloU i a knjH>ru> ana i kana oihaua. K n»a lauia uo hoi oia mu ke uno kupono e hiki ai ke nana kf»ke ia n«i h\h\ a me na palaj>;Ua h»n>kaa a pau i hanaia t>a klkoo *< ia. a ? kakauia malnna oia man hila a ute r.a palapala hookaa ka helu <» ke kikoo i hoakakaia ai lakon. ka la i hanaia «;i ke klk«>«», ka haawina i kakiia ai a me ka huina. Pai ku l:>. E hoomm aku ka laina Iloma. a i oU' ia. ** kauoha e hoounaia i ke Kuhiua Waiwai i ka j»uu ana. a i o!e ia. inaimia iho o ku pau auu o kela a me keia i hanuuna ai ke keena liooia no ka hana. a pinapinai iho palui iua ua manaoia he mea pono. i kekalii no na kikoo a pau i hanaia e ia Ika Waihoiui iloko oia la ma ke ano ka L*aiva "r" i hoopili pu ia me keia. Pauki; 14. Na ka Luna Hooia. ika loaa ana iaia ona h«>ik» i kauohaia e lioolakoia e na inalama hnke Aupuui. na hikou i lawe. a i ole ia, i ohi i na dala e like me ia i hoakakaia iuahoj»e iho nei. a e nana a e hoohalike i ua mau lioike la ma na riaJn i lpaa inai a me na palapnla hookaa a me na paiapaia e a«- i huiia, ina he mau inea kekahi oia ano. a e ae a e hookuu i kela a me keia malania huke Aupuni no na huiua a pau i ik« ia ua loaa a ohiia paha e ia, a i hoihoi pono ia ilok»> u ka Waihona. a e ae ole a e kaki aku i ua maiania huke Aupuui la i na huina a pau i ohi ole ia e ia mamuii o kona manao maoli e hana |H'la, a i ole ia, niamuli o kona hoohemahenia i lilo i hana nana uialalo o ke kanawai a rula palui e ohi. a o na huina a pau i hoihoi ole ia mai malalo o ke poo kupono o na loaa ilok<» oia oihaua a mo na kaki ana a pan i hookaa ole ia e hooko a e ohiia no e ia niai ia malaina huke Aupuni mai. Pauku 13. Mii ka nana ana ina hoike helu Aupuni ame na hoakaka a pau. a me na palapala e ae a pau i hoikeia ma ke ano he mau palapala hookaa, na ka Luna Ilooia no e hana i na ninau a me na hoakaka i na malania huke Aupuni, na luna Aupuui e hooia ana i na hila, a i ole ia, i kekahi poe i pili me ka ohi aua, a i ole ia, me ka hoolilo ana aku i na ehila i ho akakaia iloko o ke kanawai, a e kauoha no oia e waiiio hou mai i na hoike, na palapala hookaa, na hoakaka ana a me na wehe wehe ana ana i manao ai he kupono. a mahope iho o ka paneia ana mai oia mau ninau, a mahope iho o ka waihoia ana-mai o na hoike a me na hoakaka hon, na ka Lnna Ilooia no e hooh aku, a kaki ho\i aku i na huina a pau i kakau ole ia i ka haa wina ku])ono a hoihoiia iloko o ka Waihona. a e hoole a e kaki hou aku i na huina a pau i hooliloia a oi aku, a i ole ia., i hooia ole'ia a «'ipono ole ia, i ua poe inalama huke Aupuni la, luna Aupuni nana e hooia i na hila, a i ole ia. poe e ae paha no lakou ka hemaheina i ulu mai ai ia mau koi ana, a hiki i ka manawa e hoopoiioi>onoia ai ia hooko ole ana a lawa i ka manao o ka Luna Hooia. e paaia no ka uku a pau. a i ole ia. na (lala e ae a pau i aieia a e ukuia ana i ua malama huke Au puni la a mea e ae paha. Pav:ki* I<>. Ina ma kekahi ninau, a i ole ia, like ole paha <» ka manao mawaena o lea Luna Hooia a me kekahi Kuhina <» l:< Aupuni e pili ana i ka haawina kuj.ono e kakiia ai kekahi ilamu a huina hoolilo paha, a i.ole ia, ina ke'kahi niea e ae paha, e pili ana i ka manao maoli o keia Kanawai, a i <»ie i;s. no ka'iuana i haawiia ia laua ina keia Kanawai..a ma na hana ana a pau i hooleia ai kekahi huina dala e ka Luna Hooia n«» ka loaa ole o kekahi hookaa i kakauia. a i ole ia, mauiuli «» k»kahi palapala hookaa hemaheiua, a i ole ia, kekahi h<«ike pololei.ole, a i ole ia, iua ua manao kekalii mea. a i ole ia. kekahi malama l>uke Aupuni ua hoopilikiaia oia mamuli «» kekah» hooholo ana o ka Luna Hooia, ma ka huole ana. a i ole ia. k»kaki hou ana i na hoike, a i ole ia, no ka hoolo ana e apono. a i ole ia, e ae aku palui i kekahi koi ana i waihoia ae e kekalii o lakou i kuleana ke hoopii hou ae niai ia olelo hooholo imua 0 na o ka Aha Hookolokolo Kiekie. a nana m» maliope iho o ka nana ana e like ine kana i manao ai he kan like e hana i ke kauohu e loaa ai ka pono i ka mea hoopii u:a ke ano holookoa a me ko ano hapa paha e like nie ka mea a ia mau Lunakanawai i oleloia i ike ai he pono, a o ka olelo hoo holo a ka Aha i olelo inua ia ae nei oia no ka Olelo hooholo hope a e paa nialuna o na inea a pa?i. a e hana akn no lakoti like me ka mea i hooholoia. Ina ua aponoia ke koi a na Ku hina. ka hila. ke koi a kekahi mea. a i o!e ia. ka hoiko a kekaiii malama huke Aupuni ma ke ano holookoa. a i oie ia. ma ano hapa paha e na Luuakanawai i olelo mua ia, e kakau n«» lakou i ka lakou olelo hooholo pela maluna oia īnea. a maho}i.' iho e waihoia aku no imua o ka Luna Hooia. a nana no hoi e kakau iho iloko o ka buke kupono e like me ka hana ana i na koi e ae, a e hanaia no hoi kekahi hooia ana e ka Luna Hooia ua kakauia ]K»la iloko o ka l>uke maniua o ka hiki ana e hoo kaaia. • I'ai ki* 17. Aole eae ka Luna Ilooia i kekahi koi ona ano a pau ina aole i waihoia mai kekahi hoakaka i kakauia, a i ol»: ia. kekahi palapala hookaa no ia uiea. Aole e hoopukaia k» - kahi kikoo no ka hookaa ana i kekahi koi koe wale uo k»* ka kau kua kupono ia aua >ia palaj»ala hookaa me ka oaua <»h 1 ka olelo ana mai ua nalowale kekahi mau pef«i a ua haeha* ia palui. a no ka hiki ole paha i ka loaa o kekahi a mau palapala hookaa paha, koe wale no ma ke noi ana imua o na Lunakana wai o ka Aha Ilookolokolo Kiekie ma ke keena. a nana no mahope iho o ke kauoha ana i ka Luna rfooia a lue ka poe e a»« ana i iuanao ai ua {Mino mamuli o na olelo hoike i ku}>ono iaia. hoike ana ua iialowaie. a i ole ia. aa haehaeia paha. a i ole ia. ua hikl ole ke pauiia na palapala i koiīa. e kauoha e hauaia ke ano o ka palapala liookaa, a oia palapala i kauia i ka ajß>uo aua oia Lunakanawai. e laweia no e ka Luna Hooia a e walhoia aku no ma kona keeua e like me ia i hoakakaia maluna ae nei: a oiamau paiapahuhookaa [winihakahaka a pau e manaoia no ua paa uuilumi o ke Aupuni a me na niea e ae a jmu.

