Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 38, 23 September 1898 — Page 2

Page PDF (1.46 MB)

This text was transcribed by:  Lanette Mahelona
This work is dedicated to:  Chartrand Rogers Moopuna

Ki Unpepper Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HOOLAHA MANA HOOKO

 

            (whole paragraph cannot read)

                                                                        J. A. KING

                                                                        Kuhina Kalaiaina

            Keena Kalaiaina Sept. 19, 1898.

                                                2721-3t

 

OLELO HOOLAHA.

 

Keena Kalaiaina

                        Sepatemaba 19, 1898.

            Ke konoia aku nei ka homaopopo ana o na Noere no ka Lehulehu no ke kanawai e pili ana i na buke moolelo e malamaia ana e na Notere, ame ke akuoha pu hoi e waiho aku ekla ame keia Notere i kela ame keia elima makahiki ami ka la i hookohuia ai, i kana buke moolelo me ke Kakauolelo o ka Aha Kakau kokoke loa i kahi i noho ai ua Notere nei.

            A pela pu hoi, me ke kauoha, ma ka make ana o kekahi Notere, na kona lunahooko kauoha a lunahooponopono waiwai e waiho ae i kana buke moleolo ma ua Aha la: pela nohoi, ma ka wa e haalele ai, a e hoopauia ai paha mai ka oihana aku e hanaia no elike me ia.

            Ua hoike mai ke kanawai he hoopai aole emi nalalo o kanalima dala, aole e oi mamua a elima haneri dala he hooko ole me keia mau kauoha a ke kanawai.

            E loaa no na kanawai e pili ana i keia mahel ma ka Mokuna 77 o na Kanawai Karaima.

                                                                        J. A. KING.

                                                                        Kuhina Kalaiaina

                                                            2721 - 3t

 

HOOLAHA AIANA AUPUNI

            Ma ka Poakahi, la 17 o Okatoba, 1898, hora 12 awakea, ma ka puka o ka Hale Hookolokolo, Honolulu, e kuao kudala ia aku ma ke akea, he apana aina Aupuni ma Kamalumaloo, Kauai, nona na eka he 441/2.

He aian pali - 31/2 mile mauka o ke Alanui Aupuni

Kumukuai Koho - $500.

No na hoakaka hou aku, e ninau ma ke Keena Aina Aupuni. Honolulu.

                                                            J. F. BROWN

2720-3T                                               Agena o na Aina Aupuni.

 

            Ma hookohuia aku i keia la o D. K. KAHAULELIO, ESQ., i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni ma Lahaina, Apana o Lahaina, Mokupuni o Maui, ma kahi o Peter Kahakauila i waiho mai.

                                                                        J. A. KING

                                                                        Kuhina Kalaiaina

            Keena Kalaiaina, Sept. 6, 1898.

                        2719-3t

            Ua hookohuia aku i keia la o DAVIE CENTER, ESQ, i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni ma Waianae, Apana o Waianae, Mokupuni o Oahu, ma kahi o G. W. Nawaakoa i waiho mai.

                                                            J.A. KING

                                                            Kuhina Kalaiaina

            Keena Kalaiaina, Sept. 6, 1898.

                        2719-3t

 

            Ma ka Hana o ka Hoopau ana ame ka Hookuu ana i ka Hawaiian Coffee and Tea Comapy Kaupa;enaia.

            I ka poe apau e nana mai ana i keia: Owau, o James A. King, Kuhina Kalaiaina o ka Repubalika o Hawaii;

Aloha:

            Oiai, ma ka la 16 of Iune, A. D. 1898, ua waiha mai ka Hawaiian Coffee and Tea Compayn, i kaupalenaia, he Hui i Hoohuiia malalo o na Kanawai o Ko Hawaii Pae Aina, i ke Kuhina Kalaiaina, he Noi me ka Palapala Hooia e hoakaka ana, ma kekahi halawai ana a kona poe paa mahele kuleana, i no kaheaia no ia hana ua hooholoia make koho ana a Eono Haneri ame Kanaha mahele kuleana, mailoko ae o Ehiku Haneri ame Kanalima mahele, ka huina pau o kona Mahele Kumupaa, e hoopau a e hookuu i ua Hui la i Hoohuiia; a ua kakauinoaia ua Palapala Hooia la e Tom May, Peresidena ame W.W. Hall. Kakauolelo, ka peresidena a kakauolelo hoi ma na halawai la, a ua hookomoia na Noi la ame ka Palapala Hooia ma ka Moolelo iloko o ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina; a

