Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 48, 2 December 1898 — NA OLELO A SENATOA HOAR O KA MOKUAINA O MAKEKUSETA. [ARTICLE]

NA OLELO A SENATOA HOAR O KA MOKUAINA O MAKEKUSETA.

Aole paha i hoopoina ko niitkou poe •heluiielu i kahi \mea e pili ana ia Se<natoa Hoar, ma kona lilo ana i lima lawelawe ma ka aoao o na palapaia Memoriala i laweia aku ai e na Komisina "Roialiti" ma lea 'hapa h.ope o ka makaiiiki, mai Hawaii aku oei, a iloko 0 ka A»ha Senate. Ua Joaa mai na ]ono i Hawaii nei inai Wasinetona mad tta liJo keia kanaka i "pukaua" ikaika no ke 'kokua ana i na koi a na "Roialiti." A i mea ihoi ao ko makou poe 'heliiihelu e ike maopopo ai i ke ikulana maoli o .keia kanaka ma ka mea e pili aaa. i kona manao no ke alahele e 3iaki ai ke Jilo ikekahi aina mawaiho ae o Atoerika Huipuia i hapa ;no ia Aupuni, a pela pu hoi me kona manao no 'ka Amei'ika keehina ihana e lawelawe inei i keia wa ma Cuba, Porto Ri<x> tame na mokupuni Pilepine, ke ioopuka aku nei makou i ka unuhina Hawaiii o kekahi haiolelo ana i hoike ao ai imua o kekahi ihalawai makaainana i malamaia ma ka Rale Mekanika, ma ke ahiaihi o ka la 1 o Novemaba aleu nei: "He makahiki «keia i 'hooulu ,wehiwehiia ime na kaau moolelo ame ka hanoiiano ihoi. A una kuu manao, ua hoommia pu ia nolioi ia me ka pilikia. O ua pilikia la, oia :ko kakau ihoololiia ana'ku mai ke kulana Aupnni Repubalika i kukuluia maluna o ka olelo ik<uahaua kuokoa, i alakaiia e jia oleloao a Wasinetona, a i ke kulana Aupuni koa.lca o ike ano Emepaea, i ikukuluia īho maloina o ka lima ikaika. Ua oleloiia, tno kakou o Porto Rico. Malia paha e lilo ia mai ana no o Porto Rico ia 'kakou. Aka, aole nae he mana ma ko Kumukanawai o Amerika Huipuia e iiaawi ana i ka mana e lalau aku 1 kekaihi aina e akn, koe waie no ma o ke kuikahi la e aponoia ana e kia elua hapakohi o ka Senate, a i ole ia, mamuli o kekahi Kanawai i apoaoia e ka Peresklena, na lunamakaalnana ame ke senate. Ua oleloia nohoi, no kakou na Mokupuni Pilipine, manauli o ka ikaika kaua. o nei mea, he poe tai>naka—na kane, na wahine, na kelki, ka iahui—aole pono ke laweia mai la- I koai ma ke ano he waiwai pio mnmuli o ke kaua ana, a i ole ia, i mau moepuii paha m;ii na kahua kaua mai. Malia paha, e lo.ia ana ke a]K>noia o keia ano maloko o na Knnawai ' kaua kahiko loa o na wa p-nili, aka, ma ke Kumukanawiai o Ame.nkn. aohe wahi ona i aponoia ai. "Ua olelo ae kekahi poe neonoo pono ole mawaena o 'ko kakou poe hoaloha, iloko o ka ulu imahiehie ana o ko lakou imau noonoo ana, ma kahi e weloai kiiihae Amepika, o kona wahi -no ia e kau ai. Aka, aole paha lakou makemake iki, e hooko io aku ko lukoiu aina ia ruia a lakoai i olelo ae ai. Ua kau kakou i na hae la ma ke kulanakau'hale o Mekiko, eia nae. aohe i loheaia ka leo noi o kekahi kanaka e oielo mai ana, e mau aku no ka welo ana oia hae malaila. Ina e hoomauia aku ana ke k;ma, e kukulu aku ana paha 'kakou i ua hae la ma na kapakai 0 Sepania, aka, aole paha kakou e makemake ana e hoomauia aku kona welo ana ma ia ma/u wahi. lna e lilo mai ana -na Mokupunā Pllepme ia kakou, alaila, imamuli auanei o na olelo hooholo hou loii iiho nei a ko kakou Aha Kiekie, e lilo auanei kela ame keia keik'i e hanauia ana ma ia mau mokupuni ma keia hope aku i poe kupa Ameaika, e ihiki ana ia lakou, me ke ke«iikea ole ia. ke hele mai ia nei, a haalele ,iho hoi ia nei eiike me ko hikou makemake. A e paa aku ana anei oukou ia lakou ma ke ano he poe makaainaaa Amerika lakou? Pehea la -e koho ana anel oukou i luaia ohi auhau lahui, ke pookela loa hoi o na kamaka 1 ihele a maka-pa mau i kela ame keia ! home noho o ke kanaka Amerika? E I hoomahuahua aku ana anei oukou i ka nui o ko oukou aie lahui ma na patausani ? "Aka, o keia mau mea apau a'u i hoike ae la, e .komo mai ana no lakou iloko o .na hooho leo ni>i ana no nei mea ihe Aupuni Elmepaea. No'n iho, aoie o'u manaoio iki. a na hoohuoiia mai nohoi ka inainn iloko o'u, i ka hoomaopopo ana e hahaola aku ana ka iahui Amerika iloko o keia man hoololiloli aua." Ma 'keia ihaiolelo a nei kanaka kalaiaina kaulanā o Amerika. ua hoike maopopo mai ia, he elua wale no alahele e hiki ai ke lilo kekahi aina mawaho ae o Amerlka i kalana aina no ia Aupuni. 0 ka mua: Mamuli o ke kuikahi e aponoia ana e ka elua-hapa-kohi o ua hoa o loko o ka Aha Senate; o ka lua: mamuli o ke alahele kau kanawai 'maoli. e aponoia ana e ka Peresidena, ka Aha Senate ame ka Ahaolelo o ma Lunamakaaina na. O ke alahele mua, aole ia o ke alahele i hoohuiia ai o Hawaii nel me Amertka; aka, aia ma ke alaihele eiua, ma ia alanui i hoohuiia ai o Hawaii nei me Amerika, ma o ke aponoia ana o ka

Olelo Hooholo Hui & LmumakiwlnaHUi Newlands, e ka Hale o na Limamakaainana, e ka Aha Senate ame ka Per*sidena. A mamuli o k€ia olelo hoike mai :t Senatoa Hoar mai. ke iana nei ko makou manao e hoopauui aua ke kanalua o «kekahi poe kanaka H-.iwaii f noonoo kuhihewa nei i keia wa, nol*i hiti o Hawaii nei me Amerika.