Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 52, 30 December 1898 — Page 1

Page PDF (1.20 MB)

This text was transcribed by:  L. A. Marchildon
This work is dedicated to:  Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !!

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXXVII.        HELU 52.       HONOLULU, POALIMA, DEKEMABA 30, 1898.           NA HELU APAU 2735

 

Hoolaha Loio.

 

W. C. Achi.     Enoch Johnson.

ACHI & JOHNSON,

LOIO! LOIO! LOIO!

Keena Hana, Helu 10 aoao Komohana

Alanui Moi.

 

W. R. KAKELA

Loio a he Kokua ma ke Kanawai

HE LUNA HOOIAIO PALAAPLA.

2370

 

LYLE A. DICKEY

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

Notari no ka Lehulehu.

            E hookoia na hana pili kanawai apau mai na Mokupuni mai.

Kihi o Alanui Betela me Moi.  Pahu Leta 786.  Telepona 806.

 

Hoolaha Huma@.

 

Papa!  Papa!

Aia ma kahi o

LEWERS & COOKE

(Lui Ma.)

Ma ke Kahua Hema o na Alanui Papu me Moi.

E LOAA NO NA

Papa Nouaiki

O kela a me keia ano.

Na Pani Puka

Na Puka Aniani

Na Olepelepe

Na Pou

 

Na O'a

Na Papa Hele

Na Papa Ku

Na Papa Moe

 

Na Pili Hale

O na Ano apau.

 

A me na

Wai Hoohinuhinu Nani

O Na Ano Apau.

Na Palaki o na Ano he Nei Wale.

            Ke haiia aku nei oukou e na makamaka a pau, @a makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua Oihana no ka

Uku Haahaa Loa

E like me ka mea @ holo ana mawaena o L@ a me ka Mea Kuai.

 

E Hale Mai @ Wa@ no Oukou Ih@

 

            O ka eha ma ka umauma ma ka wa i loaa ai ke kanaka i ke anu, e kaualako aku ana ia i ka numonia (pneumonia).  O kahi welu huluhulu i hoopuluia me ka Laau Hamo a Kamalena, a hoopili iho ma ka umauma, maluna pono o kahi o ka eha, he mea ia e ola koke ai ka eha, a pale ia aku ka loaa ana i ka numonia.  E o@a no ke kua eha ke hanaia elike me ia iloko o na hora pokole.  E kuaiia ana e na poe k@ai laau apau.  O Benson Smith & Co., na Agena o Ko Hawaii Pae Aina.           *

 

KA MEA HUNA POHIHIHI

 

Unuhiia e Hooul@mahiehie no "Ke Kilohaua Pookela o ka Lahui Hawaii."

 

            Alaila, huli ae la ia a nana ae ia Geofere, oiai hoi ia i nana mai ai iaia me na onohi maka wiwo ole a piha oiaio nohoi.  Ike aku la ia i na onohi maka uliuli ana i aloha ai e o@i mai ana imua ona.

            A huli ae la ia a nana ae la ia Adelo, a ike aku la ia i ke kulou ana iho o kona mau maka @alo, me ka mae pu ana iho hoi o kona helehelena holookoa, a hoike mai la hoi kona ano apau i kona hewa io maoli ana.

            He mea maopopo loa i keia wa, ua hoopauia ae la ke pohihihi ana o ka Mea Huna Pohihihi o Hametona, a ua hooiaioia hoi mamuli o kekahi olelo hoike maopopo loa hiki ole ke kulaiia kona oiaio he kanaka hewa ole a hala ole hoi o Geofere Tereveliana.

            "E kuu Akua," wahi a Tereveliana i hooho ae ai, oiai hoi i olino mai ai iloko ona na kukuna malamalama o ka oiaio.  "Nani wale ka eleele o ka hana hewa a'u i hana aku ai iaia.  Ae—i kuu keiki—"

            Maanei hoomaha pu wale iho la no ia, a huli ae la ia a nana aku la ia Geofere, ka mea ana i hana hewa aku ai.  Ua ala mai la iloko ona na hoomanao aloha ana nona, a ia wa haawi aku la ia i kona lima iaia, eia nae ua huki hou mai la ia i hope me ka wikiwiki loa.

