Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 2, 13 January 1899 — KE KULANA AUPUNI no ka Panalaau o Hawaii. NA KANAWAI I HOOPAUIA Na Poe Koho Balota no ke Kau Koho ma Novemaba 1899 ae nei. KA WA AHAOLELO MUA MA KE KAU MAU. Hoopauia ke Kiure hui. HOONOAIA NA KAI LAWAIA. O ka Poe Ike i ka Olelo Beritania ke Noho i mau Hoa Ahaolelo. [ARTICLE]

KE KULANA AUPUNI no ka Panalaau o Hawaii.

NA KANAWAI I HOOPAUIA

Na Poe Koho Balota no ke Kau Koho ma Novemaba 1899 ae nei.

KA WA AHAOLELO MUA MA KE KAU MAU.

Hoopauia ke Kiure hui.

HOONOAIA NA KAI LAWAIA.

O ka Poe Ike i ka Olelo Beritania ke Noho i mau Hoa Ahaolelo.

(Hooinauia. OIHA'NA HOOKO LOKOLO. Patiku 84. Ua haawiia ka mana hookoloKoio o ka Panala&u Hoko o ka Aha Kikae ame na aha haahaa eiike me ka Jioonoho ana a ka Ahaolelo. Pauku 85. 2iia iloko o ka A:ha Kiekie he Luoakanawai Nui ame elua mau hoa iuna'kanawai. ■Paiiku 86. ona Kanawai e pili ana i axa laweiawe iihia ana ma ke ano ki<vil<a a karaima hoi e mau <no ia. 0 na kainawai e pili ana i na kiure kanaka maoli ame i*a haole ua hoopauia. Aoie e loaa ka pono hookolokoio i kekahi mea hoopii a hoopiiia paha iioko o kekahi 'hana maioko o kekahi aiia e hookoiokoloia e ke klure i wae kaokoa wale ia mal no mai na kanaka mai o kekahi ano lahiii hookahi. iPauku 87. Na mea e kupono ole ail kekahi iunakanawai a kiure paha e noho raa kekahi hihia. Pauku 88. O ka hookolokolo hoopii luna nui aia no ia imua o <ka Aha Sen«te. PauOku 89. E kohoia ana ka Elele Lunamakaaiinana i ka Hale o na Lunamakaainana o Amerika Huipuia, no ka iawelawe ana i kela ame 'keia wa e noho ai ka Ahaolelo Nui e na poe koho i kupono e koiho i na lunamakaainana. Pauku 90. E hoomoho ama 1 apaaia hookoiokolo no Amerika Huipuia ima ka Ponaiaau o Hawaii e ikeia o ka apana hookolokolo kaapuni eiwa o Amerika Huipuia. Ma Honolulu e noho ai na kau mau oia alia ma ka Poakahi eiua iioko o Aperila ame Okatoba, a ma Hilo ma ka Poakolu hope iloko o lanuari o keia ame keia makahiki. Pauku 91. E lilo ka. Panaiaau o Hawaii i apana ohi auhau kulo'ko no Amerika Huipuia, a o ka Luna. Ohi, ma Honolulu e ku ai kona keena, a o na hope iuna ohi hoi ma aia apana e ae ma kela ame keia mokupuni eiike me ke ku'hikuhi ana a ke Kuhina Waiwai. Pauku 92. E lilo ka Panalaau o Hawaii i a-pana olii dute no Amerika Huipuia, nona na awa komo a hoolele ukana o na moiku ma Honolulu, Hilo ame Kahului. Pauku 93. E mau ao na uw&po, na awa-pae, a peia aku, malalo o ka mana o Hawaii, a nana no e ohi i na pomaikai apau oia mau mea. Aole nae e kaula na auhau maluna o na moku Ameiika. Panku 94. Aoie e leuai hou ia ina poo leta Hawaii, a pela aku, aka, e holoi a e hoopau loa ia ia mau poo malalo o na kauoha ana a ka Luna Leta Nui o Amerika Huipuia. Pauku 95. E mau no na waiwai aupunl i panaiia mai mamuli o ka olelo hooholo liui ma ka malama ana a ke Aupuni Hawaii, malalo hoi o kona mau lilo ponoi iho a <hi'ki i ka wa a Amerika Huipuia e lawe ae ai. Pauku 96. O ka uku makahikl o lte Kiaaina he $5,000, Kuliina Nui o ka Panalaau $3,000, Ilamuku $2,000, Loio Kuhina $2,000. E loaa ana nohoi 'he $500 i ke Kiaaina no na lilo uo na iako kakan, a pela aku, ame tia lilo kaa-

