Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 1, 8 January 1899 — NA LETA. [ARTICLE]

NA LETA.

LE-I O KOHALA, PUPUPU NA 'MEA 'HOU. Happy New Year kaua la e ke Kuokoa:—lna hou mai no ua mau hunahuna Materia o "Kahili pulu Kohala na ka makani. Me ihe kaa la i lohia >a pahee Kohala. Pahee Kohala i lau oheia e ke aeku, Moe ke Kaele a Kohala me he pahu la." MOE I KE KAI PUHOHO. •Ma ke kakahiaka o ka la 23 iho la o Dekemaba 'nei, hora 4 ia a oi, ua ala mai la na ale o ka hohonu, e laa ka pa ikaika mai o ka makani "Ulumano" ma ka aleau mai. Pii pu mai la 'na nalu huhu ahiu o ka moana "kai uli kai hohonu," a ulu pa ae la i na kuemaka pali o ua aina nei; a ma ia manawa, aia ma ke awa o Kapanaia, e hekau ana he waapa lawaia no na Kepani i mokuia me ka heleuma; a aia pu he 4 mau Kepani e moe ana no īloko o ka waapa. A i ka wa o keiapilikia, ua ala ae la lakou, oia iho la no ka wa o 'na nalu i poi iho ai i ka waapa. Moku mai la ka laina o ka heleuma, pale ka pono, ia wa, lele aku la he 3 Kepani iloko o ke kai, a koe he hookahi iluna, oia no ke kapena waapa. A o kela poe 3, ke ahai la ke ola i ka auwae, 110 ka -am-a iloko o na wiliau a ka nalu e hana mao ole la, a pae aku la he 2 Kepani iuka me <ke ola, a nalowale loa kekaihi.

O ka waapa hoi keia, ua huli, a ua nalo aku la iloko o na nalu, a koia ia aku la no ka. moana kai lipolipo, pau ka ikena ame ke 'kapena, ua pau ka, ikena, ua haalele i ka la i ka mea mahana. Nolaila, he 2 e ola nei a he 2 i make, e waiho la i ke kai 'puhoho. Aloha ino! Aloha wale!! Ka imina o ke ola la i ka moana. NA POINO E AE A UA KAI HOO'KALAKUPUA LA— HAALELE KOA-WAA IA KOA-KANAKA. 'Ma ia wa hookahi o kela poino ae la, aia he 2 waa no ko makou Robert K. Naipo, e kau ana i ke Ana o Pahiha, ua ulaa puia aku la, a pau i ka nahaha liilii.

Aia pu hoi ma Honopueo he waa no W. C. Punahoa, ua kuini aku la ia me kona pakana, he huleihulei ia ia me na ale o ka moana, a pili me ke hoa, he lai ia la o ka Poloka.

Aia pu ma ke awa o Hapuu, Halawa, he 2 waa uo Keaweamahi ame luiia'n Miiton, holo ioa aku no ko Keaweamahi waa no ka moana a pau ka ikena. O ko Julian Milton hoi o na nouse (manu) kai moku ae ia Hio, a e hele ihu ole paha. ua nei la; aka, e aho ia, he mea loaa no ka ihu i ke kapili ae hao ke pena. OKIIA KE STAND LINE. 'Ma Honoipu e ku ana ke Kalepa Nort)h o R. R. 'Hind, aka, ma keia pai pii huhu, a e poi ana na nalu ma kona wahi e ku ana, ua oki ia iho la na laina e paa ana iuka. Kau na pea, o west ka ihu, o ke ala a ke akule kana e hele la, ina o ka hooponopo iho, ina ua kau i Kapua.

O ua ana moe o kekahi poe malalo aku o Honoipu i ka nalu hai o Hoolana, ua komo pu ia e keia kai a ke "kaiua poi po," a pakele mahu'nehune aku la na waa o ko makou Hope 'Makai Nui, ina la paha aole ke kaikoeke m«alaila, ina la ua haalele koa-waa i koa-kanaka. He nui na poino a keia kai hoonaaikola i hana ai. He kai a Pele no ka nanaina 'he owili ke kai, a he mimiki a ka launa ole. •HAULE A MAKE LOA. Ma "ka la 23 iho nei o Dekemaba, 1898, ua haule mai ka ha-wai hookuu ko o Halawa Plantation, o Manuel Quin.tal, Pukiki, a loaa iaia he eha ma kekahi iwi ma ka liono o ka a-i, a ma ka la 24 ae, maalo aku la kona uhane ma loredane ae. Ekolu lakou e hana ana, a e kamana ana i ,kekahi wahi i poino o ua hawai la. A ma ka ulia, ua haule aku la oia a pa maluna o na

