Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 34, 26 August 1898 — Page 4

Page PDF (1.44 MB)

This text was transcribed by:  Inger Hojfeldt
This work is dedicated to:  Daughters of Hawaii

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

CRISTOBAL COLON.

 

MARIA TERESA

 

VICTIMS OF AMERICAN GUNNERY.

            Here ia a pictured tribute to the skill of the American gunnery more eloquent than words can paint. Of the two ships of Cer@ , the Cristobal Colon and the Maria Teresa, the former was exceptionally @ our gunnery overbalanced her speed and she was conquered after a run of sixty miles.

            O na kii keia e hoike ana i na kulana i loohia maluna o na mokukaua Sepania "Cristobal Colon" ame "Maria Teresa." mahope iho o kela hoouka kaua moana i kauaia ai mawaena o na mokukaua Amerika ame na mokukaua Sepania mawaho mai o Santiago De Cuba.

 

Ke Aloha o kuu Makuahine

KE ALOHA O KAʻU MEA I ALOHA AI.

Ka mana o ke Aloha.

He Moolelo Walohia.

(Unuhiia e Hoolale-a-Ka-Ua-Kukalahale no "Ke

Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii.")

 

            "Aole, aole. Aole au e ae e noho mai oe, e kuu Alice aloha. Ina o keia huakai au e hele aku nei, me kou papa aloha, he huakai hele holoholo wale no ia, i pili ole hoi me na mea e loaa ai he hauoli i kuu hoaaloha, oia o Madame Lamabereta, ina ua ae no au i kau i nonoi mai la iaʻue kuu kaikamahine; aka, e hoomanao oe, ina e hiki ole aku ana oe i Lamabereta Hale i keia ahiahi, alaila, e lilo ana ia i mea e kaumaha loa ai "o Madame Lamabereta: Nolaila, mai noho ma oe.

            "Ua pono oe, e mama," wahi a Alice i pane mai ai.

            "O kekahi nohoi," wahi a kona makuahine i pane aku ai iaia, "aole nohoi he pilikia loa o keia wahi nawaliwali i kau iho maluna oʻu. Ma ko'u manao, o ka noho malie ana i ka hale nei, ame ko'u noho mehameha ana hoi, he mea ia no'u e oluolu koke ai."

            No keia pane a ua Barona-wahine nei imua o kana kaikamahine aole oia i hoopaakiki hou mai. Nolaila, honi mai la ia i kona luaui makuahine, a hele aku la e hui pu me kona makuakane, oiai hoi ia e kali mai ana nona ame kona makuahine maloko o kona rumi heluhelu palapala.

            Mahope iho o ka hala ana aku o ka makuakane ame ke kaikamahine, aia hoi, ua hookani ae la ka Barona-wahine Mareceli i ka bele kahea no kahi kauwa wahine, nona ka inoa o Maria.

            I kona hoea ana mai, ua pane aku la ia: "Aole au i hele aku nei me ka Barona ame kaʻu kaikamahine nohoi. O ka'u i makemake ai ia oe e hana oia keia, o ka mea e hele mai ana e ninau no makou, e hai aku oe ua pau makou i ka hele."

            "Ina nae hoi e hiki mai o Kauna De Berene, alaila, e hookipamai oe iaia. E hookomo mai oe iaia iloko o kahi rumi hookipa uuku, alaila, e hele mai oe e hai mai ia'u."

            Kunou mai la ua wahi wahine kauwa nei, a puka aku la iwaho.

            Ua noho hookahi iho la hoi ua Barona-wahine nei, me ka hookupilikii nui ia ana o kona noonoo. Aole hiki iki iaia ke manaoio i ka oiaio o kana mea i hauli wale ai no kana kaikamahine, oiai ua komohia iho la iloko ona ka noonoo hou ana, aole paha oia ka mea a Kauna De Berene i makemake ai e hui pu me ia ma ia ahiahi.