Pai;ku Ij*. Ina na heiiiahema kekahi palapala hookaa i waihoia ae no ka uku ana i kekahi «lala i hooliloia no ka hooia ole iaa ao ka loaa ole o kekahi |«ilaj>ala e ae i pono ke hoohui ia, alar!it, na ku no i ke kanawai ina e hooiaia mai a maopopo i ka Luna Hooia aole i hana maoii ka malaina buke Aupunl me ka manao hoohemahenia a ua uku io no ka huina dala i hoakakaia maloko o ka palapala hookaa e ae aku i ua palapala hookaa la a e hookuu i ka nialama huke Aupuni a e ae aku i ua huina la ma kona helu. Pauku 19. E hoolaha ka Luna Hooia iloko o kekahi nuI>epa ji mau nupepa paha i paiia ma ka Kepuhalika ma ka olelo Horitania, a i ole, Hawaii i na hoike malama a me na hoike uiakahiki lioohalikelike e pili ana i ka oihana dala o ke Aupuni Hawaii. Pai:ku 20. liana ka Luna Hooia i hoike makahiki i ka I'ereBidena, a i hoike no elua makahiki i ka Aliaolelo. Ua ku no i ke kanawai i ka Luua Hooia iloko oia mau hoike makahiki, a i ole ia. iloko o kekahi hoike kuikawa ana i manao ai e liana e hoike aku i kekahi mau manao a hoolala ana palia ana i manao ai ua kupono e hooholo ai no ka hooia ana ae i ka maikai o ka ohiia ana, nialama ana a me ka hookaa ana i faa dala o ka lehulehn, a me ka hoemi ana mai i na lilo a me ka naua aua i na huke helu o ka lehulehu a me kekahi hooia ana ae i ka maikai o ka malamaia ana oia mau huke lielu ana i lioomaopopo ai i kela a me keia manawa. a e hoike no hoi e pili ana i na inoa a pau e pili ana i na huke helu Aupuni. Paī ku -1. Ma keia ua haawiia ka mana i.ka Luna llooia ma ke kauolia malalo o kona lima ma ke ano i haiiaia maloko 0 ka Papa U I) M i hoo]»iliia mai i keia e kena aku i na mea a pau ana i manao ai he kupono e hele kino mai imua ona i ka manawa a ma kahi i oleloia inaloko oia ]ialapala kauoha a e waiho mai imua ona i na hoike, na buke a me na palapala a pau paaia ana a e malamaia ana palia e ia poe i ikeia ua kupouo no ko lakou nauaia ana. la ku no lioi i ke kanawai 1 ka Luna llooia i kona mauawa e ike ai he kupono e huliia a e kopeia palia mailoko mai o kekahi buke, palapala a moolelo paha iloko o ka lima o kekahi luna Aupuni me ka uku ole me kekahi uku no ia mea; a e lil(» no i hana na kela a me keia luna Aupuni iaia ka nialama o kekahi buke, palapala a moolelo paha oia ano e huli a e haawi mai i na kope ana e like me ka mea i kauohaia aku. Pauku 22. Ma keia ua hoomanaia a ua kauohaia ka Luna Hooia e ninau malalo o.ka hoohiki, (a nia keia ua hoomanaia oia e hoohiki) i na kanaka a pau ana i manao ai ua kupono Ue ninauia e pili ana i'ka loaa a me ka lilo ana o ke dala a e pili ana lioi i na mea e ae a pau e pono ai ka hooko ana i na mana i haawiia iaia ma keia Kanawai. Pauku 23. E malama. ka Luna llooia ma kona keena. ma ke ano kupouo no ka nana koke ia, i kekahi papa pololei o na haawina hoomau, na uku makahiki, na papa uku hana, na ukn kokua, na hoolimalima, na aelike. a me na koho ana a pau no na lako liaua a me na mea ai, a me na kumukuai nui a kuai liilii oia mau mea, a ma ka hooia ana i na bila a.pau no na hana i hanaia, a i ole ia, no na lako i hoolakoia, a i ole ia, na l»ila e ae i ke Aupuni e lioohalike no oia i na uku a me na kumukuai i kakiia me ka papa i olelo mua ia ae nei, a e kapae aku. a i ole ia, kapili liou ilio i na huina a pau i oi ae manuia o na kumukuai, a me na uku pololei e like me ka.inea i hoikeia ma ka papa i oieloia, a i ole ia, ana i manao ai ua oi aku mamna o ka niea kupono. Paukii 24. E hana uo ka Luna Ilooia i na haua e ae e pili ana i kaua oiliana a ka Aliaolelo e makemake ai a e kauoha ai paha. Pauku 25. E malania ke Kuhiua Waiwai ma kona keena i kekahi buke dala nialoko o laila e kakauia ai na liuina a pau i loaa mai a i ukuia aku mailoko o ka Waihona nia ka heln o na oiliana a me buro o ka