Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 29, 22 July 1898 — Page 1

Page PDF (1.24 MB)

This text was transcribed by:  Pat Sharp
This work is dedicated to:  Sally Vrana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXXVII.   HELU29.      HONOLULU, POALIMA, IULAI  22, 1898.      NA HELU APAU 2712

 

            Hoolaha Loio.

 

W. R. KAKELA.

 

Loio a he Kokua ma ke Kanovoi

 

            HE LUNA HOOIAIO PALAAPLA.

            @

 

LYLE A. DICKEY.

 

            Loio a he Kokua ma ke Kunawai.

            Notari no ka Lehulehu.

Alani Kaahumanu, Helu 14.  Tel. 682.

Iloko o ke Keena o ka Lolo Kuhina

Mamua, a he Lolo Hoopii ma ka Aha

@pan@ o Honolulu.

---------

            E hookoia na hana pili kanawai apau

mai na Mokupuni mai.

            O A.F. Tavares, Kakauolelo, Mahe-

leolelo a Notere no ka Lehulehu.   1 yr.

---------------------------------------------------------

            @oolaha @umau.

-------------------------------------------

            Papa!  Papa!

            @ Aia Ma kahi o @

 

            LEWERS & COOKE

            (Lui Ma.)

Ma ke Kahua Hema o na Alanui

Papu me Moi.

--------------------

E LOAA NO NA @

 

            @ Papa Nouaiki

            @ kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka …               ____

Na Puka Aniani …             ____

Na Olepelepe …..             ____

Na Pou  …………            _____

            Na O’a …….

            Na Papa Hele ……

            Na Papa Ku ……..

            Na Papa Moe ……

 

 

            Na Pili Hale

           O na Ano apau.

 

A me na @

Wai Hoohinuhinu Nani

            O Na Ano Apau.

--------------------

Na Palaki o na Ano he Nei Wale.

-------------------

            Ke haiia aku nei oukou e na maka-

maka a pau, na makaukau keia mau

makamaka o oukou e boolawa aku ma na

mea a pau e pili ana ma ka laua Oihana

mo ka

 

@k@ Haahaa Loa

 

@ like me ka mea e holo ana maw@ e

            Lena a me ka Mea Kuai

------------------------------          

E Hele Mai e Wae no Oukou iho.

------------------------------

            He mea pono i kela a me keia ohara

ke loaa ona laau lapaau maman o na

mai o ka opu.  I laau lapaau puhili

no ka “Moku ino loa o ka lepo”

(Diarhea) Nahu,Umil, Kolera amen a

mai apau o ka opu, aole he laau la-

p@au oi aku o ka maikai nelike me ka

PERRY DAVIS LAAU PENIKILA

(Pain Killer.)  Ua lawelawela keia

laau no na makahiki he kanalima, a

ke ke hana mau ia nei i kela ame keia

la, ma na ina apau o ka honua nei.

O ka Hui Kuai Lapaau o Hollister

O ka Hui Kuai Laau Lapaau o Holister

ka Agen.

 

KA MEA HUNA POHIHI

----

Cauhiio e Hooulainahiehie no “Ke Kilohaua P@o-

            Kela o ka Lahui Hawaii.

 

Ua hiolo iho la na kulu waimaka elo

elo ma – ko Beatirisia papalina.  He

mau waimaka nae heia no ka hauoli,

no kona ike ana, ua loaa ka ike ame

ka hoomaopopo ana i ka laua keiki no

na mea apau e pili ana ia laua, a ua

hoopauia hoi ke pohihihi o kona naau

ma ia mea.  Ua manao loa hoi oia, e

lilo ana ke moolelo a kana kane i hoike

aku ai i ka laua keiki, i mea nona e

hookaumahaia ai, a e ano e ai la hoi

kona noonoo no lau, aka,ua lilo keia

maopopo ana i ua lei aloha la a laua

i mea e hooi loa ia aku ai kona aloha

i kona mau makua.