            Ua pane ae la hoi ia: "Aole, aole o'u manao iki o keia iho la ka kela kanaka mea i makemake ai e kamailio mai iaʻu-aole. E hookuu aku ana nohoi au iaia e kamailio mai iaʻu elike me kana mea i makemake ai; a ma ka wa e maopopo ai iaʻu o kana mea i makemake ai, o ko'u wa ia e kue aku ai iaia me ka makaʻu ole."

            Huli aku la kona mau maka a nana aku la i ka uwati, a ike aku la ia i ka manawa, a la wa oni kapalili ae ai ka hophopo iloko o kona houpo, aka, elike me kekahi kanaka e hoomalielie ana i ka piena o kekahi lio ahiu, pela oia i hoao iho ai e punuku i na oni ahiu ana a kona hopohopo, me ke kupee ana iho hoi me ke kaula o ka manao paa, e hakoko no oia no ka palekana o kana kaikamahine ina oia ke kumuhana e waihoia mai ana imua ona.

            Oiai hoi ia e noho ana me ke kali i hoomanawanui o ka hoea hou mai o kahi kauwa wahine ana i haawi aku ai i ke kauoha, aia hoi, hemo mai la ka puka o ka rumi, a i kona huli ana ae a nana aku ma ia wahi, aia hoi, me ke kahaha loa o kona noonoo, ike aku la ia i ke Kauna De Berene e ku ana ma ka paepae o ka puka. A me ka leo puoho o ke pihoihoi, pane aku la ia:

            "Auwe, o oe ka keia."

            "Aole ka paha oe i manao e hiki mai ana au ia nei i keia ahiahi?" wahi a ua Kauna De Berene nei i ninau mai ai, me ka hene aka ana iho.

            "Ua manao no au e hiki mai ana oe i keia ahiahi, a ua haawi aku nei au i ke kauoha i ka wahine lawelawe, ma kou wa e hiki mai ai, e alakai ae ia oe a maloko o kahi keena hookipa uuku," i pane aku ai ka Barona-wahine.

            "Ma ko'u manao," wahi a ua Kauna nei i pane mai ai, "ua oi loa aku ke kupono o keia wahi mamua o kahi au i manao ai o ko kaua wahi ia e kamailio ai no ka mea a'u i makemake ai e hai aku ia oe."

            Ia wa i komo mai ai ua Kauna nei iloko o ka rumi, me ke pani ana aku i ka puka mahope ona, a pane hou mai la:

            "O kekahi nohoi, aole o'u makemake e hana aku i ka hana hookikina a hoomakaukau aku ia oe."

            "Eia nae o ke ano maoli no ia o kau mea i makemake ai e hana mai maluna o'u, a anehe ae la ua Barona-wahine nei e ku ae iluna a hele aku e huki i ka bele kahea.

            Aka, paa e mai la nae oia i ke Kauna, me ka olelo ana mai hoi:

            "Mai hoopuiwa wale aku oe i ko ka hale nei apau. Aole i maopopo i kou wahine lawelawe eia au iloko nei o keia rumi me oe; aole nohoi o'u makemake iki e ike na kanaka o loko nei o kou hale ua hele mai nei au ia nei i keia ahiahi."

            Ua pane mai la ua Kauna nei i keia mau huaolelo me ka leo oolea a koikoi hoi.

            Me ke ano piha pahaohao nohoi, pane aku la ka Barona-wahine:

            "Aole pono iki o ko'u noonoo no keia hana au. Owai la kou mea nana i kuhikuhi mai nei eia au iloko nei no o ko'u rumi?"

            "Aohe mea nana au i hoike mai eia no oe iloko nei o kou rumi, aka, o ko'u maa nohoi ia oe i na wa i hala o loko o kou keena ponoi kou wahi e loaa ai ia'u, ma kou wa e hoike mai ai ia oe no kou hele ana mai: a oia maa ko'u mea nana i alakai pono mai nei a komo iho la au iloko nei."

