Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 4, 27 January 1899 — HE MOOLELO KUPAIANAHA NO Ka Moku Kamahao KA MALOLO. [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPAIANAHA NO Ka Moku Kamahao KA MALOLO.

(The Flyisg Fisii.) Lele i ka Poiuia o ka Lewa— Oni i ka Papaku o ka Moana —Hapapa i ka Ili o ka Honua—Hoea i ka Welau Akau —Ike i ke Kulanakauhale Kahiko o Opira —Haaheo ma na Mauna Himalaia. ■Kakauia e Henn/ Collingwood, <i unnhiia e Hooulumahiehie 110 ke "Kilohana Pookela no ka Lahui Hawavi" MOKU'NA 111. Ka Malolo. Maiiope iho o ka paa ana o ua moku la, eHke me ka mea i hoikeia ma ka mokana 1 hala ae nei, ua hoike aku 101, ka Porofe6a im.ua o kona haku, oia 3to& o Sir Reginald Elp<hinstone. He Pooano ia la a laua i kamailio pu ai, a ma ka la Sabati ae, ua hele like aku la lana e makaikai i ua moku la. I ia ike ana o Sir Reginald i 'ka mea Vinn i hoohuaia mai e ka noeau kupaianaha i hoholo poai ae iloko o ka xraniu poo o ka Porcfesa, ao.e i kana mai feona kahaha ame ka piha pahaohaa. Ua lilo iho Ia ka Porofesa e ku ana imua ona, me na hiona hauoii apau « mohala ana maluna iho ona, i mea nana e nana aku ai ime na enehi maka pahaohao. A ia laua hoi e hele majEaikai ana malalo ae o ua moku nei, mal mua mai a hoea i hope, e hookani mau ana ua Haku B phinstcne nei i ka leo mahalo, no ka nui o ka naauao ane ke akamai o ka hanaia ana. A 4a laua i hele ai i hope, a hoi mai la laua a mawaena ponoi o ka hapaim llke o ka loa o ua moku la, kahi e kn ana he alapii a hoea i kekahi puka e I liainama mai ana maluna o ua moku la. Maaoei ku iho Ia laua, a ia wa i huli nal ai o Sir Elphinstone a pane mai la Imna o ka Porofesa: "E Mr. Porofesa, ke i'ke nei au i ka mea kino i omo i ka nui o kou naauao apela pu hoi me ka uui o na dala Pele%aue mai a'u aku. He oiaio, ua hooko io āa paha ka moeuhane i moe mau ia ai e oe no na makuhiki he lehulehu loa i hala ae nei, aka, e ninau aku au isL oe, pehea la oe i manao ai e hi'ki aoa i keia mea kino nui launa oie mai ie lele iloko o ka !ewa. Ma ko'u manaoio maoli, aole loa he mana ma keia ali Ihonua e hiki ana ke hoo.tle ae 1 ieeia mea kino a lana he.e oia uoko o lewa elike me kau i imoeuhane ai, e Mr. Porofesa. 0 kekahi nohoi, ina e ihiki ana keia pauku olinovino a hizmhinu iielie ke hoolana ia maluna o ka. iii o ka wai, alaila, me ka hana nui Joa nohoi e hiiei ai ke hooneeia aku a 3*oea i kahakai." Me ka mino aka ana, aia hoi, pane anai la ka Porofesa: "Mai hookanaluaia kou manao no ka Mki ole ana o keia mea kino nui ke 3ele iioko o ka lewa. E kali hoomamawanui oe, a hiki mai Ka wa pono e imokoia ai ka hana e hoopau ae i kou manao kanalua. Maanei e hai aku no an ia oe. E hiki ana i keia mea kino, fce lele ellke me ka manu e nohoalii ana maluna o na Kanawai o ka ea; ke iuu iloko o ka opu lipolipo o ka moana elike me ka i'a e alii ana maiuna o