            "Nolaila,"wahi a Geofere i hoomau

mai ai i ke kamailio ana i kana wa-

hine, "i hele mai nei au i ou nei, e

hoike aku ia oe i keia mau mea apau,

i ole ai oe e pihoihoi no ke keiki, a

e hoike pu aku nohoi ia oe, no kou

wa@ e noho nei i keia wa.  O kekahi

kumu nui nohoi o kou hele ana mai

nei, no ka mea no ia e pili ana ia Jose.

Ua ike paha oe i kahi mea e pili ana

iaia, aole paha?  Pehea la ua hoike

mai anei o Adelo ia oe i kahi i hunaia

ai oia?  Ua loaa anei oia i ka Haku

Rosevena?"

            "E kuu aloha, ua palekana no o Jose.

I keia wa, eia oia me Alamira, ka kaua

kaikamahine aloha,? i pane aku ai ka

Lede Beatirisia.

            I keia wa hoi, i olino ae ai ka hauoli

ma na maka o Geofere, me ka piha

no nai i ke pahaohao.

            "Ae - ua loaa mai nei iau he pala-

pala mai a Alamira mai i keia kaka-

hiaka iho la no," wahi a Beatirisia i

pane aku ai, me ka lalau ana iho i ua

palapala la iloko o kona pakeke a

haawi aku la i kana kane, me ka olelo

ana aku, "Eia mai ua wahi palapala

la, e heluhelu iho oe."

            Lalau aku la o Geofere i ua palapala

la, a heluhelu iho l ia me ka piha

pihoihoi nui o kona noonoo.

            Ike iho l ia maloko o ua palapala

la, ua ike ka Haku Tereveliana eia

no oia (Geofere) ke ola nei i keia wa-

ko Alamira kipakuia ana mail Tere-

veliana Pa aku - kona hele auwana ana

- kona halawai pu ana me kona wahi

pokii kaikunane, oia hoi, o Jose - ko-

laua noho ana ma kahi kulanakauhale

o Daletona.

            Ua heluhelu iho la oia i keia mau

huaolelo mail ka mua a ka hope, a

kulu iho ia hona mau waimaka, me ka

olelo pu ana ae hoi:

            O, my poor, poor children."

Alaila, huli mai la ia a nana mai la

i kana wahine me na hiohiona i kili-

heheia e na haawina o ke aloha, a

ninau mai la:

            "E Beatirisia, heaha la ka hana

pono?"

            "Ua hoouna aku nei au ia Mere

Fleck i ka Evergreens, me kekahi pala-

pala e hauoha ana ia Megi e haalele

koke iho oia i ka Evergreen, a e holo

koke aku oia no Dalton e imi ai ia Ala-

mira ma.  O keia wahi a Alamira e

noho la, he wahi kauhale ia he iwa-

kalua walke no mile ke kaawale mai

Hametona Vila aku, a ua ike nohoi

oe, e kuu aloha, he wahi noho ko

Papa oia wahi.  Nolaila, ua manao au,

i ke kakahiuaka o ka ia apopo e haalele

iho ai au ia Ladana nei a holo aku no

Hametonavila.  Ua makemake loa au e

ike aia au ma kahi kokoke iki aku

i kani o au mau keiki hoomanawanui

e noho ana me ka makua ole," wahi a

ka Lede Beatirisia i pane mai ai.

            "Ke ike nei au," wahi a Geofere i

pane aku ai i kana wahine, "eia ke

kaula hoohei a Adeio ke hoopuni ne

nei ia kakou apau, e kuu Beatirisia.

Ua maopopo loa, aole ka Evergreen, he

wahi no kaua e palekana ai, aole nohoi

ia he puuhouna e maha ai ka kaua

mau leialoha.  Nolaila, e Beatirsia,

i hea la kaua e houluulu pu ai me ka

ka kaua ohana keiki, a haalele iho ia

Enelani nei a holo aku hoi no Fa-

rani?"

