Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 52, 30 December 1898 — Ke Aloha o kuu Makuahine KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI. Ka Mana o ke Aloha. He Moolelo Walohia. [ARTICLE]

Ke Aloha o kuu Makuahine

KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI.

Ka Mana o ke Aloha.

He Moolelo Walohia.

I i (Unuhiia e llooloAe-a-Ka-Ua-Kukalahe.le no "A'e j Kilohana Pookela o ka Lahui Ilawaii Ua ku aku ]a o Aliee imua o ke Kauna Ber©ne me ka makau ole ame ka ikopo ole nohoi. He kllakila ame 'ka ihaaheo 'kona leulana ia wa, a me ! he mea la, lie anela ia mai k;i poiuioi mai o ka lani kōna ano apau ia manaiwa. He mea maopopo nae, ua like ka maliolukolu welenia o kana imau kuuolelo i pane aku o kana kane, me ka "welenia-oō, na 'hauna 'huipa oolea. i ha'hauia akuNpialuna o ua ka,ne la ana e keka"hi lima dolea a pukani. Me ka huila o na onolii maka o ua ■Kauna Berene nei, aio ,ka nui launa ole mai o kona inaina, pane aku lia ia me ka leo nui okalakala, ane 'ka aaiki pua ana iho 'hoi o kona mAu ku'i: "E keia waliine, e malama Joa oe i kau mea e kamaillo mai nei ia'u. E malaina ioa oe ia oe iho." "Ua makaukau loa tiu i ka malaina a-na ia'u iho nie ko'u lawe ole ana mai i kau oleloao. Aole i kana mai ka nui 0 ko'u akaaka no kau mau olelo i hoopuka mai la. Aole loa o<ki ike iki, i keia hora a'u e ku nei ma keia wahi, ua oi aku ko'u ikaika mamua o kou. Ke -hooweliweli mai nei oe ia'u, aka, hea'ha la ia mea ia'u nei. Ua ihoike aku nei au imua ou me ka hookamani ole, ho keu oe a ko kanaka "holii *&» j hiki loa ia'u ke hooiilo ia oe i mea ole, ke manao au e hana pela." Aole ihoi i k&na mai ka ihuhu o K«una Bereine nei no keia imau olelo a uana wahine. Ua pii ae la ka uia ma kona mau papailna a hoio aku la ia imua o Aliee me ka wiliwiii ana ae i kana puupuu lima. Ia wa i kuemi hopeiki aku a>o Alieo, me ka pukni ana ae o kona mau Hma ma kona umauma, a nana mai ia oia i ke Kauna me na onohi maka wiwo ole, oiai ihoi ka ui ma'hlehie e hooheno ana 1 kona mau helehelena; alaila, pane mai )a ia: "Nokeaha ! hoi oe i ku iho ia? E kn'i imai nohoi oe ia'u. Owai kou mea nana i aku nei, aole oe e pepehi mai ia'u? E haaia mai oe maluna o'u eiike me kou makem&ke puuwai omokoko e kela kanaka, Ua ike au, ua makemake j loa oe e pepehi mai ia'u—e kni maij ia'u. aka, nokeaha hoi oe i hooko oie niai ai ia manao ou? E ke kanaka holie waie! Aole loa e h.iki ia oe ke hoopa mai i kou lima maiuna o'u, oiai ua ike no oe, i leom hana ana pela-, ua hiki ( ia'u ke Ihoopii aku imua 0 ka Aha Hookolokolo e hookaawa]eia au mai ia oe anai, a ma ia' ano e haule poiho ai kou manaolana e loaa ka pono ia oe ma o'u nei. E >hai aku au ia oe, o kou waiwai, o kou lako ame kou hanohano e noho nei i keia wa, aia no ia maluna o kekahi kahua popopo loa, a ;fa ike no oe» ia mea. O keia ke ikumu nui nana e .kaohi: nei ia oe, aole e kau mai i kou lima maiuna p'u. O kau liana i 'hoolala ai, oia no keia, ua eli oe i kekahi lua-meki no ho»ipoino ana i kekahi -poe e ae ina hoi ia 'he mea nou e poinaikai ai. "Ua' : kuhihewa ioa oe," wahi a ua Kauna nei i pane aku ai me ke ano aka,kuu iki ana iho o ikona inaina." Aole o'u wah.i manao inaina iki nou, aka, -no kou nono wale no i hoao al au e iioike aku i kou noho >mana ana maluna ou, tna ke ano he kane au nau. Aka, 1 he ehaeha nae kaiu naau no ka eawalij wali 'haalele loa o kou manao. Ua mamina loa au ia oe." "Elike anel keia mamina au me kou mamlna ana 4 kuu makuahine?" "O ko makuahme no kau mea, e ka'mailio mai ai? E ake no oe e kamaiiio mai no ko makuahine.' 1 "Auwe! la k» au e kamailio ai imua ou? Aoie anei no apakuahine, ka mea au i lvana ino ai; ka w** koi m X hahm al o ka popil'ikiia me &a naau eieele loa i mea e ware % oe?" Heaha no la hoi kou mea i hooie ole