            Oiai, na kauohaia mahope mai e hoopukaia ona hoolaha, ma ka hoolahaia ana maloko o na olelo Hawaii ame Beritania no na la he kanaono, maloko o ka "Nupepa Kuokoa" ame ka Hawaiian Gazette puka hapalua hebedona, i hoopukaia maloko o ke kulauakauhale o Honoluul, oia hoi, ma ka la 24 o Iune, la S. 15, 22 ame 29 o Iulai ame ka la 5, 12, 19 ame 26 o Augate, 1898, maloko o ka "Nupepa Kuokoa" ame ka la 21 ame 28 o Iune, ka la 5, 12, 19 ame 26 o Iulai ame ka la 2, 9, ame 16 o Augate, 1898, maloko o ka "Hawaiian Gazette," a ua waiho ia mai na andevita no ka hholahaia ana oia mea, ma keia keena, a ua hoopili pu ia aku me ka Palapala Noi Kumu ame ka Palapala Hooia ma ka papa hoopaa; a

            Oiai, ua manaoio no au, ua lawelawe io ia ke koho i hooiaioia mai malaila, a ua manaoio nohoi au, ua ukuia a na @@kaaia @n@@ hookuuia na aie apau maluna o ka Hawaiian Coffee and Tea Company kaupalapala, i oleloia ae nei.

            A @@@@ike auanei oukou no na mea a aole hoi he kumu kue i ikeia, ke kulaka @@@@@ ma kela na hoopauia ua Hui la: Hoohuiia ka Hawaiian Coffee and Tea Company, Kaupalenaia, a ua @@@@ hoi ka hookaa ia ana mai o ka Aelike Hoohui i @@@hoia mai ai ma Feberuari 3, 1898 ma ka aoao o ke Aupuni Hawaii.

            (Sila):

            Haawiia malalo o ko'u lima ame ke Sila o ke Keena Kalaiaina i keia la 2 o Sepatemaba, A. D. 1898.

                                                J.A. KING

                                                Kuhina Kalaiaina

                                                2719 - 3t

 

OLELO HOOLAHA HUI I HOOHUILA.

            Ma ka Hana no ka Hoopau ana i ka Hui Hanai Holoholona o Molokai, Kaupalenaia.

            Oiai, ua waihola mai ka Hui Hanai Holoholona o Molokai (Molokai Ranch Company, Kaupalenaia), he Hui i Hoohuila malalo a mamuli o ka mana o na kanawai o ko Hawaii Pae Aina, elike me ke kanawai ma ia hana, ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina, he noi no ka hoopau ana i ua Hui la i Hoohuiia, me kekahi Palapala Hooia i hoopili pu ia me ia, elike me ke kauoha a ke kanawai.

            A nolaila, ke hoolahaia aku nei ma keia i na kanaka apau i loaa na kuleana mamua, a i keia wa nohoi, ma kela ame keia ano maloko o ua Hui la i Hoohuia, e waiho mai i na kumu kue no ka aeia ana o ua noi la ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina ma ka Poalima, la 7 o Okatoba, 1898, a mamua ae paha oia la, a o kela ame keia mea i makemake e hooloheia oia ma ia hana, e hele kino mai ma ke Keena o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ma ka Hale Oihana Hooko, Honolulu, ma ka hora 10 a.m. o ua la 'la, e hoike mai i kumu nokeaha la e ae ole ia ai ia noi.

                                                J.A. KING

                                                Kuhina Kalaiaina

            Keena Kalaiaina, Iulai 29, 1898.

                        2714 - 9t

 

KA

NUPEPA KUOKOA

No ka Makahiki                                   $2.00

No Eono Mahina                     1.00

Kuike ka Rula.

 

Puka                1                      2                      3                      4                      5                      6

ANA                 Pule                 Pule                 Pule                 Pule                 Pule                 Pule

 

Iniha                $1.50               $2.00               $2.50               $3.00               $3.50               $4.00

2 Iniha             2.00               2.75               3.50               4.00               4.50              5.00

3 Iniha             2,50               3.50               4.50               5.00               5.50               6.00

4 iniha             3.00               4.00               5.00               6.00               6.75               7.50

5 Iniha             3.50               4.75               6.00               7.00               8.00               @@

Iniha                4.00               5.50               7.00               8.00               9.00               10.00

 

            O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

C. G. BALLENTYNE, Luna Nui.

JOSEPH M. POEPOE, Lunahooponopono,

Honolulu, Oahu.

