Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 1, 8 January 1899 — Page 2

Page PDF (1.39 MB)

This text was transcribed by:  Lehua Castro
This work is dedicated to:  Nathan Kalama

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Hoolaha Mana Hooko

 

Poalua, Ianuari 17, 1839, he la “Kiulaia Aupuni” ia, e paniia ana na Keena Aupuni apau ka Repubalika, ma ia la.  J.A. King.  Kuhina Kaliaina.

Januair 3, 1899            27736-3t

 

KUAI O KA HOOLIMALIMA O KA APANA AINA AUPUNI HELU 59, MA AINA HOU, HONOLULU, OAHU

 

Ma ka Poakahi, Feberuari 23, 1899, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke alo iho o ka Hale Oihana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke Kudala Akea ka hoolimalima o ka Apana Aina Aupuni Helu 59, ma Aina Hou, Honolulu Oahu.

 

Manawa 30 Makahiki.

 

Uku Hooliamalima maluna aku o $480 no ka makahiki.  E uku mua ia ana i kela ame keia hapaha makahiki.

 

O keia kuai maluna no ia o na kumu aelike I hoakakaia ma na Pauku 2 me 4 o ke Kanawai 7 o na Kanawai o 1896, oia hoi:

 

Pauku 2.  E hanaia i aelike maloko o kela ame keia palapala hooliamalima @ia no, ma ka aoao o ka mea hoolimalima mai, e kukulu oia maluna o ka aina i hoolimalima ia iloko o na makahiki mua eha o ka Manawa hoolimalima o ia palapala hoolimalima i hale pau ole i ke ahi, oia hoi i hale uinihapa paha, hale pohaku a i ole hale paha i hanaia me ka metala, a e hanaia kela hale ma ke ano ku i ke ano noeau a lawa i ka aponoia e ke Kuhina, a no na kumu lilo aole e emi iho malalo o kekahi huina i haiia; a e panihakahaka kupono ia aole e emi malalo o elua-hapakolu o kona waiwai io no ka pomaikai o ka mea hoolimalima; a e malamaia kela ano hale ma ke ano paa maikai no ke koena aku o na makahiki o ka palapala hoolimalima, koe walke aku no ke ano kahiko a apulu iho o ka hale, ma o ka hoohana kupono ia ana, a me ko ke au no hoi o ka Manawa; a ina e poino a pau paha ia ano hale i ke ahi, e hana hou ia a maemae e like me kinohi ma o ka hooponopono ana a kukulu hou ana paha, a i ole ia, e hoihoi aku I ka huina i panihakahakaia i ka mea hoolimalima.

 

Pauku 4.  E hooko@o ia maloko o kela ame keia palapala hoolimalima o ia ano ma ka aoao o ka mea e hoolimalima aku ana, i ka olelo hoopaa, e ae ana, ina mamua o ka pau ana o kona Manawa hoolimalima e noi mai ka mea hoolimalima mai, a o kona mau hope paha, ma o ka palapala i kakauia, alaila, ina ua malama pono ia na kumu aelike e hanaia ai e ka mea hoolimalima aina, e waiho aku i ke kaudala ka palapala hoolimalima o ia aina no ka Manawa aole e oi aku mamua o iwakalua makahiki, ina aole i makemake ia kahi i oleloia no na hana o ka lehulehu, a no ia mea e haawiia aku i ka mea nana i hoolimalima ka hoolaha no ia mea no ka Manawa aole e emi malalo @ hookah makahiki.  E malamaia ua kuai kudala ana@la aole e oi aku mamua o eono mahina mamua iho o ka pau ana o ka Manawa i oleloia.

 

O ke kumulilo o ka hale e kukuluia ana e like me ka Pauku 2 e like me ia maluna ae nei, aole e emi ia kumulilo malalo o $8000.

 

O na material e hanaia ai ke kukuluia ana o ka hale i oleloia ae nei, he pohaku uinihapa no ia, a i ole, he pohaku maoli ame ka hao.

 

E ikeia no ke kii o keia Apana Aina ma ke Keena Kalaiaina, Honolulu, Oahu.

J.A. King. Kuhina Kalaiaina.

 

Keena Kalaiaina, Ianuari 4, 1899.   2736-3t

 

HOOLAHA AINA AUPUNI.

