Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 48, 2 December 1898 — Page 4

Page PDF (1.43 MB)

This text was transcribed by:  Natalie I. Kealoha
This work is dedicated to:  Kai & Hunter Kealoha

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ke Aloha o kuu Makuahine

KE ALOHA O KA’U MEA I ALOHA AI

Ka Mana o ke Aloha.

He Moolelo Walohia.

(Unuhiia e Hoolale-a-Ka-Ua-Kukalahale no  “Ke

Kilohana Pookela o ka lahui Hawaii.”)

     “A!  E keia kanaka lapuwale,” wahi ana i pane ae ai, “ua hoao oe e pepehi i kuu makuahine, a ua lilo hoi au i moepuu na ka eleele o kou puuwai, no kou ike ana he hooliina au no kekahi puu dala nui; aka, aole nae i loaa ia mau dala ia oe.  Ke hoomaikai ae nei au i na lani, eia no kuu makuahine uhane (bapatema) ke ola nei I keia wa, a ke lana nei kuu manao, no ke aloha o ka’u mea i aloha ai, e iho e aku no au iloko o kahi e hiki ole ai ke Ioaa keia puu dala nui hewahewa i keia kanaka lapuwale.  Aia iloko o ka umauma o keia kanaka ke kuko eleele kahi i noho ai, mahope iho o kona hai-na ana ia’u, e kiola no oia ia’u i kahi e, a e hooikaika no ia e Ioaa keia 5,000,000 hapaha farani iaia.  E ola anei au i kumu e loaa ai ka pomaikai i keia diabolo!  Aole-aole.”

     Ua ku iho la o Alice me ka haaheo ame ka hanohano kilakila o kona kulana, oiai hoi kona mau maka e nana pono ana maluna o ka palapala.

     A liuliu, honi iho ia oia i ua palapala ‘la, wehe aku la he wahi pahu dala, kahi hoi i malamaia ai na palapala apau i loaa mai ai iaia mai a George mai, a waiho pu iho la hoi i keia palapala.

     He mau hora paha mahope mai, kamailio mai la kona makuahine iaia:

     “Alice, ua loaa mai nei ia oe he palapala mai kou makuahine uhane mai, eia nae aole oe i hoikeike mai nei ia palapala ia’u.”

     “Ua hoike mai nei ia ia’u, aole ia e hiki mai ana ma ko’u wa e mareia aku ai i ke kane, a ua hoouna mai nei ia he biia kikoo banako nona ka huina o 50,000 hapaha farani.”

     “Aka, ua makemake au e heluhelu i keia palapala,” wahi a kona makuahine i pane hou mai ai.

     “E mama, e kala mai oe ia’u, no ko’u piha inaina loa no kona hiki ole mai ma ko’u wa e mare ia ai i ke kane, ua hooleiia aku ua palapala ‘la ma kahi e hiki hou ole ai ia ke loaa aku.”

     Ke hana nei o Alice i keia hana no ka pono o kona luaui makuahine, a no ke ahewa ana nae hoi o kona lunaikehala; aka, o ke aloha o kuu makuahine ua oi ae ia iloko ona mamua o na mea apau, nolaila, ua hoike aku la ia ma ke ano hoolalau imua o kona makuahine.

     Auwe!  ua hoea mai la ka la.

     Ae, o ka la e mareia ai o Alice me ke Kauna de Berene, ua hiki mai la ia.

     Ua mareia iho la ua Kauna Berene nei ame Alice maloko o kekahi o na halepule hanohano loa o Parisa.  O ke Kauna de Malatere hoi, oia kekahi hoike ma keia mare ana, aka, o kana keiki, oia o Robata ua hoole loa oia i ke komo pu ana aku ma na hana e pili ana i keia mare ana.  Ua hele aku la hoi ia e ike ia Madame Lamabereta a kamailio pu iho la me ia no kana keiki no George.

     Ma keia wa i mareia ai o Alice me Kauna de Berene ua piha pu ka luakini i na maka hanohano apau o Parisa.  Ma ia po iho, ua haawila he ahaaina hanohano ma ka hale o ka Barona Maraceli, ka luaui makuakane o Alice.

     He ahaaina pu-anuanu a kawakawau keia i haawiia ae ma kei ahiahi.  He oiaio, ua nui na mea ai i hoomakaukauia o kela ame keia ano, ua nui punohoi me na hoa ai hanohano i poloaiia aku, aka, aia maluna o ko Alice mau helehelena ma ia ahiahi e hoike mai ana ia i na hiohiona o ke kau maha, a o keia ame keia mea i ike pono i kona ano, ua hawanawana malu iho la iloko iho ona:

     “He luahi keia lede opio na kekahi manao puuwai eleele loa.”