            I kela wa noonoo iho la ka Barona-wahine ua huipu keia kanaka me kekahi o na kauwa o loko o kona hale, a na ia kauwa i kuhikuhi aku iaia no kona wahi e loaa ai.

            "Oiai, ua komo mai la oe iloko nei o keia wahi, a wahi hoi @ olelo mai nei o kahi kupono loa keia @ kau hana i makemake ai e kamailio mai ia'u, nolaila, e kamailio mai oe, a e hoolohe aku hoi au."

            "Ua pono," wahi a ua Kauna nei i pane mai ai, me ka hoouai ana mai i kekahi noho, a noho iho la, oiai no nae kona mau maka e haka pono mai ana maluna o ka Barona-wahine, a pane mai la ia:

            "E, makemake au e hoopau oe i kou pihoihoi no keia hui kamailio ana a kaua, oiai aole au i hele mai nei e kamailio aku ia oe no na mea i hala.

            "E kamailio mai oe, oiai ua makaukau au e hoolohe aku i kau mea e kamailio mai ai ia'u."

            "Owau ka hoaloha o kau kane; aole anei hoi?"

            "Oia ka noonoo kuhihewa o kau kane nou," wahi a ka Barona-wahine i pane aku ai.

            "He mea oiaio, owau io no ka hoaloha, oiaio loa o kau kane, a o oe hoi ka mea o olua a'u e-"

            "E waiho oe ia'u mawaho o ka lilo ana i hoaloha nou. Aole paha oia kau mea o ka hele ana mai nei a nei e kamailio mai oe ia'u no kou hoaloha ana no ka'u kane?"

            "Pela io no. Aole io no ia o ka'u mea i hele mai nei e hui pu me oe. He hana okoa no ka'u i hele mai nei. Oia hoi, i hele mai la au e hai aku ia oe i kekahi hana ano nui loa a'u i makemake ai e hana ia."

            "A-ha. Heaha ia hana nui au i makemake ai e hana?"

            A eia , e hoolohe mai oe. E manao ana au e mare i ka wahine." wahi a ua Kauna nei i pane mai ai.

            I ka puka ana mai  keia huaolelo mai ua Kauna nei, ua naholo koke ae la ka haikea pu ma kona mau helehelena apau. O mai la hoi ka weli hopohopo iloko ona. Aia maopopo mai la na hoomanao ana iloko ona no na hauli manao koho wale ana i koho ai no kana lei aloha. Ka manao hoi ana i olelo iho ai iloko ona, aole oia ka mea i makemake ia e ua Kauna De Berene nei. Aka, aohe ana hana pono e hana ai i keia wa, aka, o ke ku wale aku no imua o kona enemi i keia wa, a paio aku iaia elike me ka hiki iaia ke hana. Nolaila, me ka helehelena kuoo apau ninau aku la ia i ua Kauna nei:

            "A-ha, ua makemake io ka oe e mare wahine? Heaha la ko'u kuleana ma ia mea?"

            "E hoike aku au ia oe, he kuleana nui loa kou iloko o keia wahi apana hana a'u i makemake ai e hana. O oe kekahi mea e pono ai keia hana. Mai hoohewahewa oe no keia mea?"

            "Aole maopopo ia'u o na olelo nane elike me keia a ue kamailio mai nei ia'u."

            "Aole ka'u he mau olelo nane. O ke kaikamahine opio a'u i makemake ai e mare, oia no o Mademoasela (Mademoiselle) de Mareceli."

            "Pehea," wahi a Madame De Mareceli i hooho ae ai, me ka hoomau pioo ana aku i ka hoopuka ana ino kana kaikamahine, "Pehea?" O kuu kaikamahine kau i makemake ai e mare? Ua pupule ia paha oe?"

            "Aohe was e ae i laelae maikai ai o ko'u noonoo elike me ko keia wa a kaua e kamailio nei. Ke hooia aku nei au ia oe. Ua makemake au e mare i ko kaikamahine. He pupule anei ia?"