 

O ke kuai o na aina kalo liilii ma Kahakuloa, Maui, I hoolahaia ai no Dek. 17, ua hoopaneeia a hiki I ka Poaha, Uanuairi 26, 1899, ma ka hora 12 awakea (M.) ma ke Keena Oihana o W.O. Aiken, Paia, Maui.  J.F. Brown. Agena o na Aina Aupuni. 2734-4t

 

HOOLAHA WAI.

 

I kulike ai me ka Pauku 1 o ka Mokuna XXVI. O na Kanawai o 1886:

 

O na poe apau e paa ana i na pono wai, a i ka poe hoi e hookaa ana i na uku wai, e hookaaia ana na uku wai no ka Manawa e pau ana i Iune 30, 1899, ma ke Keena Oihana Wai, ma ka la 1 o Ianuari, 1899.

 

O na uku wai apau i hookaa ole ia iloko o 15 la mahope aku o ka wa e hokaa ai ia mau uku, e kauia no he uku-kaulele o 10 pa-keneta.

 

O na pono wai i hookaa ole ia ko lakou mau uku ma ka la 15 o Februari, 1899 (30 la mahope iho, e lilo no he uku wai kaa ole) ua hiki ke oki ia ia mau pono wai me ka hoolaha hou ole ia ana aku.

 

Ma ke Keena Oihana Wai ma Kapuaiwa Hale e hookaaia ai na uku wai.

ANDREW BROWN.  Luna Nui o ka Oihana Wai. Honolulu, K.H.P., Dek. 20, 1898.  2734-3t

 

KUAI O KA HOOLIMALIMA O KA APANA AINA AUPUNI HELU 18, MA AINA HOU, HONOLLULU, OAHU

 

Ma ka Poakahi, Ianuari 23, 1899, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke alo iho o ka Hale Oihana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke Kudala Akea ka hoolimalima o ka Apana Aina Aupuni Helu 18, ma Aina Hou, Honolulu, Oahu. 

 

Manawa 36 Makahiki.

 

Uku Hoolimalima maluna aku o $600 no ka makahiki.  E uku mua ia ana i kela ame keia hapaha makahiki.

 

O keia kuai maluna no ia o na kumu aelike i hoakakaia ma na Pauku 2 me 4 o ke Kanawai 7 o na Kanawai o 1896, oia hoi:

 

Pauku 2. E hanaia i aelike maloko o kela ame keia palapala hoolimalima oia no, ma ka aoao o ka mea hoolimalima mai, e kukulu oia maluna o ka aina i hoolimalima ia iloko o na makahiki mua eha o ka Manawa hoolimalima o ia palapala hoolimalima i hale pau ole i ke ahi, oia hoi I hale uinihapa paha, hale pohaku, a i ole, hale paha i hanaia me ka metala, a e hanaia kela hale ma ke ano ku i ke ano noeau a lawa i ka aponoia e ke Kuhina, a no na kumu lilo aole e emi iho malalo o kekahi huina i haiia; a e panihakahaka kupono ia aole e emi malalo o elua-hapakolu o kona waiwai io no ka pomaikai o ka mea hoolimalima, koe wale aku no ke ano kahiki a apulu iho o ka hale, ma o ka hoohana kupono ia ana, a me ko ke au no hoi o ka Manawa; a ina e poino a pau paha ia ano hale i ke ahi, e hana hou ia a maemae e like me kinohi ma o ka hooponopono ana a kukulu hou ana paha, a i ole ia, e hoihoi aku i ka huina i panihakahakaia i ka mea hoolimalima.

 

Pauku 4.  E hookomo ia maloko o kela ame keia palapala hoolimalima o ia ano ma ka aoao o ka mea e hoolimalima aku ana, i ka olelo hoopaa, e ae ana, ina mamua o ka pau ana o kona Manawa hoolimlima e noi mai ka mea holimalima mai, a o kona mau hope paha, ma o ka palapala i kakauia, alaili, ina ua malama pono ia na kumu aelike e hanaia ai e ka mea hoolimalima aina, e waiho aku i ke kudala ka palapala a hoolimalima o ia aina no ka Manawa aole e oi aku mamua o iwakalua makahiki, ina aole i makemake ia kahi I oleloia no na hana o ka lehulehu, a no ia mea e haawiia aku i ka mia nanan i hoolimalima ka hoolaha no ia mea no ka Manawa aole e emi malalo o hookah makahiki.  E malamaia ua kuai kudala ana la aole e oi aku mamua o eono mahina mamua iho o ka pau ana o ka Manawa i oleloia.

