Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 36, 9 September 1898 — Page 4

Page PDF (1.44 MB)

This text was transcribed by:  Roberta Vogel
This work is dedicated to:  The memory of Edward Hiroshi & Dorothy Fujio Shigeoka

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

CANADA’S NEW GOVERNOR GENERAL.

            Sir Gilbert John Murray Kynynmount, who succeeds the Earl of Aberdeen as Governor General of Canada, is the fourth Earl of Minto.  He was born in 1845.  After serving several years in the army, latterly as colonel of Scotland Volunteers, he retired in 19@  H@ in politics.

 

            O ke kii keia o Sir Gilbert John Murray Kynynmount, ke Kiaaina-Kenerala hoa o Kanada, ka mea i pani aku i ka hakahaka o ka Erela o Aberdeen.  O keia ka Erela Eha o Minto.  Ua hanania oia ma ka M. H. 1845.

 

Ka Liona o ka Akau

 

He Mooolelo no ke Au

Manawa

 

Gustavus Adolphus.

 

Kakauia e G. A. Henty a unuhiia e

kekahi mea unuhi moolelo o

ke Kuokoa.

 

MOKUNA II.

 

            I kekahi kakahiaka ae, hoike aku la o Nigela Gerema i kona manao imua o Kapena Hume ame Konela Munero, ua ae oia e hele aku i ke kaua hemolele, a e hoomaka koke aku ana ia e hoala i pualikoa nona.

            Olelo aku la ia i kona mau hoa:  “Ua ike no olua e o’u mau hoaloha he wahi loaa uuku no ka’u no’u iho.  Iloko hoi o ewalu makahiki i hala ae nei, ua hoolilo loa au i ko’u manawa apau ma ka malama ana i ko Makamu waiwai, oiai hoi au i hoiliili ai i ka’u mau wahi loaa ponoi iho.  Manao au me ia mau wahi dala ua hiki loa ia’u ke hoala ae i hookahi haneri kanaka me ka hoolako ana aku ia lakou me na lako apau e pono ai ka hele ana aku i ke kaua.  Ma @a wa @ e hiki aku ai ko Makamu nei mau makahiki i ke oo ana, ua hiki no iaia ke hoala ae i kekahi pualikoa o elua a ekolu paha haneri ke manao oia e hana pela; aka, no keia wa, manao au he mea pono oia ke komo iloko o ko’u pualikoa.  Ke ole au e kuhihewa, ua loaa no ia’u ka mana e koho i na ahikoa o ko’u puali.”

            “Ae, e loaa ana no ia oe ia pono; aia nae a huipu oe me ka regimana.  O oe ana no ka mea nana e hookohu i na aliikoa o kou pua@.  A ma na wahi e hoi e koe ana ia oe, alaila, na ke konela e hoopiha.  O kau mea mua loa e noonoo ai a hooholo, oia ke ano o na mea kaua e hoolakoia ai kou poe koa.  E hoomaopopo oe, o ka eheu akau ame ka eheu hema o ka regimana koa o ka Moi Gustavus, he poe koa lakou me na pu kau-poohiwi.  O waena hoi o ka regimana, he poe koa lakou me na laau ihe: nolaila, he mea pono ia oe ke hooholo i kou mahele e komo aku ai me kou puali.”

            “Manao au i puali ko’u me na laau ihe, olai ua ike no au oia ka poe e loaa ai ka lanakila o kekahi hooili kaua ana.”