     Ma ka hora 10 o la po, ua haalele iho la ka hapanui o na hoaloha i hele mai i ka ahaaina mare i ka hale o na makua o Alice, a koe iho ia hoi na hoaloha pili loa i ka ohana.

     I keia wa i huli hoi aku ai ka Barona wahine no kona rumi, a mahope hele aku la o Alice.  A mahope loa mai hoi, hoea aku la ke Kauna de Berene, a nonoi aku la e aeia mai ia e komo aku.

     “Ae; e komo mai oe iloko nei,” wahi a Alice i pane mai ai i kana kane.

     I keia wa hoi, ku iho la ia mamua pono aku o kekahi aniani nana, a e huli ana nohoi kona mau maka i ua aniani la.

     I ke komo ana mai o ke Kauna, ua nauhi koke ae la ia mai loko ae o ka pakeke o kona kuka, ma ka aoao maloko he ope palapala, a hele aku la a haawi aku la I ka Barona wahine, me ka olelo ana aku;

     “E Madame, eia au ke hooko nei i ka’u hapa o ka aelike.  O keia ope palapala, he waiwai ia nou i keia wa ua pau ko’u aie ia oe, a pela hoi oe ia’u.”

     Alaila, huli ae la ua Kauna nei a puka aku ia iwaho.

     “O!  O kuu mau palapala keia,” wahi a ka Barona wahine i hooho ae ai oiai kona mau lima e paa ana i ke ope palapala me ka haalulu:  “Aole loa au e puhi i ke ahi i keia mau palapala, oiai, malia e hiki mai ana no ka la e koiia ai au e hoike ae i kuu hewa imua o ke akea.”

     Ua puana malie loa ae la ua Barona wahine la i keia mau olelo me kona manao, aole la e lohe and kana kaikamahine, aka, ua lohe mai la no nae ia.  Ua huli ae la o Alice, ame ka hikiwawe loa, ua lele mai la ia a kaili aku la i ke ope palapala a kana luaui makuahine e paa ana, a pane iho la:

     “E Mama—i maewaewa hoi kaua i keia mau palapala—he manao ka hoi kou e malama hou iho—Mama—aole!  Aka, e hoomanao oe, e mama, ua hala ka mea i hala.”

     I keia wa i ike iho ai kona makuahine, ua alana ka, kana kaikamahine aloha iaia iho, e mare me ke Kauna Berene i mea e loaa ai keia ope palapala, a me na waimaka e hiolo makawalu ana ma kona mau papalina, kukuli iho la ia ilalo imua o kana kaikamahine, hooho ae la ia:

     E kuu Alice, e kala mai oe ia’u.  Malia ka oe o paakiki loa nei i ka mea nana i hoehaeha i na la o ke ola ana o kou luaui makuahine.  Ua alana oe i kou kino no kou aloha i kou luaui makuahine.”

     Alaila, lalau iho ia o Alice i kona luaui makuahine a hapai ae la iluna, honi iho la ia, a olelo iho la:

     “E Mama, ua aloha au ia oe.  O ke aloha o kuu makuahine, oia kai oi ae imua o na mea apau.  Mama, I loce you so!”

     Mahope iho o ka malie ana o ko laua mau manao uluku, ia wa i kahea aku ai o Alice i kona luaui makuakane e hele mai.  I kona hiki ana mai, ua hoike aku la o Alice iaia, e hele aku ia a hoike ia Kauna Berene, ua makemake ia e noho pu me kona luaui makuahine no kekahi mau la.

     I ka lohe ana o Kauna Berene i keia manao o kana wahine.

“Ua kuhalahala iho la Ka ua a ka Waahila.”

(Aole i pau.)

 

HUAKAI I KA AINA E.

Umikumamaha La ma Kapalakiko.