 

POALIMA                                                         SEPATEMABA 23, 1898

 

HE KE ENA MAKAHEWA.

 

            Ua lilo ka hoohuikauia ana ae o ke kanaka Hawaii naoli me na Nekero i mea kihekihe loa ia e ke kanaka Hawaii. Aka, he nui nae na wahine Hawaii, ma Hawaii nei no, i mare aku i na paele, a ke laupai nei no ka lakou mau mamo ma na wahi he lehulehu wale o Hawaii nei.

            He mea makehewa i ke kanaka Hawaii ke haawi i kona noonoo nui ana e hoopakele ae iaia mai ke poholo pu ana aku maloko o ka papa o na kanaka ili i okoa ae i ko ka ili=keokeo, nokamea, aole ia he mea e hooia ae ai o ke aiai o kona ili, ina no jhe ili=kou kona a ano puakea iki ae paha, a aole nohoi ia he mea e hoopaele loa ia iho ai ia a oi aku kona paele i ko ke kulana hauli a ha-ulaula paha e kihihehe ana iluna ona.

            Hookahi mea nui a makou i makemake ai i ke kanaka Hawaii e haawi nui i kana mau noonoo hookanaka makua ana, oia kona noonoo ana i na mea e noho ai oia iluna o ke kuonoono ame .. a lako, e kikoo aku ana kana mau kiai ana no ka nohona palekana ame ka oluolu i na la palupalu o ka nohona elemakule e hoea mai ana maluna ona. Na ka ili anei i oi ae ka aiai i ko ka ili eleele o ka Nekero e hoopakele ae i ua kanaka ili aiai la ma kona mau la elemakule, hiki ole ke hana, ina he ilihune kahi kuono o ua ili keokeo la, a he ulakolako hihimanu hoi ka waihona o ke kanaka paele?

            E hoike ana ka Nupepa New York Sun i kekahi manao elike me keia.

            "He ekoku mau halekuai lole o Stansbury Boyce e hoohana nei ma Jacksonville. Fla. O na kanaka Aferika-Amerika o Ocala. Fla. he hale kuai hui ko lakou, a he banako dala nohoi, a ua oleloia, ua noho ona lakou maluna o ka akahi-hapakolu o ke kulanakauhale.  Ma @@@@. Fla. ua oleloia, o ka Me@@ @@@ ka Aha Kuka o ke kulamakauhale ame ka liamuku he poe Aferika-Amerika. Ua oleloia o @@@@@ waiho oia ke lakou Paredaiso. Ma la wahi @@ no la lakou na oihana aupuni kuloko, he alanui kaa-ahi ko lakou no lakou ino a he mau mea waiwai lehulehu a ae kekahi i @@@ia lakou."

            He poe kuonoono a waiwai loa kekahi poe Nekero ma Amerika. Ina hoohui ia ae ka heluna waiwai o na kanaka Hawaii maoii apau o Hawaii nei a hookuku aku me ka waiwai i loaa i na Nekero o Amerika i hoea ko lakou nui wale no i ka hookahi haneri paha, oiai he 30,000 na Hawaii maoli o Hawaii nei, ua poholo pu ko na Hawaii maoli mau waiwai i ko kela poe paele.

            Ma ka makahiki 1865, aole loa i loaa he wahi kuleana waiwai i kekahi nika hookahi mawaena o 5,000,000 Nekero e noho ana he poe kauwa kaupaa, aole hoi i loaa i kahi mea hookahi o lakou he wahi eka aina. Aole i haawiia aku ia lakou na aina kuleana, a aina hookuonoono. Ma ka wa i pau ai ke kaua kivila mawaena o ka Akau ame ka Hema, aole no i loaa aku i ka Nekero na moo aina nui mai ke Aupuni aku. Ua hemo ke haulahao o kona hoopaaia ana he kauwa kuapaa, a ua hiki oia ke oni a ke hanu ma o a ma i mea e loaa ai he wahi ola nona iho, mamuli o na kumuwaiwai a ke Akua i haawi ai iloko o kona kino i uhila me ka ili paele, a ke kanaka Hawaii ili ulaula e hoowahawahi nei, e imi i kuonoono nona iho.  He nui na aina o ke Aupuni he mau miliona eka, aole nae i haawi wale ia aku he mau eka o ia mau aina i ka Nenero ke ole oia e kuai me kana dala i luhi a i hooikaika ponoi ai; aka, i keia la. i ka hala ana o na makahiki he kanakolu-kumaakoku wale no mai ka wa i hookuuia mai ai kela lahui mai ka aina mai o ka hooluhi elike la me ka Isaraela i hookuuia mai ai mai loko mai o ka nohona hookauwa kuapaa ia ana ma Aigupita, aia hoi ke noho nei he poe Nekero lehuelhu loa ma Amerika he poe ona miliona. He poe kuonoono maoli.