            "Aole loa oe e mare iaia-aole, aole. Lohe oe?" i pane aku ai ua Barona-wahine nei me ka piha o kona umauma i ka wela ikiiki o nei mea he huhu.

            "Pela paha; aka, he mea hiki nae ke waele ia aku kou manao paakiki, elike me ka hiki ana i ke kanaka mahiai ke waele aku ina laolao opala o loko o kana kihapai. O oe hookahi wale no ka mea akeakea ma ke alahele a'u e manao nei e hele aku me ka holo lea aka, aole nae o'u hopohopo iki e hooko mai ana no oe i kuu makemake."

            "He keu oe a ke kanaka hilahila ole. Aohe ou lua."

            "Aole au i ike iki he mea hilahila ka nonoi maoili ana aku imua o kou alo no kou ae mai i ko'u mare ana aku me kau kaikamahine. Aole nohoi au i ike heaha la ko'u kumu e hilahila ai ke mare au me kekahi kaikamahine ui a maimai elike la me Madamamosela De Mareceli."

            "He manao lapuwale loa keia, a ke hai aku nei au ia oe, ua lawa kau kamailio ana mai ia'u. Ke hai aku nei nohoi au ia oe, aole loa e ae ana kuu kaikamahine e mare ia oe, oiai nohoi he mea okoa loa ka kona naau i hoopaa ai i kona aloha."

            "Aka, e lilo mai ana no kona aloha ia'u. Aole o'u kanalua iki ma ia mea. O kekahi nohoi, aole oia i hoike iki mai i kona hoowahawaha ia'u."

            "Ua ike no oe, i keia wa, aole hiki ia Alice ke haawi hou aku i kona puuwai i kekahi mea okoa aku."

            "Ke ike la au i kau mea e kamailio mai nei, oia hoi, ke manao nei oe, aia kona puu wai apau me George Lamabereta? Aka, e noonoo iho oe, eia oia i keia wa i ka moana kai loa kahi i hele ai; a nolaila, aole auanei e liuliu a pau no kona hoomanao ana iaia."

            "Ae; ua hala io oia i ka moana-poor boy-a ke ike nei au i keia wa, o oe ke kumu o kona hoouna hou ia ana aku i ka moana maluna o kela moku. Aole hiki ia oe ke hoole mai i keia olelo a'u e hoike aku nei imua o kou alo."

            "Ke ae aku nei au ia oe me ka oiaio. Owau kekahi hokae pu aku iloko o ka olelo hooholo i hoouna hou ia aku ai oia i ke kai."

            "He keu oe a ke kanaka lapuwale," i hooho aku ai ua Barona-wahine nei.

            "Aole pela. O ke kumu nui o kou hana ana pela, oia kou hookaa wale ana aku i kekahi pohaku hoohihia ano nui mai ko'u alahele aku. Ua ike no au, he hoa paonioni oolea o Geroge Lamabereta no'u. Aole nohoi o'u makemake e lilo oia i enemi no'u. O kekahi nohoi, aohe ana mea e hoohalahala ai, oiai ua loaa iaia he kulana maikai loa iluna o ka moku ana i holo aku nei. He mau makahiki nohoi ana e hele ai i ka moana, o kona lilo no ia i kapena no kekahi mokukaua hanohano loa o Farani nei. Ke ole au e kuhihewa, he eha a elima paha ana makahiki e hele ai i ka moana, o ka loaa no ia iaia o keia kulana. A ina i loaa ole iaia ka hauoli no keia pomaikai i loa aku iaia, alaila, aole au i ike heaha la ka mea e hiki ai i ke aupuni ke hana i mea nona e hauoli ai? Ma ka wa a'u i haawi aku ai i kau mau kokua ana i mea nona e kaawale aku ai mai ka aina aku nei ua kakooia mai ia hana ana a'u pela e kuu iini nui e mare au me kau kaikamahine. Ua olelo iho nohoi au iloko iho o'u, he mea hoomaiio wale no i ke ola maikai ana o kekahi kaikamahine opiopio elike la me ko Mademoasela De Mareceli ano, ke mare oia i kekahi kane e hoohala ana i ka hapanui o kona mau la maluna o ka ili o ke kai, me ka maopopo ole hoi o ka hopena e loaa mai ana iaia maluna o ka moana. Aka, e hoi mai no kaua i ke kumu o ka hana a'u i hoea mai nei imua ou, oia hoi, ua oaa ia'u ka hanohano o ka hoike ana aku ia oe, ua makemake loa au e lilo i kane na kau kaikamahine."

