Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 51, 23 December 1898 — Ke Kau Kiure ma Lahaina. [ARTICLE]

Ke Kau Kiure ma Lahaina.

Mr. Lunahooponopono: Ua hoopau aii' i ka'u moolelo o na hana o Ka Alia o Keia kau ma Lahaina nei ma Ka Poaouo, a penei na hiiha i hooioheia ma īa hope mai: Kepuiaaiika o Hawaii kue ia Puu Hakoio, wawhi haie ma ka degere eieahi. He hiiua keia i hoahaiahaia ia mai Ka Aha Apana o Waiiuku. Ua hooia ka mea hoopiiia i kona hewa i ka ia mua i weheia ai ke kau, aka, ma ka Poakahi, la 12 nei, ua ku hou mai oia a ae mai i kona Jiewa wawahi hale ma ke degere 2, a ua kau ia ka hoopai e hoopaahaoia ma ka hana ooiea no 18 mahina..

Repubalika o Hawaii kue ia Wiliama Keaka no ka hoohiki wahahee. He hoohalahala no keia mai ka Aha Apana o Wailuku. 'He kanaka keia i ku hoike ma ka aoao o ke Aupuni ma ka hihia o kekahi Pake i hopuia no ka malama opiuma, aka, ma ka hoomaopopo ia ana ma na olelo ike, ua ike ia na keia kanaka no i lawe kekahi wahi puolo lehii opiuma a waiho iloko o ka hale inu kope o ka Pake. Ma ka hoolohe ia ana e ke klure, ua hoopuka ia ka olelo hooholo ahewa, a ua kau ia ka hoopai i keia la e hoopaahaoia ma ka hana oolea no 3 makahiki me koina.

Repubalika o Hawaii kue ia Koa, hoohiki wahahee. No Lahaina nei no keia liihia. Ua oleloia, ua hoike keia kanaka i kekahi mau olelo e kau ana i ka hewa o ka uhaki ia ana o kekalii mau kumu leope ma Honolua, ma ka aina maiii kope o Ealuwina, he 400 a oi mau kumu kope i uhuki ia, a i ke Kau ma Wailuku iloko o lulai i hala, ua hookuu ia na mea i hopu ia, a maopopo ai ka wahahee o keia Koa. Aka, ma keia Kau, ua hoolohe ia imua o k-e kiure, a ua hookuu da.

Repubalika o Hawaii kue ia Chas. Palea, no ka hewa aeahaukae, oia hoi, kona loaa ana aku ma kahi o kekahi kanaka okoa me ke kuleana ole. No Wailuku kela hlhia. 0 keia ke kanaka opio i komo malu ai iloko o ka lumi moe o kekahi kanaka a moe ma ka aoao o kana wahine oiai oia e hiolani ana i ka hiamoe, a hoao iho la e hoohaumia i ka waihona kapu. Ua oleloia no hoi, he mau kamaaina keia mea kokolo o ka po me leela iwiaoao aio'hea, a oia ke kumu o ke kamaaina ana a aneana ai e halawai ke kila me ka paea, e kilapao ana i ka nuku o Nuuanu, aka, aole pela ka manao o ke kiu,re, ua hooholo lakou he iole monakuke kona hoa like, he pakaha wale, a ua hoahewa ia oia, a kau iho la ka laau hoomiko a ka Aha e aahu i na kapa kahaiiahana o ka hale hoopololei 0 ke Aupunl jio 4 ma'hina a e uku i na dala he 18 o na koina o 'ka Aha. Kau a kolohe. Repubalika o Hawaii kue ia Oscar Kaeo, no ka hewa apuka, He haumana keia no Lahainaluna. Ua oleloia na keia keiki i lawe aku i kekahi palapala kikoo dala no $S i kakau apuka ia ma kekahi inoa kapakapa, a haawi aku la 1 kekahi Pake ma ke ano kolohe. Ua kuai oia he palule no 90 Iceneta a ua hoihoi mao la ka Pake he $7.10. I ka hoolohe ia ana nae o keia 'hihia imua o ke kiure, ua 'kanalua lakou, mamuli 0 kekahi mau leumu mamuli o na olelo ike a na hoike, a ua hookuu ia ka mea 1 hoopiiia. Repubalika o Hawaii kue ia Kawamoto, he Kepani kuai waiona me ka laikini ole. Ua hoopau wale ia lea hoohalahala a lawe ia ka bona. Ka hihia kivila a Mrs. H. Kahahawai ma kue ia L. Kanohohale ma, no Ka 'hoomaopopo ana i K.uleana io maluna o keKahi alna, ua hoopanee ia a ke kau o lune, 1899. W. R. Kalaeokekoi kue ia Mahiko o Wailuku, he hihia kipaku, hoopaneeia a keia kau ae. Joe Ffirnandez kue ia D. P. Eldredge, hoopaa hewa i kekahi mau pipi ma ka pa Aupuni, hoopau wale ia. A ka Poakahi ae nei noho ke kiure haole. Mamuli o ka hoike a kekahi konnte o na loio i kohoia e ka Lunakanawai J. W.. iKalua, oia 'hoi o B. B. MoOlanahan, Arthur A. Wilder ame J. Mahiai Kaneakua, ua kauoha ka Aha e hoopukaia >na palapala laikini loio imua o na Aha Apana ame na Aha Kaapuni ma ke Keena ia A. F. Tavares no Makawao, P. N. Kahokuoluna, Lunakanawai Apana o Makawao ame Noa W. Aluli o aWiluku. Ua loaa aku mai ka Lunakanawai J. W. Kalua, na hookohu hou no elua makahiki i na Lunakanawai S. Kahoohalahala o Lanai ame W. P. Haia o Hana.