            O ka kaua pono a ka lahui Hawaii maoli e hana ai, oia ka hoomahui ana ma na hana i loaa ai he nohona kuonoono a ulakolako i ke kanaka ili eleele ame ke kanaka ili keokeo. E hookuu aku i na olelo pukalaki o ka hookano a ka ili keokeo (?) e hili palaha mai ana maluna o ka ili ulaula, no kona eleele ana; aka, e imi me ke akahele ma kahi e loaa ai ke kuonoono o ka noho ana.

 

Ka Buke Hoakaka Huaolelo Beritania.

            Ma ko makou helu o ka pule i hala i hoomaka ai makou e hoopuka aku i ka Hoakaka Huaolelo Beritania, malalo o ke poo Ka Waihona o ka Naauao, a ke hoopuka hou aku nei nohoi makou ma ko makou helu o keia pule, me ka manaolana nohoi e hoomau aku i keia hana, no ka pomaikai laula o ko makou poe heluhelu, mawaena o ka lahui oiwi, i mahuahua ole ka makaukau ma ka Olelo e Britania, a e ake ana hoi e hoomahuahuaia aku ia ike waiwai nui.

            O na Hoakaka Olelo o keia ano a makou i ike a i hoomaopopo, oia no ka Hoakaka Ole lo Beritania a J. S. Emerson i paiia ai ma ke Kulanui o Lahainaluna, he mau makahiki koliuliu loa i kaa hope ae nei, a o ka English Hawaiian Dictionary a D. H. Hitchcoci i paiia ai ma Kapalakiko a o ke koku, oia ka "Vocabulary" i pakuia aku ma ka Buke Hoakaka Olelo Hawaii a Andrew o Lahainaluna. Aka, iloko o keia au holomua e nee aku nei o keia mea he naauao, ua manao makou he mea waiwai nui no ka lahui Hawaii e loaa ona mau hoakaka huaolelo Beritania i oi aku ka laula ame ke akea o na wehewehe ame na hoakaka ana i ko na buke i hoikeia ae la, a ma ia wa hookahi nohoi, e nanaia ana no, ma keia hoakaka olelo ana, na mea i hoakakaia maloko oia mau buke.

            E ike ana ko makou poe heluhelu, ua komo ma na hoakakaia ana o kekahi mau huaolelo Beritnia, maloko o ka makou kulana hoike ana olelo e hoopuka akunei he mau wehewehe pili kanawai, hemau hoohalikelike kulana olelo, a pela aku, me ke kuhikuhi ana ma ka Baibala, a ma na hopunaolelo e ae, na mea e ikeia ai ke ano o ka hoohanaia ana o ka huaolelo i hoakakaia kona manao, ma ke kakau ana ana a ma ke kamailio maoli ana paha.

            E hoowaiwaiia ana ka Loio Hawaii ma keia Hokaka Olelo, pela no ke kahunapule, ame kela ame keia kanaka makemake naauao apu. He mau mea waiwai nui keia no na keiki Hawaii e hele nei i na Kula Olelo Beritania, a he mea pono i ko lakou mau makua ke lawe a malama i keia mau hoakaka e haawiia aku nei no kahi i kumukuai uuku loa, oia hoi, ka auhau makahiki o ke Kuokoa nei.  Pono i na Kahu Ekalesia ke paipai nui i na hoahanau o ko lakou mau kihapai e lawe nui i ke kuokoa i loaa ai keia kokua waiwai nui o ka Olelo Beritania i na keiki a kela poe hoahanau. Pela nohoi me na Kumukula Hawaii maloko o na Kula Olelo Beritania e hooikaika loa lakou e lawe na haumana ike heluhelu o loko o ko lakou mau halekula i keia mau hoakaka ana i hoomahuahuaia ai ka holomua o kela poe haumana ma ka ike olelo Beritania.