Kepuhalika. Pauku 21». O kela a me keia kikoo i ku i ke Kauawai i ka Waihoua, i hooia pono ia e like me ia i hoakaka mua ia ae nei, e ukuia no i na manawa a pau ma ka la i aponoia Kuhina Waiwai, a e kakau alo ia maluna iho iua ua lawa ke dala ma ia uinnawu iloko o ka Waihona no ka liookaa ana i ua koi la; a ma ka hookaaia ana e holoiia na kikoo a pau, a kakau pono ia iloko o ka bnke, aka, ina aole i lawa ke dala no ka hookaa ana, alaila, e hoopnaia ua kikoo la iloko o kekahi buke i malamaia e ke Kuhiua Waiwai no ia mea. Ma ia hoopaa ana e hoikeia ka helu o ke kikoo, ka mea nana i wailio mai, ka la, huina, ka inoa o ka mea hookaa mua, a nie ka helu i aeia ai. Mahope iho o.ka hoopaaia ana pela, e hoihoiia aku no i ka mea nana i waiho mai, me ke kakauia iho o na huaolelo 4, re{*isteved" ihoopaaia). ma ka la, a e kakauinoaia e ke Kuhina Waiwai. a oia kikoo i kakau lioopaa ia e loaa no a he kuleana e loaa ka ukupanee mai ka la i kakau hoopaa ia ai a hiki i ka hookaaia ana nia ka elima pa-keneta no ka iuakahiki; aka. o ke kakau hoopaa ia ana o kekahi koi oia ano aole no ia e lilo īua kekahi ano i mea e ikeia ai a e hoaponoia ai paha ia koi ina ua Uwui īua ke ano kue i kekalii kanawai, a i ole ia, mainuli o kekahi paewa. Pai ku 2T. K hookaaia no na kikoo e ke Kuhina aiwai % like me ka mea liiki ma ke ano moekahi o ko lakou mau helu « me ka la o ka lioopukaia ana. a i na manawa a pau ana i ?uanao ai «a lawa na dala iloko o ka Waihona. e hoopuka no ma. i kekahi kahea uo na kikoo i hoopaaia r hookaa ole ia, e like me ka moekahi ana o ko lakou mau helu a me ka la i hoopukaia ai. Oia kahea e hanaia no ma ka hoolaha ana no hoiv kahi pule iloko o kekahi mau nupepa puka la he elua a oi ae ma Ilonolulu i hoolahaia ma na olelo KertHania me Hawaii a o ka uknpanee mahma o na kikoo i kaheaia e j>an no ia iloko o uini la iuahope iho o ka Uoolaha mna ana. Pauku 2S. Ina aole i kauohaia ma kekalii ano e ae ma ke Kanawai o na hui«a*dala a pau 1 hookaav?aleia no na hana o

ka WhuU'liu no kt*kabi kau «> olaa makahiki a i hooliio ole ia iloko oia niauawa. e pan a aole uo t i hoopukaia. a i 010 ia. e boohanaia jiaha iloko o kekahi kau o elua makahiki e hiki mai aua no ka hana i hookaawaieia ai ina aolo i hanaia kekahi olelo aelike mamua iho o ka pau ana oia kau o elua makahiki x mamuli o laila i loaa ai kekahi hoojwaia ana e hoopuka a hoohana i ua haawina nei. a na waihoia aku kekahi koi>t* i hoaiaio ia oia aelike me ka Luua Hooia. MAIiELE 3. NA MALAMA BCKE AUPUM A ME NA HOIKE AXA >0 KA 0111 ANA A ME KA HOOKAA ANA I NA DALA O KA LEHULEIIU. Paukp 20. O na kanaka a pau i lilo mamuli o kekahi ka nawai, hooponopono ana a hoonoho ana paha i keia nianawa. a i ole iā, ma keia mua aku he poe nana e ohi a e lawe mai paha i ua loaa, a i ole ia. na dala e ae no ka ]K>no o ke Aupuni Ilawaii. a i ole ia. me ka hoolilo ana aku i ke dala no na hana 0 ka lehulehu e lilo uo lakou i mau iualama buke Aupuni, a e haua 110 lakou i na liana a pau oia ano a e waiho ae i na hoike e like me ia i kauohaia ma keia Kanawai, a e like uo hoi me ka mea i kauohaia i kela a ine keia manawa e ke Kuhina Waiwai a ine ka Luna Hooia. Pauku 30. Xa kela a me keia nialauia huke Aupnui e ohi ana. a i ole ia, e lawe ana i na loaa, a i ole ia, i na dala e ae 1 olelo mua ia ma Honolulu. e liookaa i kela a me keia pule. a i ole ia. ma na manawa i kauoha maoli ia, iloko o ka'Waihoua i na huina dala a pau i oliiia a i loaa paha iaia mamuli o na loaa a ano e ae palui i olelo mua ia. i liuipuia me na palapala hookaa i liuiia i kona inoa a maloko o laila kekalii hoakaka piha a pololei ana o na liana i ohiia ai ia mau huina daia. a ina aole i kauoha niaoli ia ma kekalii ano e ae e waiho aku mamua o ka liala ana o ka umi o na la o kela a me keia mahiua