            "Aie ka leo aloha, pane mai la ka

Lede Beatirisia i kana kane:  "Mai

kanalua oe, e kuu aloha, no ka mea e

pili ana no ko kaua wahi e puukiuki

pu ai me ka kaua mau lei aloha.  E

loan ana no ia wahi iau. O kau wale

no i makemake ai ia oe, e noho oe

ma kahi e ike ole ia ai oe no keia wa,

a hiki i kou wa e makaukau ai.  Pehea

la kou manao, o oe ame Mirande ke

haaleie mua iho ia Ladana nei a holo

aku no Farani?

            "Auwe no kahoi e.  E manao ana

anei oe, he mea maikai nou ka haaiele

ana iho ia oe ame kela mau keiki a

kaua e hana ino ia e Adelo?  Aoie-

aole.  Oiai, e hele aku ana oe i Hame-

tonavila, no laila, o kau hana pono wa-

le no, oia kou hele ana aku me Mi-

rande no kahi o ka Haku Rosevena,

Manao au, o kahi kupono loa ia no

maua e noho ai i keia mau la a hiki i

kou makaukau ana i wahi hou no ka-

kou."

            Ua apono aku la hoi ka Lede Bea-

tirisia i keia manao o kana kane, a ma

ia wa nohoi, pane hou aku la kana

kane iaia:

            "Pehea la o Alamira ame Jose?"

            "No keia wa, e kuu aloha, aole au

i ike i ka'u mea e hana ai no laua.

 

@Kani ka Moa!

SENATOA JOHN T. MORGAN.

 

            Hoomanao i ka Po Halawai ma ka Lua

kini o Kawaiahao, Sepatemaba 30, 1897.

 

E haawi ana no nae au i kou noonoo

ana no laua, a e noonoo pu ana nohoi

au i wahi no laua e noho ai.  No keia

wa la,aole i maikai iki kou noonoo,

ua hele au a piha pihoihoi ame ka ma-

kau nohoi.  Ua hoomaopopo no anei

oe i kela mau mea e noho mai la iloko

o ka rumi hookipa me ka Haku Ha-

metona?"

            "Hookahi wale no au mea i hoomao-

popo aku nei oia no kou makuakane-

ka Haku Hametona."

            O, dear husband, aole oe i ike iki i

ka nui o ka popilikia au i alo mai nei

i keia wa, ma o keia hele ana mai nei

au i Hametona Kakela nei i keia wa.

He mea oialo, e kuu aloha, ua hele

makapo mai neioi ia nei. E Hai aku

au ia oe.  Aia iloko o ka rumi hoo-

kipa, mawaho ae o ka Haku Hametona,

o ka Haku tereveliana kekahi, a o

kela makai kiu kekahi nana oi i hoo-

kolo aku nei, oia hoi o Mr. Rush.  Ua

hoike ponoi mai nei nohoi ka Haku

Tereveliana imua ou ame ka Haku

Hametona, i ka nui o kona huhu ia oi.

Aole loa oia e kala liona, elike me

Daniela ame kona mau hoa."

            I ka lohe ana o Geofere aia kona ma

kuakane hoahanau, oia hoi ka Haku

Tereveliana,  maloko o ka rumi hoo-

kipa o Hametona Kakela, aole i kana

hine:

            "Peahea, eia io anei kuu makuakane i

Hametona Kakela nei?"

            Ua ae aku la hoi o Beatirisia, a hoike

pu ae aku la hoi iaia i na mea e pili ana

i ka huakai a ua Haku Tereveliana nei

i hoea mai ai ilaila.

