Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 40, 7 October 1898 — Page 2
| This text was transcribed by: | Francene H Aarona |
| This work is dedicated to: | Mahalo nui to Na Kahu, Samuel Keala, Richard Wong, Wm. Kaina ame Richard Kamanu. |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoolaha Mana Hooko
I keia lai hookohuia aku ai o E. LILILEHUA, ESQ., i Notere no ka Lehulehu no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Elua o ko Hawaii Pae Aina.
J. A. KING, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Oct. 5, 1898. 2723-3t
I keia la i hoonohoia aku ai keia mau hookohu mahope ae nei no ka Papa Alanui o ka Apana o Koloa, Mokupuni o Kauai, oia hoi : Geo. Goodacre, Lunahoomalu, ma kahi o Alex. McBryde i waiho mai ; J. W. Waughop, M.D., he hoano ka Papa. J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Sept. 19, 1898. 2721-3t
----
OLELO HOOLAHA.
---
Keena Kalaiaina, Sepatemaba 19, 1898.
Ke konoia aku nei ka hoomaopopo ana o na Notere no ka Lehulehu no ke kanawai e pili ana i na buke moolelo e malamaia ana e na Notere, ame ke kauoha pu hoi e waiho aku kela ame keia Notere i kela ame keia elima makahiki mai ka la i hookohuia ai, i kana buke moolelo me ke Kakauolelo o ka Aha Kakau kokoke loa i kahi i noho ai ua Notere nei.
A pela pu hoi, me ke kauoha, ma ka make ana o kekahi Notere, na kona lunahooko kauoha a lunahooponopono waiwai e waiho ae i kana buke moolelo ma ua Aha la ; pela nohoi, ma ka wa e haalele ai, a e hoopauia ai paha mai ka oihana aku, e hanaia no elike me ia.
Ua hoike mai ke kanawai he hoopai aole e emi malalo o kanalima dala, aole e oi mamua o elima haneri dala ke hooko ole me keia mau kauoha a ke kanawai.
E loaa no na kanawai e pili ana i keia mahele ma ka Mokuna 77 o na Kanawai Karaima. J. A. KING, Kuhina Kalaiaina. 2721-3t
---
OLELO HOOLAHA HUI I HOOHUIIA.
---
Ma ka Hana no ka Hoopau ana i ka Hui Hanai Holoholona o Molokai, Kaupalenaia.
Oiai, ua waihoia mai ka Hui Hanai Holoholona o Molokai ( Molokai Ranch Company Kaupalenaia ), he Hui i Hoohuiia malalo a mamuli o ka mana o na kanawai o ko Hawaii Pae Aina, elike me ke kanawai ma ia hana, ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaaina, he noi no ka hoopau ana i ua Hui la i Hoohuiia, me kekahi Palapala Hooia i hoopili pu ia me ia, elike me ke kauoha a ke kanawai.
A nolaila, ke hoolahaia aku nei ma keia i na kanaka apau i loaa na kuleana mamua, a i keia wa nohoi, ma kela ame keia ano maloko o ua Hui la i Hoohuia, e waiho mai i na kumu kue no ka ae la ana o ua noi la ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina ma ka Poalima, la 7 o Okatoba, 1898, a mamua ae paha oia la, a o kela ame keia mea i makemake e hooloheia oia ma ia hana, e hele kino mai ma ke Keena o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ma ka Hale Oihana Hooko, Honolulu, ma ka hora 10 A. M. o ua la ʻ la, e hoike mai i kumu nokeaha la e ae ole ia ai ia noi. J. A. KING, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 29, 1898. 2714-9t
E HOEA MAI AN ANO HAWAII NEI.
---
Wasinetona, Sept. 20.---O ka huakai a ke aumoku kiai moana o Amerika nei e nee aku ana a hoea i Honolulu, a mai laila aku paha a Manila, ua hoomakaia ma ka la i nehinei ma ka wa i holo aku ai ka moku lawe lanahu Amerika Abarenda mai ka Papu Monroe aku, ma ke alahele aku hoi o Berazila. O keia kekahi o na moku lawe lanahu eha na lakou e hoolakou aku i ka lanahu i na mokukaua Oregona ame ka Iowa, oiai laua ma ka laua huakai au moana lihi ma Amerika Hema. Ua manaoia e holo e aku mamua elua mau moku lanahu, a i elua o laua e holo pu aku me na mokukaua.
Mawaho ae o keia mau moku, ua kauoha ae nei o Kuhina Allen i keia la e holo aku na moku Celtic ame Iris ma keia huakai. O ka moku Celtic he mae malama lako ai ia iloko o ka hau, a o ka Iris hoi he hana i wai e inu.