 

O ke kumulilo o ka hale e kukuluia ana e like me ka Pauku 2 e like me ia maluna ae nei, aole e emi ia kumulilo malalo o $7000.

 

O na material e hanaia ai ke kukuluia ana o ka hale i oleloia ae nei, he pohaku uinihapa no ia, a i ole, he pohaku maoli ame ka hao.

 

E ikeia no ke kii o keia Apana Aina ma ke Keena Kalaiaina, Honolulu, Oahu 

 

J. A. KING  Kuina Kaliaina.  Keena Kalaiana, Dek. 22, 1898   2734-3t

 

HOOLAHA AINA AUPUNI.

 

Ma Ka Poakahi, Ianuairi 9, ma ka hora 12 awakea ponoi, ma ke alo iho o ka Hale Oihana Hookolokolo, e kuai kudala ia aku ai ma ke akea

 

Ka hoolimalima o ka Aina Aupuni ma Pouhala, Ewa, maloko o laila he 3 47-100 Eka, e pili ana i ke Alanui Aupuni amen a Aina i nohoia e ka Hui Hawaiian Fruit & Packing Co.

 

Manawa 21 makahiki.

 

Uku hoolimalima oi aku mamua o $25.00 no ka makahiki.

 

No na mea i koe, ke kii, a pela aku, e ninau ma ke Keena o na Aina Aupuni, Honolulu.

J.F. BROWN.  2733-4t  Agena o na Aina Aupuni

 

Ma ka Poakahi, Ianuari 16, ma ka hora 12 awakea ponoi, ma ke keena oihana o E.D. Baldwin, Hilo, e kuai kudala ia aku ai, mamuli hoi o na kumu aelike kuikawa ka hookaaia ana o ka uku ame ka hanaia ana o na hana hou.

 

Apana 26 Olaa, Hilo, 8 96-100 Eka Kumukuai oi aku maluna o $103.20.  Apana 27 Ponohawai, Hilo, 98 2-10 Eka.

 

Kumukuai oi aku maluna o $196.40.

 

No na hoakaka e pili ana i na kumu aelike, kii, a pela aku, e ninau ma ke Keena Oihana o E.D. Baldwin, Hilo a i ole ia, ma ke Keena o na Aina Aupuni, Honolulu.

J.F.BROWN.  2733-4t  Agena o na Aina Aupuni

 

Ina e hiki ole ia oe ke hiamoe no ka nui o ke kunu, alaila, e inu oe i ka Laau Kunu o Kamalena.  E loaa mau an aka oluolu.  He laau maikai loa keia no ke anu, oiai e kokua ana ia i ka hemo oluolu mai o ka male, hooluolu ae i na ake-mama, a plae ia aku hoi ka loaa ana mai I ka ma’i numonia.  E kuaiia ana e na poe kuai laau lapaau apau.  O Benson, Smith & Co. (Kaupalenaia) na Agena no Ko Hawaii Pae Aina.

 

NUPEPA KUOKOA

No ka Makahiki - $2.00

No Eono Mahina – 1.00

 

Kuikio ka Rula.

 

@

 

O na Olelo @oolaha a pau e noouna ia !ai ana no ka Hoolahama!oko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a inaaole, @ hookomo ia.

 

@ @ @

HAWAIIAN GAZETTE CO.

A.W. PEARSON, Luna Nui.

JOSEPH M. POEPOE, Lunahooponopono.  Honolulu, Oahu.

 

POALIMA,    IANUARI 8, 1899

 

KA PONO KUPA AMERIKA AME KA PONO KOHO BALOTA.

 

Ua manao kekahi poe mawaena o na Hawaii o kakou iho nei, mamuli o ko lakou hoomaopopo ana I na mea i hoikeia ma ka Bila Kanawai a ke Komisina e waiho mai la iloko o ka Ahaolelo Nui (Congress) elike me ka lakou I ike ai ma na nupepa mai Kaleponi mai ame ka makou pepa nei nohoi, o ka loaa ana o ka Pono Kupa Amerika i na kanaka Hawaii, oia ka loaa ana o ka Pono Koho Balota.  Ua kaleleia keia manao maluna o ka Pauku 4 o ka Hoike i hoololiia e ke Komite o ko na Aina E o loko o ka Aha Senate, e olelo ana.