            Alaila, noonoo iho la laua no ka mea

e pili ana ia Alamira elike me ka ma-

kemake o ka Haku Televeliana, a ua

hooholo iho la laua, he mea pono io

no ke hoi o Alamira me ua Haku

Tereveliana la.  Alaila, pane mai ia o

Beatirisia i kane kane:

            "Ua hoomaopopo au ua pilo aloha

maoii ka noonoo o ka Kaku Tereve-

liana ia Alamira, a ua aloha nohoi o

Alamira iaia ma ke ano o kona ku-

punakane no ia."

            I keia wa i hohola ae ia kekahi hiona

ano e maluna o Gefere haloi ae la no-

hoi ka waimaka ma kona maka, a

pane mai la ia:

            "E Beatirisia, ua ike no au je ele-

makule puuwai make keiki no kela.

Aole io no e ole kona aloha ia Aia-

mira, oiai, ua ike oia i kekahi mau hio-

hiona i pili aloha loa iaia maluna o

Alamira.  Ae - he mau hiohiona ia i

hiki ole iaia ke hoopoina.  Nou nei,

ke mau nei no ko'u aloha nona.  Ua

maopopo no iau, ela oia i leia wa,

malalo o ke kuhihewa e noho nei no

ka mea e pili ana iau nei, aka, aole

o'u kanalua iki e hiki mai ana ka la

e ike ai oia i kona kuhihewa, a e awiwi

ioa ai hoi oia e kala mai iau me kona

puuwai apau."

            Alaila, ua noho mumule iki iho la

laua no kekahi mau sekona, oiai hoi

ka Lede Beatirisia e hilinai ana ma-

luna o kana kane aloha.  Ua hoohuli ae

la laua i ka laua mau kamailio ana ma

kekahi mau mea e ae e pili ana nohoi

no laua noho ana ma ia ano, aia hoi,

me ka awiwi a ano pihoihoi nohoi

pane aku la ia i kana kane:

            "E kuu aloha, e haalele mai oe iau

i keia wa.  Aole pono ko kaua noho

loihi loa ana iloko nei, he mea keia e

hoohuoi wale ia mai ai kaua.  Aka, e

kuu aloa, ke hoomanao mei no paha

oe, o kahi no keia a kaua i noho ko-

koolua ai i na la o kaua e hoopalauia

ana.  Aole au i manau iki e hui hou

ana kaua ma kahi i hoopunana mua

ia ai ko kaua mau aloha.  Nolaila, he

mea pono ia oe ke haalelel mai iau i

keia wa:  a ke manao ne no hoi au i

keia ahiahi no oe ane Mirande e haa-

lele iho ai ia Ladana nei, a hele aku

no Maka-o-ka-Aeto.  Aole maikai iki

kou noonoo ke hookaulua loa iho oe

iloko nei o Ladana."

            Ua ae aku la o Geofere imua o kana

wahine.

            "A e hoomanao loa hoi oe, e hana

oe i na hana apau e nalo ai kou ala-

hele mai na maka aku o kela makai

kiu.  Ke ole au e kuhihewa ua ike

mai nei no oia i kou komo ana mai

nei, a ua hoomaopopo hoi au i kona

hakilo pono loa ana mai nei ia oe.

Hookahi nae au mea e manaolana nei,

ua ae oia e lawe i kekahi uku mai au

aku, o ka pilikia wale no, malia ua oi

aku nei paha ka ka Haku Tereveliana

haawi mamua o kau.  Ke hopohopo

loa nei au, e hookolo aku ana oia ma

kau wahiu e hele ai, mahope iho o kou

haalele ana iho ia nei.  E hana ana

oia i keia hana i mea e loaa nui ai

iaia ke dala mai ka Haku Tereveliana

mai, a i ole ia, mai ka Haku Adelo mai

hoi.  Ma kou wa e haalele iho ai ia

Ladana nei, e hoololi ae oe i kou aahu,

aole hoi elike me keia au e komo nei.

Nolaila, e honi oe ia'u a hele aku

oe."