            “Oia maoli no ka mea oiaio.  Eia kekahi kii e hoike ana i ke ano o na lako kaua o keia pualikoa maloko o ko makou mau puali me ka Moi Gustavus,” wahi a Konela Munero i pane aku ai imua o Nigela Gerema, me ka hoike pu ana aku hoi i kekahi kii, a hoomau aku la nohoi i ke kamailio ana.  “Ke ike nei oe i ke ano o na papale o keia poe kanaka.  He ano papale ipu poepoe ia, a ua hoopinana ia hoi ka eheu o ka papale mamua.  Eia nohoi ke ano o na mikini lima; a eia ke ano o ko lakou mau kuka.  Ua hoopihaia keia mau kuka me ka pulupulu a huluhipa nohoi, ma ke alo.  Ua hanaia a manoanoa.  Mawaho @ o keia ka palekaua.  O ka loloa hoi o na laau ihe, mai ka umikumamaha a ka umikumamawalu kapuai elike me ka makemake o ke aliikoa alakai oia puali.  Maloko nae o @ makou mau puali o keia ano, he umikumamaono no kapuai ka loihi o na laau ihe.  Ina hoi he hookahi haneri na koa o loko o kou puali, alaila, elua ou lutanela a ekolu poe paa hae.  E akahele loa hoi oe i ka wae ana i kou poe aliikoa.  Nolaila, o ka’u hana wale no i keia wa, oia ka hoopiha ana i kou hookohu kapena koa, mai ka Moi Gustavus mai.  Ua loaa ia oe ka mana o ka ohi ana i na koa ma kona inoa, a me ke kukulu ana i puali.  Ua loaa pu nohoi ia oe ka mana o ka hookohu ana i kou mau alii.” 

            Hookahi a elua paha hora mahope iho, na haalele iho la o Kapena Hume ame Konela Munero i kahi o ko laua kamaaina, a hele aku la laua ma ka laua huakai hoala pualikoa no ke kaua hoomana mawaena o ka Moi Gustavus Adolphus ame na lii Katolika Roma.

            Emoole ua laha ae la ka lohe ma Nitadela apuni, ua loaa ia Nigela Gerema he komisina mai ka Moi mai o Suedena no ka hoala ana i pualikoa, a ua nui na kanaka i akoakoa mai ma @ hale o Gerema no ke komo ana iloko o kona pualikoa.  Nolaila, iloko o elua la, ua oi aku ka nui o ka poe noi e lilo i koa malalo ona mamua o ka heluna i makemakeia.  Ua lehulehu loa nohoi na kanaka opiopio i hele mai.  He poe keiki @ na ka poe hanohano o ka aina, a he poe waiwai nohoi.

            I ka lawa ana o na kanaka he hookahi haneri, ua koho iho la o Nigela Gerema i kona mau aliikoa.  He elua mau kanaka opio, no laua hoi na inoa o Herisa ame Farahare, ua kohoia i mau lutanela.  Ua lawe mai keia mau kanaka opio me laua he kanaha poe kanaka ponoi no laua iho, oia hoi, he iwakalua kanaka o ka mea hookahi o laua.

            Ua kohoia hoi o Leslie, Jamieson ame kahi keiki alo ehu wai, oia hoi o Makamu, i poe paa hae.  Ua waeia hoi kekahi poe aliikoa e ae o loko o ka puali elike me na kakiana ame na kopala maiwaena mai o kekahi poe kanaka i maa mua i ke kaua.

            O ka hapa nui o keia poe koa, ua lako no i na mea kaua i makemakela ai ka puali e lawe aku i ke kahua kaua, koe wale no na wahi aahu koa, aohe like loa o na paikini, aka, iloko nae oia mau la, aole no he mea ano nui loa ka like ana o na aahu koa, elike la me ko keia wa.

            Elua paha pule mahope iho, huli hoi mai la o Konela Munero i kahi o Nigela Gerema, a ike iho la ia ua makaukau na mea apau.  O kona kokoolua hoi, oia o Kapena Hume, ua hala loa aku oia i ka akau o Sekotia no ka ohi ana no i ona mau koa hou.

            Hookahi pule okoa o ka noho ana o Konela Munero ma Nitadela no ke a’o ana i na koa i ke ano o na paikau ana o loko oia mau la elike la me ko keia mau la, ka nui hewahewa o na nee ana o na koa.

            O kekahi kulana pale o na koa i ike mau ia ma Europa mamua aku o ke kulana paikau hou i hapaiia ae e ka Moi o Suedana, oia no ka hoonohonoho papa ia ana o na koa i 20 papa koa ka manoanoa a ua hoololiia ae keia kul@ e Gustavus a i ka eono wale na papa koa ka manoanoa.  Ua olelo o Gustavus, ina e kupaa na koa i hoonoho ia ma ka ekolu papa ka manoanoa, alaila, ua lawa no ia ikaika no ke pale ana aku i kekahi lele kaua ikaika ia ana aku e kekahi puali kaua lio.  O na koa kaua lio hoi o ua Moi la, he ekolu wale no papa ko lakou manoanoa.  Iloko o hookahi pule o ke a’o ana a Konela Munero ua makaukau loa ae la na koa a Nigela Gerema.  He oiaio, ua piha makaukau maoii keia poe koa, a wahi a Munero i hoike mai ai ia Nigela, ua like loa ka makaukau o ua poe koa la me kekahi pualikoa helu ekahi o loko o na koa o ka Moi o Suedena.

