Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 1, 8 January 1899 — Ka Liona o ka Akau He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus. [ARTICLE]

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus.

Kakauia e G. A. Hcnty a unuhiia e h'kahi mea unuh-i mooīeloo ke Kuokoa. He ekolu paha hora ka lohi o ko lakou nei kali ana, aole ike iki ia aku o kekahi hoailona e hoike mai ana ia lakou, ei ae na powa ke hele mai nei no ka luku ana mai i ke kulanakauhale a hao wale aku hoi i kona mau waiwai, nolaila, ua komo iho la ka manao iloko o Makamu, ua noonoo honua paha na powa, ua hoea mai oia no ke kulanakauhale o Glogan, a no ia mea ua hookaulua ia ko lakou hele ana mai, a hiki i ka wa e maopopo loa ai ia lakou, ua loaa ia lakou he wa pono e lele kimo po mai ai maluna o ke kulanakauhale.

Aka, manao hou iHo la nohoi oia, aole paha i komo ia mauao iloko o na powa, oiai, ua manao lakou, mamuli 0 ke kaawale loa ana o keia kulanakauhale mai ke alahele <maa mu ku e hiki ai ke hoea me ka maalahi i ke kahua hoomoana o na koa Suedena, a nolaila, e mau ana no ko lakou manao e hele mai e pakaha i ka'hi kulanakauhale o Glogan, elike me tkana i lohe ai ia lakou & kamailio ana ma ke ahi<aihi mamua iho o ka la ana i haalele aku ai ia lakou. Aka, oiai ia e nune ana iloko iho ona no keia hoea .koke ole mai o na oowa, aia lioi hoea mai la he wahi ke'ki, me ka ihooho leo nui ana, ua ikeia vku la e ia na powa, oiai ia e kiai ana maluna o ka wakiu o kekahi kumu'aau kiekie. I kela wa i uila ae ai ke ahi o ka manaoio hana iloko o ka houpo o na kanaka o Makamu, a paia iho Ja Jakou i na kaula i hoopaaia ai ma na leumulaau a paa pono. O kahi kahunaoule, oia ke alakai o na kaoaka ma 'rtekahi aoao o ke alanui, a o Makamu nohoi ma kekahi aoao me kona poe kanaka. Aoie i liuliu iho, lohe aku la la<kou nei i ke pohapoha mai o na kapuai lio ne ka ikaika. Emoale hoea mai la hololio maka mua loa, oia 'hoi ke kapena o na powa ame kona linanela, kaaio ae la mamua pono o na kanaka me kahi kahunapule, a ikeia aku la ka walawala ana iho o ka lio o ua kapena la ame kona lutaneJa a kapoo ana Moko o ka auwaha eli. Lele liilii ae la na lala laau, puehu na lau o ka laau, pioo ae la na punohu a ka lepo. iMamull hoi o ka ikaika loa o ka holo ana o na lio o na powa mahope mad o keia mau kanaka i haule aku la iloko c ka lua, ua puukiuki hou ae la kekahi poe o lakou a haule ana iloko o ka lua. A i ka ike ana hoi o kekahi poe o lakou i keia poino ua hoohuli ae la lakou 1 ko iakou mau lio e holo hou i ihope, a o ka wa ia i haawi ae ai o Makamu i ka hoailona i na kanaka o na aoao j elua e huki i na kaula o na kumulaau i okiia ai a koe iki. ! He oiaio, he owe me ka uuina ka | mea i lohe ia, halulu ana na kumu- j laau ilalo a paa pu iho la ke aJanui e hiki ai i na poe powa i koe iho ke holo hope aku. A pela i noke ai ua poe 'kanaka la i ka hoahina i na kumu laau apau he umi, a paa pu loa i'ho Ia na powa malalo o ua mau kumu iaau la. j Ia wa i haawi ae ai o Makamu i ke kauoha i na kanaka o na aoao elua e lele aku maluna ona powa. He oiaio, ua loaa ka hoopai kupono i ua poe puuwai eleele la. Aohe ahai lono i koe d'ho mawaena o na powa; a ua lanakila ae la na kanaka o kahi kauhale o Glogan, elike me na hoolala ana a Makamu. TJa nui ka hauoli o na kanaka o kahi kulanakauhale no keia pakele ana o lakou, ko lakou mau ohana ame ko lakou mau waiwai.. Ua ihele mai la kahi ka'hunapuLe a lalau'mai la i ka lima o Makamu, me ka olelo ana mai:

"0 ka mea eli i ka lua, e haule ana no ia iloko o laila. Eia keia poe powa puuwai eleele i manao loa, e poholo makou iloko o ka lua a lakou i eli al no ko makou poino, aka, o lakou ponoi no nae kai haule aku iloko oia lua. He <mea olaio na ka Haku i haawl mal ia lakou iloko o ko makou nei mau lima. Aka, ea, maluna iho ou na hoomaikai ana mai a ke Akua Mana Loa."

Ua pane aku la o Makamu imua o ua wahi kahunapule la:

"Ua pau ka'u hana, ua hookoia ka hoopai kupono a'u i manao ai e kauia iho maluna o keia poe kanaka i lawe ae i na puuwai hehena o na holoholona ahiu a omokoko. Nolaila, e haalele ana au ia oukou, a e aku au ma ke alalhele e hul aku ai au me ko'u mau hoa kanaka; aka, mamua nae o ko'u haalele ana iho ia oukou,

m&kemake au e hoike aku ia oukou i keia wahi oleloa'o:

"Aole o'u kanalua iki iloko o hookahi a «lua paha la mai keia la aku. e hoea mai ana kekahi mau kanaka o ka poe e noho la ma Jsa hale kakela ma Walafabuga, ka-hi hoi a nei i>oe i hele mai nei. oiai e kali mai ana lakou a o ko lakou nei huli hoi ole aku. e komo ana iloko o lakou ka hoohuoi no keia hoi ole ana aku o lakou nei. Nolaila, he mea pono ia oukou ke kiai

makaala loa no ka wa e hoea mai ai keia mau kanaka a'u i hoike wale aku la ia oukou. O ko u manao nae, oia keia. e aa'hu oukou i na kapa o keia poe powa, a e kau oukou maluna o na lio, a holo pololei aku ma ke ala-hele e hoea aku ai i Walesebuga. MamuU o ka ike aua mai o na kauaka na lakou e kiai la ka hale kakela i na aahu o ko lakou mau hoa, e manao no lakou. o ko iakou poe hoa no keia e hoi aku nei. He mea pono nae ia oukou ke hoea aku ilaila ma ka wanaao. O na wahi kanaka kiai ma ke kumu o ka pali e loaa aku ana ia oukou, e pepehi aku oukou ia mau wahi kanaka a make. Ke make keia mau wahi kanaka e koe aku ana he ekolu a he eha paha o >lakou iloko o ka hale kakela.

"He mea pono ke anaiia keia poe kanaka aipau loa ika make. Eia ke kumu o 'keiia olelo ana aku o'u i keia manao ia oukou. Aole pono ke koe kekahi mea hookahi o keia poe, o lilo auanei ia i ahailono e lawe aku ai i ka lono o ko lakou luku hoomainoinoia ana e kekahi puulu kanaka kuaaina elike la me oukou. He mea kela e hoouluia ai ka inaina ame ka huhu iloko o kekahi piiulu powa e ae, a hele mai hoi ia poe e lele kaua mai maluna o oukou; a e hooi loa ia aku ana hoi keia manao lele kaua mai maluna o oukou, ma o ko lakou lohe ana he wahi kulanakauhale piha waiwai loa ko oukou. Nolaila, o ka'u e ao aku nei ia oukou, e luku oukou 1 keia poe a pau loa. E loaa ana ia oukou na hoomaikaiia ana mai e na kanaka o na wahi e ae, ke lohe lakou ua pau keia poe powa i ka lukuia e oukou.

"Aole nohoi he mea thewa ia oukou ka hoomakaukau ana ao ia oukou iho me kekahi ahele elike iho la no me keia a kakou i hana iho la, oiai aole i ikeia aku ka hele ana mai o kekahi powa e aku elike iho la nohoi me keia poe powa. Ma keia mua aku, e noho no oukou apau me ka makaukau a lako i na mea kaua. A ke ole au e kuhihewa, e hoolawaia ana kela ame keia oukou me na lako kaua a keia poe powa. A o ka'u wahi noi hope loa ia oukou, e nana aku oukou i ka lio o keia poe i hoeha ole ia i lio no'u. Manao no au, he lio no kekahi i loohia nui ole 1 ka poino."