            "Aole," wahi ana i pane ae ai iaia iho, me ka hiolo ana iho o na waimaka ma kona mau papalina, me kona hoomau ana aku hoi i ke kamailio ana.  "Aole—it is too late.  Ua hana hewa loa aku au iaia.  He hewa keia no'u e hiki ole ai ke kalaia.  Ua maopopo loa, ua inaina mai oia ia'u.  Ano, e hoi aku au i kahi o kuu ehaeha, a malaila au e uwe kanikau ai no kuu hewa i ke koena o ko'u mau la i koe.  Goodbye everybody."

            Oiai na waimaka e hoopohina ana i kona mau maka, hele aku la ia no ka puka me he mea la e haha ana oia ma o a maanei me ka maopopo ole o kahi ana e hele aku ana.  Aka nae, mamua o kona hiki ana aku ma ka paepae o ka puka, lohe ae la ia i kekahi mou kapuai wawae e nehe awiwi aku ana mahope ona, a ike iho la ia i ka puliki ana ae o kekahi mau lima palanehe i kona mau lima e naka haalulu ana ia wa, a huki aku la iaia i hope.

            I kona huli ana iho hoi a nana ike iho la ia i na maka aloha o Alamira e nana aku ana iaia, a pane aku la hoi kona leo imua ona:

            "E kupuna, mai hele oe, a haalele mai hoi ia'u.  Aole i pau kuu aloha nou, e kupuna.  Ua mau no kuu aloha nou mai kinohi loa mai no.  Aole—aole oe e haalele mai ia'u?"

            Nana iho la ua elemakule nei maluna o Alamira me na onohi maka pahaohao.  Aole loa i komo mai iloko ona ka manaoio, ua kala aku o Alamina iaia, aole nohoi ona manao iki, he wahi aloha kekahi ona nona.  Aka, mamuli o ko Alamira lalau ana ae i kona a-i a apo ae la me ka honi ana aku iaia i poha iho ai ka malamalama iloko o kona uhane i hoopouliia, he oiaio ua aloha o Alamira iaia, a ua kala aku hoi oia iaia.

            Ia wa huki mai la o Alamira iaia ma kahi e ku ana kona luaui makuakane, a kamailio aku la ia i kona makuakane:

            "E Papa, e ae mai oe ia'u i kau kaikamahine nei, e aloha mai oe i ku kupunakane—ae—o dear Papa, e aloha oe iaia.  Ua ike no au ua aloha oia ia oe, a ua aloha nohoi oe iaia, a, aole loa auanei au e hauoli iki ana ina aole olua e lilo i mau haloha oiaio i kekahi ame kekahi.  Papa, e nana mai oe i kuu kupunakane."

            Aole hiki i ka Haku Tereveliana ke ku iho me ka hoomaloeloe ana iaia iho, aka, ua kahewai maoli iho la kona mau waimaka ma kona mau papalina, a uwe maoli iho la ia me ka ehaeha.  Kau iho la kona mau lima maluna o ke poo o Alamira a hoomaikai iho la iaia, oiai hoi o Geofere i lalau mai ai i ka lima o kona makuakane, a puili okoa mai la ia iaia.

            Ua hopu aku la ka elemakule i kana keiki me ke aloha launa ole.

            He wa hauoli keia mawaena o na mea apau, na makua ame na keiki ame ko lakou mau kupuna.

            Me ka haaheo a kulana kilakila hele ae la ka Haku Hametona oiai nohoi ie e hii ana ia Jose ma kona mau lima, a aloha mai la ia Geofere me ka hauoli.

            Oiai na mea apau e hauoli ana, oia ka wa i nalowale honua aku ai o Adelo me ka maopopo ole o kana wahi i hele aku ai.  Aka, mamua nae o kona hala ana aku hoao aku la kekahi o na makai e alualu iaia, aka, pane aku la ka Haku Tereveliana:

            "E hookuu aku no iaia e hele ana ma kahi ana i ike ole ai i kona hopena.  Ua halihali aku la no ia me ia iho i kona hoopai i hooholoia e ke Akua."