            Ua ku ae la ua kumuao nei o na

mele, a hele pu aku ia la ia me  Beatirisia

maloko o ka holo (hali@) e hoea aku ai

i ka rumi hookipa, aka, ma ia wa no

i hemo mai ai ka puka o ku rumi hoo-

kipa, a puka mai ana ka makai kiu

i waho, oiai hoi ia i aloha aku ai i ka

Haku Hametona ame ka Haku Tereve-

liana.

            Ua ike koke iho la ka Lede Beatiri-

sia i keia pilikiam ma ia wa i hookuoo

iho ai oia iaia iho, oiai nohoi ia e ukali

ana mahope aku o kana kane e alo

nei i ka ehuehu ia wa.

            I ka hoea o kana kane ma ka

lanai, a oiai hoi ia e ku ana mawaho

aku o ka puka o ka holo (hall) ua

pane aku la ia me ka leo kuoo:

            "E hoomanao mau no oe, ma kela

ame keia wa e komo ai oe i ka pilikia, e

hele mai no oe ia'u, a malia e hiki no

ia'u ke kokua aku ia oe ma ka mea -

hoopauia ai kou pilikia.  E hana no

au i na hana apau e loaa ai na kokua

ia ana ou.  E kuhikuhi aku nohoi eo

i kela ame keia mea e ninau ana no

kou ano e hele mai i ou nei, a na'u

no e hoike aku ia lakou nou.  God-bye,

Professor."

            Eia ka makai kiu ke hakilo pono loa

nei i keia mau hana mawaena o ka

Lede Beatirsia ame ke kanaka ele-

makule ana i olelo aku ai he Professor,

a olelo wale iho la no ia iloko o kona

naau:

            "He keu maoli no keia o ka wahine

akamai nui wale.  Aohe paha oia nei

lua, mawaena o na wahine, a puni ke

ao nei.  He kumuao leo mele io paha

kela nana, a i ole, o Geofere no paha

kela?  E hookolo ku ana no nae au

mahope o kou meheu, a mai poina oe."

            Ma keia wa hoi, aia ua Professor ia

ke huli pono loa mai ia kona alo i kahi

e ku aku ana ka Haku Tereveliana me

ka Haku Hametona.  Ua huli pono loa

mai la ke alo o na Professor nei, a ua

huli pono aku ia nohoi ko ka Haku

Tereveliana aio i ona ia a ua nana aku

ia na enohi maka o ua Haku ia ma-

luna o ka oiwi kino kulana hiehie o

ke kumuao leo mele a Beatirisia, a nalu

wale iho ia no oia Hoko ino ona:

            "He keu keia a ke kanaka kulana

hiehie, a maikai nohoi o kona oiwi

kino.  O na ano apau o keia kanaka,

ua like loa ia me ko Geofere, koe wale

nohoi keia he elemakule keia kanaka.

            Aia hoi na onohi maka o Geofere ke

nana mai ia i kona makuakane,

me ka haloiloi ana ae o kona mau

maka i na waimaka, oiai ua hu mai

la kona aloha i kona makuakane.

            Ua ike iho la ia, o ka Haku Tereve-

liana, oia wale no kona wah hulu ma-

kuakane e ola ana i ke ao nei ia wa,

a oia hookahi wale nohoi kana i aloha

ai me kona ;puuwai apau, a ke mau nei

no kona aloha iaia.

            O keia ka wa mua loa i ike ai oia i

na maka o ua makuakane nei ana i

aloha ai mahope iho o ka hala ana o

kekahi mau makahiki loihi loa.  Ike

iho la ia i ka pilo kaumaha o kona noo-

noo, oiai ua hele mai la kona aloha

i kona makuakane a haaleale i kona

houpo, me he mea ia e koi okoa ae

ana no iaia e hoike aku oia iaia iho

imua o ua makuakane nei ona, aka,

i kona hoomanao ana ae i na olelo a

kana wahine i hai mua mai ai iaia

no ua makuakane nei ona, nolaila, ua

kaohi ihola oia iaia iho, nolaila, me ka

hanu ano kaumana ana iho huli ae ia ia

a haalele iho la i ka Hale Kakela o

Hametona.