            Mamua hoi o ka haalele ana iho o ua Konela nei ia Gerema, ua kauoha iho la oia iaia, iloko o ekolu pule mai ia la aku e hui ai oia me Nigela ame kona mau koa ma Dunbar, a malaila e hoakoakoa hui ai na pualikoa mai na wahi mai apau o Sekotia.

            Nolaila, ua haalele iho la o Munero ia Nigela a holo aku la ia e nana i na paikaula ana o na koa o Hamiletona, Balfour ame Scott.

            Ua hauoli loa kahi keiki, o Makamu, i kona ike ana ua komo oia iloko o ka pualikoa, a wahi ana i olelo iho ai iaia iho, he au hou ia no kona ola ana.

            E kuu makamaka heluhelu, e hoomaopopo iho oe ma keia wahi o ka kaua moolelo, o keia wahi keiki aku ana o Makama, oia ana ka @ a keia moolelo e hookani aku ai i na mahalo ana, oiai no nae e hoopoina ole ia ana na hana kaulana a wiwo ole a Gustavus Adolphus, ka mea i kap@a Ka Liona o ka Akau.

            I ka hoea ana mai hoi o ka ia e nee aku ai kahi pualikoa pana-iki o Nigela Gerema, aole i kana mai ka hauoli o kahi keiki.  Ua nui ka poe i hele mai e ike i ka poe e hele ana i ke kahua kaua---na kane, na wahine, na makua mea keiki ame na keiki he poe makua ko lakou i komo iloko o ka pualikoa.  Ua hookaheia na waimaka he nui, a ua lehulehu hoi na puuwai i hoomokumokuahuala e ke aloha.

            E hulali ana na mea kaua---oia hoi na laau ihe---a na koa i na kukuna malamalama o ka la, e kani ana ka pahu, e nee ana na koa me ka hiehie nui, e we@o ana na hae, a e haawi ana na aliikoa i ka lakou mau kanoha a o ke kuiana o ua wahi puali uuku la, ua ano okoa loa ae kana mau paikau ana i ko ka mea maa mau i ikeia ma Sekotia a ua lilo ia ia i mea mahalo nui ia e na makaikai.

            Ua hoea aku la ua wahi pualikoa nei i Dunbar, a he mau hora wale nohoi mahope iho, ua hoea mai la na puali e ae.  O ka huina nui o na koa apau ma keia akoakoa ana, a e holo aku ai hoi no Denemaka ua hiki aku no ia i ka 1500.

            I kekani la ae, ua kau aku la na koa apau maluna o kekahi moku i hoolimalima ponoi maoli ia e Konela Munero, a ua hoopaeia aku la lakou me ka maalahi i Denemaka, a maki aku la lakou i Flensberg, kahi hoi i hoomoana ai kekahi hapa o ko lakou regimana.

            Ma keia wahi i hoohalaia ai he elua pule okoa ma ka paikau ana i na koa, alaila, loaa mai la ke kauoha mai ka lunakanawai kiekie mai o Suedena e kau lakou maluna o na moku a holo aku no Wolgast ma ke kapakai hema o ka Baletika.

            Ua kau aku la lakou maluna o elua moku o Suedena, oia ka Lunikona ame ka Iliohae.  Maluna o ka moku mua na koa o Kapena Robata Munero, Hector Munero, Buliona, Nigela Gerema ame Hamiletonamalalo o Konela Munero.  Maluna hoi o ka moku elua, oia na koa o ka eheu hema oia pualikoa malalo o ka nohoalii ia ana e Mekia Sennot.  O na lio lawe ukana hoi ame na lako kaua o na koa, maluna lakou o kekahi wahi moku uuku iho.