            "A ua loaa mua aku nei nohoi ka'u pane ia oe."

            "Ua hai aku nei au ia oe, ua makemake loa au i kane na kau kaikamahine, a e lilo hoi kau kaikamahine i wahine na'u. A o ka'u mea auanei i makemake ai, aole loa ai ae hoihoi nele ia mai ana."

            Ua pane mai la ua Kauna De Berene nei i keia mau huaolelo me ka hoopupuka ana iho o kona lae.

            "O ka'u wale no e pane aku ai ia oe i keia wa, e ninau aku no oe i kou makemake i kuu kaikamahine," wahi a ua wahine nei i pane aku ai me ke ano hoonaikoia.

            "No keia wa, e waiho no kaua ia Mademoasela Alice mai ke komo ana mai e hoike i kona manao no keia hana a kaua e hana nei, a e kuka nei hoi, aka, nou ka'u i makemake ai."

            I kela wa i ku ae ai ka Barona-wahine i luna me ka hoike ana mai o kona helehelena i ke ano hehena, me ka li-o ana ae okona mau maka, a mamua hoi o ka hiki ana iaia ke pane aku i kekahi huaolelo imua o ke Kauna, ua pane mai la ia:

            "Ae; ua aloha io maoli no au iaia. He lede opio ui maoli no oia, a ua kupono maoli nohoi oia no ke aloha ia ana aku e kekahi kanaka elike me a'u nei ke ano."

            "Alaila, na keia aloha ou i kuu kaikamahine i kono aku ia oe e hele mai oe ia nei nei i keia ahiahi?"

            "Ae-oia."

            "He keu oe a ke kanaka hoopunipuni ame ka wahahee nui wale," i hooho ae ai ua Barona-wahine nei me ka haka pono ana aku o kona mau maka i ua Kauna nei.

            "Heaha la hoi auanei ke kumu e kono ia ai au e hele mai ia nei i keia ahaiahi e kamailio pu ai me oe no keia mea, ina aole i komo ke aloha iloko o'u no kau kaikamahine? Heaha ia kona wahi loaa makahiki omilumulu o olua e haawi nei iaia i kela ame keia makahiki ke hookuku ia ae ia me ko'u loaa makahiki nui hewahewa. I ekolu haneri tausani hapaha Farani a olua e haawi nei i ka olua kaikamahine i ka makahiki hookahi, oia iho la ko'u mea e kono ia mai ai e mare me ia? He lalau ia manao ana ou pela. O ka mea oiaio maoli, o ko'u aloha no kau kaikamahine, oia ke kumu nana i kono mai ia'u e mare aku iaia."

            He oiaio, ua hiki ke hoomaopopoia he kumu maopopo io ka ua Kauna nei i hoakaka mai ai no kona makemake ana e mare ia Alice, aole ia mamuli o ka waiwai i loaa iaia ia wa, aka, mamuli ia o kona aloha no Alice, elike me kana i hoike mai ai i ka Barona-wahine.

            Aka, aole nae he manaoio iki o ua Barona-wahine nei i na olelo a ua Kauna De Berene nei. A ma ia wa i ninau hoohuoi wale iho ai oia iaia iho:

            "Heaha hou la neia manao kupaianaha a keia lapuwale nui e hana hou nei i keia wa? Ua ike maopopo maoli au, aole he aloha io o nei holoholona i ka'u kaikamahine elike me kana e hoopunipuni ma nei ia'u. Ma ke kumu hea la oia e makemake loa nei e mare kuu lei aloha me ia?"