Nu Ioka, Sept. 18.---E hoike ana kekahi lono ma ka nupepa La, mai kona mea kakou mai ma Wasinetona mai, penei : O ka la 27 o Sepatemaba nei, ka la i hooholoia ai e ke Keena Aumokukaua, oia ka la e holo aku ai na mokukaua Oregona ame Iowa mai ka pa kapili moku aku o Brooklyn, no ka laua huakai moana o 18,000 mile a hoea i Manila, ma ke alahele aku o Honolulu. E ukaliia ana keia mau mokuhao e elima mau moku lawe lanahu, elua nae o lakou e hoomau aku ana i ka holo ana me laua.
---
Ua halawai ka Hui Lahui Hawaii ma ka Poakolu nei, maloko o ke Keena Loio o Mr. S. K. Ka-ne, a ua apono loa ia ke Kumukanawai oia Hui.
KA
Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki . . . . . . . $ 2.00
No eono Mahina . . . . . . . 1.00
Kuike ka Rula.
PUKA { 1 2 3 4 5 6
ANA. { Pule Pule Pule Pule Pule Pule
Iniha. . . $ 1.50 $ 2.00 $ 2.50 $ 3.00 $ 3.50 $ 4.00
2 Iniha. . . 2.00 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00
3 Iniha. . . 2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00
4 Iniha. . . 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
5 Iniha. . . 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 0
Iniha. . . 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoounaia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina ole, aohe hookomo ia.
---
HOOPOKALA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
C. G. BALLENTYNE, Luna Nui.
JOSEPH M. POEPOE, Lunahooponopno.
Honolulu, Oahu.
POALIMA,- - - OKATOBA 7, 1898.
Ka Mahina o Dekemaba ae nei.
---
Aia ma ka mahina o Dekemaba ae nei e noho mai ai ka Aaholelo o na Mokuaina Huiia o Amerika, a oia ka wa a makou e manaolana nui nei, oia ka manawa e hoikeia ae ai ka papahana a na Komisina i lawelawe iho nei mawaena o kakou, no ka mea e pili ana i ke ano o ko kakou hooponopono ia ana aku.
Ke lana loa nei ko makou manao e loaa ana ia Hawaii ke kulana hooponopono Aupuni e palekana ai kona ano nui e ku nei i keia wa, oia hoi kona alakaiia ana ame kona hooponoponoia ana e na kanaka kuonoono o loko nei o ka aina.
Ua hoomaopopo no nae makou, e lilo ana no ke ano e hooponoponoia ai o Hawaii nei ma keia mua he mea ano nui na ka Ahaolelo o Amerika e noonoo ai, oiai eia iloko ponoi nei o ka aina he mau maawe lahui i loaa na kuleana ko ʻ iko ʻ i iloko nei o ka aina i kupono ke nana ia ka pono ame ka pono ole o ka nana ia ana mai o ko lakou mau pono kivila. Eia na Iapana ke koi mau nei e loaa ia lakou ka pono koho balota elike me ka loaa ana oia pono i ke kanaka Hawaii a kanaka Europa paha i loaa ia pono. Aole makou i ike, heaha la ka Amerika mea e pane mai ai no keia koi. A ua ike hoi makou, o ka loaa ana o keia pono i na Iapana ma Hawaii nei, he hoike e ana mai ia i ka lilo ana ʻ ku o kekahi mana hooponopono Aupuni ma ka lima oia lahui. Aole e liuliu, a hoea mai no ka la e ike ai kakou e noho mai ana he kanaka Iapana maoli maloko o ko Hawaii nei Ahaolelo ina e aeia lakou e koho balota. A o ko lakou ae ole ia ana e kaana lakou ia pono ma Hawaii nei, elike me ka lakou e koi nei, he hooulu ana mai ia i kekahi ninau ko ʻ iko ʻ i mawaena o Amerika Huipuia ame Iapana.
O ka malama o Dekemaba ae nei ka wa e ikeia ai na ko ana ʻ ku o ke au no keia mau mua aku.
---
KA HOOHAUNAELE A KEKAHI POE KOA AMERIKA.
---
He mea ano nui ka kakou e hoomaopopo ai no kela hana a kekahi mau aliikoa Amerika i hana ai maloko nei o keia kulanakauhale ma ka po Poakahi nei, ma Alanui Papu, mamuli o ko laua hooulu ana ae he haunaele hoopioo ma ia wahi, me ka hoopilikia wale ana i ka pono hele maluhia o kela ame keia kanaka e hele ana ma ia wahi.