 

“O na kanaka apau i lilo i poe kupa no ka Repubalika o Hawaii ma ka la 12 o Augate, 1898, ma keia ua kukalaia he poe kupa lakou no Amerika Huipuia,” oia hoi, he “citizen.”

 

I ko makou imi ana i ke ano oia mea he “citizenship” ma ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, ua kanalua ole makou ma ka olelo ana ae a hooia pu aku nohoi, aole mamuli o ka lilo ana o ke kanaka i “citizen” no Amerika Huipuia, oia ka mea e loaa ai ka pono koho balota iaia.  Ua kapaia ka Pono Koho Balota he “Right of Suffrage” ma ke Kanawai o Amerika Huipuia.  He mau pono kukaawale loa keia I kekahi ame kekahi; aka, ma ka oiaio nae, me he mea la, ua hiki ke oleloia penei:

 

“O kela ame keia kupa Amerika, aole ia he mea koho balota; aka, o kela ame keia mea koho balota (ma Amerika) he kupa no ia.”

 

He kakaikahi lo aka mea i komo ole iloko o keia rula.  Eia makou ke waiho aku nei imua o ko makou poe heluhelu I kekahi mau olelo a makou i lawe mai ai mailoko mai o ka buke i kapaia “A Dictionary of American Politics,” no ka mea e pili ana ia mea @e citizenship (kupa) ame ka Right of Suffrage (Pono Koho Balota.)

 

“A citizen is a member of a commonwealth who is entitled to full protection in the enjoyment of what are called private rights.  The fourteenth amendment to the Constitution declares that “all persons born or naturalized in the United States and subject to the jurisdiction thereof, are citizens of the United States and of the State in which they reside.’  The term in its broad sense includes both women and children, and the right to vote is not an inherent privilege of citizenship.  Suffrage is the privilege of participating in the government of a State by voting at an election of officers or on a change in the fundamental law.

 

The Constitution of the United States does not guarantee the suffrage to any citizens of the United States.”

 

Eia iho ka makou unuhina Hawaii o keia mau olelo ae la:

 

“O ke kupa (citizen) he lalla oia noloko o ke Aupuni kuloko (commonwealth) i loaa ke kuleana o ka hoomalu piha ia ana, ma ke kaana ana i na pono i kapaia na pono pili-kino (private rights).  Ua hoike ae ka Hoololi Umikumamaha o ke Kumukanawai o na kanaka apau i hanauia a i hookupaia paha ma Amerika Huipuia a e noho ana malalo o kona mana, he poe kupa lakou no Amerika Huipuia ame ka Mokuaina i noho ai lakou.  Ma ke ano laula o keia mau olelo, ua komo malaila na wahine amen a kamalii, a o ka pono koho balota aole ia he pono pili paa no ke kulana noho kupa ana.  O ka pono koho balota (suffrage) oia ka pono o ka lau@ma pu ana ma ka hooponopono ana i ka Mokuaina mamuli o ke koho balota ana i na luna aupuni. *** Aole i hooia ke Kumukanawai o Amerika Huipuia e loaa ka pono koho balota (suffrage) i kela ame keia kupa o Ameerika Huipuia.”

 

E hoomaopopo nohoi, penei ka heluh..elu ana o kela Pauku 4, ma ka Bila Kanawai Kumu a ke Komisisna (ina nae hoi oia maoli na olelo oia pauku).

 

“Pauku 4.  O na poe ili-keokeo apau, e komo pu ana @a Pukiki, amen a kanaka mamo Aferika, ame na kanaka apau i hanau mai noloko mai o ka lahui Hawaii, ma ka aoao paha o ka makuakane, a i ole ia, o ka makuahine paha, a he poe kupa (citizens) hoi lakou no ka repubalika o Hawaii mamua koke iho o ka hooliloia ana o kona Mana Poo Aupuni ia Amerika Huipuia, ma keia ua kukalaia lakou he poe kupa no Amerika Huipuia.”