            He mea oiaio, ua make o Adelo ma kekahi aina malihini iloko o ka ilihune loa ame ka pilikia.

            Aole i hoolohi loa ia aku na la ma ia hope mai, a mare no o Alamira me kana mea i aloha ai.  Ua hoi aku la laua a noho iho la ma ka hale kakela o Maka-o-ka-Ae@o, a ua pili paa maoli ko laua aloha i kekahi ame kekahi.

            No Pegi hoi me kahi Negewina, ua pukuila ae la noho laua iloko o na kipona a ka mare, a ua pahee no i Kaliae ko laua noho ana.

            Mamuli o keia maemae ana o ka inoa o Geofere a pela hoi me ko ka Lede Beatirisia, ua lilo ke kulanakauhale holookoa o Ladana mawaena o ka poai o ka poe hanohano iloko o na hauoli ana me ka ulumahiehie.

            Ua pau ke Pohihihi ana o ka Mea Huna Pohihihi, ua pau hoi ke Puanuanu ana o ka Puuwai o ka Wahine Pahaohao o Hametona Kakela, a ke hauoli nei oe e kuu makamaka heluhelu a hoa uhaiaholo hoomanawanui o keia moolelo iloko o namakahiki loihi i aui ae nei.

            Maanei ke hooki nei au i ko'u kakau ana i ka Mea Moakaka o Hametona Kakela, a i ko'u hookuu anael ae nei au,

            Aloha Hape Nui-ia oukou apau.

HOOULUMAHIEHIE.

 

Elua mau Ninau i pane ia.

            Heaha ka waiwai o kou @ana i waiwai oi aku o ka maikai mamua o ka kou hoa paonioni, ina e loaa ole ana ia oe he kumukuai oi aku o ka maikai?

            Pane.—No ka like loa ana o na kumukuai o na waiwai elua, e kuai auanei ka lehulehu i ka mea oi aku o ka maikai, a nolaila, o kahi puka e loaa mai ana ia makou he uuku no paha ia, ma ke ana uuku loa, aka, e mahuahua ana no nae ia ma ka huina houluulu nui o na puka.

            Pehea e maopopo ai i ka lehulehu o ka oukou ka mea oi loa aku o ka maikai?

            Ina e hoounaio ia loa aku o ka maikai?

            Ina e hoounaio ia aku ana na waiwai elua imua o ka lehulehu, e hoao like ia ana laua a i elua, a e haawi koke ana ka lehulehu i ka lakou olelo hooholo maluna oia mau mea elua, a e lawe wale ana no lakou i ka mea oi aku o laua.

            O keia ka mea e hoomoakaka ana i ke kumu o ka nui o ke kuaiia ana o ka Laau Kunu a Kamalena.  Ua inu na kanaka i keia laau no na makahiki he lehulehu, a ua ike lakou he laau ia i hiki ke hilinaiia i na wa apau.  Malia paha e lilo ana no lakou ma kekahi mau laau e ae, mamuli o na ohohia ana o ka manawa, a me na hana hoikeike ano hou, me na olelo haanui, aka, e hoi hou mai ana no nae lakou i ka laau mua a lakou i ike ai he hiki ke hilinaiia, a no ke kunu, ke anu ame ke kunu ho, aohe lua e loaa ka Laau Kunu Ola a Kamalena.  E kuaiia ana e na poe kuai laau apau.  O Benson Smith & Co. na Agena no Ko Hawaii Pae Aina.

 

            Ua oleloia mahope iho o ka ukuia ana o na lilo apau o ka hui himeni i haawiia ai ma ka po Poalua nei maloko o ka Hale Mele hou, no ka pomaikai o ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao, Hui Kokua Hawaii ame ka Home Hoohanau Keiki Kapiolani, e koe ana he $600 ma ka waihona no ka haawi manawaleaia ana 'ku i keia mau wahi i hoikeia ae la.