Ma na lono i loaa mai ia makou, he elua hora okoa o ka nohoalii ana o na hana hoohaunaele maluhia i hooulu ia ae e keia mau aliikoa, me ko laua poe kanaka, aia a hala he aneane hookahi hora okoa paha mahope iho o ka pau ana o ua haunaele la, akahi no a hoea aku kekahi lima koikoi o ko Honolulu nei oihana kiai maluhia. Ua hala aku la ka hainaele ame na hoopioo ana a kela mau aliikoa. Aole makou i ike i ke kumu i hakalia loa ai ka hoea ana aku o kekahi lima ko ʻ iko ʻ i a oolea o ka oihana makai mahope iho o ka emi honua wale ana iho o kela haunaele ? ma ka wa pono ? O na ninau o keia ano i pili i na hana kiai maluhia oo ka lehulehu, he mau mea ano nui a ko ʻ iko ʻ i no ia na kakou e noonoo.
He mea oiaio, ua hewa loa na hana a kela mau aliikoa Amerika i hana ai. Oiai, ua lawe ae laua i ka mana hoomalu Aupuni kuloko a paa ma ko laua mau lima, me ke kapaeia ana ae o ka mana hoomalu Aupuni o loko nei o ka aina. Aole loaa he olelo hoapono no ka pono o ka laua hana. Aka, ma a wa hookahi no nae, he mea pono ke oleloia ae, ua lilo keia hana hoohaunaele a keia mau aliikoa Amerika i hana ai, a i kakoo ai iloko o elua hora me ke akeakea ole ia i ka eepa o na hana kiai maluhia o loko nei o ke kulanakauhale, oiai o ke kuleana ia oia oihana o ke kinai i na hana hoohauhaunaele o keia ano. Aka, ke lana nei ko makou manao, aole e ala hou mai ana he hana elike iho la me keia ke ano ma keia mua aku.
O KEKAHI HANA ANEI A NA KOMISINA I HOOUNAIA MAI E KA PERESIDENA O KA REPUBALIKA O AMERIKA HUIPUIA, O KA HOOLOHE I NA MEMORIALA HOIHOI MOIWAHINE A KA HUI ALOHA AINA ?
---
Aole oia kekahi o ka lakou hana i hoounaia mai ai ; aole no lakou e pane ana i na palapala hoopii oia ano ma ke kakoo ana ; hookahi no a lakou pane, oia keia : " Ua lele mua ka manu, makehewa ka poka ke ki mai, " nolaila, he hupo eleele a he naaupo haalele loa ka H. A. Aina e hoouna ʻ la i ka lakou Memoriala hoihoi Moiwahine. Nuinui lalau.
Aole no e hoolohe mai ana ka Ahaolelo Nui o Amerika Huipuia ke hoouna hou aku ka Moiwahine, ka Hui Aloha Aina ame Kalaiaina i ka Memoriala hoihoi Moiwahine ; ina no he mau eleele ke hoounaia aku ana aole no e ikeia mai ana. Nui lalau.
O na hoopii kupono e hoouna aku ai i keia poe Komisina, oia na hoopii e like me ka Ka Ahahui Lahui Memoriala i waiho aku ai, e imi aku ka lahui i ko lakou mau pono ame na pomaikai malalo o ka mana o Amerika, aole malalo o ke Aupuni Moi.
O kahi kupono loa e hoouna aku ai ka Hui A. A. i ka lakou Memoriala hoihoi Moi, o ke Aupuni o Beritania, a haule ilaila hoouna aku i ke Aupuni o Rusia ; nele i Rusia, hoouna aku i Farani, a pela no e pakaukau hele ai i na Aupuni Nui o ka honua, a nele mai ia lakou, hoouna aku i na Mokupuni o ke Kai.
O ke Komisina S. B. Dole o ka Repubalika o Hawaii nei, oia maoli ka ona o keia mau Pae Aina malalo o ke Kumukanawai, a nana no i hoolilo aku nei i kona mau mokupuni ia Amerika no na dala Eha Miliona, a ua hooholo ia kela hoolilo ana a S. B. Dole ia Amerika Huipuia ma ka la 6 o Iulai a sila ia e ka Peresidena McKinley ma ka la 7 mai.
Ina pela, e kakoo mai ana anei o S. B. Dole i ka Memoriala hoihoi Moiwahine ? Aole, aole loa no.