(Hoomauia)

KA HOTELE DEL MONTE

     Ke ku nei keia Hotele ma ka aekai o ke kaikuono o Monterey, he 125 mile mai ka hema o ke kulanakauhale o Kapalakiko; ia oe e holo ai no keia hotele, e holo aku ana oe mawaena o na aina mahiai lehulehu a hiki i San Mateo, he wahi kulanakauhale uuku me kona mau hale nani he 22 mile mai Kapalakiko aku; a malaila aku he 12 mile hou aku e hiki aku ana oe I Palo Alto, kahi e ku nei ke Kulanui o Stanford Jr, oia ke kula i oleloia oia ka helu ekahi ma ka mokuaina o Kaleponi; a malaila aku e holo ana ma na awawa me kualapa, na aina mahiai a hiki i ka Hotele Del Monte; i ka nana aku i na hoolalaia ana o keia.  Hotele, he kau a ka nani o ka pa e hoopuni ana i ua Hotele la, hehiki no ia’u ke olelo ae aohe wahi ma Hawaii holookoa elike me keia ka nani, o ka nui o na rumi  moe he 520, a aia iloko oia mau rumi he mau rumi palua kekahi; o keia kahi kaulana loa a na poe o Kaleponi ame ka Hikina e hele ai e hooluolu; o kahi e ku nei keia hotele, ua hoopuni ia oia ma na aoao ekolu e kahi kuahiwi uliuli e ulu la ana e na laau nani; aia no hoi he wahi moanawai e kokoke ana i keia Hotele i kanaia i mea e hiki ai i na makaikai ke hoehoe waapa i mea e hoopumehana ai la lakou, a i ole, e hooikaika ai i na lala; na na ona no o keia Hotele i hana i na paipu wai e pono ai ka hotele ame na kanaka e noho ana malaila a ua laweia mai keia wai no 20 a oi mile, no ka lilo aole e emi mai malalo o hapalua milliona dala; na na ona nohoi o keia hotele i hana i kekahi alanui kaa nona ka loa he 17 mile, e hoopuni mai ana hoi i ka lalani mauna e hoopuni ana i ke kahua kahi i ku ai ka hotele.

     O na hookipa ana a na poe e malama nei i keia hotele he wai pahe maoli ami ke ano keonimana; ua hiki no oe he holo e makaikai ma na kaa o ka hotele ma keia alanui he 17 mile ka loa iloko o na hora elua me ka hapa; a ma kahi au e holo ai, aole i kana mai ka oluolu maikai o ke ea, me he la I ka’u hoohalike, ua like me ke ea ke puu oe a ke kumu o ka mauna o Hualalai.  He ekolu hora e holo ai ma ke kaa ahi me ka hoomaha liilii ana ma na kulanakauhale liilii a hiki i keia hotele, mahope iho o ko Peresidena Harisona kipa ana ma keia hotele, ua olelo ae oia, o ka Hotele Del Monte me kona kahua nani, oia kahi nani loa ana i makaikai ai, a aohe hoi he wahi nani e ae ma ke ao nei i like me keia ala e holo ai ma ke kaa no 17 mile, pela pu nohoi o Thomas B. Reed, ua haawi ae oia i na mahalo kiekie no ka nani o keia wahi hooluolu, manao au o keia Hotele kahi maikai maoli no ka hooluolu ana.

     I ko’u huli hoi ana mai mai ke’a hotele mai, ua hiki no e holo ae ma kekahi alanui e ae a hiki i ke kulanakauhale o Santa Cruz, he wahi kulanakauhale ia e ku ana ma kahakai:  a o ka hana nui a na kanaka malaila he olo papa ame ka hana pauda; ua hai ia mai au mai keia hale hana pauda mi e hoolawaia nei kekahi hana o ka oihana kaua o Amerika Hu’pula me ka pauda, malaila ae e holo ana oe mawaena o na awawa, na lua i elila, na puu, a hiki aku i kekahi wahi i kapaia “Na Laau Nunui” (Big Trees), ia’u i hiki ai malaila a nana aku I ka nunui a me ke kiekie o na laau, aole i kanamai ke kahaha o ka noonoo; aia no malaila ke ku nei kekahi laau nona ke kiekie apau loa i ana maoli ia e kekahi ana aina he 425 kapuai ke kiekie, a o ke anapuni o ke kumu he 60 kapuai; i ka holo ana maloko o keia ulu laau, he mea e kahaha ai ka noonoo, a mai keia mau laau mai ka papa ulaula a kakou e kuai nei ma Honolulu, nolaila, o ke kamahele e hele ana ma Kaleponi he mea pono e makaikai i keia mau wahi, oiai he oluolu a he hoopahaohao pu i ma noonoo.