mai ai, āolo lioi oe e mare mai ia'u?" wahi a ua Kauna nei. "Ua hiki io no hoole, aōle au e mare ia oe; aka, o kuu nana ae ihoi a o knu inaiuiahine, ko'u mea nana i luhi mai kuu mau la opiopio mai, aole hlki ia'u ke hoole i ka mare oe. Ua oi aku k<uu aloha i kuu makuahlne immua o leuu nana ana ia'u iho. B lilo au i moepuu na kou manao el«ele i pakele ai kuu luaui makuaihine. 0 kou makemake Joa e mare ole au ia oe i mea e ku ai kau ma-kaia maluna oaa, Ao:e loa oe i ike peh«a la ka nui ame ka ikaika o ke aloha o kuu makuahine iloko nei.o'u." "O ka'u mea wale no e hoomaopopo nei, oia keia o oē ka'u wuhine, ua mare ia oe ia'u, a e hana ana au elike me ka hiki ia'u i mea nou e hauoli ai." "hauoli au e manao nei e diaawi mai 'oe ia'u .mamuli o kau ma.u ihana e hana mai ai no'u nei, he mea ole ioa ia mea ia'u, aika, owau ka mea hLki e .haawi aku i mea nou e ihauoli-ai, oia hoi, e loaa aaa ia oe, tah keia mare ana iho iiei o'u ia oe, ko'u kuleana waiwai 0 ioko o ka waiwai o kuu makuakkne hanai, ka mea i liaawi ia' mai ia'u i kela ame keia makahiki, a ua kuieana oe ia mea i kei'a wa." "Aole au i mare ia oe no ia mea." "Alaila, i mare mai anei oe ia'u no kou ike <ana «e loaa ana ia'u ihe anau haneri lauakni dala ma ka wa e make ai kuu makuahine hapalema?" E/iike ,me kekahi pipi i hoopuiwa loa ia no kona ike ana i kekahi welu ulaula, pela ua Kauna nei i puiwa ae ai, a ku malie iho ia ia me ka pane leo ole. Alaila, hoomau mai la no o Aliee 1 ke leamaiiio ana: "Aole paha oe i .manaoio iki ua ike kahiko au i keia manao eleele ou i ae ai oe e mare ia'u, a i hana ai hoi oe ,i ka liana hooweliweli i kuu -makuahine i mea no'u e mare ai ia oe. 0 kela waiwai au e kuko nei oia kuu ikaika, o ka pohaku paa. naue ole ia e hiolo ole al au ia oe." Me ka ieo auo hoomalimali a malie hoi me ke akahai, pane aku la ua Kauiia Berene nei:' "E hoolohe mai oe, e Aiiee. E hai maoli aku au ia oe i ke kumu o kuu mare iana ia oe. He oiaio no leaiu i olelo mai la, o kela waiwai ihooilina e loaa mai ana ia oe, oia io no ke kumu mua loa i komo mai »»'•.> e mare ia oe. Aka, mahope iho aiei, ua lilo ia mau miliona dala e loaa mai ana ia oe i helu elua no na kumn oiaio maoli i ae ai au e mare ia oe. 0 ke kumu nui loa a'u i ae ai e mare me oe, oia ko'u ike ana aia iloko ou he uhane maemae a hanohano loa. O kekahi kaikamahlne opio i like me oe ke ano. i alana iaia iho no ke aloha ona i kona makuahine, nia ka iuare ana 1 kekahi kanaka i liko me a'u nei ko ano. he oi pookela kela o nn wahine i pono ko mare ia e kekaiii ka- j naka. A mai kela wa mai a'u i Ike ai ia haawina ninikai lua ole iloko ou, e ieuu Aliee, oia ka wa i paa loa «I kuu manao. e lilo au nau, a o oe hoi na'u." "He keu noi keia o ke kunaka akamai nui wale i ka pelo," wahi a Aliee i noonoo wale iho ai no iloko ona. "Aka," wahi an« i .hoomau aku ai i ka noonoo ana, "Ua anaopopo loa ia'u, aole <wahi aloha o keia kauaka ia'u." Alaila, me kn leo nui pane mal la ia imua o kana kano: "Aohe paha a kaua mea i koe. Ko ike nei au ua mihi 'oe no kou pupuahulu loa, a ke ike nei hoi au ua pau au | i wahine nau mamuli o ke kanawai. Ua hiki oe ke ,hana aku elike me kou makemake me ko'u mau wahi loaa iuakaihiki i keia wa, a ma ka wa hoi e ili pono mai ai k6la mau dala maluna o'u, ana ka wa e make aku ai kuu makuahine, ua hiki no ia oe ke hana aku ia mau <iala elike ,me kou manao, maloleo hoi o na palena. i ae ia ai oe e ke Kanawai o ka aina. He mea makehewa wale no ia kaua ,ke hapaii hou mai i na ano olelo ame na hana elike iho Ja me keia." laia i kamailio mai ai i keia mau huaolelo, ua huli ae la ia a hele pololel aku la ho ka ipuka o kona rumi, a malaila, huli mai la ia a kunou mai la me ke ano puanuanu hoihoi ole o kona man helehelena i kana kanp. MOKUNA VIII. E kuu makainaka lieluheiu, i ka panee awiwi ana ae o ke au o ka manawa, ua lilo iho Ja kela manao uilani wi wo ole o Alioe i dke!a © kaua ma ka mokuna i ihala ae nei 1 mea nawaliwali. Ua nawaliwali pu mai la nohoi kona ola kino. Ua ano owi mai la kona kino. E puana mau ae ana ia i kela ame keia wa ana e noho inehameha a\ i keia mau olelo: "0 ka anake kuu maha, Malaila pau kuu ehaeha, A nalohia ae na kumakena, A'u # auamo nei nonar—" ; EUike hoi me ka pua mimino i omilo ia a pau kona 'ihie, "pela W> kona ano apau i keia wa. Aka, aia no nae ua hookonini manao ho-oolea ana ke oni la no iloko ona, aka, he oni ana no a*a* ia na kekaihi owili manao i hoopuniia e na' haawina o ke kaumaha ame ka luuluu. Ma ka ame ka Poaono e hele mau ai oia e iialawai me kona makuahine, a o na hom ana e. noho pu ai a « iauna pu ai me kona makuahine