Hookahi wale no mea maikai loa, o ka hoike ae o ka Moiwahine i kona manao akea i ke akea ma ka hoolaha ana iloko o na nupepa haole a Hawaii nohoi e olelo ana, " Ua pau ko ʻ u mana maluna o ke Aupuni Hawaii ; ua hoopau au i ka ʻ u koi, a o oukou hoi e ka poe i kakoo pu mahope o ʻ u, e noho oukou malalo o ka mana o na kanawai o Amerika, " a pela aku. Ina e hoolaha ole ka Moiwahine i kona manao ma ke akea, akaka o ka Moiwahine no ke alakai o nei hana naaupo. M. N. KOOLAULOA.
---
MOOLELO O KA AHAHUI KULA SABATI O KA MOKUPUNI O HAWAII
---
Halawai ka Ahahui Kula Sabati o ka Mokupuni o Hawaii ma Laupahoehoe, Sept. 16, 1898.
Lunahoomalu W. M. Kalaiwaa ma ka noho. Hoomakaia na hana me ka himeni ame ka pule a S. P. Kaaia.
Hoomaopopoia na lala.
Na Kahu Kula Sabati Nui---Aole.
Na Kahu Kula Sabati Apana---Haili, Kalilikane; Kekaha, Paiwa ; Puula, J. N. Kamoku.
Na Elele Kula Sabati---Hamakua Hikina---J. L. Kanakaoluna ; Hamakua Komohana, Aarona; Pukaana, Puuhoni; Kaohe me Milolii, Kaui ; Waiohinu, Y. K. Kaapa.
Noi mai o S. W. Kekuewa e kapaeia ka Rula 3, a aponoia, a e apono ana ia Hookena i elele i keia Aha.
Kohoia o W. M. Kalaiwaa i Lunahoomalu, a ia J. L. Kanakaoluna i Kakauolelo ma na balota pakahi, a hooholoia.
Koho ka Lunahoomalu i na Komite mau :
1. Komite o na Palapala---J. N. Kamoku, Y. K. Kaapa ame Mose Moku.
2. Komite o na hana hou---O. P. Emerson, S. W. Kekuewa ame L. M. Mitchell.
3. Komite o na mea pai---o ke Kakauolelo o ka Aha, J. L. Kanakaoluna.
Hoike a na Kahu Kula Sabati Nui---Na ka Luna Hoomalu i heluhelu mai i ka Hoike a ke Kahu Kula Sabati Nui o Hawaii Akau, ame Hawaii Komohana, a aponoia.
Na S. W. Kekuewa i hoike mai i ka hoike hapa a ke Komite o na hana hou, a aponoia.
Hoike a na Kahu Kula Sabati Apana---Na Kalilikane i ka hoike papa helu o ke Kula Sabati o Haili ; a na ka Lunahoomalu i heluhelu mai i ka hoike papa helu o ke Kula Sabati o Kohala Akau, Napoopoo, Pukaana Waiohinu, Kaohe ame Milolii, a aponoia.
Hoike a na Elele Kula Sabati---Na Y. K. Kaapa i ko Waiohinu ; Hookano i ko Laupahoehoe ; Puunoni i ko Pukaana ; Aarona i ko Waipio ; J. L. Kanakaoluna i ko Hamakua Hikina, a ua apono loa ia.
Hapai ka Aha i ka noonoo ana i ka mahele ekahi o na hana hou, oia hoi : 1. E hoolako i na opio me na buke maikai, a i na pokii me na pepa liilii i pakuiia. Hooholoia. 2. Ko Likeke pili ana me ke Komite Hooko o na Kula Sabati o ka Pae Aina. Ua hooholoia. 3. Koho ana i na Komite a keia Aha i ka Pae Aina. Kohoia o Kalilikane i Komite no ka Aha, a ia Kaui no na Kula Sabati, a aponoia. 4. Na Dala o ka Hoahana. Ua kauohaia na Kahu Kula Sabati ame na Elele e hoi a hooikaika no ia Haawina. Hooholo ia. 5. E lilo o Pareka, Kauka Hui ame Kulika i mau mea hoopuka i ka Hoahana. Hooholoia. 6. Hoike a ka Puuku, a apono loa ia. 7. Kahi enoho hou ai keia Aha. Ua hooholoia ma kahi e noho ai ka Ahahui Euanelio.
Na J. N. Kamoku i hoike mai i ka Hoike Komite o na Palapala. Laweia a noonoo a aponoia. Ua hoomauia o S. w. Kekuewa i Hope Peresidena a me C. M. Kamakawiwoole i Puuku, a ia D. Kahooio ame M. C. Kealoha i mau hoa no ke Komite Hooko, a hoohololoia.