            Manao makou he waiwai keia i ae i ka na kaa? @@@ noonoo a hoolahaia nei ma keia nupepa oiai @@@ wahi a ka olelo mai mau a na kanaka. I @@@ no ka nei @@ he nupepa i ke komo wahi moolelo hoonanea ia. Oiai makou a hoomau aku ana @ pomaikai pulelehua, ehiku ma ka makemake o ka hapanui loa @@@ o ko makou poe heluhelu oiai o ko lokou mea ia e laka mai ai. Aole makou e @@@ae ana i ka hoopuka hoomanawanui ana aku i keia Hoakaka Olelo waiwai @@ noka hooholomua ana i ka oihana haanaauao Olelo Beritania mawaena o na Hawaii oiwi o ka aina. E hoomanao e ka Opio Hawaii. O ka ike Olelo Beritania, oia ke Ki Gula o na pomaikai e loaa mai ai ia oe ma keia mua aku.”

 

Na Limahana.

            Mawaena o na ninau ame na kumuhana koikoi e ko ia kau nei na noonoo ana a ka poe hooulu hana hoowaiwai o loko nei o ka aina, mamuli o ko Hawaii nei hui ana me Amerika Huipuia, o ka ninau e pili ana i na paahana mai na aina e mai kekahi mea e noonoo nui ia nei i keia wa.

            Ma ka Hoomaopopo ana me he mea la, he elua mau mahele nui o na noonoo iwaena o ka poe i kuleana maoli i ka waiwai io o keia ninau. Ke manao nei kekahi poe e paniku loa ia ke komo ana mai o ka lahui Pake mai Kina mai ma ke ano limahana no na mahiko ame na mahi raiki ma Hawaii  nei, a ma ko lakou wahi i mau limahana ili keokeo maoli mai Amerika mai a mai Europa mai paha. Ma ka aoao hoi o na Pake ame kekahi poe hooulu mahiko o Hawaii nei, ua manao lakou he mea e poino ai na oihana mahiko ame raiki ke ole e hoomauia mai ke komo ana mai o na limahana Pake.

            Ua maopopo loa i keia la, aole i helu hou ia na kanaka Hawaii ma ke ano he poe limahana lakou e lawa ai ka hoola ana i na hana apau o loko o ka oihana mahiko, a oi loa aku hoi ko lakou kupono ole ana ma na hana mahi raiki. Nolaila, ma keia mau mahele hooulu waiwai elua o loko nei o ka aina, aole i lilo ka lahi Hawaii ponoi o ka iana i mahele paonioni no na pomaikai dala e huai ana mailoko mai oia mau hana; a no ia kumu, e lilo ole ai ke kanaka Hawaii i ume kaumaha e noonoo pu ia ai maloko o keia ninau, koe wale no ka ninau i pili ponoi i kona (ko ke kanaka Hawaii) ola lauhala ana mawaena o ka nohona poai lahui iloko nei o ka aina, oia hoi, he mea anei e poino ai a e pilikia ai ka lahui Hawaii ke hoopau ia ke komo ana mai o na Pake iloko nei o Hawaii ma keia mau aku? Aka, no keia ninau, aole makou e kamailio ana i keia wa.

            He akioma maopopo, o ke ola o na mahi raiki aia no ia iloko o na lima o na paahana Pake. Aole hiki i na limahana ili keokeo ke aa e heihei me na Pake ma keia hana i mea e loaa ai he holomua. O ke kanaka Hawaii ka mea aneane hiki e paonioni pu me na Pake ma keia hana, ina ua hoomaa maikai ia oia ma keia hana, nokamea, o na auala hoi e mahiia nei a e hooulu ia nei i ka raiki he mau wahi ia i kamaaina i ka ili  o ke kanaka Hawaii. Nolaila, o ke paniku ana i ke komo hou ana mai i na limahana Pake i mea e hoomauia aku ai ka holomua o ka oihana mahi raiki, oia no ka hoailona mua loa o ka hoomakeia ana oia hana mai Hawaii a kauai, a o ka hopena maopopo oia hana ana, e liko na aina e paaia nei a ne Pake ma na mahi raiki i na hui kuai aina nui, mawaena paha o kakou iho nei a mai na aina e mai paha. Nolaila, ina makemake kakou e hoomakeia keia oihana e ulu maikai nei mawaena o kakou, alaila, aohe he hana maalahi e ae elike me ka pani ku ana aku, aole i komo hou mai na Pake.