KE KULANAKAUHALE O SAKALAMETO

     Ke ku nei keia kulanakauhale ma ka pa o ka muliwai Sakalameto, he 100 mile mai Kapalakiko aku; no kuu iini loa e halawai pu me na kanaka Hawaii e noho ana malaila, ua holo aku au alaila me ka manao e hui a e nana i ke ano o ko lakou noho ana; aka, aole au i halawai me kekahio lakou, oiai, ua hai ia mai au ke noho nei lakou he 15 mile ke kaawale mai ke kulanakauhale maoli aku o Sakalameto, he wahi kulanakauhale keia i kaulana, no ka mea aia malaila e malamaia ai ka Ahaolelo kau kanawai o ka Mokuaina o Kaleponi; ua hookipaia au e makaikai i ka rumi ahaolelo o na Lunamakaainana ame ka aha senate; i ka anan aku i ka rumi o ka aha senate he nani maoli , a wahi a ka mea malama ke olelo nei keia:  “O na hookinohinohi ia ana oloko o ka rumi o na senate o ke kulanakauhale o Sakalameto, oia ka oi iloko o ke Aupuni Amerika Huipuiia; he ano awelawela keia wahi kulanakauhale, a o ka noho ana oalila i ka’u hoomaopopo ua ane like no paha me ko Lahaina noho ana; ia oe nae e holo ai mai Kapalakiko aku a Sakameto, e hiki aku ana ke kaa ahi ame na mea apau ma kahi kauhale o Costa, a malaila, e kau ana ke kaa ahi maluna o kekahi ferryboat nui launa ole a lawe aku i na mea a pau a kau hou maluna o ke alanui hao ma kekahi aoao o ke kaikuono o Kapalakiko, oia hoi ma Benecia; he mea hoopahaohao nohoi i ko’u ike ana i keia akamai o ka noonoo o ke kanaka, ua hai ia mai au o keia ferryboat oia ka helu ekahi ma ka nui a puni ke ao holookoa. 

KE HEIAU O NA MEA AKAMAI

     Aia maloko o keia hale na holoholona i make o na ano apau, aka, mamuli o na ano akeakamai, e hiki no oe ke nana aku me he mea la e ola maoli mai ana no; aia maloko o keia hale kekahi elepani nui launa ole, a o ka mea e nana ana i keia elepani aole o kana mai o ka hoopahaohao i kou mau noonoo; a o na malihini e kipa nei nia Kapalakiko e hele ana lakou e nana i keia hale.

KA HALE HANA DALA O KAPALAKIKO

     Aia maioko o keia hale kahi e hanaia nei na dala e hooheheeia ana mai na auka ae a lilo i mau dala maoli; a malaila no hoi e hooheheeia ai na dala o na aina e a hooliloia ma ke dala Amerika; aia maloko o keia hale ke waiho nei na dala keokeo Amerika he $40,000,000 ma ke ano i pani no na dala pepa Amerika i hoopukaia ma na wahi a pau o ka aina; a ke nana aku i ka puka ana mai o na dala ulaula a keokeo paha mai ka rumi hope loa mai e hanaia ai ke dala, aole e nele kou makahehi aku.

KA HALE HANA HAO O KAPALAKIKO

     I ko’u nana ana i ka nui o na mea hana ma keia hale aole i kana mai ka nui launa ole, a e ike aku ana oe i ka hao i hooheheeia e kahe ana elike me ka wai, a he nui launa ole mai nohoi na kanaka e hana ana.  Aia e hana’a nei kekahi moku kaua hou no ke Aupuni o Amerika Huipuia, a ua ike maka ka mea kakau i ke kino o ua moku la; a ua hai ia mai au ke paa keia moku, oia kekahi o na moku e haaheo ai o Amerika ma keia hope aku.

     A he nui launa ole aku na mea i koe.  Mai loko mai o keia huakai, ke hoomaopopo nei ka mea kakau i keia mau mea:

     1.  He nui maoli no ka waiwai o kekahi poe ma Kaleponi.

     2.  He makaala hana maoli no na poe o keia aina.

     3.  He nui no na poe ilihune iloko o ka aina.

     4.  He nui nohoi na poe puni lealea a lilo i kumu no ko lakou ilihune.

     5.  O ke ola ana o na poe mahiai ma keia aina, he oi aku a ka hoomanawanui maoli no, no ka mea, he mau malama wale no o ka makahiki e hiki ai e kanu i na mea kanu; a he wa kali hoi kekahi no ka hiki mai o ka ua; aka nae, i ko’u nana ana ua hoomakaukau no lakou i mau mea e kokuaia ai i ko lakou ola ana, aia no ma ko lakou mau hale ame na mahinaai, he mau moa lehulehu, na puaa ame na kumulau pipi, nolaila, oiai aole mau hua loaa mai  kekahi mau malama o ka makahiki, o keia mau mea a’u i hai ae nei mamua na mea kokua i ko lakou ola ana, a o ka’u i hoomaopopo ai aia no na manao iloko o keia poe mahiai:  He oi aku ka pono o kahi loaa uuku me ka hoomanawanui mamua o ka noho hana ana aku malalo o kekahi poe e aku; ina e loaa ana kela manao i ka hapanui o ka lahui Hawaii alaila, manaolana au e uhai mai ana no ke kulana noho ulakolako ana i ko kakou lahui elike me ia e ikeia nei iwaena o na poe mahiai o Amerika.

