Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 37, 16 September 1898 — KO KE AO NEI A PUNI. [ARTICLE]

KO KE AO NEI A PUNI.

Mahope iho ko ke ao nei hoonaueia ana*me na pioo no ke kaua i hooukaia mawaena o Amerika Huipuia ame Sepania, a-ia hoi, ua haluku hou ae la he mea hoopioo hou i na noonoo ana o ko ka honua nei mau lahuikanaka, mamuli o ka holiolio ana mai o na hoailona ame na ouli hoopioo no ka nohona anoninoni ana mawaena o kekahi mau aupuni nui o Europa. Ke ikeia aku nei o Enelani e kilou]ou aelike ana me Geremania, oia hoi, e loaa ia Geremania na pono apau o kela ame keia ano maloko o kana mau hoahele hana ana maloko o Asia U-uku, oiai ihoi, o Geremania i ae aku ai ia Enelani, e lawe aku i ke kaikuono o Dejagoa ma Aferika. Aia hoi, o lapana i keia wa ke hooliuliu nei iaia iho me kona mau mokukaua oolea e maau ae maloko o na kai o Kina, a o kona mau pualikoa aina, aia no ia ma ke kulana makaukau loa no ke kaua. Ma keia wa hookahi nohoi e hookuene pono mai nei keia mau mana nui o ka ikaika o ke ao nei, i na hana aelike kuikahi ana ame ka hooliuliu ana i ko lakou mau ikaika kaua, aia hoi o Amerika ma kahi kokoke loa i na aekai o ke Aupuni Imeperiela o Kina, kahi a na kilo aupuni kaulana loa o ke ao nei, e manaoio loa nel oia ka une nana e hoonioni hou ke ala ana o kekahi kaua hou maluna o ka ili o ka honua. Aia hoi o Rusia ke ku nei i keia la me ka makaukau no ke kaua oiai nae kona Emepera e kaJahea ana imua o ko ke ao nei apau, ua makemake oia e hoomauia ka nohoalii ana o ka maluhia maluna o ka honua. Ma ka hoomaopopo loa ana hoi i kona kulana ame ko Farani, ma ke ano noho hoapili ana, me he mea la, ua u-o mua ia laua e paa ma ka mana o hookahi w<ai a ka like."

Ma ka hakilo ana a na olohe kilo aupuni o ke ao nei, no ke ano o ka poai e komo aku ai o Amerika, lapana ame Enelani, ma ka Moana Pakipika nei, me he mea la ua ike lakou me ka maopopo loa, e awaiauluia ana lakou apau i hookahi poai, no ke kue ana aku ia Rusia ame Farani. Mamuli o ko Sepania hoopaiupaluia ana e Amerika, ua lilo kona kulana Aupuni ma Europa e huii ana ma ke Kaiwaenahonua a ma ka Moana Atelanika nohoi -i mea e hoolele ole ia ai ko Amerika hauli, a ua lilo o S€?pania i keia wa he aupuni hiki ole ke hana i aelike me Farani no ke komo ana ma kekahi kuikahi kaua, no ke ku ana ma ka aoao o Rusia, a kue mai ia Enelani, Amerika ame lapana. Nolaila, ke ku nei o Amerika i keia wa, a pela nohoi o Enelani ma ka Moana Atelanika a pela nohoi ma ka Moana Pakipika nei, he mau mana nui hiki oie ke hoopuhili ia € Rusia ame Farani, a ua hooi loa ia aku hoi keia mana hiki ole ke hoopuhiliia mamuli o ko lapana noho ana he Enelani no na pea Hikina o Asia.

I ka hui ana ae la o Enelani ame Geremania, ua lilo iho la o Geremania i hoa paonioni ua;hoa no Farani, a lilo ko Farani ikaika apau no ka hooili ana maluna o Geremania, me ka hiki ole ana iaia ke kokua aku ia Rusia, oiai hoi ia e hakoko limakahi ana me Enelani, Amerika ame lapana ma kekaai aoao. Alaila, ua ala mai la ka ninau ana: E aa ana anei o Rusia e kaua hookahi i keia mau mana aiwa•iwa lua ole o ka ikaika? Aole paha. A ina hoi e hoouka io ia ana ke kaua mawaena o keia mau aupuni apau, alaila, ua hiki loa ia Enelani ke hoonee aku i kona mau pualikoa aina maluna aku o Geremania a hoea aku i Rusia me ka maalahi loa, a ma ia wa hookahi nohoi e nee aku ai kona mau au-moku-kaua maloko o ke kai Baletika.

Ua hiki ole hoi ia Farani ke akeakea mai i keia kahe-a-wai ana aku a ko Enelani kaua, oiai e lilo ana ia i ka malama ana iaia iho no kana kaua e paio pu ana me Geremania. Aia hoi o lapana ma ia wa hookahi ke ulupa ae ]a i ko Rusia ikaika kaua ma ka hikina o Asia, a o Amerika hoi ke opa pu aku la ia ia Rusia ame kona hoahui ma ka hema aku nei o Kina. No- ( laila, i ka hoomaopopo ana i keia mau kulana i kukuluia ae nei na mana kaua nui o ke ao nei, ua liikl loa ia kakou ke hooholo iho aole keia o ke kuiana hoonohonoho e ae ai o Rusia ame Farani e komo iloko o ke kaua no na mea e pili ana i na hana ma Asia.

Aka, aole nae e kaohiia ana keia kaua ina e hoomau ana o Rusia i kana alaheie hana e hoonaukiuki nui aku nei ia lapana, oial i keia wa, ua hele keia wahi ulu iki a ke oolea, a hae kona houpo i ka inaina ia Ru&ia. Aka, ma ia wa hookahi no nae, ua kanalua ioa makou i ka manaoio ana o ka hoea ana mai he kaua mawaena ponoi o lapana ame Rusia, he mea ia e kaualakoia aku ai na aupuni e ae e lele kamoko wale aku iloko o ko laua rina ahkoko me ke kumu kupono ole. Ua ikeia keia rula ma keia kaua ana iho nei mawaena o Amerika ame Sepania.

i»ie he mea la, ma ka hoomaopopo ana, aole paha ke kaua e ala mai ana ma Aaia i keia wa. Ina he kaua e ala mai ana maluna o ka honua, e ukali pili kokoke ana i ke kaua Amerika me Sepania, alaila, aia paha ia māwaena o Farani ame Geremania wale iho no, mamuli o ka mea e pili ana i kela hihia ekaeka loa, i ikeia ma ka inoa Dreyfus; aka, ma ia wa no nae, ua kanalu'a no makou e hoea io mai ana ia hopena. Eia nae, aole hewa o ke kali ana no ka hopena o kela hihia eepa nui wale nana i hoonaueue nui i ke aupuni o Farani mamua aku nei, a oi loa aku hoi i keia wa.

0 ke kumu nui o keia komo ana o Farani iloko o keia kulana kupilikii mamuli ia o ka maka-peni a kela kakau moolelo kaulana loa nona ka inoa o Zola, ka maka-peni nana i hoomaikeike ae i ke kulana popopo o ka oihana kaua o Farani, ma ke ano he moolelo.