Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 37, 16 September 1898 — NUHOU O NA AINA E [ARTICLE]

NUHOU O NA AINA E

MAKE O WILFORD WOODRUFF, KA PERESIDENA O KA EKALESIA MORAMONA 0 UTA. Ma ka bora 7 a oi o ke kakaliiaka o ka la 2 nei o loeia mahina, make iho | la o Wilford Woodruf, ka P€residena o ■ ka Ekalesia Moramona o U,ta, ma kahi noho o Konela Isaac Trumbo. Ma kona wa i make ai, .malaila no kana wahsine ame kona mau hoaloha kahiko loa, oia hoi, o George Q. Oannon (Keoki Pukuniahi) ka hope Peresidena oia Ekalesia a hoa kuka hoi o ka Papa Persklena, ame Bihopa Hiram B. Clauson, ame ka laua .mau wahine. Ua make oia i ke 90 o kona mau makahiki. KA PALAPALA KAUOHA, A POHAKUHAUOLI. Ma ka hookoia ana mai nei o ka palapala kauoha hope loa a Pohakuhauoli, ua ikeia ua hiki aku ka ihuina waiwal io o kona mau wahi waiwai Jewa i ke 59,506 paona (ma ke Dala Pelekane, e like ana ia me $297,530). Na Pohakuhauoli ponoi no i kakau i kana palaj pala kauoha maloko o kekahi buke hoomanao. Ua hiki aku ka nui ona huaolelo o ua palapala la i Jta 2,000. BNELANI-RUSIA-POTUGALA. E hoike ana ka nupepa Daily Maii o Ladana o ka la 6 iho nei, ua maopopo loa ka hooholoia ana o kekahi kuikahi mawaena o Rusia ame Enelani. E ae ana o Enelani i ko Rusia noho mana ana ma Manchuria; a ua ae mai la hoi o Rusia i ko Beritania Nui makemake no na mea e pili ana i ke alahao ma Kina, ame ko Enelani noho mana ana, ma ke awawa o Yang-tse-Kiang. Ua laulaha ae ka lono, e kuai mai ana o Cecil Rhodes, no ka pomaikai o Aferi'ka Hema, i ke alahao o Delagoa mai a Potugala mai. KA MOIWAHINE O HOLANI. Ma ka la 31 aku nei o Augate i hoea aku a ke Kamaliiwahine Hooilina Moi o Holani i kona kanaka makua ana, a o kona la nohoi ia i kau aku ai .maluna o ka nohoalii oia wa'hi Aupuni panana-iki o Europa, a ma ia la i hoopuka ae.-ai ua Moiwahine la i kekahi olelo kuahaua akea imua o ka la,huikanaka. "Ma keia la ano nui loa ia oukou a ia'u no.hoi, kfi makemake nei au e hoike aku imua o oukoui ko'u aloha pu-

mehana, mamua o iia m«a e ae. Mai na wahi mai apau o ke Aupuni, mal na kanaka mai o na kulana apau o ka noho ana, ka poe opiopio a lu'alu'a hoi, ua loaa mau mai ia'u na hooia ana oko oukou pili paa ana mai ia'u. Mahope iho o ka make ana aku o kuu luaui i hooneneihi-kapu nui ia, ua leie mai ia ka oukou mau pulama ana maluna o'u. I keia la, ua. makamkau au e apo aku a lawe mai i ka oihana koikoi i kaheaia mai ai au, a ike nei nohoi au, e kakooia mai ana au e ko oukou :kupaa ana mamuli o'u. E lawe aku oukou i ka'u mau mahalo ana. O na mea a'u i ike ai i na wa i hala ae nei, ua kuni paa iho ia i na hoomanao ana iloko o'u no ka hiaai ana aku no na holomua o keia mau mua aku." LANA 'MALIE KA WAI. 0 kela ooloku i loheia mai ai mawaena o Peresidena Makinile ame Kuhina Kaua Alger, no na poino o na koa Amerika ma Cuba i ka mai flva, ua lana malie loa ika wai i keia wa. Aole e hapaiia ana he Aha Ninaninau no ia mau mea. Ua kakoo nui ia na hoonee kaaia ana a ke Kuhina Kaua e na Kenerala kaulana loa o Amerika, a o kekahi nohoi, o na hana i lawelaweia ai e ia, malalo no ia o ka papa kuhikuhi a ka Peresldena. . O na manao ihoouluku a Kenerala Sherman i noho Kuhina Nui mua iho nei no Amerika Huipuia, e ahewa ana 1 ke Kuhina 'Kaua, ua hoopoina loa ia ia mea i keia wa. OKALAKALA HOU O AGUINALDO. E hoike ana kekahi lono mai Manila mai, Sept. 5, ke paa la o Aguinaldo i ka Oihana Wai e pono ai ke kulanakauhale o Manila, a he kumu ia e hoopilikiaia ai na koa Amerika malaila ke hoi mai ke kau papaa la. Aia oia ke kapili la i mau paku pale no ia mau wahi. Ua olelo ae nae ia, ua liaua oia i keia hana i m<ea e pale ia aku ke kii hou ana mai o na Sepania. Aia ke ho uuulu la na poe kipi o na Apana Aina Akau malalo ona, a ua kaa holookoa malalo ona o Luzona Akau, ame 5,000 poe kanaa 'hou i loaa iaia. FARANI AME GEREMANIA. Mamuli o ka hai maoli ana ae nei a kekahi aliikoa nona ka inoa o Konela Henri, nana ponoi i kakau i kekahi palapala apuka i komo nhi iloko o ka hi'hia nana i hoonioni i ka oihana kaua aina o Farani i kahi wa i hala ae nei, ma ka wa ,hoi i hooloheia ai ka hihia i kapaia ka hihia Dreyfuh, ua lilo ae la ia i mea e okalakala kunahihi ai o Geremania ia Farani. O keia Konela hoi nana i hoike ae i keia mea huna, ua lawe no oia i kona ola iho. MAKE KA MOI O SAMOA. Ua loaa mai he lohe ia nei, mai Nu Kilani mai, ua make iho la o Malietoa Laupapa o Samoa, ma ka la 22 o Augate aku nei, mamuli o kona loaa ana i ka mai fiva taifoida.