     6.  He mea na e loaa ai ka oluolu o ke kino ke holo ma Kaleponi..

     Mamua iho o ko’u haalele ana i ka aina hanau ua loaa ia au i ka po, aka, ia’u i holo ai maluna o ka moku a hoohala i mau pule ma Kapalakiko, ua loaa ia’u ka moe pono i ka po; ia’u hoi i hele ai e kuka me kekahi kauka akamai o Kapalakiko, ua hai mai kela penei:  “Mamuli o he ano wela o ke ea ma Hawaii, o ke kanaka e hoopapau loa ana i ka hana me ka hoololiloli nui ole i kona wahi e noho ai, e lilo ana ia i mea hoohowai i ke koko iloko o ke kino, a oia kekahi mea e hiki ole ai ke hiamoe i ka po; nolaila, o na poe e noho ana ma na wahi ea elike me Hawaii, he mea pono e ho’h ma na wahi anu i kekahi manwa, a i ole, e holoholo mau ma na mauna o Hawaii, i ole e howai ke koko.”

     Mahope o na hoakaka ana a kela kauka i keia mau mea, a mahope o ko’u ike ana ua maikai ko’u ola kino iloko o na pule elua wale no a’u i noho ai ma Kapalakiko, ke manaolo nei au he oiaio na mea a kela kauka i hoakaka mai ai ia’u.

     A o ka hope loa ke olelo nei au; o na dala e hooliloia ana no ka holo makaikai ana ma Kapalakiko, he mau dala ia i hoolilo maikai ia.

    Me ke aloha nui.

William C. ACHI.

Honolulu, Nov. 9, 1898

 

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa

:o:

Gustavus Adolphus.

Kakauia e G.A. Henty a unuhiia e

kekahi mea unuhi moolelo o

ke Kuokoa.

 

MOKUNA IV.

BRADENBURG HOU.

(Hoomauia mai ka Helu 45 mai o ke Kuokoa).

 

     Mamuli hoi o ke ano like pu ole o ka olelo Pomenaria me ka olelo Bavaria, ua lilo ko Makamu wahi maamaalea ike olelo Geremania i mea nona e hele pono loa ai mawaena o keia puulu koa Imeperiela ana e hele pu nei.

     O kahi a lakou i hele aku ai, e hoike mai ana ia i na hana maewaewa a ke kaua.  Ma kekahi mau wahi he lehulehu he nui loa na kauhale e muu mo@@ ana ne mau puu lehu.  Ma kekahi mau wahi e ae hoi e kuku mai ana he mau wahi hale i nele i kanaka!  He kuanea ka aina mai o a o, oiai nae ma na wa mamua aku o ka hoea ana aku o ka momoku-ahi a ke kaua ma ia wahi, he aina nani ia me ka maikai.

     Ke alakaiia nei keia pualikaua Imeperiela e ko lakou Kenerala nui, oia hoi a Tilly, kekahi o na alihikaua akamai loa o ia mau la, mawaena o na kanaka ike kaua o Europa ia mau la, no ka lele kaua ana aku maluna o ke kulanakauhale o Magedebuga, kekahi o na kulanakauhale waiwai nui o na Hoolepope.  O kahi keia a ua Kenerala Tilly nei I makemake ai e lele kaua aku, a ua manao oia, mamuli o ka lilo pio ana mai o ia kulanakauhale, he mea ia e hookauia ai ka weli i na ‘lii hoolepope o Geremania.