            Oiai hoi ia e hele ana, aia na maka

o ka makai kiu Rush ke ukali ia ma-

hope ona.  Ma ia wa nohoi, haalele io

ia ua makai kiu nei i ka Haku Hame-

tona ane ka Haku Tereveliana.  Aole

i liuliu ua hoea aku la ua makai kiu

nei i ke alanui, me na noonoo i hoo-

poluluhiia no na mea ana i ike ai no

na hana a Beatirisia.

            'He oiaio," wahi ana i kamailio ai

iaia iho, "he keu io no keia o ka wa-

hine kupaianaha nui wale.  Ua kupono

maoli io no oia ke kapaia o ka Mea

Huna Pohihihi o Hametona."

            Alaila, huli ae la ia a nana aku ia i

ka Professor o na leo mele a ike aku la

no ia iaiae hele kuoe malie ana.  Nana

aku la oia iaia a hiki wale i ka nalo-

wale ana aku ma kekahi kihi o ke

alanui, alaila, olelo ae a la:

            "Ano, kou manawa e hookolo aku ai

i kela kanaka.  O kahi hapa anei keia

a ka Mea Huna Pehihihi o Hametona.

Kakela?"

            (Aole i pau.)

-----------------------

Ma ka auina la Poalua iho nei i hala

hou aku ai ka mokuahi Iwa no Ka-

lalau.  Kauai, me ka piha papa laau

hale o 3,ooo kapuai ka nui, no kekahi

poe kanaka Hawaii e noho ana ma

ia oawa momona.Ma ka wa e hoi

hou mai ai oia no Honolulu nei, e piha

mai ana oia i ka ai (kalo) mai laila

mai.

--------------------------------

            Ma ke kakahiaka la Sabati nei i hoea

mai ai no Honolulu nei mai ke awa

mai o Kalalau ka mokuahi Iwa me ka

piha kano mai ia oawa momona mai o

Kauai.  Ke ole makou e kuhihewa, me

he mea la o ka huakai mua loa paha

keia o nei ano i hoea mai ia nei mai ia

wahi mai.  Ina e maumauaiki aku

ana ka loaa@ana mai o ka ai ia nei mai

keia wahi mai, alaila, e hoolaia ana ko

Honolulu nei makapehu ai.

----------------------------------

            O na poe i loohia me ka mai hi, e

loaa auanei ia lakou ka waiwai oka

mea i hoikeia mai e Mr. W. M. Bush,

kakauolelo o ka Hotele Dorrence, Pro-

vidence, R.I.  Penei kana olelo:  "No

na makahiki lehulehu i lilo ai au i

luahi na ka mai hi, a o kou loaa mau

ana ia mea, ua lilo ia i mau mea mou

e nawaliwali ai, a hiki oie maoli iau

ke hana i kau mau hana.  Aneane

elua makahiki i hala ae nei, haawi

mai la kekahi kanaka kalewa laau iau

i hookahi wahi omole nuku o ka Laau

Ola a Kamalena no ke Nahu, ke Ko-

lera ame ka Hi.  Aole hoi i kana ma@

kou kahaha ame ka hauoli nohoi i

kou ike ana i kona hopena.  Ma keia

ame keia wa au e ike ai i ka hoi ho

ana mai o ua mai la iau, e loaa ana

kou palekana ke inu au he mau wahi

huna o keia laau waiwai.  O ka ho-

pena, ua holopono loa ia, a ua loaa

hoi iau ke oia loa ana mai keia mai

mai."  E kualia ana keia laau e na Poe

Hana a Kuai Laau apau.  O Benson,

Smith & Co., Ltd., na Agena Kuai ku-

kaa ma Ko Hawaii Pae Aina.