ma. ia mau Ja. oia na hora hauoli loa i > io£&. iaia. ; E hele ata aAai oia me ke Kauna ; nia na aha hauoli apau e haawiia itn_i' nia Parisa, i k&ia auie Jceia wa e hiki 61e ai iala k* aio ae mai ka hele aui 'ku ma ia mau aaaina. ! ! •* I kekahi wa e liana aua oia i keia j hana. i mea e -hoonana ia ai kooa noo- j noo i hele a haaweia me ke kaumaha» ame ka luuluu. I kekahi ahiahi, ike aku la ia ia Madame L9mabereta, ka makuahine o Geoki Lamabereta, ma kekahi anaina hulahula i konoia mai ai oia e hele aku. I kela wa toolo akn ia oia, me ka mauao ohaoha o ke aloha e punohu niaikai ana iloko ona, me ka manao e puliki a e apo aku iu Madame Lamahereta, aka. i kona ike ana mai nae iaia n&i e t holo aku ana. ola kona wa i hoohuli mai ai i kona kua iaia (Alioe) a hele aku la ia (MaUame Lamabcreta> a noho pu iho la me kekahi luahine. a kamaiiio pu iho la hoi m? ia. Ua like me kekahi pahi puhaka i paihuia mai iloko o kona puuwai. pe!a ka j makolukolu puanuanu o ka eha i io- j loku mai iloko ona. Hele lomaloma 1 wale aku la no ia a hoea ma kekahi kihi ano mehameha o ke keena hula. | malaila holoi ae la ia i na waimaka i hiolo iho ma kona mau papalHaa. Ma ka wa i mama iki ae ai kona kaumahn. iiele aku la ia a loaa ke Kauna Berene, a hoike aku la iaia e hoi laua. oiai, ua loohia oia i ka nawaliwaii. I kekahi. ia ae, he!e aku la ia o ike i kona inaui makuahiue, a hoike aku la iaia no ka mea a Maf!ame Lamabereta i hana mai ai imua oiia, a uo kela ihana olelo aku la o Aliee i kona makuahine: He keu nohoi ke aloha ole o Maiiame Lamabereia ia'u! Heaha la hoi ka'u hewa nui i hana aku ai ioia i haawi mai ai hoi oia i kona kua ia'u." "E kuu Aliee," wa>hi a ka makuahim* i pane .inai ai, "B hoomanao oe ua hoehaeha loa ia ko Josephine puuwai no kana keiki. Elike nohoi me ko'u aloha ia oe, pela nohoi „kona aloha i -kana. No'u nae keia hewa nui. Aole au i hai aku ia Josephine i ke kumu o kou mare ana i kela kanaka puuwai eleele. Aka, e hele koke ana au e ike iaia." "E mama, aoie o'u makeinake e lohe hou ia oe e hoopuka mai ana imua o'u m> ka mea e pili ana i kuu kaue, ma ano he kanakn puuwai eleek» ia. Ē 'hemolek' kou mau lehelehe. kuu mama aloha mai ia ano o!e!o mai. ' l'a lawa kaua i ka hewa ana i 'iana mai ai maluna ou ame a'u. K hoomanao oe. e mama. o ka'u kane ia ma ke kauawai. a owau nohoi kana wahine