na ioina iame na kanawai o ke kai; a ke tena hoi maluna o ke kai, elike me ka laau a hao hoi. 0 ka mea mua a kaua e noonoo ai i keia wa, oia ke ikahea ana i inoa nona, a ke m.nao nei w>, aohe inoa kupono ana e haaheo ai, iiookahi wale iho no, oia keia, ka MaJolo (The Flying Fish) kona inoa. A <0 ke kumu o ko'u manao ana he inoa impono ia nona, mamuli ki o ka hiki aaia ia mea he malolo ke le.e iloko o ka 3ewa, ke pakika iluna o ka ilikai a ke īhm iloko o ka moana." "He inoa kupono io no ia no keia pauku laau hiijuhinu a kou noaau i haaa ad," wahi a Sir £lphinstone i pane ftioomakeaka ae ai. Nolaila, kaheaia iho la ua moku lele a»ei o "Ka Malolo." "Alaila, huli mai la ka Porcfesa a kannailio mai la ia Sir Kesin-ld: "Ua ike oe ia waho nei o ke kino o l£a Malolo, e pii kaua ma keia alapii, a | īboea iuuna. E hele makaikai aku kaua i na wahi apau o loko ona, a e ike hoi toe i na mea i hanaia nona, a ke manaoio nei au, aole kekahi mea i koe 3a'ii, ma ke ano he mea ia e pono ai ia." "Aka, pane hou aku la o Sir Elphinsfcone imua o ka Porofesa: "AoLe au i poina iki i kau kamailio ana mai ia makou mamua no ka mea e pili ana i na mokuahi hao o ka mo■ana Atelanika; aka, ma ka'u hoomaopopo ua oi loa aku ka nui o keia moku lele mamua o ka moku heiu ekahi o laiou. Pehea la ko ia nei nui?""He 600 kapuai ko ia nei loihii, a he 60 kapuai ke anawaena o fcona poai ipoepoe, ma kahi hu'a-ke o kona kino," «iwashi a ka Porofesa. "Alaila, e Mr. Porofesa, ke aa nei no «nei oe e hai mai ia'u e hiki ana i keia pilikua ke lele iloko o ka lewa?" "Ae; ke hai aku nei au ia oe, eli-ke, nohoi me ka'u i hai mua aku nei ia' oe, iloko o keia moku e hiki ai ia oe, d ka po o keia la Sabati ae ke lele aku iioko 0 keia lewa maluna ae o ko kaua enau poo, a pii aku oe ma ia moana kai lewa a hoea i ke kiekie i hiki ole i kaiii mea kino lele e ae ke pii aku; a mahope iho oia, ua hiki no ia oe ke hoi mai ilalo nei a luu iloko o ka -moana o ke Kowa o Beritania n'ei a hiamoe .maloko 0 kona opu." Maanei pii aku la laua ma ke alaipdi a hiki i ko laua heea ana ma keikaāil waihi puka e hamama ana maluna pono iho o ka hokua o ua Malolo ku--s>aianaha nei. Malaila komo iho la iaua iloko o ka moku. Ma keia wahi aku, iho aku la laua ilalo a i ka papa oneki mua. A maanei i ike ae ai Haku Elphinstone nei i ka ifiini

i lua ole o na mea i hanaia ma ia oneki, j elike me na mea i ikeia aku e kona ! mau maka. i Ma keia wahi hoi. kamaiKo mai la I ka Porofesa: "Aole paha e loi-hi loa ka'u hoakaka ana akii ia oe no kekahi mau mea e ikeia aku ana e kaua ma na wahi a pau a kaua e hele aku ai. "Ke ike aku la oe i kela mau anlani poepoe e kakau mai la ma ka aoao 0 ka moku, a maluna nohoi o kaua ae nei, ua hiki no ia oe ke ike iho he mau pui ka aniani hoomalamalama ia no ka moku nei. Aole hoi oia wale no, i mau wahi ia e hiki al ia oe, a.me a'u ame ko