e wailio aku ai imua o ka Luna llooia i kekalii hoike i hanaia e like me ka,papa "E" i hoopiliia me keia me na hoakaka e ae i kauohaia e ka Luna Hooia e pili ana i na dala a pau i ohiia a i loaa palia iaia iloko o ka mahina maimia ilio. a 0 hana a kakauinoa i kekahi hooliiki e like īue ka mea i ho* akakaia maloko oia papa. Pauku 31. Na kela a me keia malama bnke Aupuni e ohi ana, a i ole ia. e lawe ana i na loaa, a i ole ia, na dala e ae i olelo mua ia. mawaho aku o Honolulu, e hoihoi, a i ole ia, e hookaa i kela a me keia mahina, a i ole ia, ma na manawa 1 kauolia maoli ia i na huina dala a pau i loaa iloko o ka Waihona i na huina dala a pau i ohiia a i loaa paha iaia mamuli o na loaa, a i ole ia, ano e ae paha i olelo mua ia, i huipnia me na palapala hookaa i kauia i kona inoa i hookomoia i kekahi lioakaka a moolelo pololei 110 na liana i ohiia ai, a i ole ia, i loaa mai ai oia mau huina, a iua aole i kauoha maoli ia ma kekalii auo e ae e waiho mai ma ka la 14 a mamua ae paha oia la mahope iho o ka pau ana o kela a me keia mahina i ka Luna Hooia, ma ka leta a me kekahi ano e ae paha i kekahi hoike e like ke ano me ka Papa "E" o keia Kanawai, me na hoakaka ana ma kela a me keia hana ana e like me ia i kauohaia ai e ka Luna Hooia no na dala a pau i ohiia a i loaa paha iaia iloko 0 ka mhina mamua iho, a e liana a e kakauinoa i kekahi hoohiki e like no ke ano i hoakukain inaloko oia papa. Pauki; 3-. 3fa ka make ana, waiho ana i ka oiliana, a i ole ia, ka hoopauia anao kekahi oia poe malama buke Aupuui, o ke koeua dala o ka lehulehu e wailio ana iloko o kona lima i ka wa e hoonohoia ai kona liope ma ka oihana, ina aole i kauohaia ma kekalii ano e ae ma ke kanawai, e ili aku no ia i kona liope ma ka oihana. a aole lioi ina e make kekahi malama buke Aupuui, e lilo i waiwai no ka mea i make, aole no lioi ina kekalii ano e paa malalo o ana o kona mau hooilina ma ke kanawai. MAHELE 4. XA HOAk'AKA LIKE Oī.E. Pauku 33. 3ra keia ua lioomanaia ka Luna Hooia me. ke apono o ka Aha Hooko e liana a lioolaha aku i na rula i kue ole me keia Kanawai, i ikeia ua kupono no ka hooko ana aku i ka manao a me na olelo o ke kanawai, a no ka hooia ana ae i ka niaikai, ka malamaia ana, hooponopono ana a ine ka hooia ana 1 na loaa a pau a me ka hoolilo ana i na dala o ka lehulehu; a oia mau rula maliope o ka hoolahaia ana maloko o hookahi a oi ae palia nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu e like no ko lakou mana me ko ke Kanawai. Pal'ku 34. O kekalii Luna Malama Buke Aupuni, a i ole ia, o kekahi mea nana i liana ole. a i ole ia. hoohemahema ma ka hooko ana i kekahi o na rula i hoakakaia ma keia Kanawai. a i ole ia, i hele ole imua o ka Luna Hooia no ka ninania ana. a i ole ia, i wailio ole ae i kekahi hoike, na buke, na palapaia hookaa. a i ole ia, mau palapala e ae. a i ole ia, e pane i kekahi ninau e ae i ku i ke kanawai ina e kanohaia ē hana pela e ka Luna Hooia. e kauia no maluna ona kekahi hoopai aole e emi malalo o iwakalua-kumamalima dala, aole hoi e oi aku iuamna 0 hookahi haneri dala ina e lioahewaia imua o kekahi Lunaka nawai Apana. Pauku 35. Ina kekahi mea. oiai oia e ninauia ana imua o ka Luna Hooia e hoike i na olelo ike oiaio ole me ka manao maoli a kolohe e hana |K 4 la T e kauia no nuiluna 3 ka mea e hana ana pela na hoopai i like me na mea i bcN>mao|K)poia no ka poeJ hoahewaia no ka hoike wahahee. Pauku 36. O ke kauawai i kapaia "He Kanawai e hoopono.pono ai i ka loaa ana mai, ma ka malania ana. a me ka h'oolilo ana aku i na dala o ke Anpnni a e hoomaopopo ai no ka hooiaia 1 na bnke helu o ke Anpnni. T? i aponoia naa ka la 4 o Augate. ISS2. e like me ia i lioololiia ai e ka Mokuna 75 o na Kanawai o ke Kau o Iss2 ; e hoopauia a ma keia ke hoo[Kiu loa ia nei.