Na J. N. Kamoku he olelo hoholo, e haawi ana i na hoomaikai ana ame ka mahalo i na hoahanau o ka Ekalesia o Laupahoehoe ame na hoaloha e ae i kokua mai i na mea e pono ai na lala o ka Aha, aponoia. Noi mai o J. N. Kamoku e heluheluia ka moolelo o ka halawai, aponoia. Heluheluia ka moolelo a aponoia me na hooponopono ana. Na J. N. Kamoku no e hoounaia ka moolelo o keia Aha ma ka nupepa, aponoia.
Hoopaneeia ka Aha me ka himeni ame ka pule a O. H. Kulika. J. L. KANAKAOLUNA, Kakauolelo.
---
KA AHA EUANELIO O KA MOKUPUNI O HAWAII.
---
Ma ka la 15 o Septemaba, 1898, ua noho ka Aha Euanelio o ka Mokupuni o Hawaii, ma ka luakini o Laupahoehoe, Hilo, Hawaii. Hoomakaia na hana ma ka hora 8 o ke kakahiaka. O Rev. W. M. Kalaiwaa ka Lunahoomalu, a o Rev. P. M. kamakawiwoole ke Kakauolelo.
O na Kahu Ekalesia i akoakoa mai oia na Rev. S. L. Desha, D. Kahooio, c. M. Kamakawiwoole, M. C. Kealoha, S. W. Kekuewa, S. C. Luhiau, C. H. Lazaro, W. M. Kalaiwaa, Z. M. Naahumakua, J. N. Kamoku. Na Elele: Kalilikane, Nahakuelua, J. Waiohinu, Aarona, Paiwa, M. Moku, W. C. Puunoni, d. S. Kani, Y. K. Kaapa. Na Lala mau : Na Rev. O. P. Emekona, O. H.Kulia, J. S. Kalana, J. Leadingham, s. P.Kaaia ame L. M. Mitchell.
Komite Imi Hana : O. P. Emekona, S. L. Desha ameS. W. Kekuewa Ua hoike mai keia Komite he 11 kumuhana. No ka mea e pili ana i kekahi mau palapala hoopii, ua waihoia i kekahi mau Komite wae. O kekahi hoopii, he kahea ia Rev. Louis M. Mitchell, mai Kaohe a mai Milolii mai i Kahu no lakou. Ua aeia keia noi.
Apono lokahiia ka Olelo Hoalohaloha no ka ohana o Dr. Wetmore i make. Eia iho malalo nei :
Olelo Hoalohaloha.
1. Ke hoike nei keia Aha i kona manao uwe aloha i na keiki a ka makua aloha Dr. Wetmore i make aku nei.
He makua keia i hoomanawanui aloha i na poe pilikia apau, e lapaau ana i ka poe mai o ke kino, a e kokua mau ana ina Kahu, ame na Ekalesia no na hana a kona Haku aloha.
Mai ka wa ana i hiki mai ai i Hawaii nei a hoi aku la i kahi maha, ua piha iaia na makahiki he 50 a oi o kona noho paahana ana i iwaena o ka Hawaii Lahui, a ke hoomaikai nui nei makou i ka Haku i Kona hoouna ana ma i keia paahana i aloha nui ia.
Ke hauoli nei makou me ka manaolana, aia oia me kona Haku aloha.
O. H. KULIKA,
S. W. KEKUEWA,
J. N. KAMOKU.
Komite o ka Aha.
He nui no na hana pili kihapai i noonooia e ka Aha, e pela pu me na mea e pili ana i na Kula Hanai.
Ua hoike o Rev. S. W. Kekuewa, ua loaa he $180 no ka luakini o Kalahikiola ma Kohala Akau.
Ua hooholoia e kokua na Ekalesia o Hawaii i ka luakini o Laupahoehoe. Haili $15.00 ; Kula Sabati o Haili $5.00 ; Kohala Akau $5.00 ; Kailua ame Helani $5.00 ; Puula $5.00 ; Kealakekua ame Konau $10.00 ; Kekaha $5.00 ; Pukaana $10.00 ; Waiohinu $5.00 ; Kalapana ame Opihikao $5.00 ; Kaohe $5.00 ; Waimea $5.00 ; Kohala Komohana ame Kohala Hema $5.00 ; Hamakua Hikina $5.00 ; Hamakua Komohana $5.00. Lulu na lala o ka Aha loaa he $11.05.