nui ke kanawai. E mama, e malama no oe i ka maemae o kou kulana. Na'u no e kamaiiio nona." Mahope iho hoi o ka haia ana o kekahi wa o ko AUee noho ana ma ka hewne q kona mau makua. ua huli hoi aku la la no ka home o kana kaue. \ ma ia wa i imaiele iho ai o Barona wahine Maraoeli i ka hale a hele aku ia me ka awiwi nui no kahl o ka ohana Lnmab«r&ta. I kona haiamii ana a hui pu ana tne Josephine, pane akn la iu: "K kuu Jofvphine. ua Ike palia vk» i kuu kaikamahine i Ue ahiahi u nei?" | "Ae. Ke ike nei »ae au u» lia» aku i oia ia ofr i na mea apau a'u i hana :»ku | ai im\ia ona i ke ahiahi nei "Ae. l T a hoike mai ola inn moa a paoi imua o'u, me ka hekM ana iho 0 kona mau waihaka ma kona mau p;ipalina." "He oiaio. he wahi hana kekahi a'u 1 hana ai i mea io no paha e ehaiha ai kona uoonoo." \ "Auhea oe e kuu hoaloha. aole nohoi i kana rhai kou iokoino ia Alu-e." | "Aole au i kamailio iki iaia." ; "Ae; oia kekahi hana lokoino a alo-; ha ole nohoi au i hana mai ai ia Aiiee. | Aole Uoi oia wale no. aka. ua haawi j oe iaia i kou kua. Aole i kana mai kou ' aioha oie i kuu kaikamahine." | "A p6hea la ka au e hana ai? E ku j anei au imua o ke Kauna wahine Be- j rene a kunou aku au iaia. me he mea | la ua aioha ole hoi an i ka hua ponoi o i ko'u puhaka?" wahi a Josephme i pane mai ai me ka !eo puanuanu hoiuoi, ole. i "Auwe! E Josephine. aole ioa oe i ike i ke kumu i hai-na ai o Aliee iaāa iho elike .me keia ke ano. Aka. e hai aku nae au ia oe i keia wa i na mea apau i maopopo ai ia oe." j Me na walmaka e iialot ana ma na ■maka, ame ka leo ano haalulu, hoomaka aku la o Madame Maraeeli e hoike i na mea apau e pili ana i ke kumu o k» Alioe mare ana i ke Kauna Berene elike nohoi me ua mea i hoakakaia ae nei mamua. I ka lohe ana o Madame Lamabereta i keia moolelo walohia. ua ano e ae la ■kona mau helohelena poai ae la ma kona mau onohi maka na pohina kuluame ka leo aloha pane aku la ia imua o ka Barona waWne: "Pehea; ua ihana aaei o AUee ia ano Uana eUke me ia? Ea, aole ia he waMne no keia ao, aka, lie aneia j*aha koiia hoa like. Ua alana oia i kona kiao i mea e pakela ai kona luaui makuah>ine mai na haua puuwai eieeie mai a kela kanaka. Nolaila. e hele aku ana au e ike La Aliee a e noi aku i ka--1 oa kala ana mai ia'u m ka Uewa a'u i hana aku ai iaia. A hea la ia ho&a 1 ao 1 ka hale?" lAole i pai*;