hele, a he $2000 110 kaua kakauok'lo. Pauku 97. O na waiwai kumo n\ai mai Hawaii niai a i Amei'ika Hnipuia i ku i kt* dut£ ia. aole lioi ia he mau waiwai Hawaii ponoi. a peia hoi na waiwai i laweia i Hawaii mahoj>e mai 0 lulai 7, 1898, a niamua ae hoi o ka mana ana o keia Kanawai. e uku no 1 na duie elike me ko na waiwai i komo mai ka aina e mai. Pauku 08. Hoomanaia k» 1 Komisina 0 na I'a ame na Kai o Amerika Huipuia e huii a e uoi? pono i ke kumuhana holookoa e pili ana i na fcai lawaia ame na kanawai e pili aaa i na pono lawaia iloko o ka Panalaau o Hawaii a lioike i ka Peresidena no ka mea e pili ana ia mea. Paīiku 99. 0 n a kanawai apau oka Repubalika o Hawaii i haawi i na pono lawaia kaokoa i kekahi kanaka a poe kanaka paha ma keia ua hoopauia, a o na kai lawaia apau ma na kai o ka Panaiaau o Hawaii. i komo ole hoi iloko o na loko. a mau wahi i pa ia a paa. ua noa ia mau kai i na kupa (citizens) apau o Amevika Huipuia. me ka nanaia ana no nae t> na pono konohiki no lakou ia niau kai; aka, aole e mana hou aku ua pouo konohiki la mahope aku o ekolu ma'kaliiki mai ka la aku e mana a e paa ai keia Kanawai. aia waie no a hoopaaia ua pono konohiki la'elike me ka mea i hoakakaia ae nei. (Pauku 100. 0 kela ame keia mea he mau koi kana no kekahl o ua mau kai lawaia la. e waiho oia i kaaa hoopii imua o kekaiii Aha Kaapimi o ka Panaiaau o Hawaii, lloko o elua makahiki mahope iho o ka mana ana o keia Kanawai, me ka hoakaka ana hoi 1 kaAa koi no ua pono lawaia ia, a ua palapala Jhoopii la maluna 0 ka Loio'Kuhina. ka mea nana e lawelawe i ua hihia ia ma ka aoao o 'ka Panalaau. a e iaweiaweia 'hoi ua "hihia la elike me ka hihia kivila maoli ma ke kanawai. Pauku 100. A ina hoi e hookoia ua kuleana pono lawaia la, e lawelawe aku no ke Kiaaina o Hawaii, nia ke «no 1 iioakakaia ma ke kanawai no ka hooliio ana i na waiwai no ka pomaikai o ka lehuiehu. oia hoi, e hoolilo i ua pono lawuāa la no ka tK)inaikai o na kupa o Amei'ika Huipuia mamuli o ka ukuia ana aku o ia pono ma ke <lala, a e ukuia ana hoi ia mau daJa maiioko aku 0 na (iala maloko o ka \Vailio;:a Waiwai o ka Panalaau o 'Hawaii, ina mau dala ia i hooka«waie o'f ia ilo kekahi liana e ae. Pauku 101. E hoonoho ana i ua kahua hoomalu o na Eemeku malalo o ke kauoha ame ke kuhikuhi ana a ke Kauka Oki Nui o ka Oihani Haiemai Mariua o Amerika Huipuia. e kaa ana hoi ia mau wahi malalo o na liewponopono ana a Amerika Huipuia. E hoi'hoi ana i ke kahua lioomalu o na ku am« ka aina ma ke awa o Honolulu malalo o ke Aupuni o Amerika Huipuia. O na kanawai kuloko hoi pili 1 ke ola o ka lehul«hu e mau >no iakou malalo o ka hooponopono ana a ke Aupuni kulōko, <a e lilo hol na AmeHka Huipuia e uku i ka hapalua o na lilo 0 ka malama ana i ka 'kahua hoom&lu mai lepera. Pauku 102. Piii kein no ke kakau hoopaa ana i na moku Hawaii i poe moku Amerika. Pauku 103. 0 kela mahele aina oka lehulehu i ikeia mamua aku nei ma lee ano ho Aina Leialii ma keia ke kulealaia nei, he waiwai no ia no ke Aupuni iHawaii, ma ka wa i hooliloio. ai Mana Poo Aupuni o Hawaii ia Amerika Huipuia. a e i>au hoi na kuleana apau o kela am-e keia ano e paa ana 1 ua mau aina la, ina he mau kuleana kahu <a ohi waiwai wale no ia mamull 0 ka haawi ana a ke Kanawai (elike me ka pono trust.) E liiki no i keta mau aina *ke hooliloia aku elike me na hoakaka ana ake kanawai. ona hoolimaiima hu nae i ke kanawai no kekahi mau wahi o ua mau aina la e paa nei no i keia wa ma keia ua hoopaa loa ia ia mau hoolimalima. Pauku 104. No na hana e pili aaa no ka hookupa ana malalo o na kana-w-ai o Amerika Huipuia, he mea pono no elike ka loihi o lea noho ana ma Ko Hawaii Pae Aina mamua ae o ka wa o maua ai keia Kanawai me ka loihi o ka noho ana ma Huipuia, a o ka hoike mua ana. hoi i ka manao haalele i na pono malaio o kekahi mana aupuni e -ae, aoie ia e pili 1 ka poe i noho ma na mokupuni no na ma'kahiki he elima, ka helu haahaa loa, mamua o ka mana aua o 'keia Kanawai. Pauku 105. O na Pake ma Hawaii, ma ka wa e mona ai keia Kauawai, « ■hiki no ia lakou ke loaa na palapala, hooi-a o ka noho ana (elike me ka mea i kauohaia ma na ikanawai o Anjerika Huipuia) a ke pau ia makahilei hookahi, alaila, aole e manaoia ua ku 1 ke kanawai ka noho ana ma Amerika Huipuia, ina e ioaa a e ikeia ana ia poe malaila me ka nele i na palapala hooia. Pauku 106,107. E hiki no i ka Ahaolelo o ka Hepuhalika o Hawaii ke kau i na kanawai e kue ole ana i na oWo o keia Kanawai mamua o kona mana ana. E mana no keia kanawai ma lulai 4, 1899.

ELa mai kau hoolalia & Ke&loh*. Lunahooponopono o ka waiwai o N&halehau (k) o Wailuku, i make kauoha ole. B makaala ae hoi ka poe apau i kuleana ma ia waiwai no ka wa e nobo ai ka Aha. E nana ae li ka hoolaha e puka aku nei ma ko makou pep* o keia la.