O ka mea i kohoia no ka hoounaia ana ʻ ku o na dala i auhauia maluna o na Ekalesia, oia o Mr. E. W. Barnard, ka Puuku o ka Ekalesia o Laupahoehoe.
Ma ka noho hou ana o ka Aha ma ka la 16, ua noonooia na mea e pili ana i na Ola o na Kahu, pela hoi na Ekalesia kahu ole. Ua hooholoia e ka Aha, e nonoi i ka Papa Hawaii e kokua ia Rev. C. A. Lazaro i $50, oiai ia e hoomaha ana no ka imi ana i ke ola kino.
Ua kohoia kekahi Komite Wae, na lakou e hooponopono i ka hanaia ana o ka luakini o Laupahoehoe a hiki i kona paa loa ana. Na Emekona i waiho imua o ka Aha he olelo hooholo e waiho ke Kahu o Laupahoehoe i ka hana ma kona kihapai. Aponoia. Nana no, he olelo hooholo, e oni ana i ka Misiona Kuwaho e hookuu mai ia Mitchell e hui mai ia me ka Misiona Kuloko, a e hoomahuahuaia ae kona ola mai ka $50 a ka $100, a na ke Kakauolelo e kauoha.
---
( Ua lawe ia keia mau hoakaka maluna ae nei, ma ke ano nui, mailoko mai o ka Mooleleo piha i hoounaia mai ia makou, e Rev. C. M. Kamakawiwoole, ke Kakauolelo o ka Aha. Ua hanaia keia hana i kulike ai me ke kauoha a na haku o ka pepa. L. H. )
PAUAKA NA KOA AMERIKA.
---
KUKALAIA KE KANAWAI-KOA.
---
Ma ka hora 11 a oi o ka po Poakahi nei, a ao ae Poalua, ua hoopuiwa loa ia kekahi poe o Honolulu nei e hele holoholo ana, a e naneaa ana nohoi ma ka huina o na Alanui Papu ame Hotele, mamuli o ka puka ana mai o kekahi mau aliikoa Amerika mai loko mai o kekahi hotele inu rama ma ia wahi kokoke iho, a kukala ae la ua paholaia ke Kanawai koa ma Alanui Papu. He elua keia mau aliikoa, no laua na inoa o Meriama ame Wheelock. O ka mua he Lutanela Elua, a o ka lua he Lutanela Ekahi no na koa Nu Ioka.
Ua haawi ae la keia mau mea i ke kauoha no ka hookapuia ana o ke alanui, a ua hookoi aku keia kauoha e kekahi poe koa maluna o na lio. O Wheelock keia, ua uhai loloa aku la ia i kekahi poe luina moku a hoea i kai o ka uwapo.
Ua pau na kanaka e hele ana ma ke alanui i ka holo pioo ma o a maanei mamuli o na hana a keia mau aliikoa, ame na kanaka amlalo o laua. Ua olelo maoli ae o Meriama, ua loaa iaia keia kauoha mai a Kenerala King mai, aka, ua hoole nae ua Kenerala la ia mea. I ka lohe ana o Kenerala King i keia haunaele, ua hoouna mai la ia ia Kapena Saxton, mai ka Hotele Hawaii mai, e kii mai ia Meriama ame Wheelock. Ua halawai iho la o Kapena Saxton me na mea i hoounaia mai ai oia e kii mai, a hoike aku la ia laua i na kauoha i loaa mai iaia mai ke Kenerala mai.
Mahope iho o ka pau aha o ka haunaele, no ka manawa paha o elua hora a oi, hoea aku la o Kapena Robert P. Waipa malaila, maluna o ka lio, a haawi aku la i ke kauoha, e hopuia no kela ame keia mea e hoohaunaele ana.
O kahi mea haohao loa, i hea la na maka ʻ i ku huina ia wa ? Heaha la ka mea i hoike ole aku ai keia poe makai i ka lohe i ka halewai ma ka wa pono ?
---
KA LAIKINI KUAI WAIONA MAMA.
---
Ma ka Poakolu nei i hoolohe ai ka Aha Kuhina e haawi aku i na laikini no ke kuai ana i na waiona mama no ka mokupuni o Hawaii ame Oahu nei.