lepo papaakea oolea, a loaa keia poino o kona ola. He 15 kapuai aoi ke kLekie 0 kahi i kaule ai. He 51 ona mau makahiki, a he aneane e 20 makahiki i Hawaii nei, he wahine, he mau keiki a he mau moopuna lehulehu kana e ola nei. Aloha no ia kupuna! KA HOOLBWA MAHIEHIE. Ma ka la 27 iho la', i loaa mai ai ka lohe, ua hala, ua kuu ka luhi, ua hoomaha o Jamea Renton Jr., ka hiapo a Mr. ame Mrs. Jas. Renton o Union Miil ma Paauilo, Hainakua, kahi ana e npho Luna Nui (Manager) ana. Nolaila, ua kauoha ia aku ka mokuahi Hawaii no kona lawe mai i ke kino make i Kohala nei—a he oiaio, ua hiki mai ke kino make, a liui iho la me na makua palupalu ma ka hora 3 a. m. Dec. 28, iloko o na kipona o ka luuluu. Ma ka hora 10 a. m. oia la no, ua laweia aku la kona kino no kahi e waiho ai ma Wainaia, a ma ka aoao o ka wahine mua a kona pokii, H. H. Itenton, 1 hoomoeia iho ai oia, a hiki i ka wa e kani ai o ka pu pu'hi a ka anela o ke ola hou. Ma keia huakai, ua huliamahi maoli na hoalolia lehulehu, a ma ka hoomaopopo ana a kou mea kakau, aia maluna o 60 kaa, a o na poe kau lio, aia pu ia huina.

He aloha no ka moolelo o keia make ana, a penei ka mea i loaa mai:

Ma ke kakahiaka o ka la Karikimaka, ua haohao loa na makua i ke telepone ole mai o ka laua keiki ia laua. Nolaila, ua lilo i na makua ke kahea e ana iaia ma ke telepone, oiai, 0 ka mea maa ia iakou, i na wa Karikimaka i hala aku, o keia keiki ka ihiki mua loa e kahea ai i na makua ma ke relepone. Nolaila, i ka wa i kahea ai o na makua iaia ma ke lelepone, aia oia ia wa, ke waiho la iloko o ka ehaeha nui, a na kona wahine lawelawe i 'hele aku e hoolohe, a pane mai ka wa'hine lawelawe, "No Kohala mai ka makemake ia oe." Ia wa ua hoomanawanui ae la oia a hele aku la ma ke telepone, eia ka o kona mau makua no! A ua kaikamalio pu iho la ke 'keiki ehaeha me na makua hapauea iloko o ka imo ana o ka maka. Ninau aku na makua: Pehea oe? Maikai no au. Aole pilikia. Haawi ke aloha good-bye. Ia wa, o ka haule maule aku la no ia. A,i ka pohala ana ae, ua pane aku oia i ka wahine lawelawe: "Aole au i hai aku nei i ko'u pilikia, 1 kuu mau makua, ua huna au ia laua. No ka mea, ina au e 'hai aku ia laua; alaila, e lilo ana ko laua hauoli Karikimaka i mea ole." A pela kona waiho nawpliwali ana, a hala aku la ka uhane. Ma ka la 20 iho la o Dekemaba nei, i piha'i ka makahiki o kana Avahine i malee ma ißeretane a make 'hoi keia, he 6 la mahope mai, oiai kana wahine i lioi.hoi aku ai i ka laua ,mau keiki no ka hoonaauao ana ma Beretane. A'loha no ia mau keiki makua ole e noho mai la i ka aina e. Aka, aole 'he pilikia oia mau keiki, he mau kupuna waiwai nui ko laua, oia o Dr. James Wight ame James Renton. He ma'ii ia mau wahi mea hou o ka Aina lei Haaheo. Farewell >to you iill we meet again. j PUALANIALĪĪ. N. Kohala, Hawaii, Dek. 29, 1898. 1

(E Pualanialii, ua loaa mai la kahi kai apiki eepa o ka aina, oia kela wahi kai "owili a mimiki ae." He oiaio he wahi kai hoehaa kena, a/ka, ua manalo nae, ua pa wahi hauna ia. Aloha no o 'Mr. Renton opio, 'he hoaloha oia no -makou. He makamaka maikai. Aloha—aloha no. Happy New Year to you, Pualainialii. L. H.) Ua pau aku i ka hala ma na mahiko a ma na wahi e ae o iHonolulu nei he 700 o na lapana -mai ke kahua hoomailu mai o Kphakaaulana, a u'a koe okoa aku la no he heluna nui o 1,500 mau limahana. Ua haawi makana hou niai nei ka Nupepa (Ka Makaainana i ka Alemanaka Hawaii no 1899 nei, i hoomakaukau ia e Mr. E. ;J. Liwai Kukahi. Kupono keia Alemanaka no ka poe kanu mea kanu mamuli o ka uhai a-na i na po e kau ai ka ma'hina, pela nohoi me ka poe lawaia.