 

Ma ka hoololiia ana o keia Pauku, komo iho la ka Pauku i hoikeia ae nei mamua, oia hoi ka hoololi a ke Komite i waihoia aku iloko o ka Aha Senate.  Aka, aole i hoopauia a hoololiia ka Pauku 17 o ka Bila Kanawai kumu a ke Komisina, i heluheluia penei:

 

“Pauku 17. Aole kekahi mea e paa ana i kekahi oihana malalo iho o ke Aupuni, i hui pu ia me na Notere o ka Lehulehu amen a Agena Hoolaio Palapala, a kanaka paha i hoohanaia e ke Aupuni e kupono e kohoia i ka Ahaolelo, aole hoi e kuleana kekahi kanaka e koho balota ma kekahi koho balota ana mamua mai o 1903, oiai nae ua loaa iaia ke kupono ana (ma ke kanawai e koho balota) a i koho hoi malalo o ke Kumukanawai amen a Kanawai o Hawaii mamua aku o Okatoba, 1897, a mahope mai o Iulai, 1894, i hoohala i ka hoopaa ana i kona inoa i mea koho balota aia wale no a lawe oia i ka hoohiki e kakoo i ke Kumukanawai o Amerika Huipuia.  Aole pili keia kupono ole ana e koho balota i ka poe i akeakea ia ko lakou hoopaa ana i ko lakou mau inoa mamuli o ka mai ana, a ma ka hele ana aku paha mailoko aku o ka Pae Aina.”

 

Ke ku mau nei no keia Pauku, a o keia ka Pauku nana i hoomaopopo mai i ka poe “kupa o ka Repubalika o Hawaii” i lilo i “poe kupa no Amerika,” i loaa ka pono koho balota.

 

Ma ke Kumukanawai o ka Repubalika o Hawaii nei, oia mea he “kupa,” ua pili no ia i na kane, na wahine amen a kamalii i hanauia ma Hawaii nei, ame ka poe hoi i hookupaia.  A ina e manaoia, o kela ame keia kanaka “kupa” iloko o ka Repubalika o Hawaii ma ka la 18 o Augate, 1898, he kupa Amerika ia, mamuli o kela hoololi a ke Komite o ko na Aina E o ka Aha Senae ma kahi o ka Pauku 4 o ka Bila Kanawai kumu a ke Komisina, a ua loaa hoi ia poe “kupa” ka pono koho balota, elike me ka manao o kekahi poe o kakou iho nei, alaila, e loaa an aka pono koho balota i na wahine apau i hanauia ma Hawaii nei, oiai e manaoia, o ke kueana a pono hanau ma Hawaii nei, oia ka mea e loaa ai ka pono koho balota.  Aka, e oleloia mai paha auanei, aole pela ka manao e loaa ai ka pono koho blota, oiai he wahi okoa ae no maloko o ka Bila Kanawai a ke Komisina i hoakakaia ai ka poe e loaa ai keia pono.  Pela io no; oia maoli no ke alakai oiaio.  Aole o kela Pauku 4 i hoololiia ai e ke Komite o ko na Aina E, ke kahua nui i ku ai ka loaa ana o ka Pono Koho Balota I ke kanaka i oleloia he “kupa” no Amerika Huipuia; aka, aia ka hoikeia ana oia pono ma kekahi wahi a ae o ka Bila Kanawai a ke Komisina, oia no kela Pauku 17 a makou i hoikeia ae nei, amen a Pauku e pili ana no ka poe koho Senetoa amen a Lunamakaainana.  O ka Pauku 17 uae, ua pili la no ka poe i kuleana e koho balota ma na kau koho o 1899 nei ame 1902.

 

NA HOOLOLI O KA BILA KANAWAI A KE KOMISINA.

 

E loaa ana i ko makou poe heluhelu, mahope ae nei, na hoololi o ka Bila Kanawai a ke Komisina imua o ka Ahaolelo Nui, elike me ia i hoololiia ai e ke Komite o na Aina E o loko o ka Aha Senate, a waihoia aku hoi e Senatoa Cullom, ka Lunahoomalu o kela Komisina imua o ka Aha Senate.  Ua lawe mai makou i keia hoike mailoko mai o ka Nupepe “The Call” o Kanalakiko, ka nupepa i hooikaika loa e hooholo ole ia ka Hoohui Aupuni.