Lilo na laikini o Waikiki ia Jim Sherwood ame Ottman. Lilo ia Adelino F. Franco ka laikini no uka ae nei o Nuuanu. Ko Kapalama hoi ia James Old. Ko Ewa, ma Manana, ia J. W. Chapman. Ko Waianae, he Iapana, nona ka inoa o C. Shiozawa. Ko Waialua ia Fred Leslie. Ko Koolaupoko, he Pake o Tai Hoo @oka inoa. o Olaa, Hawaii, ia Peter Lee. Ko Papaikou ia C. G. Braddaky. Ko Honomu ia Joao de Souza. Ko Laupahoehoe ia L. B. Maynard. Ko Makapala ia G. C. Akina, he hapa Hawaii. Ko Kailua ia Geo. W. McDougall, Jr. Ko Holualoa ia J. Coeper.
---
HE MANAWA KUPILIKII.
---
Ma ka wa Hoouka Kaua ma Santiago
Ma ʻ i a Ola aha, he Po a he
Ao Nee Awiwi.
---
O ka poe Lawe Ukana apau ma ka wa i hooukaia ai ke Kaua ma Santiago de Cuba, he poe Olali wale no lakou apau. O ka lakou mau hooikaika ana apau e hoea na lako kaua ame ka ai ma ke kahua kaua, he mau hana koa loa ia.
Penei ka P. E. Butler, o ke Kaa Ukana Helu 3, i kakau mai ai mai Santiago de Cuba mai, ma ka la 23 o Iulai, i kakau mai ai : " Ua loaa makou apau i kahi, ma ke ano ikaika a ikaika ole nohoi, a ma ko makou wa i pae mai ai, aole o makou manawa e ike aku ai i kekahi kauka, oiai e pupuahulu ana makou i ka nee ana, a e nee ana makou me ka awiwi i ka po ame ke ao, no ka hoolawa ana ʻ ku na koa me na lako kaua ame ka ai, aka, e hoomaikaiia ka LAAU OLA A KAMALENA no ke NAHU, ke KOLERA ame ka HI, i ole ia, ua hiki ia makou ke hana a malama i ko makou mau ola ; o ka mea oiaio, ma ko ʻ u manaoio maoli, i kekahi wa i pilikia loa ai makou, o keia ka laau nana i hoopakele i ko makou pualikoa, nokamea, ina i hiki ole i ka poe lawe ukana ke hana, ina ua loaa ole ka poe na lakou e lawe aku i na lako kaua ame na lako ai i ke kahua kaua. Aohe mau alanui e hiki ai i ke kaa ke hele. Ua laki au ame ko ʻ u mau hoa i ko makou hoolako mua ana ia makou iho me keia laau mamua o ko makou haalele ana ʻ ku ia Tampa, a ua ike au, iloko o eha ma ʻ i e ai ana i keia laau, e palekana ana no ke ola. "
Ua kakauia mai ka palapala maluna ae i na poe na lakou i hana i keia laau, oia ke Chamerlain Medicine Co., Des Moines, Iowa. E kuaiia ana e na poe kuai laau lapaau apau. O Benson, Smith & Co., na Agena Kuai Kukaa no ko Hawaii Pae Aina.
---
Ua lauaheaia ae e waiho aku ana o Kapena L. T. Kenake o ka Pualikoa Hawaii, Mahele B, i kona kulana Kapena no ia puali.
---
Eia ma Honolulu nei i keia wa kekahi wahine haole e oleloia nei ua hiki iaia ke hoola i na ma ʻ i a nawalimali e ae o ke kino ma ke kau ana o kona mau lima.
HE MAU HUNAHUNA.
---
Hanaia ka Vaiolina mua l@ @
Hanaia ka pepa hahau 1891.
Loaa na pu kaupoohiwi mua @
Hanaia na kahakii a oleloia ana maluna o na laau 1418.
Loaa na makaaniani 1285.
Ikea mua ia ka lawelaweia @ ka oihana boroka ma Italia @ 147@
Hanaia ke Dala Gula mua @ @ Europa 1320.
Papale mua ia ka papale ulaula @o @na Kadinela 1243.
Loaa na mea ana kaupaona mea ka ia Phidon B. C. 869.
Loaa ka hua lulu ( dice ) mua @ @ Palamedes ma ka B. C. 1224.
Hoomakaia ka hakaka @pahikaea mua loa ma Roma B. C. 490.
O ka Heremita mua loa o ke ao nei, oia o Paulo o Thebes, ma Aigupita @ .
Ikea ka lele mua ana o ka baluna ma Liona, Farani, 1783.
Ma Italia i kukuluia ai ka banako dala mua loa. Na ka poe Iudaio i kukulu 803.
Hanaia ke aniani nana mua loa ma Venice 1300.
Ma @Hodani i hana mua ia ai ka pepa i mea hoonani hale 1555.