            No ka oihana mahiko hoi, ke manao nei makou, e ola ana no ia ina e komo hou ole mai na Pake i Hawaii nie. Ua lawa na kanaka Iapana no ia hana. Eia nae, ma ia wa hookahi no, ke upu hei kekahi poe mahiko e haawi aku i ka hana kanu a hooulu ko i na ili keokeo mai Americak mai a mai Europa mai paha, ma ke ano mahele ma na puka ame na loaa. Ua kokua ka Hui Hawaii Lahui i keia manao maloko o ka lakou Memoriala i waiho aku ai imua o ke Komisina Hooponopono Kanawai no ke aupuni hou o Hawaii. No makou iho, aole paha i noonoo pono loa keia Hui i ka waiwai ame ka waiwai ole oia noi a lakou elike me ia, aole paha lakou i noonoo i ke kulana kalaiaina o loko nei o ka aina ma ka wa e kaheaia ai ka lahui koho balota o Hawaii nei no ka pahu balota. He oiaio, e hoolaia ana paha ka oihana mahiko ma keia ano, aka, e lauhueia ana nae i ka pohuehue ko ka oiwi iho nei ikaika holo balota.

            Ua lehulehu na wa i hoaoia ai keia kulana mahiai ma Hawaii nei, a o ka mea i ikeia, oia keia, o ka wili nana e wili i ke ko a ke kanaka i kanu ma ka mahele loaa, oia kai pomaikai, a o ke kanaka kanu ko, aole ia i pomaikai. Ua ike mak@ makou i keia kulana hana i hoohanaia ma Kohala Akau i kahi wa i kaa hope ae nei. Ua ike makou, aole hiki i ka ili keokeo maoli (haole Europa a Amerika, koe ke Pukiki) e ae e holehole ko. Aole.

            Nolaila a ka noonoo ana i poe limahana kupono maoli, na mahiko @ mea e hoopilikia ole @@ @@ ia oihana, he mea ano nei na @@@, a pela nohoi ka oihana mahi raiki.

 

LULU KA MAKANI OHI KA PUAHIOHIO

 

            Ka Nupepa Kuokoa. Aloha oe – E oluolu oe e hookuu ae ia maua i ke akea me Aloha Aina ole wale.

            E Aloha Aina kumakaia, hookaumaha, hookamani ua ike au i kou manao makawelawela i  na olelo naauao o Elina Maikai. E aloha hookamanai i emi ia aku nohoi paha e oe i hope i na aole oe e ku i ka pua a Pikaoiakalala.

            Ua ike au i  kou manao e Aloha Aina, ua kuapuni au ua kilohi, o kou manao i kukulu ai. Aole io he opala puehu i ka makani. Ke kaena nei oe i ka ea o ka aina, mamuli oia manao ou e ike ai oe i kou naaupo, olalau kamalii waolani, eia ke ano o ke aloha aina:

  1. 1.         Ka malama i ka aina. 2. Ka hoohana o ka noonoo i mea e

pii mai ai ka waiwai o ka aina, ka ili ana mai o ka pomaikai, ke kuononoo ke kanaka e lawe ana i keia kumu hana, o Aloha Aina ia, aole e like me kau i liki mai nei ma ka waha ka hooikaika, lewalewa na lima  malalo o ka la. Manao oe o ke kala a ka lehulehu oia kau e  noi hoohune ai. E ike oe i ke aloha aina  o ke au o Kamehameha III, lilo ka ea o Hawaii ia Pelekane, a peha ka elele i hoouna ia ai e huli i ka pono o Hawaii. Penei, na na alii no i hoouna ia eleele, me ka hookaumaha ole i ka lahui. Aole e like me kau e aloha aina ole wale. Eia ka Kamehameha III hooluhi i na alii, na makaainana, e hooke ai, haipule i ke Akua, ua puma ia kumuhana hoi mai ka elele me ka pomaikai.

E Aloha Aina ole wale, no kou hupo kamahio oe i na

mea pilikino no ka hu o na pilali, na mea gula, oia lalau ana au ma ia alanui, e ike mai ai ka lahui aole oe e kupono e liko i alakai no ka lahui.

            E Aloha Aina ole wale, no kou hupo kamailio oe i na mikanele, no ka mahina hou, mamuli oia hoomau ana au ia huaolelo, ua haahaa loa oe iloko o ko ohana waawaaiki naaupo ma, kamailio oe no ka lulu mahina hou, e Aloha Aina, aole e haule ia lulu ua kanu ia iloko o ka lep momona, e mau ana kona ulu a hiki aku i ka wa pau ole. Mamuli o kou olalau e ike mai ana ka lahui ia oe, aole oe i hoonaauao maikai ia.