 

Wasinetona, Dek. 21. – I keia la i pau ai ka hooponopono ana a ke Komite o ko na Aina e i na Bila Kanawai e hoopaa ana i Aupuni Panalaau no Hawaii, a ua waiho aku o Senatoa Cullom i na hoololi imua o ka Aha Senate.  He lehulehu loa no na hoololi, o na mea ano nui nae, oia iho keia:

 

O ka Pauku e hoakaka ana i ke ano kupa (citizenship) ua hoololiia, mamuli o ke kapaaeia ana aku o ka huaolelo “ili-keokeo,” a pela hoi na huaolelo e pili ana i na Pukiki, a e heluheluia ka pauku i koe iho penei”

 

“O na kanaka apau i lilo i poe kupa no ka Repubalika o Hawaii ma ka la 12 o Augate, 1898, ma keia, ke kukalaia ae nei lakou he poe kupa no Amerika Huipuia.”

 

O ke noi an aka akahi-hapalima o na hoa o ka Hale o na Lunamakaainana o ke Aupuni Panalaau, ua lawaia no ke noi no na ae amen a hoole, oiai nae ma ka bila mua, he akahi-hapa-kolu o na hoa.

 

O na olelo hoi e pili ana no na mea e kupono ai na Senatoa, ua hoololiia ae la, ma ke ano, he kupa kane ka mea e holo Senatoa ana, a he 30 ona mau makahiki; ua noho oia ma ko Hawaii Pae Aina, no na makahiki aole emi malalo iho o ka ekolu, a ua ioaa iaia ke kupono ana e koho i Senatoa.

 

Ua hoopauia ke ana waiwai.  Pela no i hoololiia ai ma na olelo e pili ana i na hoa o ka Hale o na Lunamakaainana ana, he mea pono no e loaa ia lakou ke kupono ana e koho i na Lunamakaainana.

 

Pauku 43, e pili i ka aeia ana o kekahi o na hale o ka Ahaolelo e hoomau aku i ke kau kanawai ana mahope iho o ka hoopanee ana o kekahi hale; pela pu hoi me na olelo e hoakaka ana, he mea pono e kakauinoa o ekolu mau hoa Ahaolelo ma kela a ma keia bila kanawai mamua o ka waihoia ana aku iloko o ka Ahaolelo.

 

Oia mau no ka Pauku e hoolilo ana i ka Aha Keikie no ka hooholo ana i ke kupono o na hoa Ahaolelo.

 

Ua kauohaia ke Kiaaina e hoouna aku i ka Ahaolelo i ikana mau papa hoonohonoho no na loaa me na lilo, iloko o na hale elua, aole iloko o ka Aha Senate wale no, elike me ka bila mua.

 

Eia na kaupale i hookomo hou ia iho no ka hoopuka ana i na bona:

 

“Aole e hoopukaia kekahi bona, a palapala aie e ae paha, aia wale no a hoikeia malaila e hookaa pau ia no iaale iloko o ka Manawa aole e oi aku mamua o elima makahiki, a e @kuia hoi no ka Manawa aole oi aku mamua o umikumama@@ma makahiki mai ka la i hoopukaia aku ai.”

Ua kapae loa ia ka pauku e papa ana i ke kauia ana o kahi kanawai pili i na hana i hala e mamua.

 

Ma ka pauku hoi e pili ana no ua mea e kupono ai ka poe koho i na Lunamakaainana, ua kapaeia na huaolelo “me ka maopopo,” mailoko mai o ka mahele e pili ana i ka hiki e heluhelu a kakau i ka olelo Beritania me olelo Hawaii.  Aohe hoololi i ha@aia ma ka mea e pili ana i ka poe koho no na Senatoa.

 

Ua hoololiia hoi ka pauku e pili ana i ke kakau kope ia ana o na moku Hawaii; penei:

 

“O na moku apau e lawe ana i na hoopaa inoa Hawaii ia ana ma ka la 12 o Augate, 1898, ua hiki no e hoopaa inoa ia i poe moku Amerika, a loaa pun a pono amen a pomaikai i pili ia lakou.”

 

Pauku 103, e pili ana i na aina lei alii, ua hoololiia ma ke kapaeloa ia ana aku o na olelo e apono ana ua paa a ua mau ka mana o na hoolimalima e ku nei i keia wa.

