Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 52, 30 December 1898 — Ka Liona o ka Akau He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus. [ARTICLE]

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus.

Kakauia e (K A. Eenty a unuhiia e \ kekahi mea unuhi moolelo o \ ke Kuokoa. j « 0 ka manawa hea la, ka manawa au & nnanao ai e haialele aku ana keia poe powa i ko lakou kaih.ua hoomoana a 3hele mai no keia wahi?" i ninau mai «i ke kahunapule ia Ma-kamu. 4, Ma ko'u manao e haalele aku ana j aakou i ko lakou wahi ma ka wanaao ; © fceia po iho, oiai Tie loihi ke ala mai ia. wahi mai & hoea ia nei; aka, o ke- j graihi iioonoo o'u, me he mea la i keia j ~po iho no lakou e hele mai ai a poi po i 3tnai maluna o oukou, a ma ke kakaJiiaka nui hoi o ka la apopo e huli ihoi j Biku ai lakou." i "Aka, o ka'u mea i makemake ai e ■ ©lelo aku ia oe," waihi a Mankamu i Aoomaii aku ai i kana olelo ana. "No- . • keaiha la oukou i wale aku ai e kue ole aku i keia poe powa, a e haawi pio iioi ia oukou iho malalo o keia poe puuwai eleele? Ke ole au e kuhihewa, ke ftke nei au he 20 poe kanaka kino ikaSka o oukou apau i makaukau me na auea kaua. O ka nui o na poe powa he 30 wale ,no ko lakou nu;. 0 keia poe he 30, aole lakou apau ke liele mai. He 5 o lakou e hoonohoia aku ana e ikiai i ko lakou hale kakeia. a he 2 hoi ao ke kial ana i na holahoiona a lakou, nolaiia, e koe ana he' 23 o keia poe no fca hele ana ma kekahi huakai hele. Nolaila, ihe ekolu wale no ko lakou rwahi oi aku imua o ko oukou lieluna. Aka, ina e noho nanea' wale ana no oukou a lele kimo po mai keia poe maluna o oukou, ihe mea maopopo loa e iau ana oukou i ke pio ia laikou 23 wale no; aka, mamuli o ko oukou lohe e ana lonai a'u aku nei e hele mai ana lakou e tpepehi ia oukou a e hao wale hoi i ko oukou mau waiwai, e loaa ana ia oukou ka wa pono loa e ihoomakauleau ai ia oukou iho no ke pale ana aku ia lakou 3ie nlo no a he alo. . A ananao au e Mki ■a-na. ia oukou ke lanakila maluna o lakou me ka maalahi loa, me ka nui ole © ke koko e kahe ma ko oukou aoao. Aole o'u wahi kanalua iki i keia mea." "Ke kamailio mai nei oe ma na olelo & kupono wale no i ke ikanaka i oo na anakaiiiki ma ka oihana kaua: aka, o oe a'u e ike akv» nei, he waihi keiki iopiopio loa oe, eia nae o kau mau huat>lelo i pane mai nei na ke kanaka ia I oi aku na makaihiki mamua o ikou.. Ua ike no au, Jie hana i apono Joa i ma ke kanawai o ka pono io no kela anne keia kanaka. e ku a e paio no ka malu ame ka palekana o kona wai■wai, a no toe ola hoi 6 kona ohana ame ta ipu iho. aika, e ke k&naka opio ma,ikai, nawai ia auanei e alakai a e kuhiknhi mai ia makou i ka makou hana poao e hana afcu ai ma ke kue ana aku i keia poe puuwai eleele?^ "Ea, e ka makua maikai, he Aliikoa Sekotia au iloko o ka pualikaua o ka iMoi o Suedena/a ua oi aku mamua o elua hoouka kaua nui i komo kino aku ai au me ko'u pualikoa, a ua ike au i aiei mea iie kaua ana me ka hopohopo ole, nolaila, aole no .he a&ēa h.ewa no ouikou ke iioolilo mai ia'u i alakai uo oukou ma ke kue ana aku i keia poe powa. Ina e hooholo ana oukou e kue aku i keia i>oe puuwai eleele, alaila, ua anakaukau au e h&na aku i na mea apaua'u i imanao ai he mau mea ia e loaa ai ia oukou ka lanakila maalahi maluna o keia poe powa. He makemake au e luaawi i uku maikai loa i keia poe no ko 3akoai paa pio ana ia'u, ame ko lakou hoolilo ana ia'u i kuke%a lakou." i A I :kela. wa ua kaheaia aku la na kanpika e akoakoa' mai a e kuka hoi no ka hana pono a lakou e hana aku. ai no .ke pale ana «ku i na powa. Maihope iho o ke kuka ana a ua po« inei me ke pihoihoi nui o ona mea apau, aia hoi, ihoohoio liho I{L lakou e lilo o Ma-kamu i alakai no lakou, a o kana amu me& e kauoha mai ai ia lakou e <hana aiku, oia kalakou e hooko aku ai. A i kela wa hoi i <ku naai ai keia ame keia kar a mawaena o ua poe la, a >ha-1 awi'mai ia i ka la|K>u mau lioohiki ana : ana ka inoa o ke Akua, e hooko p6no 7fta lakou i na alakai 'ana ame na kauoha ana a ko iakou alakai opio. MOKUNiA- VI. Ka Lele Kaua ana mai a na Powa—Ka Hoolala Paie Kaua a Makamu —Ka Hopena. 