     I ka lohe ana o Gustavus ua hala aku la o Tilly ma ke alahele komohana, ua nee aku la ia no ke kulanakauhale o Frankfort-on-the Order, kahi i hoomoana ai na koa Imeperiela malalo o ke Kauna Schomberg.  Ua hana hoi keia Kenerala  ia na hana apau e pono ai ke pale ana aku i na enemi no ka palekana o ke kulanakauahale.  Ua pau i ke puhiia e ia i ke ahi na kauhale kuwaho e pili kokoke mai na i ke kulanakauhale—peia hoi me na ululaau ma ia mau wahi kokoke mai, ua pau iaia i ka luku ia ilalo a oneanea na wahi apau.  Ua hele aku la hoi o Gustavus me Sir John Hepburn e nana i ke kulana maikai e hoomoana iho ai na koa o Hepburn.  Ua hoonohoia iho la na mahele koa Bolu ame Olena@ena mawaena o na malawaina ma ke alanui e hoea aku ai I Custrin; o ka puali Keokeo hoi, ua hoonohoia iho la ia ma ke alo ponoi o kekahi o na  puka o ka pa o ke kulanakauhale.  O ka pua@@koa hoi o Hepburn ame ka mahele koa Omaomao, ua hoonohoia iho la laua ma na kulana i kupono loa I kahi ame kahi.

     Ma ka wa i nee aku ai na koa Sue dena, oia ka wa i kipu mai ai na koa Imeperiela, he 10,000 ko lakou nui maluna o na koa Suedena, me ka lakou mau pukuniahi ame na pu kaupoohiwi, mai luna mai o ka pa pohaku e hoopuni ana i ke kulanakauhale.  O kahiano nawaliwali hoi o ke kulanakauhale, ua haawi aku o Kauna Schomberg ia Konela Walter Butler, ka mea e noho alii koa ana maluna o kekahi mahele koa Irelani, i komo iloko o ka pualikoa Imeperiela.

     Ia ahiahi iho, ua hele aku ia o Hepburn ame kekahi poe aliikoa e ae, me ka Mo’I Gustavus e hakilo i ke kulana o ka pa pohaku.  I ka ike ana mai o kekahi mau koa Imeperiela i keia poe aliikoa e hele aku ana, a mamuli hoi o na hulu e pulelo ana ma ko lakou mau papale manao iho la lakou he poe aliikoa koikoi loa keia e hele aku nei, nolaila, ua puka malu mai la lakoi ma kekahi puka nui o ka pa, a kipoka mai la.  Ua ku iho la o Lutanela Munro i kekahi poka ma ka wawae, a o Kauna Tufela hoi ma ka ilma.  Ma keia wa, me ka eleu loa i holo mai ai kekahi puulu koa o ka pualikoa o Hepburn, malalo o Mekia Sinclair a lele kaua aku la maluna o na koa Imeperiela.  Ma ia hana ana, ua paa pio mai la ia lakou hookahi kapena koa.

     Mamuli o ka ikaika loa o ka lele kaua ana aku a keia poe koa i ka poe Imeperiela, ua loaa ia lakou ka nee ana aku a hoea i kekahi wahi kiekiena e kokoke ana i kekahi halepule i hoopuniia e kekahi pa pohaku.

     Ma keia wahi kiekiena i laweia mai ai kekahi mau pukuniahi, a ki ia aku la hoi ia mau pu i kekahi puka o ka pa e hoopuni ana i ke kulanakauhale.  Ua hele aku la hoi o Kapena Gunter o ka regimena o Hepburn, me umikumamalua kanaka, e nana i ka auwaha eli, oiai hoi na pu a na koa Imeperiela e ki makawalu mai ana maluna o lakou.  Ua hookokoke aku ia nohoi lakou ma ka pa o ke kulanakauhali.

     I kekahi la ae, ua makaukau pono loa ae ia na mahele koa apau o ka Moi Gus@avus Adolphus e hoouka kaua aku maluna o ke kulanakauhale.  O ka la 3 ia o Aperila, a o ka la Sabati ia i kapaia e ka poe Katolika Roma o ke Dominika Lala Laau (oliva).  O ka wa hoi i hooholoia no ka manawa e hooukaia aku ai ke kaua, aia no ia ma ka hora 5 o ka auina la.  Mamua o ka nee ana aku o Hepburn ame kekahi poe aliikoa e ae, ua makemake iho @a lokou e wehe ae i ko lakou mau kapakiia i mama ai lakou ma ko lakou wa e lele kaua aku ai; aka nae, ua pane aku la ka Moi imua o lakou:  “Aole—o ke kanaka e mamina ana i ka’u oihana, aole pono iaia ke hoomaunauna wale i kona ola, mamuli o kona lawe ana i na keehina hemahema.  Ina e pau ana ko’u poe aliikoa i ka make owai la auanei ka poe na lakou e alakai aku i ko’u poe koa?”

     Nolaila, mamuli o keia mau olelo a ka Moi ua hoomau iho la no ua poe aliikoa nei i ke komo ana i ko lakou mau kapa kila.

