Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 49, 9 December 1898 — HAWAII A ME KE KULANA KULANA AUPUNI HOU MA AMERIKA HUIPUIA. [ARTICLE]

HAWAII A ME KE KULANA KULANA AUPUNI HOU MA AMERIKA HUIPUIA.

Ua kamailio nku no makou imua o ko ma kou poe hehilielu t kekalii tvu i liala ae nei no ka mea e pili ana i ke ano o ko kakon ku aaa ma ; ke ano he uupi\ni iloko o na makahiiki loi'hi loa i ha.la ae nei oia hoi he aupuni ko Hawaii nei i kuknhi mua ia maluna o ke kahua i hiki ke hoohanaia me ka hololea loa ma na ano apau a i od aku no4ioi i keka'hi o na aupuni mokualna o Amerika i keia \va. Aole nohoi makou i poina iki i ko imkou hoike tm& uku imua. o Jco makou poe heiuhelu he aupuni o Hawaii nei i like kona kulana pooanpuma elike m-e kekahi o na aupnni poo kalaunii o ka honua nei i oi loa aku i ke kulaua aupuni i loaa i kekahi moknaina o Amei'ika i keia Ja. • O keia kulana i loaa ia lia-w-aii oia kekahi ninau ano nui loa e hoea mai ana iioko o ma. kukakuka ia ana o na Jvanawai e liooponopono ana L ko kakou kulana aupuni hou. Ke oie makou e kuihihewa e lilo ana keia i ninau paakiki a ano nui ioa hoi o kona noonooia ana ilōiko o ina kuka ana a ka A'haoleio o Amerika Huāpuia. Ua maopopo loa no ia makou aole e ihiki ana ia Amerika ke haawi mai ia Hawaii nei 4 kuiana aupuni elike me ke kulam aupuni i loaa ia Alaska i k£ia wa. Aole aupuni, a ma kekahi olelo ana ae hoi, aoie kuiana aupuni maikai e ae a makou e upu nei e loaa mai ia Hawaii nei elike la me ke aupuni e ihaawi mai ana na ka lahui e hooponopoiao I ko lakou noho aupunii .kuloko ana ma.mnli o ka mana o ke koho balota, malalo iioi o na kaupale maikai ia ana oia mau koho balota ana. 0 ka Oiookuu akea iu ana mai o keia pono mawaena o na kana.ka oiwi ponoi o ka aina nei, na ponoi e hoonee i na ihana o ko lakou aina Aho me ke keakea ole ia e na hoolaiki e ae, he hana lua ole ia o ka hanohano a Amerika e haawi mai ai ia Hawaii nei. H-eaha la ka mea nana e kaupale ia Hawaii Jiei mai ka loaa ana mai oia pono iaia? No keia n-inau a makou i ninau ae la, he elua mau haina i maopopo ia makou i liiki ke paneia ma keia wahi: (1) Ka makemake ole ana o ka poe waiwai o loko nei o ka aina e loaa ia pono i na kanaka Hawaii; (2) Ka makemake ole ana o na kanaka Hawaii e nolio malalo o ke kulana aupuni huiia me Amerika Huiia. Ua ike a ua ihoomaopopo maikou, mamuli o ke ano paonioai o na poe w&iwai o loko nei o ka aina i ka nui

hewahewa ioa o na poe koho balota ma ka aoao o na kaaaka Hawaii. a uuku loa hoi ka poe koho balota ma ko lakau aoao, ua iilo ia i mea hoepilikia nui aku i leo lakou noonoo. o hana hou aua<nei na Hawaii i .ka hana koho balota e .hoopoino nui ia ai na pono ame na ponuaikai holomua o ka oihana kalepa mawaena o kakou iho nei. Aka, no m&kou iho. ke maaaol?na nei makou ua hiki mai nei ka wa i ike pono ai na kanaka Hawaii o ka mau ana ame ka Iholomua ana o na hana hoowaiwai maloko nei o ka aina he xnea ia no lakou e pomaikai ai, a e waiwai ai hoi lakou, a no ia mea e haawi ana lakou i ka iakou mau koho ana ma ka aoao e hoomau ia aku ai keia mau pono malun>a o ka aiina. O ko na Ha-waii makemake ole ana e noiho malalo o ke kulona aiupuni huiia me Amerika, oda kekahi kumu hoopilikia i ka loaa ana mai o keda pono ia lakou. O keia kulana hoonele i na Hawaii mai ka loaa ana mai o nei mea he pono koho baJota laulaiha, he keehina pepehi pono kiNala .wale no ia a na kanaka Hawaii i lawe ae ai ma ko lakou mau aoao, a ua ILke ihol ia me ko lakou kaawe ia lakou iho a make lakou ma ke ano kiviia. He oiaio nae, oiai makou e kau nui ana e loaa mai i na Hawali ka pono koho balota ma ko lakeu aina ponoi iho nei, elike me ka mea i loaa ia lakou i na wa i haia ae, ke makemake pu nei makou ma ia wa hookahi e hoomaopopo ia he mea pono i na ka- j naka Hawaii e manao ana <no ia pomaikai ke hoohuli ae i kona hele hewa j ana ma ke alanaii e loaa ai iaia ka i pono koho balota mamuli o kona apo' ana i ke kulana aupuni huiia me Ame- ' rika Huipuia. I