            Ma ka wa no a keia poe moku i haalele iho ai i ka aina, ua hoomaka koke mai la hoi na ale o ka moana.  Aole i liuliu, ua ala mai la he ino nui.  I ka uhi ana mai o ka po, ua kaawale ae la na moku elua.

            O ka moku Lunikona keia ua komo poo aku la ia iloko o ka ino a ua nui maoli ka pilikia o kona poe kanaka.  A hala he mau hora o kona paio ana me na ale ahiu o ka moana ame na onou ia ana e ka makani, ua ikeia ae la me ke pihoihoi nui, ua komo mai la ka liu iloko ona.           

            Ua haawi ae la hoi o Munero i kauoha i kanaha-kumamawalu poe koa ma na pauma liu o ka moku.  A i kela ame keia hapaha hora e komo aku ana he kanaha-kumamawalu poe kanaka hou ma ia mau pauma o na hooikaika pauaho ole ana apau a na koa i kela ame keia hapaha hora ma ka pauma ana, ua lawa wale no ia no ka hoomama iki ana ae i ka moku, aka, aole no nae i palekana, oiai aia no ke kai ke holomoku mai la no iloko o ka moku.

            No ka nui launa ole mai o ke kai i komo iloko o ka moku, ua hoohuli ae la o Munero i ka holo ana o ka moku no Dantzig.  A i ka uhi ana mai o ka po, ua mahuahua loa maila ka ikaika o ka ino.  I keia wa nae aia ka moku ke nee aku la i kahi papau o ke kai, a e paulu-a ia ana ka moku i o a ia nei e ka makani ame ke kai, a e hikaka wale ana no ia.

            Mamuli hoi o na ko ana a na ale ame ke au hoi i ka aina, ua ko ia aku la ka moku a ili aku la iluna o kekahi pukoa, ma kahi kokoke i ke kapakai o Pomeraniana.

            Ma keia ili ana o ka moku, ua naha pu ae la ka moku ma kahi kokoke ia mua o ka moku, a lilo aku la ia wahi o ka moku iloko o na ale ahiu o ka moana, oiai hoi na kanaka i holo mai ai a puukiuki ae la ma ka aoao hope o ka moku.  A oia wahi hoi ua oni paa loa iho la iluna o na wanaoa o ka pukoa.  Eia keia i ka po e nee nei ka ino, a e noho oluolu nei hoi na kanaka Sekotia i alana i ko lakou mau oia no ke kahua kaua.

            Iloko o keia wa o ka pilikia, aia o Konela Munero ke haawi la i na kauoha i na kanaka e au aku iloko o ke kai ahiu, me na kaula i hoopaa ia ma ko lakou mau puhaka, no ka houluulu ana mai i na papa ame na kua moku e loaa aku ana ia lakou i mau mea hoolana.  Ua nui hoi na laau i loaa ma keia hana, a ua kauoha aku la ia e nakiikiiia iho ia mau mea a paa i ke kaula, a lilo ae la i mea hoolana.  Ua hoomanawanui aku la no lakou i ka alo ana i ka ino e pa ana ia po.  Ka hele ia a hoea i ke aumoe, ke mau la no ka nee ana a ka ino.  A i ka wehe ana mai o kaiao, aole i kana mai ka hauoli o na mea apau.  I ka maamaama loa ana ae, ua ikeia iho la ke ano o kahi i ili ai o ka moku, a ikeia aku la nohoi o uka o ka aina.

            Ia wa hoi ua eleu iho, la na mea apau i ka hana ana i mau mea hoolana no lakou.  Ike aku la lakou nei i na kanaka o ka aina e hoonee mai ana he waapa iloko o ke kai, a holo mai la no kahi @ lakou e hooikaika ana i na mea e @ lakou ka palekana.  I keia @ mai la ka pa ana a ka ino.

            Holo mai la ka waapa @ uka mai o ka aina a hiki i kahi i loaa mai ai ia lakou o ka piko o ke kaula i kiole ia aku ai e na kanaka o ka moku poino, a huli hou aku la ka waapa i uka o ka aina, e huki ana i ke kaula i loaa aku a@ ia lakou.  I ka paa ana o ke kaula i uka o ka aina, ua hoomaka iho la ka ho@ ana o na kanaka o ka moku poino no uka.