            Ua hoao ae la kona noonoo e haha ma kela ame keia aoao o ka hiki iaia ke ike aku he wahi uiuiki malamalama no ka hoohuoi ana i ninau ae ai, eia nae aole loaa iki iaia he haina kupono. Ua pouli haalele loa kona noonoo.

            "Ua @e nohoi oe," wahi a ua Kauna nei i pane mai ai," aole hiki ia'u ke mare ia Mademoasela De Mareceli ke ole e ae mua mai kona mau makua."

            "A ke ae pu nohoi la i kou makemake. Aole anei?" i ninau aku ai ka Barona-wahine.

            "Pela no; aka, ua makemake loa nae au e loaa mua mai ia'u ka ae ana mai a kona mau makua," wahi a ua Kauna nei i pane mai ai.

            "He mea pono loa paha ke loaa mua ia oe ka ae ana a kuu kaikamahine?"

            "O kou manao paha pela; aka, aole nae pela ko'u manao. Ua ike nohoi au, aole e hoole mai ana kuu hoaloha maikai i ka'u mea e noi aku ai iaia, oia hoi kau kane."

            (Aole i pau.)

 

            He nui na palapala i loaa mai ia makou e nonoi ana e paiia aku ma na kolamu o ke Kuokoa nei na Haawina Kula Sabati, elike me ko na wa i hala ae nei; aka, aole hiki ia makou ke hooko aku i keia mau noi, oiai he mau waiwai ia no kekahi waa okoa nona ka inoa o "Hoahana." E kuai ae oukou e na Kula Sabati i keia buke i loaa na Haawina Kula Sabati o kela ame keia hapaha.

 

NA HAIOLELO A D. KAHAULELIO

            Ma ka Poalima o kela pule aku nei, Aug. 12, ka la huki hae Hawaii ilalo, a hae Amerika iluna, ua malamaia he wahi anaina oia ano ma ke kulanakauhale o Lahaina, Maui, a ma iho na haiolelo a ko laila Lunakanawai @ E na lede ame na keonimana:

            Ua akoakoa mai nei kakou ma ke@a kahua e ike i ka hopena o Hawaii ame ka haule ana o kona hae aloha ano e alawa ae ko kakou mau maka a nana aku iluna e ike i ka pii ana o kela hae hoku olino o Amerika Huipuia, a e welo mau aku ana oia ma na kuahiwi uliuli ame na wai owe o na kahawai nani ou e Hawaii aloha, a e kuilima pu aku ana kakou i ka manawa e hoopaaia ai kona mau kahakahana maluna o keia pahu hae, a e lilo kakou a pau ka poe oiwi o ka aina i poe kupa Amerika, ka aina hoi o ka lanakila ame ka home o ka wiwo ole.

            Ua maopopo loa ia'u, aole i lokahi ko kakou manao ma keia hana i keia la, o ka huki ana i keia hae hoku iluna o ka lepo aloha ou e Hawaii, aka, e hai aku au ia oukou, ua haaheo oe e ke kanaka Hawaii i keia la, ma ka noho ana malalo o ka malumalu o ka hae hoku o Amerika Huipuia. E ae mai oukou ia'u e hoike aku au ia oukou i ka moolelo o kekahi hae hoku o ka aina o Paresetina, a ua kapaia ka inoa oia hae, ka Hae Karistiano o Beterehema Iuda. Na kela hae hoku i kuhikuhi i ka poe naauao o ka aina hikina i ke alanui maikai a lakou e hele ai e ike i kahi i hanau ai kekahi keiki kamahao, a e lawe ana lakou i na makana na ua keiki la, i kapaia kona inoa o Kupaianaha. A pela au e puana ae nei, na keia hae hoku nani alohilohi o Amerika, e alakai ia kakou ma ke alanui o ka lanakila ame ka home o ka maluhia.