            E Aloha Aina, ua haawi pio mai oe ia’u, aole oe i keakea mai i kuu manao hope loa, mamuli oia apono ana mai au, ua like no ia me kou apono ana i na mea Elina maikai.

            E ka lahui mai Hawaii a Niihau, e lawe aku oukou i kuu manao, mai palaka i noho mai ka lako ame ke kuonoono ia kakou, i kaawale aku ka ilihune, e pule ikaika i ke Akua, nana no e hoihoi mai ka aina, ka hae aloha o ko kakou aina aloha.

            Mai puni hou mai ia Aloha Aina ole wale, he lulu i ka makani, he ohi i ka puahiohio.

            Owau me ka oiaio.

                                                            ELINA MAIKAI.

            Honolulu, Sepatemaba, 1898.

            (O keia Elina Maikai aole ia o R. H. B. – elike me ke kuhihewaia. L. H.)

MEA HOU MA WAIPIO, HAMAKUA.

Ka Nupepa Kuokoa.

            Aloha oe: - Ma ka la 2 o Sepatemaba nei ua malamaia ka Halawai Hoomanao ma ka halepule o Sana Paulo no Liliuokalani. O ka’u mea aka, a hene ka opua, ua haiolelo kalakea ae o Mr. W. A. Mio ma ke ano pai i ka Moi i pau. A ma ia haiolelo ana, oia mea aka nui aku no ia, o ka hanohano o ka Peresidena o ka Hui Aloha Aina o Waipio, oia o Mr. Thos. N. Naleilehua, ua kauohaia aku e Mr. W. A. Mio: E Mr. Peresidena, e kauoha aku oe i ke anaina e haawi mai e ekolu huro ana, me ka hookikina ana, a ua haawi ia ae la he ekolu huro ma ke kauoha a Mr. W. A. Mio, a he ekolu no hoi komo lima e hoaka ana ma na lima o Mio, he elua ma kahi lika a he hookahi ma kahi lima, e hoike ana kela i kona aloha pili e ke alii.

           

HE MAU MEA MARE.

            Ma ka hora 10 p.m. o ka la 10 o Sepatemaba nei, ma ka hale o ke Kahu Ekalesia o Hamakua Huiia ma Waipio, Hamakua, ua hoohuiia ma ka berita mare e Rev. M. C. Kealoha o Thos. S. K. Nakanelua, kumukula o ke Kai Hawanawana o Kawaihae, a Kahu Kula Sabati Nui o Hawaii Akau, me Miss rebecca K. Uwaina. Mahope iho o ka mare ana, he mau mea ia hoomakaukau ia no ka lua o ka inaina, a ua ai a ua lawa, oiai na wehi o ka waokele e hoopuni ana i ka rumi hookipa a ua kupaoa i ke ala.

            E mahaloia ka mae no na mea a pau, a he mea hoi e hoopaumaele ole ia ai kahi moe.

            Ma’u wahi mea hou ia o ke kuaaina nei. Kou oiaio.

                                    FRANK K. KIHEIPILI.

Waipio, Sept. 16 th , 1898

Ma ka la 1 ae nei o Okatoba e hoomaha ai ka Bana Puhi Ohe Aupuni. Ke upu nei nae kona alakai e malama ia ona aha puhi ohe hui mawaena o na Bana ekolu – ka puali puhi ohe Hawaii, ka puali puhi ohe o ka mokukaua Piledelepia, ame ka puali puhi ohe o ka pualikoa Nu Ioka.

 

Ka Hui Alahao me Aina o Oahu

MAI A MAHOPE AKU O IUNE 13, 1898

(PICTURE OF A TRAIN)

Manawa Holo

 

WAHO HOO LULU                    (Four columns vertical difficult to read

(Mai Honolulu aku)                              Look like destinations)

                                                A.M.                A.M                 P.M.                 P.M.

Honolulu                      7:10                 9:15                 @:10    5:10

Manana                                   8:@@  9:45                 3:@3    5:30

Wili o Ewa                   8:37                 10:08   4:08                 6:10

Waaianae                    9:27                 10:55   4:@@  …….

Waialua                                   …                     12:00   3:@@  ….

 

WAHI HOO                  (four columns vertical)

LULU

(Mai waho mai

a i Honolulu)

                                    A.M.    A.M.    A.M.    P.M.     P.M.