     Ua hoomakaukauia ae la na alapii no ke kukulu ana aku ma ka pa pohaku, a pela pu hoi me na huka kilou pa.  Ua hooholo ia iho la o ka Pualikoa Omaomao, oia ka puali nana e alakai ka lele kaua hui ana o@na mahele koa apau o ka Moi Gustavus.  Maka wa mamua iho o ka nee ana aku o na koa, ua haiolelo aku la ka Moi imua o lakou a hoolana aku la i@o lakou mau manao, me ka ulumahiehie, a hai aku la hoi oia ia kakou e hoomanao ia Bradenburg Hou.

     Ma ka hore 5 ponoi, ua kani aku la na pu-kuniahi a na koa Suedena, a haluku aku la hoi na poka maluna o ka pa pohaku o ke kulanakauhale a oiai e po ana ka uwahi o ua mau pu la, e noke mau ana nohoi i ke kani o ka wa ia i nee aku ai ka Pualikoa Omaomao.  Aia nohoi ke kani mai la na pu kuniahi ame na pu kau poohiwimai luna mai o ka pa o ke kulanakauhale.  Ua alakai aku la hoi o Sir John Hepburn ame Koneia Lamsden i ko laua mau regimena ma ke alahele pololei e hoea aku ai i ka puka pa i kapaia ka Puka-pa Gubena:  a e paa ana ma ko laua mau @ima he elua mau owili pauda hoopahu i hoopaaia me kekahi mau kui oioi.

     Ua lilo hoi na poka e hiolo makawalu wai auau no laua.  Ua hoea aku la laua ma ke pani puka a hoopaa aku la i ka laua mau owili pauda hoopahu ma ua pani puka la alaia@, emi hope mai la laua @o kekahi mauanana ke ka-wa.  Iloko o ka wa pokole loa, ua pahu ia ae la ua pani puka la, a okaoka liilii loa iho la.  I keia wa i holomoku aku ai ka nee ana a na koa Sekotia o ka laau ihe.  A ia lakou i koma aku ai ma ka puka pa ia wa lakou i lohe aku ai i ka uina ana mai a na pukuniahi mai loko mai o ke kulanakauhale, a ua nui ko lakou poe i make i na poka o keia mau pu.  Ma keia wahi i aumeume ikaika loa ai na koa Sedotia me na koa Imeperiela.  Ua ku iho la o Hepburn i ka pu ma ke kuli a hina iho la ia ilalo.  Ma ka wa hoi a kekahi Mekia i lele aku ai ma ke poo o ka mahele ko a Hepburn, ua ku iho la ia i ka pu a maka loa.

     No ka ikaika launa ole mai o nakipu ana a na koa Imeperiela, ua an@ kulanalana na koa Sekotia o Hepburn; aka, aia no nae o Munro ame Lamsden ke kahea la ia lakou me ka wiwo ole e nee aku imua.  Me ka puia leo hooho paiakuli, ua nee aku la ua poe koa Sekotia nei imua.

     Elike me ke nee ana a kekahi kikiao makani ikaika peia i nee aku ai ua poe Sekotia nei imua o ko lakou mau enemi.  Aia na koa Sekotia laau iheke nee la imua, aia hoi na kou pu kau poohiwi mahope mai o lakou kahi i ki mai ai i ka lakou mau pu maluna o na koa Imeperiela.

     Ma ia manawa hookahi nohoi, aia o Gustavus me na koa Suedena o na puali Bolu ame Olenalena ke lele kaua la ma kahi e kialia ana e Butler ame kona poe kanaka Ireland.  Ua ku mai keia poe kanaka Ireland me ka ikaika a paio mai i ka Moi Gustavus a hiki i ka make ana o keia ame keia kanaka o lakou, a komo aku la ua Moi nei me kona mau koa iloko o ke kulanakauhale, oiai hoi ka Pualikoa Keokeo e hoouka kaua ana no me na koa Imeperiela ma kekahi wahi e ae o ka pa.

     Ua hoomaka aku ia ke alahula ana a na koa Suedena ame na koa Sekotia maloko o ke kulanakauhale.  I keia wa hoi i ike iho ai na koa Imeperiela i ko lakou pilikia, a ma ia wa lakou i hookani ae ai i ka lakou mau pahu liilii no ke kahea ana i na Sekotia e loaa ona manawa e kukakuka ai no ka hoopau ana i ke kaua, i hiki ai ke hoopakeleia ke kulanakauhale; aka, aole nae i loheia keia leo kahea.  Aia hoi na koa Sekotia o ka Puali Omaomao ke nee ia imua me ka nahaha ole o ko lakou mau papa-koa, a o ko lakou nee ana ua likeia me ke kahe ana a kekahi waikahe nui.  Ua loheia aku la na leo hooho o na koa Auseturia e kahea ana e hooki i ke kaua ana, aka, ua hooho aku la nae na koa Sekotia ma ke kahea ana ae:

“E hoomanao ia Bradenburg Hou!”