            A ke pili mau nei keia mau mea elua, o ka lanakila ka hiki mua, a o ka maluhia kona ukali. O ka lanakila ana o Kamehameha I ma na kahua kaua lehulehu mai Hawaii a Kauai, oia ka hiki mua o ka nohona Moi no ka Lahui Hawaii i pau iho la i na minute i aui ae la, a o ka maluhia kona ukali, a olelo iho ai o Kamehameha, "Mamaloa Hoe Kanawai." E hele ka elemakule ame ka luahine a moe i ke alanui, a mai ia manawa mai i noho haaheo ai ke kanaka Hawaii malalo o na kahakahana o ka hae aloha o Hawaii no na makahiki he kanawalu a oi aku, a hiki mai la i ke sekona hope loa o ke kani ana e pili pu ana me ka hora 12 awakea nei, a moe aku la i ka moe kaua hooilo, a ke olino nei ka hae hoku o ka manu Aeto i ka welelau makani Ma-aa. Ke pane mai nei nae ka poe kue mai, i ka manawa o keia hui ana malalo o keia hae hoku, e kipakuia aku ana ka kakou na kanaka Hawaii i na kuahiwi elike me na Ilikini. E komo nui mai ana ka na haole powa, pepehikanaka, powa, a pela aku. E o'u mau hoa Hawaii oiaio, he mau moe uhane palaualelo loa ia, ame ka noonoo olalau o ka poe hupo loa o na waoakua o Sahara ma Aferika.

            Heaha ka like o na Ilikini hupo o ke au kahiko o Amerika me na ili ulaula o keia au malamalama a pookela o ka naauao i helu pu ia ma ka papa hookahi me na Aupuni naauao o Europa? Aole anei o ka nui o ko lakou pouliuli a naaupo haalele i manao iho ai lakou e lanakila maluna o na malihini o Europa me ka lakou mau kakaka me na pua pana, e aa aku e kue i ka uahi o ka pauda me ka poka, na ia naaupo o lakou i kipaku i na kuahiwi, a na ka malamalama o ka naauao ame ka pono Karistiano i hookupaa i ko kakou noho ana, elike me ia i ke au o ka nohona Moi i kaalo ae la. A e komo nui mai ana ka na haole powa, pepehikanaka, aihue, a pela'ku, he mau pane lalau no keia ma ka aoao kue mai. Aole i hui kakou me Amerika Huipuia, elua mau kanaka opiopio ma Kona Hema, Hawaii, i powa i kekahi pake a lawe aihue kekahi kanaka i na dala he $300, a he wati gula hoi ka kekahi, a ua hoopaiia; a he elua kanaka opiopio ma Koloa, Kauai, i pepehi mai nei ia Kauka Kamika, a liia kekahi. Ea! Na ke Aupuni anei o Amerika Huipuia i ao a i kono i kela mau kanaka e powa, e pepehikanaka, e aihue, a pela'ku? Aole. Aole loa no. A ina he poe kanaka Hawaii noonoo maikai, i hoonaauaoia, ua maopopo lea ka moolelo o Hawaii, aia no he powa a he pepehikanaka a he aihue iloko o na makahiki he kanahiku-kumamawalu o keia au malamalama Karistiano, a pela ma na wahi a puni ke ao nei. A ke nonoi nei au i ka poe o keia Apana o Lahaina nei e hui mai me ka lokahi a e lilo kakou apau e mau makaainana no ke Aupuni nona keia hae hoku e welo haaheo mai nei iluna o ka welelau makani-ka hae hoku o ka lanakila ame ka home o ka wiwo ole.

            D. KAHAULELIO.

 

            Ua hoohana mau makou i ka Laau Kunu a Kamalena maloko o ko makou hale, no na makahiki he lehulehu, a ke hoike aku nei me ka hauoli no kona waiwai io ma ke ano he laau kupono loa ia no ka ohana. No ke kunu ame ke anu, na ike makou i kona kupono, a no ke kunu ho ame ke kunu kalea o na keiki liilii, manao makou aohe ona lua.-H.P. Ritler, 4127 Fairfax Ave., Sana Lui, Mo. E kuaiia ana e na poe Kawili a Kuai Laau Lapaau apau. O Benson Smith & Co., na Agena no ko Hawaii Pae Aina.

