Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 34, 26 August 1898 — NA HAIOLELO A D. KAHAULELIO [ARTICLE]

NA HAIOLELO A D. KAHAULELIO

Ma ka Poailma o kehi pu!«? aku oeL Au.g. 12. ka !a huki hae Haw3.il ilal». a hae Am:rika il-ina, ua maiamxi.i h* wii: o:.i ano nu k- ku'anakaahale o Laeaiea. a iho m haio«e!o a ka Ui'.a Luiukaeawai B ua anv? :;a ke-ouimaaA: t'a akoakoa mai nvi k.ikou ma kr.a kah'.ia e i ka hop«*aa © Uawaii amo ka haule ana a kona has aloha. ano r alawa a-e ko kakou ma'.i maka a uana aku i±ana ik<? i ka. p:i o hat> hoku oUno o Amerika Huipuia, a welo mau aku ana oia ma na kuahiwi uliuM ame na wrai owe o aa kahawai nani ou e Hawaii aloha. a e kuiUma pu aku ana i ka maaawa e hoopaaia ai kona mau kahakahaoa maluna o keia pahu hae. a e Mlo kakou a pau ka poe oiwi o ka aina i poe kupa Amenka, ka aina hol o ka ianakila ame ka home o ka wiwo o!e. Ua maopopo ioa ia'u, ao!e i !okahi ko kakon manao ma kela hana i keia la, o ka huki ana i keia hae hoku iluna 0 ka iepo aioha ou e Hawaii, aka, e hai aku au ia oukou, ua haaheo oe e ke kanaka Hawaii i keia la, ma ka noho ana maialo o ka malumalu o ka hae hok« o Amerik Huipuia. S ae mai oukou ia'u e hoike aku au ia oukou i ka moolelo o kekahi hae hoku o ka aina o a ua kapaia ka inoa oia hae. ka Hae Karisdano o Bet£rehema luda. Na keia hae hoku i kuhikuhi i ka poe naauao o ka aina hikina 1 ke alanui maikai a lakeu e he'e ai e ike i kahi i hanau ai kekahi k-?iki kai mahao. a e lawe ana lakou i na ma- ; kana ua ua ia. i kapa.a kon.i inoa o Kupaianaha. A peia au e pui ana ae uei. na keia hae hoku nani aiohilohi o Amerika. o aiakai ia kakou ma ke alanui o ka lauakiia ame ka home o ka maluhia. A ke pili mau n<?i keia mau mea elua, o ka lanakila ka hiki mua, a o ka maluhia kona ukali. 0 ka lanakila ana o Kamehameha l ma na kahua kaua lehulehu mai Hawaii a Kauai, oia ka hiki mua o ka nohona Moi no ka Lahui Hawaii i pau iho !a i na minute i aui ae la, a o ka maluhia kona ukali, a olelo iho ai o Kamehameha, "Mamala Hoe Kauawai." E hele ka elemakule ame ka luahine a moe i ke alanui, a mai ia manawa mai i noho haaheo ai ke kanaka Hawaii malalo o na kahakahana o ka hae aloha o Hawaii no na makahiki he kanawalu a oi aku. a hiki mai la i ke sekona hope loa o ke kani ana e pili pu ana me ka hora 12 awakea nei, a moe aku la i ka moe kau a hoollo, a ke olino nei ka hae hoku o ka manu Aeto i ka welelau makani Ma-aa. Ke pane mai nei nae ka poe kue mai, i ka manawa o keia hui ana malalo o keia hiie hoku, e kipakuia aku ana ka kakou na kanaka Hawaii i na kuahiwi elike me na liikini. E komo nul mai ana ka na haole powa, pepehikanaka, powa, a pela aku. E o'u mau hoa Hawaii oiaio, he mau moe uhane palaualelo loa ia, ame ka noonoo olalau o ka poe hupo loa o na waoakua o Sahara ma Aferika.

Heaha ka lik£ o na Ilikini hupo o ke au kahiko o Amerika me na Ui ulaula o keia au malamalama a pook<?la 0 ka naauao i helu pu ia ma ka papa hookhi me na Anpuni naauao o Europa? Aole anei o ka nui o ko lakou pouliuli a naaupo haalele i manao iho ai lakou e lanakila maluna o na mah'hini o Europa me ka lakou mau kakaka me na pua pana, e aa aku e kui? 1 ka uahi o ka pau<la me ka poka, na ia naaupo o lakou i kipaku i na kuahlwi, a na ka malamalama o ka naauao ame ka pono Karistiano 1 iiookupaa i ko kkou noho ana, elike me ia i ke au o ka nohona Moi i kaalo ae la. A e

komo nui mai ana ka na haole powa, pepehikanaka, aihue, a pela'ku. he mau pana lalau no keia ma ka aoao kue mai. Aole i hui kakou me Amerika Hulpuia, elua mau kanaka opio pio ma Kona Hema, Hawaii, i powa i kekahi pake a lawe aihue kekahi kanaka i na dala he $300, a he wati gula hoi ka kekahi, a ua hoopaiia; a he elua kanaka opiopio ma Koloa, Kauai, i pepehi mai nei ia Kauka Kamika, a liia kekahi. Ea! N*a ke Aupuni anei o Amerika Huipuia i ao a i kono i keia mau kanaka e powa, e pepehikanaka, e aihue, a pela'ku? Aole. Aole loa no. A iaa he poe kanaka Hawaii noonoo maikai, i hoonaauaoia, ua Lea ka moolelo o Hawaii, aia no he powa a he pepehikanaka a he aihi% lloko o na makahiki he kanahiku-knmamawa-lu o keia au malamalama KarisUano, a pela ma na wahi a puai ke ao nei. A ke nonoi nel au i ka poe o keia Apana o Lahaina nei e hui mai me ka lokahi a e liio kakou apau he y.au makaainana no ke Aupuni nona keia bae hoku e wek) haaheo mai nei iluna o ka welelau makani—ka hae hoka o ka lanakiia ame ka home o lia wlwo ole. D. KAHAULELIO. ♦ Ua hoohana mau makou i ka Laau K'onn a Kamalena maioko o ko makoa haie, no na makahiki he iehoiehu, a ke hoike aku nei me ka hanoli no kona waiwai io ma ke ano he iaaa kapono loa ia no ka ohana. Ko ke kanu ame ke anu, na Ike makou i kona kupono, a no ke kunu ho ame ke kunu kalea o na keiki lillil, m&nao makou aohe ona lua.—H. P. Ritler, 4127 Falrax Ave., Sana Lul, Mo. E kuai& ana ena poe Kawili a Koai Laaa Lapaan apau. O Beoson Smith £ C<x, na Agena no ko Hawaii Pae Aina. •