1 kela wa huli mai la ke kihunapule a olelo mai 1& imua o Ma-komu: "Aaio, e ke alakai opio, h.eaha."la kau i£&uoha mua loa e haawi ia ma,lsaa? Ua maopope* loa, ua a<e makou e ihaikaka a e paio aku 'i kela poe powa, aule kaaalua i koe ma ia mea. 4ka, heaiha ia ka makau hana ra.ua? E aoaa maloko o hal e, m» ke paoa paa loa. ana i kooa. mu puka ua puka. auiaai, oxa ke koo. ajsa mait waihi u» m P&u&U: Imu a o aa puka oiokea. a» oa laau ko'u "

<īamu i pane akn ai, me ka heomau ■ ona aku, "Aole oia ka ? u mea e alakai iHU ai ia oukou. Manao au he alaliele maikai no ia; aka, e lilo ana nae ia aana-ana a kakou i mea e p-u ai na hale e ae o oukou i' ke puhiia i ke ahi. a »hao wale ia akii hpi ka oukou mau holohalona ame kekahi mau waiwai e ae o oukolL EJia ko'u manao, e hele maoli aku iloko o ka ululaau e hakaka ai me lakou. E ihoouna mua aku nae oukoiu i na wahine ame na keiki a'oukou, me ka oukou mau waiwai makamae, maluna o na kaa noloko o ka ululaau ma keia huli hope aku nei o kahi kulanakauhale nei 0 oukou. O na kane ano palupalu o oukou ame na keikikane liilil lawa kela hana e pili ana no ku palekana o kō oukou mau Ohana. A ma ka wa e nalo aku ai lakou mai a oukou aku, oia ka wa e maikai loa ai ka fcakou paio aua me na powa." Elike me keia mau oielo a Ma-;kamu pela no i hookoia aku ai me ka awiwi nui e na kane, na wahine ame na kamalii o ua wahi kulanakauhaie la. I ka hala ana aku o ua waihine me na keiki ame na eleanakule iloko o ka ulula&u mahope aku o kahi kauhale o ua poe la. o ia ka wa a Ma-kamu i ka •hea aieu a.i i na kane kino oolea apau 1 hikl ko.lakou nui i ka Iwakalua e ihele mai me ia, me na 00, ng. kipikua ame na kopala >noloko o ka ululaau, ka'ni hoi e moe aaiii ke al-aniui a na powa e holo mai ai mai ko ilakou hale kakela mai. Aiakai aku ia ua wahi Ma-kamu oei i ua po£ kauaka ia a komo iloko o ka ululaau, a hala he wahi mam'ao iki o ka lakou hele ana aku maloko o ua ululaau la, ku iho la o Ma-kamu, nana ae la kona imau maka ma -kela ame keia aoao o ke alanui, a olelo ae ila ia i na kanaka: "Dia kahi a'u i makemake ai e kukulu kakou i pa-kaua kupaianaha loa no ke kokua ana ia kakou ma keia kaua mawaena o kakou ame n-a powa." 0 keia wahi a Ma-kamu i koho ai, oia kahi ana e hoolala ai i kana hana, he aneane hapalua mile ka maanao mai kahi kauhaie mai. A-, aia hoi da wahi ma kekahi wahi pouliuli loa o ,ka ululaau. Oiai hoi, ua kapoio aku la ka la ia wa, nolaila, ua ho-a ae la ua poe nei i mau ahi <lamalama ma ia wahi i ike pono ia Lho ai ke ano o ka hooko ana aku i ka hana i makemakeia, Aia nohoi ma i)a aoao a i elua o ke alanui e ulu puneiiee a puukiuki pu ana na laalaau liiiii, ia he aneane hookah'i haneri iwilei ka loiihi o kahi o ke alanui i paa i keia an<i •laalaau, ma na aoao elua o ke alanui. Mawaenakonu ponoi o ke alanui, e holo ania mai kekahi aoao o ke alauui a kekahi aoao, kauoha aku la o Ms?~kamu i na kanaka e eli i auwaih? nui. He umikumamaJua kapuai ke akea, a he ewalu kapuai ka hohonu. He umi poe kanaka a Ma-kamu i ihoonoho aku ai ma keia hana. 0 ke koean iho lioi o na kanaka, kauoha aku la ia lakou e hele e okioki i na kumulaau loloa e ku ana ma kela. ame keia aoao 0 ke aianui. 