Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 43, 28 October 1898 — KA PAIO MAWAENA O KA LUNAKANAWAI ME KE KENERALA. [ARTICLE]

KA PAIO MAWAENA O KA LUNAKANAWAI ME KE KENERALA.

Mamnli o na olelo hope o ka palapala helu -ekolu a Kenerala >King i hoouna mai ai imua o ka Lunakanawai Apana o Honolulu nei, ame ka nana ole ana hoi o ua Kenei'ala 'la i ka palapala pane aku a ka Lunakanawai i hoouna aku ai iaia. ua maopopo ua hoopauia na paio holo palapala ma■waena o ke Kenerala Araerika ame ka Lunakanawai Hawaii - Amerika, elike me ka holo palapala ana mawaena o ka hoaloha am-e ka hoaloha, a ua loli ae la keia paio ana mai kona kulana ano makamaka mai a ke kulana ninau hihia pili Aupuni maoli, oia hoi, he ninau i pili i kekahi luna Aupuni Hawaii, e lawelaw-e ana malalo o ka Mana Aupuni o Amerika Huipuia, elike me ke ano o ka olelo hoohiki i laweia ae ai e ka lunakanawai ma Hawaii nei, ame kekahi luna Aupuni 0 loko o ka Oihana Koa Amerika, e noho ana ma Hawaii nei. Aole hiki ke hooleia, aole i loaa ka mana hookolokolo a hoopai i ka lunakanawai apana o Honolulu nei, maluna o kela ame keia kaa Amerika, ma Hawaii nei, i uha'i i na kanawai hooponopono kuloko o Hawaii nei, i mea e mau ai ka omalu.hia ame ka noho pono ana o na kanaka. Ua ho-ak-ea k£ kanawai i ka laula ame ka loa e holo ai na hoohana ana a ka mana hookolokolo kivila o ka aina, a hoopili aku i ka mea i hoiaioia ua ku ka hewa iaia. Ua ili nohoi ke ko'iko'i ame ke kaumaha o na hoopuka ana i na oleloao a ka Aha hookoloikolo, maluna o ka lunakanawai e lawelawe ana ia mana. He kuleana kona e olelo ai, ua hewa ka mea i hooiaioia kona hewa io ana—he kuleana kona e ao aku ai ua mea la i ku ka hewa, ma na huaolelo e hoala ana i ka lunaikehala o ke pio i ike ai hoi oia i ka hewa io ana o ka hana haihai kanawai i haulehia ai oia, a malia he kumu ia e komo ai ka naau mihi iloko ona, a loaa iaia *he haulehia hou ole ana aku iloko o ka liana hewa— ua loaa ka mana i ka lunakanawai e o'elo aku i ka mea i hewa, eia kou hoopai, a pela aku. 0 ke ku.mu o ka ulu ana mai o keia kuee, oia ka paika ana mai ka lunakanawai aku he mau olelo i pili o!e 1 ke kanaka nona 'ka hewa ana e kaupaona ana, a he mau olelo hoi ia e kauhihi ana maluna o kekahi o na poo kiekie loa o ka oihana koa Ainerika ma Hawaii nei, a makou e olelo ai, ua pili ole no ia i ka mea i SoaJ[iewaia. Aka, e ninauia nae ma keia wahi: Ua loaa anei he kahua kupono i ka lunakanawai apana o Honolulu nei e lioopuka ae ai i na huaolelo i hoohalahalaia, elike me na mea e ike ia iho ana 'e ko makou poe heluhelu, ma na holo palapala ana e hoolahaia aku ōei ma ko makou pepa o keia la? Ina ua hoikeia ka lohe i na poo Auputii o ka Oihana Kivila o ke "Aupunl

Kuloko" nei, mai ka oihana koa mai. mamua aku a mahope mai paha o ka ulu ana o kela haunaele i hapaiia ae ai e kela mau aliikoa Amerika, aohe mana i loaa i na poo kiekie oia oihana maanei e kahea ai i aha hookolokolo koa no na hihia i ulu mai mawaena o na aliikoa koikoi o kona mahele koa, a ua maopopo hoi ia mea i ka lunakanawai apana o Honolulu nei, alaila, ua hewa loa ko ka lnnakanawai hoopuka ana i ua olelo pili i ka aha hookolokolo koa, 1 ke kenerala, a pela aku. Aka, ina aole i loaa he lohe a he ike maopopo o keia ano i na poo ame na luna o ke Aupuni Kuloko nei, a ua manaoio nohoi ka lunakanawai apana aia io he mana kahea aha hookolokolo koa no na aliikoa Amerika i hana hewa a kue kana-wai, ma ka poho lima o na poo kiekie o ka oihana koa Ameri'ka ma Hawaii nei, alaila, o ka hoopuka ana i kona manao hilinai ole no na hana ana a keia mana ame na ano hana apau i pili i ke kanaka nana e paa ana i ua mana la i hoohana ole ia ma ka wa pono loa e ku ai ia hana, no ka pono, ka maluhia ame ka palekana o na kanaka o loko o keia kulanakauhale, ke manao nei niakou he niau mea' kupono no ia e hoopukaia ae e ka lunakanawai imua 0 kekahi koa haihai kanawai kivila, ana i hoomaopopo ai, aol-e e loaa ana he hoopai kupono no ka hewa ana i hana ai iloko o ka mana hookolokolo koa i moewaa wale ai kona mana i na aliikoa haihai kanawai mamua kokoke aku. aku ma ke ano e hoike ana ka lunakanawai mana kivila i ke kumu kupono e kai au oia he hoopai • oolea maluna o ka mea hewa. Aka, o ka mea maopopo ia makou 1 keia wa, ua loaa ka mana kahea aha hookolokolo koa i 'ke poo kiekie oia oihana ma Hawaii nei mawaena o na koa Amerika, no ka hookolokolo ana i na koa wale no; aka, aole i loaa ka mana ia kanaka e ka;hea ai i aha hookolokolo koa no ka hoolohe ana i na hihia pili i na aliikoa i komisina ia mai e ka oihana koa ma Amerika, a i ole, e Kenerala Merriam paha. 'Ma ko makou manao, he oi aku no ka palekana no na Hawaii ke hoomanao i ka olelo kahiko, "E nihi ka hele i ka uka o Puna," a i ole ia, "Mai walaau nui ae oe o makani auanei."