Pai ki' 3T. E mana keia Kanawai ma ka )a mna o Inlai, M. H. 1808. Aponoia i ki-ia la 24 o Mt>i. >!. H. 1808. SAXFORD B. DOLE. Peresidena o ka Repubalika o Hawali. PAPA A. v Owau. ke-hoike nei e llke me ke akamal a me ka makaukau i loaa ia'u e hooko pololei. kaulike a oiaio no wau i ka Oihana a e hooko i na hana o ka Luna Hooia (a i ole i;i, Hoj>e Lnua Hooia). Ino;i: PAPA 4 8. V KIKOO WAiHONA. Keeua o ka Luna Hooia. Honolulu. K. H. P ISO.. Ma ka la o 189. .e hookaa ae ma ke kauoha o i ka huina o f uo .a e kaki iho ia mea i ka Luna Hooia. 1 ke Kuhina Waiwai, Honolulu, K. 11. P. % l' . » PAPA "C. ,? • - Kwna o ka Luna Hooia, Ilonolulu, K. H. P..' 180.. I ke Kuhina Waiwai, Honolulu. K. 11. P.: Aloha oe:—Ke noi nei wau e waiho aku iniua ou me keia i kekahi hoakaka o na kikoo dala i ka Waihona i hanaia maliope mai o ka'u palapala hope e like me keia mahope iho nei: Ka, La. Helu. Kn Haawina. Ka mea e uku aku fli. Huiiia. Luna Hooia. PAPA "D. w . Ia Mamuli o ka mana i liaawiia ia'u ma ke Kanawai i kapaia "'He Kanawai e hoonoho ai i oilmaa Luna Hooia, ete. v Ma keia ke kauohaia nei oe e hele mai imua o'u ma ma ae lawe mai oe i mea e nanaia ai kekahi buke (a i ole ia, e like me ka mea i makenuike ia) a e uinauia e a'u a imua hoi o'u e pili ana i kekahi mau mea i kupono e nanaia e a'u a mamuli o na mea i hoakakaia ma ke kanawai i oleloia. E Hoike ko'u lima i keia la o. 180.. / Luna Hooia. PAPA Hoike no na dala a pau i oliiia e ma ke ano mai ka 1a..... .o .a hiki i ka la .o. 189.e . f e hui pu ana ia mau )a elua. Ka la i loaa mai ai. Ka mea i loaa mai aL Ka helo. Huina. „ Huina nui HOOPOXOPOXO AKA I XA MEAI OHUA MALUNA ME KE KUHTSA WAIWAI. Ka la i hoi- Ke poo malaio olaila Hniaa. hoiia ai i hoihoiia aL * Huina nui .... Malipia Buke Aupuni. Owan o ke hoohiki nei au.o kii mea iualuna ae he hoike pololei a oiaio no ia no na dala a pau i ohiia e a'u e like me ia i hoakakaia maluna a ua hookaa no an i ka Imina a pan i ke Kuhina Waiwai. * Malama Buke Auponi. ■ * * Hoohikiia i keia 1a..,... .o. 189,.imua o'u.