 

KE KULANA AUPUNI

na ka Panalaau o Hawaii.

NA KANAWAI I HOOPAUIA

Na Poe Koho Balota no ke Kau Koho ma Novemaba 1899 ae nei.

KA WA AHAOLELO MUA MA KE KAU MAU.

Hoopauia ke Kiure hui.

HOONOAIA NA KAI LAWAIA.

O ka Poe Ike i ka Olelo Beritania ke Noho i mau Hoa Ahaolelo.

            No ko makou makemake loa e ike pono na kanaka Hawaii i loaa ole ia lakou ka ike Olelo Enelani, i ke kulana maoli o ka Bila Kanawai a ke Komisina Hooponopono Kanawai i hoomakaukau ai no ke kulana aupuni hou o Hawaii, elike hoi me ia i hookomoia aku ai iloko o ka Ahaolelo Nui o ke Aupuni Huiia o Hawaii me Amerika, nolaila, ua lawe hou ae makou i keia wahi o ko makou pepa, a hoopuka aku i ua Bila Kanawai la, elike me na pauku i hoonohonohoia maloko o ua Bila Kanawai la.

            Ua hana makou i keia hana no ko makou iini ana, e loaa ka malamalama maopopo ia kakou Hawaii maoli nei no ke ano o ke Aupuni a kela Komisina i hoomakaukau ai no ke "Aupuni Panalaau o Hawaii" nei.

 

            Pauku 1.  Ua pili keia pauku no ka hoakaka ana i ke ano o na huaolelo "na Kanawai o Hawaii," a pela aku.

            Pauku 2.  O na mokupuni i loaa ia Amerika Huipuia malalo o ka olelo hooholo hui i aponoia ma Iulai 7, 1898, e ikeia no o ka Panalaau o Hawaii (Territory of Hawaii).

            Pauku 3.  E kukuluia he Aupuni Pa@nalaau, e ikeia ana, ke Aupuni o Hawaii, ma ua panalaau la, nona hoi ke kulanakauhale poo (kapitala) ma Honolulu, ma ka Mokupuni o Oahu.

            Pauku 4.  O na poe ili-keokeo apau, e komo pu ana na Pukiki, ame na kanaka mamo Aferika, ame na kanaka apau i hanau mai noloko mai o ka lahui Hawaii, ma ka aoao paha o ka makuakane, a i ole ia, o ka makuahine paha, a he poe kupa (citizens) hoi lakou no ka Repubalika o Hawaii mamua koke iho o ka hooliloia ana o kona Mana Poo Aupuni ia Amerika Huipuia, ma keia ua kukalaia lakou he poe kupa no Amerika Huipuia.

            Pauku 5.  Ua pili aku no ilaila ke Kumukanawai ame na Kanawai apau o Amerika Huipuia, koe wale no na mea i hoakakaia maloko nei, a ua like no ka mana ana ame ka paa ana oia mau kanawai ma ua Panalaa la, elike nohoi me na wahi e ae o Amerika Huipuia:  Eia nae, o na Pauku 1850 ame 1890 o na Kanawai Hooponopono Hou ia (Revised Statutes) o Amerika Huipuia, aole e pili aku i ka Panalaau o Hawaii.

NA KANAWAI I HOOPAUIA.

            Pauku 6.  E mau no ka mana ana o na Kanawai o Hawaii i kue ole i ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, a i ole ia, me na olelo paha o keia Kanawai, i hiki no nae ke hoopauia e ka Ahaolelo (Kuloko.  L. H.) a e ka Ahaolelo Nui (Congress) paha.

            Pauku 7.  O ke Kumukanawai o ka Repubalika o Hawaii ame na Kanawai i hoikeia mahope ae nei, ua hoopauia:

KANAWAI KIVILA.