            Ua kau ae la hoi he poe kanaka maluna o na lana i hanaia e lakou a nee aku la no uka, ma ka hoohele ana ia lakou ma ke kaula i hoopaa ia ai i uka o ka aina.  I ka pae ana hoi o ka poe mua, ua hoihoi mai la kekahi poe o lakou i na lana, a nee aku ana kekahi poe maluna aku o ka moku olulo.  Pela ka hoohikihikiia ana o na kanka a hiki i ka pau pono ana o na mea apau i uka o ka aina, a pakele ae la na mea apau, aole kekahi ola i poino.

            Mamuli hoi o ka hoike mai a na kamaaina ike iho la o Konela Munero, ua pae aku lakou ma Rugenwalde, he wahi kapakahakai ia ma ka akau mai o Pomerania.  Ma na mea hoi e pili ana i na iako kaua o loko o ka pualikaua ua lilo i mea oie.  O ka pauda keia, ua puiu i ke kai, a ua lilo i mea ole.  Aole hoi i kana mai ka luhi o na kanaka.  Ua nele lakou i ka ai, a he wa wale nohoi e lele kaua ia mai ai lakou e ko lakou poe enemi.

            “He mea pono ke hana koke ia kekahi hana e kakou me ka eleu loa,” wahi a Konela Munero i kamailio ae ai ia Nigela Gerema, “I ole ai kakou e komo aku iloko o ka poino.  O ka wa kupono wale no au e manao nei e hooko aku i keia hana a’u e makemake nei e hanaia, aia no ia i keia po; aka, he mea pono nae ke ike ole ia mai kakou e na Geremania i keia wahi wa aku o ka la a hoea i ka napoo ana o ka la.  Ke loaa ka hoi ia kakou keia po, o ko kakou palekana no ia.”

            Ia wa haawi ae la ia i ke kauoha i kona poe kanaka apau e moe kela ame keia o lakou ilalo, iloko hoi o na ulu laalaau ma ka aoao o ka ihona o kekahi puu e pili ana i kahakai.  Aole hoi hookahi kanaka o lakou e hoike ae iaia iho maluna o ka puu, a hiki i ka wa ana e haawi aku ai i kauoha.  Ia wa hoouna aku la ia i kekahi aliikoa Walloon (he kamaaina no Belegiuma) e hele aku i kahi o ka puuku o ka hale kakela kahiko o Rugenwalde, ka hale kakela hoi o ke Duke o Pomerania, no ka hai ana aku hoi iaia ua pae oluolu aku ma ia kapakahakai he pualikoa Sekotia malalo o ka Moi o Suedena, a e nonoi aku hoi iaia e hoouna mai i mau wahi pu kaupoohiwi na lakou, i pauda maloo me ona poka, a ina e loaa mai ia mau mea, alaila, e komo aku no lakou iloko o ke kulanakauhale a hoauhee aku i na koa Imeperiela e hoomoana ana iloko oia kulanakauhale.

            O keia hale kakela hoi e noho ia ana no ia e na kanaka ponoi o ke Duke. I ka lohe ana hoi o ka puuku o ua Duke nei i na mea i hoikeia aku e ka elelle i hoounaia aku ai e Konela Munero, ua hoouna mai la ia i kanalima mau pu kaupoohiwi kahiko, he mau lako poka ame ka lako ai.  Ua hoounaia mai la keia mau mea ma kekahi alahele huna mailoko mai o ka hale kakela.  I ka loaa ana mai o keia mau lako i na koa Sekotia ua hoopiha loa ia iho la lakou i ka hauoli.  O na wahi pu i pakele mailuna mai o ka moku, ua hoomaemae hou ia iho la, a hoopihaia iho la hoi me ka pauda ame ka poka.  Ike iho la na koa Sekotia ia wa aole lakou e haule aku ana iloko o na lima o ko lakou poe enemi me ka hiki ole ana ia lakou ke haawi aku ia lakou he mau hakoko weliweli ana.  I ke komo ana aku hoi o kahi okana ai i hoounaia mai ai ia lakou e ka puuku a ke Duke o Pomerania, ua onanana ae la ko lakou mau wahi houpo.  Ua kau aku la hoi ko lakou mau maka o ka hoea mai o ka hora e loaa ai ia lakou ka hakoko pu ana me ko lakou poe enemi.