I keia la e haalele i'ho ai ke Kakauolelo o ka Aha 'Kiekie Jamea A. Thompson no Kahakuloa no ka lawe ana i na olelo ike a kekahi wahine nawaliwali, he hoike hoi ma kekahi hihia kivila. E holo loa ae ana ia a ma Wai]uku e hoohiki ioa mai ai i Lahaina nei i ke kakahiaka Poaka'hi. ii*aueaue pd.u <ui<a paha Ji6iii kau 'kiure iuamuu o Jiit i& i kia. po uei ua maiama aa he aha meie ma liuieaioiia uo k« K.on.ua i K.a eKaiesia o tiam, & ua noiomua uā. hana. & maiama nou la ana ne aua meie hou 1 Keia i'oaiua ino, a o ua j KaKauoieio o Ka Aua ame Kahi mau loio s.e Komo pu ana. lii ana ita pupuKanioe Miss Kamaiopiii ma i<i po. 0 na pomaikai no īa Kumu hoonaiu no. Ua 'haaieie ina haoie uaneiana i ka hana a ka mahiko i ka ia i nehinei a ua pau i ka hopu ia. Mahope o ka hoea ana imua o ka Aha, ua ae © hoi hou i ka Jiana a koe eiua mailoko ae o anean£ 20 o lakou, a eia ia mau mea elua maioko o ka. halepaahao. E hoio aku ana ka L.unakanawai J. W. Kaiua no Waiiuku i ke kakahiaka Sabati. laia ka haiawai haipuie auwina ia malaila, a hoea hou no na hana o ka Aha ma ka wehekaiao Poakahl. He maikai no ke ola o ka makua Rev. A. Pali ame kona ohana; koe wale no kona wahi ano omaimai mau k« hiki iho. Ke hana hou ia nei ka Hale Hookolokolo a nani mamuli o na kauoha ame na kuhikuhi a ka Lunakanaw&i Kalua. Nui ka popopo, oiai, akahi no a hana hou ia no aneane 35 a 40 paha makahiki. Ua lawe o "Bila Aila" W. White i ka hoohiki malalo o ke Aupuni e ku nei, a ua loaa hou iaia kona laikini 1 loio; a i ka Poakolu nei oia 1 oloka ae | ai i kana mau ulu iki imua o ka Aha ma kekahi hihia. īnehinei i hoao mua loa pi ka Hon. D. Kahaulelio imua o ke kiure malalo 1 o kona palapala laikini loio piha a ua ! loea no. | Ke hana hou ia nei ke kahua o ka pahu hae. 1 «I ka Poakolu, la 7 ka la !hoi i weh«

ia ai ke kau o keia Aha, ua uu mua loa ia ka hae AmeriKa no ka hoohanonano i iia la niaiaio o Ke Kauona a ka Lunakanawai o na Hono o Piiiani. He maiKai no Ke oia o Ka L»unakanawai D. Kahauielio a me Kona ohaua. Inehinei i piha ai ko Senetoa A. N. KepoiKai mau makahiki ī ke 37. Ke pii mau ae nei Ka oiuoiu ame ka paiekana o ia keiki kupa o ka Maiu Uiu S. Noiena. I Lahaina iho nei ke keiki Alli Kalanianaole me kana iede mai Kona mai a hoi hou aku la no Mana e hauoli pu i ka male ana o P. Woods ame Miss Iwa ParKer. Malie 'hou o Lahaina, aole ua a maloo na aianui. I na la ua iho nei nae, o ka manawa kupono loa ia o Ke Kuhina Kaiaiaina e hiki mai ai a e hele hoiohoio ae ma na alanui i Kumu e hookaaieaa ia ai koua mau maka i ke kulana loi kalo o na aianui o Lahaina nei. Mamuli o ka paina pinepine a hoonuu o ke Kakauolelo o ka Aha Kaapuni o Maui nei, a no ka ono ioa o na mea ai ame ka poi a ke Ahi o Wailuku, ua palahalaha loa leona mau papaiina a lauia kona kino, noiaiia, ma ka hoomaopopo aku ua pahaahaa loa iho a he wahi haa ka olelo ana. K& mau nei no kona piha hauoli ame ka eleeleu, a e like no hoi me kona ano mau a kamaaina loa ia, he makamaka maikai a oiuolu. He maikai no ke ola kino o ka Lunakanawai J. W. Kalua i ka hoomaka ana mai o na hana o keia Kau, aka, mamuii o ka nui maoli o na hana, e hoomaka ana i ka hora S o kakahiaka a pau i ka hora 11 o ka po, mai na hihia kiure na hihia kiure ole, na hihia ma ke Keena ame na oki mare, ua nui kona hoomanawanui a ua mahuahua loa ka luhi, nolaila, ua hoomaopopo ia aku ko«n mau helehelena luhi, aka, iloko no o ka nui maoli o na hana i ke ao ame ka po, aole loa oia i haalele i ka 'hana. Uoko o na uluaoa o na hauwalaau a na loio namu, ua lilo wale no ia i mea hoopalanehe iloko, wale no o ka wai lana malie e hooholo ia mai ai na kumu ame na ninau hoopaapaa, HUNA'HUNAKAI. Lahaina, Dek. 17, 1898.