---
Ua hoohui ae nei o A. G. M. Rob@ na ame A. A. Waila ma ka oihana.
---
E hoea mai ana no Hawaii nei @ka mokukaua Yorktown a holo loa aku @ i Manila.
---
Ua nele loa ka loaa ana o ke " @kenikeni " Kalakaua ma Honolulu n@ keia wa.
---
O ka nui o na i ʻ a i pau i ka nana @a e Mr. D. Keliipio iloko o elua @pahalahala ne nei he 91,430, wahi a kana h@ ike.
---
Ua ku mai nei ka mokuahi @Mogu a mai Iokohama mai me 561 poe Iapana no Hawaii nei. Eia hou ae no ia poe Iapana a hoea mai.
---
Ma ka Poaha nei, Okatoba 6, i @ mai ai ka moku kalepa H. F. Glade mai Beremena, Geremania mai, me na kanaka Geremania he 365, iloko o @ka la holo he 138.
---
Ma ka po Poakahi nei, ua loaa iho la he kanaha poe koa Amerika i ka @opu nahu no ka inu nui loa ana i kek@ waiu luliluli ma Waikiki.
---
He aha hulahula Europa ke haawi i ana e ka Puali D ma ke ahiahi o ka @ Poaha ae, maloko o Progress @Hall. E hoomaka ana ma ka hora 8.
---
Ua hoea ae he mau hoohalahala @imua o ka Papa Ola no ka lapaau ana o Kauka English, ke kauka o ke @Alii @ wahine Liliu, ina poe ma ʻ i mawa@ nei. Aole nae i noonooia e ka Pap@
---
Ua paa iho nei na buke pepa @ hakahaka no na mahele kuleana o @ka Hui Nupepa " Lahui Hawaii. " Na ka Halepai o Ka Makaainana i pai iho nei.
---
Ua lilo ae nei ia P. L. Weaver he @12 eka aina a oi ma Haleaha, Koolauloa ma ke kuai kudala, no $280. He @47 eka aina ma Omokaa, Kona, Hawaii no $300 iaia no.
---
O na make o Honolulu nei no ia malama aku nei o Sepatemaba he @ He 35 kane, a he 21 wahine. Na Hawaii he 23, na Pake 15, Pukiki 6, @Iapana 7, Amerika 3, Beritania 1. lahui e ae 1.
---
Ua manaoia e hoea mai ana no Honolulu nei ka moku lawe koa Arizona no ka lawe ana ʻ ku i na koa Amerika ma ke kahua hoomoana o Otis, no ka mokupuni Pilepine. E ku mai ana @paha oia ma ka la 15.
---
Maloko o ka Ariona Hale e malama ia aku ai ka papa himeni o na Hawaii Opio malalo o ke alakai ana o @ Theo. Richards. O J. K. Kahookano, W. J. Coelho ame Isaac Harbottle ka kohoia i Komite no ke koho ana i maluna nui o ka Hui.
---
Ua oleloia he 70 ka nui o na @ Amerika i kaahale aku nei ma na @Koolau, a ina e ikeia ana ka maikai o @ka lakou hele ana aku nei, alaila, e hele aku ana na koa i koe ma na bataliona.
---
Aole maopopo loa ka hopena e @hoea mai ana ma o keia hana haunaele @i kekahi mau aliikoa Amerika i hana ai ma ka po Poakahi. Ke hooikaika nei ka Ilamuku Brown e loaa he @hopena maopopo no keia hana.
---
Ma ke kakahiaka Poakolu nei i malamaia ai he pule mesa nui maloko o ka luakini o Malie-o-ka-Malu, no @ka poe Amerika i make ma ke kaua ana mai nei mawaena o Amerika ame @Sepania. He 500 ka nui o na koa Amerika i hoea ae ma ke anaina pule.
---
Ma ke kakahiaka Poakolu nei i @hele aku ai ka Mahele H o na koa Amerika mai Nu Ioka mai, ma ke alahele kaapuni i ka mokupuni o Oahu nei. Ma ke alahele ma ka pali o Nuanu i @hele aku ai lakou a ma na Koolau aku a hoea hou i Honolulu nei.
---
Ma ke ku ana mai a ka mokuahi Coptic i kela pule aku nei i loaa mai ai ia makou ke kii o ko makou mea kakau e noho mai la i San Jose. Elua makahiki a oi o ke kaawale ana, a ike iho la i na helehelena ma ke kii. Aloha no. Ua komo oia i keia wa i ke kula ao Olelo Beritania e hoomaka ana mai ka papa kumu-mua aku.