            Pauku 2 me 3.  No ka hoolaha ana i na kanawai; Mokuna 5.  Na Hae ame na Sila; Pauku 30 a 33.  No na kohokoho hoolako ai; Mokuna 7.  Kuhina o ko na Aina E; Mokuna 8.  No na Luna Aupuni o na Aina E me na Kanikela; na pauku 134 ame 135.  Hale Hoikeike Lahui o na Mea Kahiko; Mokuna 12.  Hoonaauaola ana o na Opio Hawaii ma na Aina E; pauku 150 a 156, Kokua i ka Papa Hoonaauao; Mokuna 14, Kuhina Kalaina; pauku 166 ame 168, 174 ame 175, no na Aina Aupuni; pauku 190, Papa o na Komisina o na Aina Aupuni; pauku 424, Buro Oihana Mahiai me Ululaau:  Mokuna 31, Oihana Mahiai me Hana Lima; Mokuna 32, Ramie, Mokuna 33, Talo Palaoa; Mokuna 34 no na Loaa Kuloko; Mokuna 35, Oihana Mahiai; pauku 477, na Hao Kuni:  Mokuna 37, na Palapala Sila; Mokuna 38, na Pono Kakau Kope; pauku 556 ame 557, uku kokua kaa-mahu; Mokuna 47, uwaeaolelo Pakipika; Mokuna 48, no na Halemai; Mokuna 51, no na Dala; Mokuna 54, Hoohuihui ana i na Aie Aupuni; Mokuna 56, Hele Leta; Mokuna 57, Hookuuia mai na auhau poo leta mai; 58 Banako-Hale Leta; 62, Income Tax; 65, na Dute Komo mai; 66, na waiwai komo mai; 67, na awa kumoku ame na apana ohi dute; 68, na Luna Dute; 69, kakau Hoopaa ana i na moku; pauku 1011, na kaki a Oihana Dute; pauku 1102, na Koho Balota; pauku 1132, koho ana i na Lunakanawai; pauku hope o ka mahele mua ame ka mahele elima o ka pauku 1144; mahele mua o ka pauku 1145; Mana Hookolokolo; pauku 1173 a 1178, Unuhi ana i na olelo hooholo a ka Aha Kiekie; pauku 1188, na Kakauolelo o ka Aha; pauku 1329 ame 1331, 1332, 1347 a i ka 1354, no na Jure; pauku 1509 a i 1514, no na Hookolokolo moku; Mokuna 102, Hookupa ana; pauku 1678, Palapala Kuu Kino; Makuna 108, Hopu ana i ka Poe Aie; na mahele 6, 7, 10, 12 a 14 o ka Pauku 1736, no ke Ganasi; pauku 1755 a i ka 1758, na; Hoopaa a Hoomoe ana maluna o na moku; ame na pauku 1828 a 1832, na Pono Wai.

KANAWAI KARAIMA.

            Mokuna 6, Kipi; pauku 65 a @ 67, upiki ana i na wawae; mokuna 17, kue ana i na Kanawai Leta; pauku 314, Kuamuamu; pauku 371 a i 372, aea haukae; pauku 411 a i 413, hana ana i ka waiona; Mokuna 45, na Hewa ma na Kai Kiekie; pauku 595 ame 602 a i 605, Mana Hookolokolo; pauku 623, Lawelawe ana ma na Hihia Karaima; pauku 700 ame 701, na Waiwai komo mai; pauku 715, Laikini Kudala; pauku 745, na poe kalepa kaahele; pauku 745 a i 755, na pu; pauku 796 a i 809, na moku holo pili-aina; pauku 811 me 812, kalewa ana i na waiwai mai na aina e mai; pauku 813 a i 815, Hoopae ana mai i na holoholona; pauku 819, na waiwai komo mai; pauku 886 a i 906, Hoomalu (Quarantine); pauku 1137, na Kanikela; Mokuna 67, na moku okohola; pauku 1145 ia 1179 ame 1204 a i 1209, ku ana mai, komo ana mai a holo ana aku o na moku; Mokuna 69 a i 76, Holomoku ana ame na mea e ae maloko o ka maua kaokoa o Amerika Huipuia; pauku 1347 ame 1348, hoopuka ana i na waiwai i na aine me ke kolohe; Mokuna 78, na Haku ame na Kauwa; Mokuna 93, Hoopaelimahana; pauku 1010, 1608, 1612, Oihana Mahiai me Ululaau; Mokuna 96, na Ofeni Hoala Kipi, ame ka Mokuna 99, na Rule no na Moku.