            I ka uhi ana mai hoi o ka malu o ka po, ua hoomaka ia e la ka hoonohonohoia ana o na koa, a alakai ia aku la lakou e na kanaka o loko o ka hale kakela, ka poe hoi na lakou i lawe mai i na pu, na pauda, poka ame na mea ai.  Ma ke alahele huna i alakaiia aku ai i kou a komo iloko o ka hale kakela, a mailoko mai hoi o ka hale kakela puka mai la lakou iwaho, a pau iho la ia lakou i ka luku ia he poe kaua lio kiai e hele ana ma na alanui.  Alaila, komo aku la na Sekotia ma na wahi i hoomoanaia ai na koa Imeperiela a luku aku la ia lakou, a paa pio nohoi kekahi poe o lakou.  Ua lanakila ae la na koa o Konela Munero maluna o na koa Imeperiela e noho kiai ana ia kulanakauhale.

            O ka hana mua loa a Munero i hana ai mahope iho o ka loaa ana iaia he lanakila maluna o na koa Imeperiela, oia kona hanai ana i kona mau koa a maona maikai.  Alaila, hoolakoia iho ia lakou me na pu ame na lako kaua i loaa ia lakou iloko o ke kulanakauhale.  Ua hoonoho ae la nohoi ia (Munero) he poe koa kiai ma ke alahele i manao loa ia oia kahi e hoea mai ai na koa Auseturia e hoomoana ana ma kahi he ehiku paha mile mai ke kulanakauhale aku, a ma kekahi aoao hoi o ka muliwai.  Alaila, haule iho la na koa Sekotia a hooluolu iho la no ke koena aku oia po.

            I ka hoea ana mai o ke kakahiaka ana ae, ua hoomaka koke aku la o Konela Munero i ka hoonee ana i kana papa hana no ka halawai ana me na enemi.  Ua hoouna aku la ia he mau mahele koa e hele e nana ma kela ame keia wahi o ka aina, a ua pau mai la i ka @ ia e lakou he mau @ koa Auseturia.  Alaila, maki aku @ ka puaiikoa holookoa a puhi aku la i ka uwapo i ke ahi, oia hoi ka uwapo e mo@na maluna o ka muliwai a na k@ Auseturia e hoomoana mai a nama kekahi aoao.

            Ma ka wa nae i lilo pio mai ai kahi kalanakauhale o Pomerania ua hoouna aku la o Konela Munero he palapala i ka lunakanawai kiekie o Suedena, e hoike ana iaia no ka haule pio ana mai o ke kulanakauhale iloko o kona lima.  He elima hoi la mahope mai na loaa mai la iaia he palapala mai ua lunakanawai kiekie nei e kauoha mai ana iaia e paa oia i ua kulanakauhale la me kona ikaika apau oiai he wahi ano nui loa ia, nokamea, oia ke k@ komo holookoa aku ai iloko o Pomerania.

            O ke alahele keia maloko aku o ka muliwai, ua kukuluia ae ia he mau auwaha eli, amen a papu lepo paa a oolea.  Aia hoi na Auseturia ke hoopuipui mai la i ka ikaika o ko lakou mau kulana ma kela aoao mai o ka muliwai.  A ua hooili kaua kihakahaka mau ia mawen o na pualikaua elua no eiwa pule okoa.  I ka eiwa o ka pule ua hoea mai la o Sir John Hepburn mai Spruce mai, me kona poe koa.  Ua nee mai oia me ka awiwi nui mamuli o ke kauoha a ka iunakanawai kiekie o Suedena, oia hoi o Okenatia.  Ua nui ka hauoli mawaena o Munero ame Hepburn i keia halawai ana, oiai hoi he mau hoakula like no laua elike me ka mea i hoike mua ia ae nei.

            “He hoaloha e ae no kekahi o kana iloko nei o ka pualikoa, oia hoi o Nigela Gerema.  Ke hoomanao la no paha oe iaia,” wahi a Munero i pane aku ai i kona hoa.