kaua mau hoa ke ike aku i na mea e maalo ae ana mawaho nei o ka moku ma ko kakou wa iloko o ka opu 0 ka hohonu, maloko paha o ka lewa a maluna paha o ka moana." Alaila, mai keia wahi aku hele aku la laua a hoea ma kekaihi wahi i paniia iho e kekahi pani poepoe. Malaila, olelo mai la ua Forofesa nei: "0 'keia ka puka no ka haokuu ana 1 ka heleuma ma na wahi apau a k'aua e makemake ai e hoopaa iaia. "O kela pani hoi e paa ma\ la"—4\e wahi ia ma ka aoao akau o ka moku — "he wahi ia no ka puka e hiki ai ia kaua ke hemo mailoko aku nei t) ka moku a hoea i waho, i kela ame keia wa a kaua e makemake ai, ma ka wa hoi a ka moku e hekau ana maluna o ka papaku o ka moana." "Pehea?" wahi a ka Haku Elphinstone i huli ae ai a ninau aku la i ka Porofesa, me ka hoomau ana aku nohoi, "E manao ana anei oe, e Mr. Po- j rofesa, e hiki ana ia kaua ke haalele iho i ka moku nei, ma kona wa e ili iho ai maluna o ka papaku o ka moana, i a hele aku iloko o ke kai, elike me kaua e hele ana maluna o ka honua . paa nei?" j "Pela no," wahi a ka Porofesa i pane mai ai me ka mino aka ana iho. "Me he mea la o ko'kaua hele ana aku iloko o ka opu lipolipo o ka moana, a pela nohoi me ko kaua mau hoahele. ke hehi kakou i ka papaku o ka meana, he huakai hele kamahao loa ia e ikeia ana e kakou." Pela ka liele hoomakaikai ana o ua Porofesa nei i ka Haku Elphins;one ma na wahi ano nui apau o ka moku, aka, 0 na mea ano ntii nae, he mea pono no ke ikeia ma keia wahi o ka moolelo. I ko laua pii hou ana mai a hoea i ka oneki mua a laua i ku mua 4i, ua hele iki aku la laua i hope o ka maku, a 1 ko laua heea ana ma kekahi wahi e waiho ae ana he pani me ke apo poepoe ku iho la laua ma ia wahi, alaila, huli mai la ka Porofesa a kama lio mai la ia Blphinstone: "Oiai, aole o ka poai lewa wale no ka kakou wahi e lele aku ai, a o ka opu wale nohoi 0 ka moana ko kakou wahi e lana ai, aka, e lana ana no kakou maluna o ka ili o ke kai, nolaila, ua hoomakaukau au i mau waapa no kakou. A eia kekahi o keia mau waapa." I kela wa, .kulou iho Ia ua Porofesa nei ilaio, lalau iho la i ka rina poepoe 0 ke pani e waiho ae ana malalo a wili ae la a huki mai la Ua hemo mai la na pani nei, a ike aku la 0 Elphinstone 1 kekahi keena pouli malalo. iho la ka Porofesa i ke pani ana i wehe mai ai maluna o ka papa hele, a kulou iho la ia ilalo ma kahi o ka lua i hamama ae ai. Lalau iho la ia i kekahi ku-au e 'ku ae ana malalo .pono ae o ka papa oneki, alaila, huki mai la ia i ua ku-au la a ku pololei iluna. Ma ia wa hooka'hi nohoi i hoholo aku ai kekahi aoao o ka papa oneki a laua e ku ana, aneane elua kapual naa ka akau ae o kahi a ke kuau i pii ae ai a ku. A ma ia wa nohoi i pii mai ai he elua mau kewe hoopaa waapa mai lalo ma' a ku ana iluna, a, aia hoi ma ko laua inau aoao, i hapai ia smai ai kekafi ! waapa. Ma ia wa, kulai ae la ua Porofeaa la i kekahi