(Aole i pau).

 

            Hoolaha Kumau

 

Ka Ayer Laau Kunu

     No ke Anu,Kunu.  Ma@@  ma ka @@@ Puu Eha, Anu ame ka Ma’i A@ Ak@ @@@ maka hou.  Aohe lua e loaa ai ha Laau Kunu a Ayer.  O keia ka laau kunu kaulana loa  i ikeia ka holoiea e na lapaau ana maloko o ka Oihana Lapaau, a ua apono loa na Kauka la@@@@ ma keia ame keia wahi.  E hoomahani ana ia i ka ani ana i ka  pale @@@@@@ i pili aku ai ka ma’i wawahi i ka mao paakiki e kunukunu a e manao ai @@ puu, hoopau i ke kunu ana @ @@@ ka oluolu.  Ma ke ano laau pale @@@@ kokoke loa noloko o ka ohana o @@ AYER LAAU KUNU ka heiu @@@.  Aohe lua o keia laau no ka hoola @@@ @ ke Kunu Ho, Kunu Kalea, @@@ @@@ ame na ma’i apau o ke Ake-@@@@ @ loohia mau ai ka @@@ opiopio.  A@@@ ohana i palekana, ke ole e loaa ia @@ kou.

 

KA AYER LAAU KUNU

OIA HOI

KA AYER CHERRY PECTORAL,

I homakaukauia

DR. J. C. AYER & CC

Lowell,  Mass.,  U. S. A.

     E makaaia loa no na laau @@@@@@@ like kumukuai @@@.  Ka inoa o ka laau, oia ka AYER CHERRY PECTORAL.  E ikeia ana keia inoa @@ waho o ka wa-hi a maloko aohe@@  kino o kela ame keia omole.

 

Ke pookela o na laau no ka mala@@ ana, ka hooulu ana me ka hoonani ana i ka hauohe, oia ka

Ayer Laau Hooulu Lauoho.

     Aole e kepia ke poo, oia na ma’i p@@@ puu, aole hoi helelei ka lauohu.  @@@ maloohaha mai ka lauohe.  @@@@@@ nawe a ano hina mai, alaila @@ keia laau e ho’iho’i hou ae a kona @@@ @@@ a hooulu lupalupa ae la i ka @@@@@.  Ma na wahi apau, o keia Laau

@@@@ Lauoho a Ayer ke pookela a @@ @@ ia i punahele a I hoapili no @@ @@@ ame na keonimana.

 

Ayer’s Hair Vigor

I h@@akaukauia e

Dr. J. C. AYER, Lowell, Mass, U. S. A.

 

Na Medala Guta mai na @@@@@@@ @@ @ @@ @

 

Hollister Drug Co.  Lt.

Na Agena me ka P@@@@@@ @@@@@@

 

Kakela Me Kuke.

Ka Halekuai Nui

O NA

Waiwai Like Ole

O na Mea

HANA KAMANA A PAU

Na Lako @iti Hao Ku@@@@ H@@@

       Na Kepa bela,

              Na L@@ Ilio,

                   Na Kaulahao Ilio,

                        Na Pahi,

                            Na Up@,

                                    Na Kope H@@@

                                            Na Puiup@@

 

 

 

Na Palau Lio

Na

Mea Mahiai,

Na Au Ho,  Na Au K@,

Na kua bipi,  Na lei bipi,  Na @@@@@@@ @@@

Na uwea pa,  Na ana @@@@@

Na mea pauia Na

I pu@ao.

 

Makau me Aho Lawaia

Na Iliwai                                 Na Pu@@ke

Na Kulu                                  Na P@@ke @@@

Na Hulu Pena                          Na Kupu H@@

Na Pulumi                               Na Pa@@@

Na Pena me Aila                     Na K@@@@@

Na Kopa                                 Na U@@@@ @ @@

Na Aile Mahu                         Na Ipuku@@@

 

Mikini Humuhumu Kau

Iana a

Wilcox & Gibbs

Hookahu Lop@

KA REMINGTON,  Elua Lop@

A me na ukana he nui waie kela a me keia ano.

Kakela me Kuke