            Ua haawi mai la hoi o Hepburn i na hooia ana imua ona no kona hoomanao ana ia Geremea.  Mahope iho hoi o kekahi mau kamailio ana mawaena o laua ma na mea e pili ana ia laua iho, ia wa i pane mai ai o Hepburn imua o kona kokoolua:

            “Aka, e kuu hoaloha, ke ole au e kuhihewa, e lilo ana paha au o kaua i alakai nui no ko kaua mau pualikoa elua a hoohuiia aku ana.”

             “Aole ia he mea pilikia no’u.  Aole paha kanaka e aku i hoohauoliia ai au no ka hookuu ana aku i ko’u kuleana alakai pualikoa elike la me oe.  He oiaio, ua ike au i kekahi mau hoouka kaua hahana ana: aka, aole nae i loaa ia’u he inoa kaulana elike la me kou. Eia no oe i keia wa ma ke kulana konela elike nohoi me ko’u nei, eia nae, aole i kana mai ke kaulana o kou inoa a puni o Europa nei.”

            “O keia inoa au i lohe ai no’u nei, aole ia mamuli o kau mau hooikaika hookahi wale ana no, aka, mamuli no ia o na hana hoomanawanui a ko’u poe kanaka, oiai no nae aole nohoi i oiaku ia poe kanaka Sekotia mamua o na kanaka Sekotia e ae iloko o ka puali koa o ka Moi Gustavus, aka, ua hookui pu ia maoli kakou e na haawina pakalaki loa; a ua ike no oe, o ka laki oia kekah mea nui ma nei mea he hoonee kaua ana.”

            Aia nohoi maloko o na pualikoa elua he nui loa na aliikoa i kamaaina ia lakou iho, a ua hoohauoliia nohoi lakou i ko lakou hui a halawai pu houana.  Ma ia po iho, ua malamaia he ahaaina nui mawaena o pa puali elua.

            I ke kakahiaka o kekahi la ae, ua hoomaka hou na hana.  Ua hoakoakoa ia mai la na kanaka kuaaina oia mau wahi a hoolilo ia ae la i mau mahele koa.  He 8000 paha ko lakou nui.  Hoolakoia aku la lakou me na mea kaua, a aoia aku la nohoi lakou i ka paikau ame ka lawelawe ana i na mea kaua.

            Me keia poe ame na mahele koa Sekotia elua, maki aku la Hepburn maloko aku o Pomerania a hoea i na ipuka o ke kulanakauhale o Colberg, me ka hoauheeia ana o na koa Auseturia ma na wahi apau i nee aku ai na Sekotia.

            Ma ia wa hoi hoea mai la o Haku Nipahausena, he kenerala noloko o ka pualikoa Suedena, a hoomakaukau like iho la na aoao elua e lele kaua aku maluna o ke kulanakauhale.  Ma keia hoouka kaua ana ua lilo ia Hepburn ke alakai ana aku i na koa kaua lio a lawe pio mi la i kahi kulanakauhale e kokoke aku ana i Coldberg.  Ua lilo pu mai la nohoi iaia kekahi hale kakela nona ka inoa o Sifelabuna, a lilo iho la ia wahi i wahi e pale aku ai na koa Sekotia i ka nee mua ana mai o na koa Auseturia, oia hoi na koa Imeperiela.  Maloko hoi o kahi kulanakauhale i lilo oio mai ai, i hoonohoia aku ai o Konela Munero me 500 poe koa no ke kiai ana @ua wahi kulanakauhale nei.  Eia iloko @ keia mau koa malalo o Konela Munero na koa o Kapena Nigela Gerema.           

            (Aole i pau.)

 

            O ka ma’i puupuu hunehune, he ma’i hoopilikia loa ia i na keiki liilii, ame kekahi poe nunui noho.  Aole pu@ ka Laau Hamo a DOAN.  Loaa koke ka oluolu, a loaa nohoi ke ola.  E loaa no ma ka haiekuai iaau no ke 50 keneta.

 

            Ke ole e hookaulua hou ia, alaila, a holo aku ana ke Komisina Amerika me Hawaii maluna o ka mokuahi Mikahala ma ka po o ka ia apopo no ka mokupuni o Molokai.  E makaikai ana lakou i ke kahua Ma’i Lepera, ma ka la Sabati, a maila po iho e hoi mai ai no Honolulu nei.