kuau hou e pili koV.oke ana me ke kuau nana i hoopii mai i ka waapa iluna, aia hoi, he lohe ana ka ka Haku 'Elphinst:one i kekahi nakeke pahee maikai, a o ka hamama mai la no ia o ka aoao o ka moku e ku pono mai ana i kahi a ka waa-pa e lewalewa ana, a ma ia wa hookahi no iioi, ua hina aku la na kewe iwaho ma ua puka la, a lewa ana ka waapa i waho me ka pilikia ole, a me ka pili ole mal nohoi i ke kino o 'ka moku. Huli ae la o Elphinstone a nana ae la i ka Porofesa me na maka pahaohao, a olelo mai la oia iaia: "Ua like maoli keia me kekahi hana mana kupua hoopahaohao loa." Aka, ike aku la nse 0 Elphinstone i kekahi mau ohe aiai loloa malalo ae 0 ka waapa, a ia wa oia i ninau mai ai 1 ka Porofesa: "Ea, heaha ka hana a kela •mau ohe loloā e pili la ma na aoao o ka iwikaele o kela waapa?" "0 kela na ohe e loaa ai ka nee ana 0 ka waapa. E hoeananao oe, ua kapiliia no kela waapa me ka m.iteria a'u 1 k&pa ai he Eteriuma, a nolaila, he mea kino mama loa kela, e waiwai ole ai ka paahana ana a ka huiia mahu maoli. Nolaila, ma kahi o ka huila hoonee oia ano, ua hookomo aku la au i kela mau ohe. Ke ike aku la oe, elua mau ohe aia ko laua mau mvku ke huli la i ka ihu o ka waapa, a elua hoi ke. -huli la ko laua ma,u nuku i hope o ka waapa. Aia iluna 0 ka waapa he wahi enegini pauma wai ikaika loa. Na keia wahi enegini e omo i ka wai kai a komo ma na nuku 0 na ohe e huli la ma ka ihu, me ka ikaika loa, a me ia ikaika hookahi nohoi i holo ai keia kai i omoia ae la ma keia mau ohe, a hookuuia aku ia ma na ohe e huli la ko laua mau nuku i hope. Nolaila, mamuli o keia ikaika omo wai J kai o keia pauma, e nee ai kela waapa imua, a ua I hiki iaia ke holo i 12 mile i ka hora hookahi, a me he mea la, ua lawa keia holo o ka wiaapa no kakou e holo ai maluna o ka moana,*ma na wa apau a kakou e makemake ai e holo lealea maluna o ka ili-kai. A ina hoi e makemake ana e holo ho'i hope ka waapa, I alaila, ma ka hoololi ana i ke kulana omo wai o kahi enegini, e hiki ai ke •hookoia keia holo emi hope ana, Aia kekahi waaipa, elike loa no me keia ma kela aoao o ka moku." Alaila, ue hou ae Ia ka Porofesa i ke kuau hoonee waapa iwaho, aia hoi, hoi hou ae la ka pale aoao o ka moku a kona wahi mau, nee mai la na kewe o ka waapa iloko a ko laua kulana mua i pii ae ai mai lalo e; alaila, lalau iho la ka Porofesa i ke kuau mua loa nana i hoopii mai i ka waapa mai lalo mai, a kulai hema ae la, oia ka wa i emi iho ai na ilailo ame ka waapa, a i ka hele ana a kapoo ilalo, ma kahi paha he elua kapuai mai ka iliwai aku o ka papa oneki, oia ka wa i holo hou mai ai ka hapa oneki i hooholo aku ai mamua iho a pili hou ana ma kona l wahi mua. Alaila, pani iho la ka Po-

rofesa i ke pani poepoe ma kahi o ke kuau hoopii waapa. Mai keia wahi aku, hele aku ia laua i ka hale paiiaka. A keia pule ae, ikeia na mea aku i koe. (Aole i pau.)