NA HOOLOLI KANAWAI.

            Kanawai 15.  Koho Balota; Kanawai 26, na Dute; Kanawai 27, Hookuuia mai na Dute mai; Kanawai 32, Kakau Hoopaa ana i na moku; puku 4 o ke Kanawai 38; Hookomo ana mai i na holoholona; Kanawai 48, Uwea Olelo Pakipika; Kanawai 65, Hoohuihui ana i na Aie Aupuni; Kanawai 64, na Awa Kumoku; Kanawai 68, Hoopaeilmahana Pake.

            Pauku 8.  O na oihana a ka Peresidena, Kuhina o ko na Aina E, Kuhina Kalaiaina, Kuhina Waiwai, Kuhina Hoonaauao, Luna Hooia Nui ame Hope Luna Hooia, Luna Ana Aina Nui, Hamuku ame Hope, ua hoopauia.

            Pauku 9.  Pili keia pauku no na inoa "Kiaaina o Hawaii" ame ke "Aupuni o Hawaii."

            Pauku 10.  O na olelo hoopaa apau, na aelike, na hoopii kivila, na hoopii karaima ame na olelo hooholo e ku ana ma ke ano paa ma ke kanawai mamua aku o ka mana ana o keia kanawai, e mau aku no ko lakou paa ana, me he mea la aole i hooholoia keia kanawai; a o na mea hoi na ka pono, a e kue ana paha i ka Repubalika o Hawaii, i lawe ole ia ae, a i hoolilo ole la mai hoi ia Amerika Huipuia, ua like no a like ka mana no ka pono o ke Aupuni o Hawaii, a i ole ia, e keu ana paha iaia.  O na ofeni apau i ku i ka hoopalia e @a kanawai e @ ana ma ia wa, ma ke ano he mau ofeni e kue ana i ka Repubalika o Hawaii, e hoopaila no ma ke ano he mau ofeni no ia @ k@ ana @ Aupuni o Hawaii, k@ kanawai la @ keia Kanawai, a i ole ia, e hoopa@ia a e hoololiia paha e ke Kanawai.  O na hoopii Karaima apau e ku ana iloko o n@ Aha Hookolokolo o ka Repubalika o Hawaii e hauaia aku no la mau mea a loaa ka olelo hooholo hope loa ame ka palapala hoomalu waiwai maloko o na Aha o ke Aupuni o Hawaii i pili ia ma@ hana; o na palapala apau i hoopukaia ame na olelo hoopai i kauia mamua o ka mana ana o keia Kanawai, e man@ no a e paa nohoi me he mea la ua hoopukaia, a ua kauia ma ka inoa o ke Aupuni o Hawaii.

            Pauku 11.  O ka inoa aupuni e hoopukaia ai na palapala apau, oia keia, "Ke Aupuni o Hawaii."

KA AHAOLELO.

            Pauku 12 me 13.  Aia maloko o ka Ahaolelo ke Senate ame ka Hale o na Lunamakaainana, e noho kaawale ana, koe ka mea i hoakakaia mahope ae nei.

            Pauku 14.  E malamaia ke koho balota laula ma ka Poalua mahope iho o ka Poakahi m@a iloko o Novemaba, 1899, a i kela ame keia elua makahiki mahope aku.

            Pauku 15.  O ka Aha Kiekie ka lunakanawai hookahi nana e hoolohe ma na wa e hoopaapania ai ke koho balota ana.

            Pauku 16.  Aole e hiki ke kohoia kekahi lala @ ka Ahaolelo, iloko o ka manawa i ho@ ai oia e noho ma kekahi oihana Aupuni maloko o ke Aupuni o Hawaii.