 

POHA KA LA, KA LAMA O KE AO.

(Helu 2.)

 

E ike hou ana no ko makou poe heluhelu ma ko makou pepa o keia la, i ka helu elua o na puka ana o ka Bila Kanawai a ke Komisina i hoomakaukau ai.  A pela pu hoi me na Hoololi o kekahi mau pauku o ua Bila Kanawai la, elike me ia i hoololiia ai e ke Komite o ko na Aina E o loko o ka Aha Senate.

 

E ikeia ana na mea e pii ana i ka Hale o na Lunamakaainana, mai ka Pauku 35 a hoea i ka Pauku 40.  Naapana hoi o na lunamakaainana he 30 no ia.  Eha o lakou n aka Apana Ekahi e koho; eha nohoi no ka Apana Elua; eono no ka Apana Ekolu; eono no ka Apana Eilima: eha no ka Apana Eono.

 

I keia wa e ku nei, he 2 lunamakaainana no ka Apana Ekahi; 2 no ka Apana Elua; 3 no ka Apana Ekolu; 3 no ka Apana Eha; 3 no ka Apana Elima; 2 no ka Apana Eono.

 

E noho ana ke Kau Ahaolelo mua ma Feberuari o keia makahiki ae.

 

Aia ma ka Pauku 45, ua hoikeia ma ka Olelo Beritania e lawelaweia ai na hana o loko o ka Ahaolelo.  Aiaila, o ka manao nui o keia Pauku, ma ko makou hoomaopopo ana, o ka poe hiki ke kamailio maamaalea ma ka Olelo Beritania o lakou ka poe kupono e lilo i mau hoa no ka Ahaolelo, oiai he Olelo Beritania ka olelo e kamailiola ai na hana o loko o ka Hale.  O ka Lunahoomalu o ka Hale o na Lunamakaainana a peia pu hoi me ka Hale o na Senatoa, he mau kanaka ike lea laua i ka olelo Beritania.  Aole i kupono kahi ike uuku, aka, o ka ike no i hele a “papalu ka wai i ka lau o ka hau, ka hale I ka welelau lihilihi.” Nolaila, he mea makehewa na kanaka i loaa ole keia haawina ike ke holo i poe Lunamakaainana a poe Senatoa paha. 

 

A me keia wahi ke hoomaoe ae nei makou, ma ka ninau ana, E na Repubalika Hawaii, ua makaukau anie oukou me na kanaka Hawaii meamaalea i ka Olelo Beritania no ka hoouna ana i ka Ahaolelo mua loa e @ mai ana ma ka malama o Feberuari @ keia makahiki ae.  O ka wa no @ hookuene pono na noo@@@ ana ame @ hakilo ana mawae@@ o oukou iho @ na kanaka i kupono e kohoia e @ ma ka malama ae nei o Novemaba.

 

Mai ka Pauku, @7 a hoea i ka Pauku 67 na mea e pii ana i ka “Mana @ Kanawai.” Ke ano e koho ai I na Lunamakaainana – na mea e koho i na Lunamakaainana a i na Senatoa hoi.

 

Aia hoi ma ka Hoolo@@ a ke Komite o na Aina E, ua hoopauia ke ana waiwai.

 

Mai ka Pauku @ a ka @ @. Na mea e pili ana i ke Kiaaina amen a luna aupuni e wa@ia a e kohoia ana e ia.

 

He Makuahine Popilikia.

 

Mai ka Nupepa Times mai o @ @ Ilinoi.

 

Mamuli o ka make ana o elua @ a kekahi wahine o loko o keia @ kauhale iloko o eono makahiki i @ ae nei, ma o kekahi make weliwel@ @ @ waiho nawaliwali iho la ua @ nei nana ua mau keiki la.  A ua @ ikaika maoli iho la ka mai @ @ ona  Hookahi keiki nona na maka hiki he 9 ka nui i make mamuli o @ pa ia ana e kekahi makani @ @ ka makahiki 1890, oiai oia ka @ lekula; o kekahi keiki hoi.  He @ makahiki mahope mai.  Ua make @ mamuli o ka a’e ia ana e kekahi @ ahi o ke alahao Burlington.  @ o ka manaonao ame ka pilikia o @ noonoo o keia makuahine, ua ulu @ mi la he maul mea nana e hoomai@ i kona ola.  Noiaila, o ka ho@@na i ikeia maluna ona, oia ka nawaliwali @ o kona ola, a he luahi oia n aka ma mai ka m@@hiki 1890 mai.  O kona @ likia nui, oia ka ma’i nuralagia ma kona opu, a he nui ka eha, e @oaa ana @. iaia na ma’i e ae o loko o ka opu, @ ka wahi pono ole o ka ai, ka @ a lelele o ka oili, a pela aku.  @ nohoi na kauka i ka @ laia @ ona wahi mea a ola.  Ua poho iho ia kona manaolana. A pau ae la @ manao ana e loaa hou ana iaia he ola Ak, mahope mai, ua koiia aku la @ @ ai i na Huaale Akala a Dr. William no na Kanaka Nananakea. 