KAUA A ENELANI MA AFERIKA. E lioike ana kekahi lono mai Ladana mai, no ka la 5 o Septemaba, ma ka hoouka kaua i malamaia mawaena o na koa Beretania ame na kanaka Aferika, ua kaa ka lanaKila ma ka aoao o na koa Beritania. O ka nui o na enemi i make he 15,000, a o ka nui o na poe poino ma ka aoao o na koa Beritania he 500. Ua pakele aku nae o Kalifa Aullahi, me kana poe hai-a-wahine ame Osman Digna, kona alihi•kaua nui. Ua hoomaxaia keia kaua mai ka hora 6:30 mai o ke kakahiaka a hoea i ka napoo aua o ka la i ke ahiahi. Ma keia kaua ana, oia haalele aku na koa Aferika i ko lakou kulana maikai ma Omdurman, a nee mai la lakou e halawai me na koa Beritania. He 12,000 ka nui o na koa Aferika, i maheleia iloko o na mahele nui eha (brigades) a lele man ia lakou maiuna o na koa "Pelekane," e hoao ana e wawahi ,aka, ua hoauheeia aku lakou me ka make Aveliweli e na koa Pelekane. O ka nui o na koa Aferika he 60,000.

Ma ka aoao o na koa Beritania, ua make elua alii koa, 'he laitanela no ka pualikaua lio heiu 21, a he kapena no ka puali hele wawae o Warwickshire.

No keia lanakila i loaa i na koa Beritania ma Aferika, ua haawi aku la ka Emepera Wiliama o Geremania i kana mau hoomaikai ana. Ua ihaawi aku nohoi ka Moiwahine Victoria ame Haku Kenerala Woolseley, ka AWhikaua Nui o na koa Beritania i na hoomaikai ana i na koa i lanakila ma kela kaua. 'Ma ka hora 4 o ka auina la o ka la 2 o Sepetema ( ba ua komo aku la na koa Beritania ma Aigupi'ta, e alakaiia ana e Kenerala Herbert -Kitchener, he keiki kamaaina :no Adgupita. OKAIKAI HOU NO MA KERETE. Ma ka la 6 o Sepetemaba nei i ala ae ai he uluaoa hookahe koko weliweli ma kahi kulanakauhale o Candia, ma Kerete, a ma ka po ana iho, ua noho maoli ke kulanakauhale iloko o ke kulana anakia. oke kumu nui oke ala ana ,mai o keia 'haunaele, oia ke kue ana o na kanaka Mahometa i na hooponopono ana a na mana Europa, oiai hoi na luna Aupuni Beritania e hoonoho ana i na Karistiano i poe luna ohi dute. Ua ala mai la na kanaka Mahometa a kaua mai la i na koa. Beritania. Ua palahalaha loa ae la ka haunaele ma na wahi he lehulehu o ke kulanakauhale, aua nui ka poe i make. Ma ka wa i hahana loa ae ai ka haunaele, oiia ka manawa i hoolele mai ai keka'hi mokukaua e ku ana iloko o ke awa i na poka pahiu, a ua a ia ae la kekahi hapa o ke kulanakauhale e ke alii. Ua laulaha ae hoi ka lono, ua makeke 'Kanikela Beritania iloko o keia haunaele ana. Ua oleloia ae nohoi, he 3 poe kanaka Pelekane i make, he 4 poe i 'hoehaia, a >he 6 ,poe kanaika Mahomeela i make. Ua haalele ak\i ia Canea he 4 mau mokukaua a holo mai la Candia. Ke hoomakaukau la hoi ke kulanakauhale o eaaea i na koa tio ka hoouna ana mai i Canclia, ina e ,mau loa aku ana ka haunaēle malaila. Ua puhi aku la na Tureke i )ce >kulanakauhale holookoa o Candia i ke ahi. Hookahi waie no mokukaua e ku ana ma ia wa.hi, ma ka wa i puka ae ai ka haunaele, oia ka mokukaua Hazard, a ua 'hoolele mai oiia he poe ikoa marina no ke kokua ana i na koa Pelekane 'he 130. • Ua manao wale ia, ua makemake ole na kanaka Tureke malaila no ka hoomalu hui ana o na Mana Nui </ Europa.