 

Hoolaha Kumau.

 

Koko

Maemae

            OIA KE KUMU O KE OLA

            KINO MAIKAI . . . .

KA AYER SASAPARILA

            Ka mea e maemae ai ke koko, ikaika na aa-lolo, ono ka ia, pau ka poluluhi, a maikai maoli ke ola. He mau tausani o na kanaka i hoike no ke ola o ka Laau Sasaparila a Ayer. Ke hoea mau mai nei ka lakou mau palapala ma kela ame keia eke leta. Aohe keia he laau no ka hoao wale ana. Ke hooia mai nei kela poe leta apau. "Ua ola au i ka Laau Sasparila a Ayer." O kekahi

WAHINE NAWALIWALI

i hele a pili mau ka ili i ka l@ela moe, i loohia i ka ma'i papalahu ai ili, i hele hoi a wiwi, a pela hoi me ka ma'i i loohia mau ai lakou na wahine, kakau mai la oia no kona ola loa ana. Ina makemake oe e hoopomaikaiia oe e ka pomaikai i ikeia e kela poe, a loaa la oe ke ola kino maikai a ikaika, alaila, e inu oe i ka laau hoomaemae koko a hooikaika kino hoi.

 

Ka Laau

Sasaparila a Ayer.

            E makaala loa no na laau hoohalikelike kumukuai emi. Ka inoa o kela lau, oia ka AYER SARESAPARILA. E ikeia ana keia inoa mawaho o ka wa-hi, a maloko nohoi o ke kino o kela ame keia omole.

 

KA HUAALE A AYER I uhiia me ke ko, he @ oao ka ai aaa.

 

No Keaha I HOOKAWELEWELE LOA AKU AI OE I KELA

ANU, KUNU AME PUU EHA?

 

            Ua kaulana loa ka LAAU KUNU & AYER (Ayer's Cherry Pectoral) iloko o na makahiki he aneane 60, ma ka hoola ana i na Ma'i o ka Puu ame ke Akemama, ke Anu, ke Kunu, ka Ma'i La Grippe, ame ka Ma'i Maia o ka pale Akemama. He ono keia laau ma ka inu ana, a he oiaio ke ola.

AYER'S CHERRY PECTORAL

Na Medala gula mai na Hoikeike Nui o ke Ao

 

Mai lawe i na Laau Emi i Hoohalikeia me keia

Hollister Drug Co. Lt.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

 

Kakela

me Kuke.

Ka Halekuai Nui

-: O NA :-

Waiwai Like Ole

 O na Mea

HANA KAMANA A PAU

Na Lako Pili Hao Kukulu Hale,

Na Kepa bele,

Na Lei Ilio,

Na Kaulahao Ilio,

Na Pahi,

Na Upa,

Na Kope Hulu,

Na Pulupulu.

 

            Na Palau Lio

Na

Mea Mahiai,

Na Au Ho, Na Au Koi,

Na kua bipi, Na lei bipi, Na kalahao bipi

Na uwea pa, Na kaa palala,

Na mea piula, Na

Ipuhao.

 

Makau ME Aho Lawaia

 

Na Iliwai . Na Pakeke .

Na Kula . Na Pakeke Hao.

Na Hulu Pena. Na Kapu Hao.

Na Pulumi. Na Panda.

Na Pena me Aila. Na Kukaepele.

Na Kopa. Na Uwiki, a me.

Na Aila Mahu. Na Ipukukui.

Mikini Humuhumu Kaulana a

Wilcox & Gibbs

Hookahi Lopi,

KA REMINGTON, Elua Lopi.

            A me na ukana he nui wale a kela a me keia ano.

Kakela me Kuke.