Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 38, 23 September 1898 — Ke A'o Pili-olelo Beritania. [ARTICLE]

Ke A'o Pili-olelo Beritania.

I—NA HAIANO PILI HAIINOA. I kekahi wa, ua lilo na Haiano Kaupale i mau Haiinoa, a oia ke kumu o ko lakou kapaia ana, he poe Haiano Kaupale. Penei: We heard the minister's speech, but not that of the doc-tor--Ua lohe makou i ka ke kahunapule haiolelo, aole i ka ke kauka. Eia iho na Haiano pili Haiinoa. All, apau, another, kekahi aku, kekahi mea e aku, o hai aku, a pela aku; any, kekahi; both, laua elua: each, pakahi; either, kekahi o na mea elua: few, kakaikahi; many, lehulehu; much, nui; neither, aole keia, aole kela; own, ponoi iho; several, kekahi mau, lehulehu; some, kekahi; such, oia ano,, like me; that, kela; this, keia. Eia iho na hopunaolelo e hoike ana i na Haiano Kaupale ame na Haiano pili Haiinoa. Na Haiano Kaupale: All the world's a stage--He awai ke ao nei apau. There is another and a better world--Aia he ao hou aku a oi ae ka maikai. Both courses are dangerous--He pilikia nae wale no na alahele elua. Look on this picture--E nana i keia kii. Look on that picture--E nana i kela kii. Few men can bear prosperity--Kakaikahi na kanaka i hiki ke auamo ae i kaholomua. I have much pleasure in serving you--Nui ko'u hauoli ma ka lawelawe ana nou. Na Haiano Pili Haiinoa: All assented to the plan--Ae na mea apau i ke kumuhana. Never either found another to free the follow heart from pain--Aole ma kela ame keia i loaa kahi mea hou no ka hoomaha ana i ka puuwai hanaka mai ka ehaeha mai. Both are dangerous —He pilikia no laua elua. Look on this—E nana i keia. Look on that—E nana i kela. Few. few shall part where many meet —Kakaikahi ka poe e kaawale ana ma kahi e hui ai na poe he nui. Though mueh is taken, mueh remains—Oiai he nui no kai laweia aku. he nui no kai koe iho. lI.—NA HAIANO PILI HELU. O ka Haiano pili Helw, oia kekahi mahele o ka Haiano pili Haiinoa, e hoike ana i kekahi helu maopopo, elike me one, hookahi; two, elua; three. ekolu; first, ka mua; second. ka lua; a pela aku. Ua maheleia na Haiano pili Helu i elua papa; 1 Na Helu Kumu; 2 Na Helu Papa. Ua pili ka Helu-Kumu ia one, two. three, four, five, six, seven. eight. nine, ten, a pela aku. Hoakaka—Mai ka helu "one" (akahi, hookahi) aku a hoea i ka ninety-nine (kanaiwa-kumamaiwa) he mau Helu Kumu lakou; aka, o na huaolelo hundred, thousand, million, a pela āku, oia ano kulana helu hookahi, he man haiinoa lakou; a he mea pono ke kauia ka pilimua pili laula, oia hei o A mamua oia ano huaolelo, a i ole, ua hiki no ke hoopiliia aku ka hua S i loaa ke kulana helunui. Penei: a hundred sheep, he haneri hipa; hundreds of sheep, he mau haneri hipa. O ka Helu Papa hoi, ua pili ia ia first, second. third. fourth, a pela aku. Penei: the first day, ka la mua; the third day. ke kolu o ka la. Hoakaka—o na huaolelo third, fourth. fifth. sixth. a pela aku, noloko mai lakou o na huaoleio three, four. five ame six; aka, o na huaolelo first ame second, ao!e laua noloko mai o na huaolelo one aaie two, elike ia me ka puka' ana o fourth noloko mai o four, aka. ua puka o first oia ka ha-nuu-loa (superlative degree) o ka huaolelo "fore." O second hoi noloko mai ia o ka huaoieio Latina "secundus." lI.—KA HAIANO HOAKAKA LAULA. O ka Haiano Laula, ua pili no ia i ke ano nui o ka Haiinoa. Elike me Good boy. keiki maikai; high tower, towera kiekie. Ua mahele hou ia keia ano Haiano iloko o ekolu papa; I—Na Haiano Pili Inoa; (Proper Adjeetives); 2—Na Haiano Pili Haina; (Participale Adjectives); 3—Na Haiano Huiia; (Compound Adjeetives), O ka Haiano Pili Inoa, oia ka Haiano i loaa noloko mai o kekahi inoa. Penei: American idea, he noonoo (manao) Amerika: Hawaiian ftag, hae Hawaii. O ka Haiano Pili Haina. oia ka Haiano i loaa noioko mai o kekahi huaolelo he Haina (verb) kona kulana i ku ai. Penei: an educated mau, he kanaka i hoonaauaoia (he kanaka naauao); a loving mother. he makuahine aloha. O ka Haiano huiia, oia ka Haiano i loaa mamuli o ka huiia ana o elua mau huaolelo okoa, a ua ikeia keia ma ke komo ana o ke kiko-moe (hyphen) mawaena oia man huaolelo eiua. Penei; a white-robed maiden. he wahine opio aahu-keokeo;. a heart-rend-ing scream, he uwe hoomokumokuahua puuwai. O kekahi maheie ano nui i pili i na Haiano. oia ka hoohalike ana ia lakou ma oa anuu, a ua kapaia hoi ia hana ana, lse kau aauu. Hoakaka —O ka inoa kahiko o keia mahele haaa. he hoo-hanuu ana. Ua kapaeia aku nae m inoa mai keia A o Piliolelo aku.

He ekolu mau Anuu (degrees) o keia hoohalike ana i na Haiano: 1--Ke Anuu kumu (Positive Degree); 2--Ke Anuu Waena (Comparative Degree): 3--Ke Anuu Loa (Superlative Degree). O ke Anuu Kamu--Positive Degree--o ka naiano, oia no ka haiano i hookiekie ole ia ae, a i hoohaahaa ole ia iho paha kona ano. Penei: long, bold, wise, eia hoi, loihi, wiwo ole, naauao. O ke Anuu Waena--Comparative De--gree--oia no ka Haiano i hookiekieia ae, a i hoohaahaaia iho paha ke ano o ka haiinoa i pili aku ai ia. Penei: My hat is better than yours--Ua oi ae ka maikai o ko'u papale imua o kou: Your parents are richer than mine--Ua oi ka waiwai o kou mau makua aamua o ko'u. O ke Anuu Loa—Superiative Degree —oia ka Haiano i ku ma ke kulana e hooi loa aua, a e hoemi loa ana paha i ka haiinoa i pili aku ai ia.'Penei: The tallest soldier —Ke koa loihi loa (kiekie loa); The strongest man--Ke kanaka ikaika loa. (Aole i pau.)