 

Hoolaha Kumau.

Ka Ayer

Laau Kunu

 

            No ke Anu, Kunu, Ma’i ma ka Puu, Puu Eha, Anu ame ka Ma’i Ai Ake hoomaka hou.  Aohe lua e loaa ai ka Laau Kunu a Ayer.  O keia ka laau kunu kaulana loa i ikeia ka hololea o na lapaau ana maloko o ka Oihana Lapaau, a ua apono loa na Kauka lapaau ma kela ame keia wahi.  E hoomahani ana ia i ka nai ana i ka pale lahilahi i pili aku ai ka ma’i, wawahi i ka male paakiki e kunukunu a e maneo ai ka puu, hoopau i ke kunu ana, a loaa hoi ka oluolu.  Ma ke ano laau pale pilikia kokoke loa noloko o ka ohana o ka AYER LAAU KUNU ka helu ekahi.  Aohe lua o keia laau no ka hoola ana i ke Kunu Ho, Kunu Kalea, Puu Eha, ame na ma’i apau o ke Ake-mama i loohia mau ai ka poe opiopio.  Aohe ohana i palekana, ke ole e loaa ia lakou.

 

KA AYER LAAU KUNU

OIA HOI

KA AYER

CHERRY

PECTORAL,

I homakaukauia e

DR. J. C. AYER & CO.,

Lowell, Mass., U. S. A.

 

            E makaaia loa no na laau hoohalikelike kumukuai emi.  Ka inoa o kela laau, oia ka AYER CHERRY PECTORAL.  E ikeia ana keia inoa mawaho o ka wa-hi, a maloko nohoi o ke kino o kela ame keia omole.

 

 

Ke pookela o na laau no ka malama ana, ka hooulu ana me ka hoonani ana i ka lauoho, oia ka

 

 

Ayer Laau

Hooulu Lauoho.

           

            Aole e kepia ke poo, ola na ma’i puupuu, aole hoi helelei ka lauoho.  Ina maloohaha mai ka lauoho, hinawenawe a ano hina mai, alaila, na keia laau e ho’iho’i hou ae a kona ano mua, a hooulu lupalupa ae la i ka lauoho.  Ma na wahi apau, o keia Laau Hooulu Lauoho a Ayer ke pookela, a ua lilo ia i punahele a i hoapili no na lede ame na keonimana.

           

Ayer’s Hair Vigor

 

I homakaukauia e

 

            DR. J. C. AYER, Lowell, Mass., U. S. A.

 

Na Medala Gula mai na Hoikeike Nui o ke A@

 

Hollister Drug Co. Lt.

 

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

 

Kakela

ME Kuke.

 

Ka Halekuai Nui

 

: O NA :

 

Waiwai Like Ole

 

O na Mea

 

HANA KAMANA A PAU

 

Na Lako Pili Hao Kukulu Hal@

Na Kepa bele,

Na Lei Iho,

Na Kaulahao Ilio,

Na Pahi,

Na Upa,

Na Kope Hulu,

Na Pulupu@

 

Na Palau Lio

 

Na

Mea Mahiai,

Na Au Ho, Na Au Koi,

Na kua bipi, Na Lei bipi, Na kalahao bip@,

Na uwea pa, Na kaa palala,

Na mea piula, Na

Ipuhao.

 

Makau ME Aho Lawaia

 

                                                Na Iliwai . . . . . . . .     Na Pakeke . . . . . . . .

                                               Na Kula . . . . . . . . .     Na Pakeke Hao . . . .

                                                Na Hulu Pena . . . .     Na Kapu Hao . . . . . .                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     Na Pulumi . . . . . . .     Na Pauda . . . . . . . . . 

                                                Na pena me Aila . .     Na Kukaepele . . . . . .

                                                Na Kopa . . . . . . . .     Na Uwiki, a me . . . .

                                                Na Aila Mahu . . . .     Na Ipukukui . . . . . . . 

.

 

Mikini Humuhumu Kaulana a

 

Wilcox & Gibbs

Hookahi Lopi,

 

KA REMINGTON, Elua Lopi.

 

A me na ukana he nui wale @ kela a me keia ano.

Kakela me Kuke.