Iloko o hapalua hora o ka noke ana aku a ua poe kanaka la i ka okioki i na lala laau ame ka waele ana ae ia mau mea ma kahi e ikeia iho ai he kino lio, aia hoi, ua loaa ae la he lio kino maikai, a i poino oie nohoi kekahi wahi o kona kino.

iKiiia aku la hoi ka aahu kaua kila 0 ke kapena o na powa, a oia ko ia nei aaihu o ke komo ana iho. I ko Makamu makaukau ana ma na ano apau, ia wa i kau ae ai oia maluna o ka lio. Ma ia wa 'hoi, ua holo aku la kekahi kanaka a ka hale o ke kahunapule, a lawe mai la i na wahi mea ai 1 hoomakaukauia nana e kana wahine, a oia iho la kahi o i loaa mai ia Makamu no kana huakai hele. Me he mea la, he mau wahi mea ai keia e lawa ai o Makamu no ekolu a eha la e hele

L*>aa mai la ka ia nei mau pu panapana, a o ko ia nei haalele aku la no ia 4 na kanaka o kahi kauhale o Glogan, mahope iho o kona iulu lima aloha pu ana me lakou.

Hala elua la iaia nei o ka hele ana, lohe iho la keia ua lilo pio mai la i na koa Suedena ke kulanakauhaie o Prankfort-on-the-Order, a i ko ia nei hoea ana 'ku hoi ilaila, ua haiia mai la ia, ua nee aku la na koa Suedena no taona o Landsberg. Nolaila, kamoe aku la kaoa iiuakai no ia wahi, a hoea aku la oia i keia kulanakauhale i ke ono o na la mahope o kona haalele ana aku la Glogan. 0 ka *hapa nul hoi o na koa Suedena, ua hoomoana iho la no lakou ma Frankfort. O ka 'Moi Gustavus me 3200 poe koa helewawae me 12 poe pu kuniaihi kai nee aku no Landsb£rg, me kekahi pualikaua lio ikaika. 0 na Regimena kekahi o Hepburn ame ko Ria i hele aku ma keia huakai. Ua holo pololei aku la keia mawaena aku o na koa e muia ana ma ia kahua hoomoana, a hiki i kona hoea ana aku ma kahi a Konela Munero e ku ana me kekahi poe aliikoa e ae. Ua huli like ae la hoi keia poe a» nana mai la iaia nei, a ike mal la lakou apau o kahi keiki Sekotia keia nona ka inoa o Makamu. I ko ia nei hele ana aku a iele iho la mai luna aku o ka lio, o kona wa ia i lulu lima pu aku ai <me .Munew), oiai hoi ia i ninau mai ai: "Pehea; o oe no keia e Makamu Gerema, a i ole, o kou kinowailua paha ka'u e ike aku nel?" "E kuu Konela maikai, owau no keia lloko o ko'u kino i hele mai al mai Sekotia mai," wahl a Makamu Gerema. "He keu maoli ka hoi," wahi a Munero i pane mai ai, "ua manao ioa makou ua haule oe i luahi na ka make ma Bradenburg Hou." "Ua pakele mahunehune au mai loko mai o kela hoouka kaua ana. Aka. e kuu Koneia, makem&ke au e nlnau aku la oe, lna paha ua lohe ka Moi i ke alahele hoonee kaua a Kenerata Tilly i makemake ai e hoonee aku?" "Aole; aole i loaa mai iaia kekahi lono e hoike ana no Kenerala Tilly o na Auseturia, a ua makemake loa ia e loaa kekahi lono e pili ana iaia. Pehea la, he lono anei kau e pili ana oona?" "0 ka'u wale no e hoike aku ai. ua nee komohana aku oia mai Bradenburg Hou aku, a, aia oia ke hoopuni la i ke kulanakauhale o Magedebuga." (Aole i pau.)