0 ke ano nae o ka. lakou oki aua, oia iio 'ko lakou oki ana ima ke kumu o kela ame keia kumulaau a hiki i ke koe liilii ioa ana o kahi e paa ai ke kino o luna ae o ke kunwh A ma ia ano, e ku ai ia mau kumulaau me ka makaukau loa e hina iho, oiai !he wahi uuku loa kahi kuleana i paa ai. He umi ka nui o na kumulaau i okiia ma ia ano. Eiima ma kekahi aoao a elima j ma kekahi aoao. A o keia mau wah) hoi o ua mau kumulaau la i pau i ke r t okiia ae la, ua paa aku la ia i na iaau punenee e ulu ana ma kae o ke alanui. Mamua nae o ka hoomaka ana o na kanaka e oki i ua mau kumulaau 'la, ua kauoha o Ma-kamu ia ua poe kanaka la e hoopaa 1 m&u kaula ma na wahi kiekie o ua mau kumulaau la, a e moe ana ia mau k'aula he elima ka nui, maloko ae o na lau laau hlhipea, a 'hoea i kahi aoao o ke alanui, a pela nohoi mai kekahi aoao mai o ua alanui la a hoea ma kekahi aoao. He mau kaula huki a hoohina kumulaau keia 1 hanaia ai pela e ka noonoo kuliu a noeau o kahi Ma-kamu Gerema. Mahope iho o ka paa āna o, keia mau kaula, i ookiia ai na kumu o na. laau eiilee me ka mea i hoikeia ae la. Ma. ka wa hoi i hohonu ai ka iua a ka poe eli lua, ua olokeaia i.ho la he mau kumulaau oolea iki maluna o kona. waha, me ke kau pu ana iiio o na lala laau liilii e uhi ana a paa maikai ka wāha o ua lua. 'la, alaila, uhi hou iho la ka lepo maluna Oia wahi. Ua hanaia iho la hoi ka lepo a iliwai like loa nie ka honua palahalaha o ke alanui. 0 ke koena iho o ka lepo ame ka opala, ua hoonalowaleia aku la mai waena aku o ke alanui a nalo iloko o ka ululaau. Ō Ma-kamu ponoi ka mea nana i hana i keia hoopapalu ana i ka waha o ka lua. Mamuli o ka panaiki o kona wahi kino, ua hiki i na lala laau maluna iho o ua lua la ke paa ae i kona kaumahaA me ka haihai ole ana iho 0 ua mau lala laau la, aka, ma ka hoomaopopo ana o Ma-kamu, aole i la"wa ka ikaika o ua mau lala laau la e paa ai i ke kauma;ha o kekahi lio hookahi e maalo ae ana me ka malie loa ma ia walii. 1 ka pau ana o keia hana, ua huli la ua wahi Ma-kamu nei a pane aku la. i na kanaika. "E, auihea oukou, o keia iho la ka papu kupaianaha loa a'u i olelo mua aku nei ia oukou; a o kela. mau kumulaau a kakou i noke aku nei i ka okioki a i paa hoi me na kaula, o lakou na pukuniahi hoopahu e palupalu ai kela poe powa ia kākou." I-Ie mea oiaio, ua piha mahalo maoli kela poe kanaka no ka nui o ka ike ame ka noeau o ko lakou alakai opio. Ua ike maopopo iho la lAkou I ka makaukau pono maoli o na hoolala ana a ua wahi alakai opio nei o lakou. Ma ka wa i pau,ai keia mau hana a ua poe nei, ua hoea ae la i ka wanaao ana. 1 keia wa ua hoonohonoho ae la o Ma-kamu i koua poe kanaka mt». kela ame fceia aoao o ke alanui, e paa -ana lakou i na piko o na kaula i hoopaaia ai i na kumulaau, me ka makaukau ioa ana e huki mai me ka hikiwawe loa ke haawi ia aku ia lakou ke kauoha. Ua kauoha aku ia nohoi o Ma-kamu 1 ua poe kaoiaka la, naa ka wa e kowo :iaw ai ka huakM a poe a aueane paha e hapalua llke o lakou e kaa, » i iwaloko o oa palwa o kahi i ku ai ■ kuuxuiaau. & huki ai iiaio e iWa, at o o* n» poe la iloko «. ka

lua, eia ka wa e huki ia mai ai na ktimuiaau eiua e piii ana ma ka huli o ka auwaha e ku ana i kahi kulanakauhaie 0 ua poe la, alaila, ma. ia wa hookahi nohoi e huki ai na kanaka i na kumuiaau eiua ma ka aoao maioko nei o ka ululaau, ma ka huli o ke-a)anui a na powa i hele mai ai, a mahope iho na kumu laau e ae. A i ka pau ana o aa kumuiaau i ka hina, oia ka wa e puka aku ai lakou me ka lakou mau me* kaua a hoouka aku i na powa i koe, ina he poe kekahi o lakou i koe aole i pepe 1 na kumulaau, a i poholo ole paha iloko o ka auwaha. I ke ao loa ana ae, ua paina iho-la lakou i ko lakoil aina k'akahiaka, alaila, noho aku la no kela ame keia mea o lakou, q|a ko lakou mau kulana iho, a kali afcu la o kā hiki mai o ka wa e hoea mai ai ko lakou mau enemi. (Aol£ i pau.) A