Waialua                                               6:12                 ….                    2:@@  …

Waianae                                              7:12                 10:09   8:35                 …

Wili o Ewa       @:50    7:47                 10:@9  4:@@  12:45

Manana                       6:15                 8:07                 11:54   4:52                 1:10

Honolulu          6:50                 8:40                 12:15   @:28    1:45

 

            G.P. DENISON,

                        Luna                                                    F. C. SMITH

                                                                        Luna Kuai Palapala Holo

 

AHAHUI EUANELIO MAKUPUNI O OAHU

            E maiamaia ana ka Halawai Makahiki o ka ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Oahu nei, maloko o ka luakini o Kaumakapili ma ka pule mua ae nei o Okatoba.

 

NU HOU HAWAII

            He mau waa Hawaii ekolu ke kuai kudalaia aku ana i ka la apopo.

 

            E nana ae na Notere o ka Lehulehu i ka hoolaha a ke Kuhina Kalaiaina e puma aku nei ma ko makou pepa o keia la.

 

            E malamaia ana ka Hoike Hapaha o na Kula Sabati o Kaumakapili ma keia Sabati ae, Sepatemaba 25, ma ka hora 9:30 kakahiaka.

 

            Ua hookohuia aku nei ko  makou makamaka a hoaloha Mr. Archie Mahaulu o Waialua i Agena Alahao o Oahu nei no ka Apana o Waialua.

 

            Ua hala aku o Kuhina Kupa no ka mokupuni o Kauai no ka nana ana i ke Kula Hanalima o Nawiliwili ame kahi mau mea e ae i pili i ka Papa Hoonaauao.

 

            Ua hanau mai na Mr. ame Mrs. Nuuhiwa he keikikani i ka la 6 o Sepatemaba nei o ke aju “Hoohui Aina Hae Hoku Lanakila o Betelehema.” O ka helu 7 iho la ia. Mahalo o nui.

 

            Ma na lono i loaa mai ia makou, ua hiki aku ka nui o na poe i kakauinoa ma  na papa inoa o ka Hui Lahui Hawaii i ka 764 i keia wa. Aole nae i pau ka makemake o ka poe komo mai.

 

            Ua lohe mai makou e hoouiia ae ana ke kino o ka nupepa”Ka Moi o ka Pakipika” a like me ko ka makou pepa nei. He hoailona keia o ka holomua o ka hana a ia  mau Hawaii opio.

           

            Ua loheia mai aia o Dr. Sun Yat Sen i keia wa ma Kapalakiko. Oia nei kekahi keiki Pake o Hawaii nei i lauahea mai ai, oia kekahi i komo ma na hana hoonioni Aupuni Moi o Kina.

 

            Ua wehe ae nei o Morris K. Keohokalole ame Louis K. McGrew, he keena oihana no laua ma Alanui Kaahumanu, a e lawelawe ana laua i na hana mikiala o kela ame keia ano e haawiia aku ana na laua e hana.

 

            Ua lilo ae nei kekahi mau apano aina o na “huli kaha Hikina” aku nei o kakou ia Hon. Harold M. Sewall, a e kukulu aku ana i ai hale noho nona maluna o kekahi apana i lilo mai la iaia. E noho loa iho ana la i Hawaii nei.

 

            He keaka Iapana ko Honolulu nei i keia mau la. Ma ka Poakahi nei i m oe ae ai kaoo a na limahana o ua hui keaka la maluna o na kaa pio ame na kaa alo-lua. Maluna hoi o kekahi o keia mau kaa he puali o na wahine me ha “pila” kuoio kani honee.

 

            Ma ka po “La Pule” nei i ku mai ai no Honolulu nei ka mokuahi lawe koa Amerika “Senatoa” iloko na la holo moana he 25 mai Manila mai. Aia maluna ona he lehulehu loa na koa Amerika ma i, a e hoihoi loa ia ana lakou i Kapalakiko.

 

            Hui nui ka hoohalahala o na koa Amerika e noho nei i Hawaii nei, no ko lakou uku ole ia e ke Aupuni (Amerika) a haia na mahina elua, a no ka pokaokao o na wahi mea ai e hanaiia nei lakou ma Hawaii nei.

 

            Ma ka Poakahi nei e wehela ai na koho a kekahi poe mikiala hana o Honolulu nei, no ka hahau ana i ke kahua o ka halekula Aupuni o Kapalama, a ua ikeia penei. Fred Harrison, $2,750: C. H. Patzig. $990: Arthur Harrison, $993: C. B. Dwight $887.