            Pauku 17.  Aole kekahi mea e paa ana i kekahi oihana malalo iho o ke Aupuni, i hui pu ia me na Notere o ka Lehulehu ame na Agena Hooiaio Palapala, a kanaka paha i hoohanaia e ke Aupuni e kupono e kohola i ka Ahaolelo, aole hoi e kuleana kekahi kanaka e koho balota ma kekahi koho balota ana mamua mai o 1903, oiai nae ua loaa iaia ke kupono ana (ma ke kanawai e koho balota) a i koho hoi malalo o ke Kumukanawai ame na Kanawai o Hawaii mamua aku o Okatoba, 1897, a mahope mai o Iulai, 1894, i hoohala i ka hoopaa ana i kona inoa i mea koho balota, aia wale no a lawe oia i ka hoohiki e kakoo i ke Kumukanawai o Amerika Huipuia.  Aole pili keia kupono ole ana e koho balota i ka poe i akeakea ia ko lakou hoopaa ana i ko lakou mau inoa mamuli o ka mai ana, a ma ka hele ana aku paha mailoko aku o ka Pae Aina.

            Pauku 18.  E hoone@e ana i ka pono koho balota i ke kanaka pupule, poe hupo, poe kipe a lawe i ka waiwai kipe, a pela aku.

            Pauku 19.  Ka hoohiki oihana.

            Pauku 20.  Na ke Senate ame ka Hale o na Lunamakaainana e koho i ko laua mau luna iho, a e kau hoi i ko laua, mau rula hooponopono iho.

            Pauku 21.  E kakauia na Ae ame na Hoole, ke makemake ka hapa-ko@u @ na hou e noho ana.

            Pauku 22.  Ua lawa ka hapaa@i o na hoa i hiki mai e lawelawe i @ a hana; aka, o ke koho hope loa ana no ka hooholo loa i kekahi bila kanawai, he mea pono ke loaa ke koho ana a ka hapanui o na hoa apau.

            Pauku 23 ame 24, no ka hoakoakoa ana mai i na hoa ame ka hoomaopopo ana i ke koramu.

            Pauku 25.  Pili no ka hoopai ana i ka poe @ lilo ole i poe lala Ahaolelo.

            Pauku 26.  Uku o na lala, he $400 ame 10 keneta no ka mile; $200 no ke Kau Kuikawa.

            Pauku 27.  E hoopaiia no na lala mamuli o@ke aoia ana, kapae@a ana a kipakuia ana.

            Pauku 28.  Aole e hoop@ala kekahi lala o ka Ahaolelo e pane no kekahi mau huaolelo i oleloia ma ka hooko ana i kana mau hana kau kanawai.

            Pauku 29.  Hookuuia na lala, aole e hopu@a, oiai e noho ana ma ka Ahaolelo, a e hele ana a e hoi mai ana mai laila mai.

KE SENATE.

            Pauku 30.  He 15 lala i kohoia @o eha makahiki.  E noho ana no na kau pokole ma ke koho balota maa ana.

            Pauku 31.  E hoopihaia ana na h@ kahaka ma o na koho balota kuikawa ana.

            Pauku 32.  Ua maheleia ka Panalaau i na apana koho balota Senatoa, penei:  Ka mua, Mokupuni o Hawaii:  ka lua, na Mokupuni o Maui, Molokai.  Lanai ame Kahoolawe; ke kolu, Oahu:  ka ha, Kauai ame Niihau.

            Pauku 33.  Na hoonohonoho ana o na Senatoa, ka Apana mua, eha; apana elua, ekolu; apana ekolu, eono; apana eha, elua.

            Pauku 34.  Na mea e kupono ai no ke koho ana i na Senatoa, he kupa (citizen) kane oia no Amerika Huipu@a, 30 ona makahiki, ua noho ma Hawaii ekolu makahiki, he waiwai kona aole emi malalo o $2000 ka waiwai @o, a i ole ia, he loaa makahiki kona aole emi malalo o $1000.

 

            Ua aie nui loa makou i ka Nupepa, "Evening Bulletin" o ka Poalima, Dekemaba 23 aku nei.  Mai loko mai oia nupepa i unuhi mai ai makou i keia pomaikai nui e hoolahaia aku nei no ka wa mua loa, ma ka Olelo Hawaii, @ ke "Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii."

 

(A keia pule ae.)