Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 1, 8 January 1899 — NA HOOLOLI O KA BILA KANAWAI A KE KOMISINA. [ARTICLE]

NA HOOLOLI O KA BILA KANAWAI A KE KOMISINA.

E loaa ana i ko makou poe heluhelu, mahope ae nei, na hoololi o ka Bila Kanawai a ke Komieina imua o ka Ahaolelo Nui, elike me ia i hoololiia ai e ke Komite o na Aina E o loko o ka Aha Senate, a waihoia aku hoi e Senatoa Cullom, ka Lunahoomalu o kela Komisina imua o ka Aha Senat€. Ua lawe mai makou i keia hoike mailoko mai o ka Nupepa "The Call" o Kapalakiko, ka nupepa i hooikaika loa e hooholo ole ia ka Hoohui Aupuai. Wasinetona, Dek. 21.—1 keia la i pau ai Jia hooponopono ana a ke Komiie o ko na Aina e i na Bila Kanawai e hoopaa ana i Aupuni Panalaau no Hawaii, a ua waiho aku o Senatoa Cullom i na hoololi imua o ka Aha Senate. He lehulehu loa no na hoololi, o na mea ano nui nae, oia iho keia: 0 ka Pauku e ana i ke ano kupa (citlzenship) ua hoololiia, mamuli o ke kapaeia ana aku o ka huaolelo "ili-keokeo," a pela hoi >iia huaplelo e pili ana i na Pukikl, a. e heluheluia ka pauku i koe dho penei: "O na kanaka apau 1 liio i poe kupa no ka Repubalika o Hawaii ma ka la

12 o Augate. 189S, ma keia, ke kukalaia ae nei iakou he poe kupa no Amenka Huipuia." 0 ke noi ana a ka akahi-hapalima o na hoa o ka Hale o na Lunamaka:ūnana o ke Aupuni Panalaau, ua lawaia iio ke noi no na ae ame na hooU\ oiai nae ma ka bila mua. he akahi-hapa-kolu o na hoa. 0 na olelo hoi e pili ana no na mea e kupono ai na Senatoa, ua hoololiia ae la, ma ke ano, he kupa kane ka mea e holo Senatoa ana, a he 30 ona mau makahiki; ua noho oia ma ko Hawaii Pae Aina, no na «makahiki aole emi malalo iho o ka ekolu. a ua ioaa iaia ke kupono ana e koho i Senatoa. Ua hoopauia ke ana waiwai. Pela no i hoololiia ai ma na olelo e pili ana i na hoa o ka Hale o na Lunamakaainana ana, he mea pono no e loaa iaj lakou ke kupono ana e koho i na Lunamakaainana. Pauku 43, e pili i ka aeia ana o kekahi o na hale o ka Ahaolelo e hoomau aku i ke kau kanawai ana mahope iho o ka hoopanee ana o kekahi hale; pela pu hoi me na olelo e hoakaka iana, he mea pono e kakauinoa o ekolu mau hoa Ahaolelo ma kela a ma keia bila kanawai mamua o ka waihoia ana aku iloko o ka Ahaolelo.

Oia mau no ka Pauku e hoolilo ana i ka Aha Kiekie no ka hooholo ana i ke kupono o na lioa Ahaolelo. Ua kauohaia ke Kiaaiua e hoouna aku i ka Ahaolelo i kaaa mau papa hoonohonoho no na loaa me ua lilo, iloko o na hale elua, aole iloko o ka Aha Senate wale no, elike me ka bila mua. Eia na kaupale i hookomo hou ia iho no ka hoopuka ana i na hona: "Aole e hoopukaia kekahi bona, a palapala aie e ae paiha, aia wale no a hoikeia malaila e hookaa pau ia uo ia aie iloko o ka manawa aole e oi aku mamua o elima makahiki, a e Ukuia hoi no ka manawa aole oi aku mamua 0 umikumamalima makahiki mai ka la i hoopukaia a-ku ai." Ua kapae loa ia ka pauku e papa ana i ke kauia ana o kahi kanawai pili 1 na hana i 'haia e mamua. Ma ka pauku hoi e pili ana no ua mea e kupono ai ka poe koho i na Lunamakaainana, ua kapaeia na huaolelo "me ka maopopo," mailoko mai 0 ka mahele e pili ana i ka hiki e heluhelu a kakau i ka olelo Beritania me olelo Hawaii. Aohe hoololl I hanaia ma ka mea e pili ana i ka poe koho no ua Senatoa. Ua hoololiia hoi ka pauku e pili ana 1 ke kakau kope la ana o na moku Hawaii; penei: "O na moku apau e lawe ona i na hoopaa inoa Hawaii ia ana ma ka la 12 o Augate, IS9B, ua hikl no e hoopaa inoa ia i poe moku Amerika, a loaa pu na pouo ame na pomaikai i piii ia lakou." Pauku 103, e pili ana i na aina lei alii, ua hoololiia ma ke kapae loa ia ana aku o na olelo e apono ana ua paa a ua mau ka mana o na hoolimalima e ku nei i keia wa.