 

Ua hoolako mai la oia i keia @ huaale a ai iho la @. Aole @ @ @ na pule elua o kona ai ana i ua mau huaale la ike iho la @ @ @ @ @ kona ola i ka @.

 

Hoomau aku la no ia i ka ai aua @ hiki i ka pau ana @ @ @ @ paha poho huaale iaia i ka @ @ @. Ola loa ae la no ia.  Ua hiki @ @ ai i keia wa i na ano ai apau @ @ hoi i hiki iaia ke hana i na wa I @ hope ae i na makahiki he @.  Aole oia i hoopilikia hou ia e ka @ po kapalili a ano lolo hoi, elike me @ wa mamua aku.

 

Aka, i keia wa, ua ola @ @, @ @ muli ia o ka ai ana i na @ @ a Dr. Williams no na Kanaka @ nakea.

 

Ina he mea e makamake ana e @ popo @ mea apau e pili ana i ka ma ana o keia wahine a i hoolaia ai @ ia e na @ Akala a Dr. William no na Kanaka Nananakea, e hiki @ ke kakau pololei ae iaia.  He kama aina kaulana oia ma @ @ a o Mrs. Ellen A Oderkirk @ @ .

 

He ahaaina kai haawiia ma ka au @ la Poalua nei, ma Aina@au ma @ noho o ke Kamaliiwahine @ @ ka pomaikai o na’lii o ka @ Italia “@” He @ hanohano lua ole keia.  O na liikoa apau o ka moku, ua aahu wale ia no @ apau me na aahu aliikoa.

Me ka ahiahi o ka Poaha @ @.  Dekemaba 29, 1898, @ @ @ @ Mr. James Kanui o ka Ekalasia o Iesu Karisto i Hoonohonoho hou ia, @ Miss Alice Kaleikau, kekahi haumana o ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao Na Lunakahiko U.W. Greene o ka Ekalasia o ke kane i @ @ laua.  Ua nui @ @ o na mea i mareia i akoakoa aku ma @ @ koikoi a ano nui.  He mau @ mare kekahi i alanaia aku imua o na mea mare.

 

I Kou Wa e loaa ai i ka @ @

 

He mea pono ke loaa ia oe ka laau maikai loa, a oia no ka Laau @ @ Kamalena.

 

He mea pono ke loaa @ @ @ laau e hoola hikiwawe ana @ @ @ hoi oia wale no, aka e mau @ @ @ He mea pono ke loaa ia oe ka @ @ oluolu ai na ak@ mama@ a @ @ ka puka ana mai o ka male.

 

He mea poao ke loaa ia @ @ @ e kaupale aku ana i kou @ @ @ ka ma’i numonia.

 

He mea pono kaloaa ia @ @ @. Maikai a palekana o ka inu ana.

 

O ka Laau kunu o @ (Chamberlain’s Cough Remedy) @ @ au hookah i hiki ke loaa na mea @ hoakakaia ae la.  Ua @ @ @ laau no ke ola ana o na kunu ino loa a puni o Amerika Huipui@. A ma @ aina e aku nohoi he nui.  He lehulehu loa no nae na laau e paonioni pu ne me keia laau, aka, ma ka @ikiwaw@ @ o ke ola o ke anu @, @ lua o @ laau, he hia’pa’i-ole keia, a ua mahalo loa ia keia laau ma na wahi apau.  E kuaila ana @ @ poe kuai laau @ apau.  O Benson Smith & Co. (K@) na Agena no Ko Hawaii @ Aina.