Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 5, 3 February 1899 — Page 4

Page PDF (1.52 MB)

This text was transcribed by:  Randie Fong
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa o

 

Gustavus Adolphus.

 

Kakauia e G. A. Henty a unuhiia e

Kekahi mea unuhi moolelo o

ke Kuokoa.

 

 

            Mahalo iho o na kamakamailio ana mawaena o Makamu ame na kanaka, ua hoounaia aku la kekahi o na kanaka e hele aku e kii i na hoa o Makamu e kali ana mawaho o ka ululaau. A hala kekahi wa loihi o ko lakou nei kali ana aia hoi, hoea mai la na hoa e ae o Makamu, a moe aku la kaoo no kauhale.

            I ka hoea ana aku o Makamu ame kona mau hoa i kahi kauhale ana i hoopakele ai, ua apo alohaia mai laila e ko laila poe, me ka nui o ka hauoli.

            Ua laweia aku la lakou nei a ma ka hale o kahi kahunapule, a malaila lakou i noho iho ai, oiai hoi ka wahine ame na kaikamahine a ua wahi kahunapule nei i eleu mai ai ma ka hoomakaukau ana i mau mea ai na lakou nei i ka wa hoi i makaukau ai na mea ai, ua hoholoia iho la ka lakou nei pakaukau malalo o kekahi kumulaau punohunohu maikai.

            Mahope iho o ka pau ana o ka lakou paina ana, ua kukulu ae la na koa ia ko lakou mau halelole, a maloko oia mau hale lole lakou i noho iho ai, oiai hoi o Makamu i hoi aku ai a noho maloko o ka hale o kahi kahunapule.

            He aneane elua pule o ka noho ana o Makamu ma i keia wa, ua ola loa ae la lakou apau, a hoihou mai la ka ikaika ame ka eleu o ko lakou mau kino. Ua lilo iho la lakou apau i poe punahele na ko lakou apau i poe punahele na ko lakou poe kamaaina o ka noho ana au. Ma ka wa e ohi huaai ai na kamaaina, ua komo pu aku la keia poe koa a kokua ia lakou. Ma kela ame keia hana a lakou e hana ai no ka pono o ko lakou noho ana, e kokua ana no na koa me ka hoihoi.

            Elua no paha pule o ko lakou nei noho ana ma ua wahi kauhale nei manao iho la o Makamu he mea pono ia lakou ke haalele iho ia wahi, a e hoi aku lakou no ka hui hou ana me ko lakou pualikoa. Aka, i ke ahiahi o ka la mamua iho o ka la a Makamu i manao ai, oia ko lakou la e haalele iho ai i ke oawa nani a lakou i hookamaaina ai me ka maikai, aia hoi, hoea mai la kekahi lono i na kamaaina o ua wahi la, ua hoea ae la he ekolu heneri poe koa o Kenerala Papenaheima, ma kekahi apana aina ma kekahi aoao mai o ka huli kuahiwi e pale ana i ko lakou wahi.

            Ua hoikeia mai la keia lono ia Makamu, a ua lilo ia ia mea nana e noonoo nui ai no kana hana pono e hana ai.  O ka inoa o keia wahi kulanakauhale oia o Mansfield, a o ke alii oia wahi, he Kauna no ia no ka aoao hoolepope.

            Ua haiia mai la nohoi ia Makamu, ua aa loa no na kanaka o ua wahi kulanakauhale la e paio me na koa o Papenaheima a hiki i ka hopena loa, me ko lakou nana ole i na hopena i loohia iho maluna o Magdeburg ame Frankenhausen, aka, he manao koa nae me ka wiwoole ko lakou.

            "Pehea la; he wahi kulanakauhale anei kela i ku ia e kekahi paku pale ikaika?" wahi a Makau i ninau aku ai i kahi kahunapule.

            Ua hoike maila hoi kahi kahunapule i na mea apau e pili ana i ke kulana o ua wahi kulanakauhale la.  Hai maila nohoi ia; he 1000 paha ka nui o na kanaka oia wahi, a o ka nui o ka poe kupono maoli o lakou, mawaena o na kane, no ka lawelawe ana i na mea kaua, he aneane elua haneri lakou ame kanalima.

            Ninau aku la nohoi o Makamu, no ke kaawale oia wahi kulanakauhale mai ia wahi aku. Ua haiia mai la, he aneane iwakalua-kumamaha mile, e kamoe ana mawaena aku o kekahi oawa hohonu a pii aku ma kekahi lapa pali nihinihi

            "I ka wa hea la i manaoia ai e hoea ae ana ka poe koa Imeperiela ilaila?" wahi a Makamu.

            "He umi paha mile ko lake mamao mai ke kulanakauhale aku," wahi a kahi kahunapule i pane mai ai, me ka hoomau ana mai hoi, "A oiai, he hele pakaha wale a hao wale hoi ka lakou, nolaila, aole paha lakou e hoea koke ae ana ilaila. He nui na kamaaina o loko o ke kulanakauhale e haalele la ia laila."         

            "Ina pela," wahi a Makamu i pane ae ai, "e hele koke aku ana makou ilaila. Ke hui aku ko'u poe koa he iwakalua ka nui me na kanaka makaukau o kela wahi kulanakauhale i ke kaua, ua aneane kalikali aku no ko makou heluna i ko kela poe koa. He oiaio nae, aole i loaa mai ia'u, he kauoha mai ko'u poe poo mai, aka, aole o'u manao, e ahewa mai ana ka Moi ia'u no ko'u lele kaua ana aku maluna o na koa Imeperiela, ina no paha e pau ana makou apau i ka mae, eia nae e aneane ana nae e hiki ia makou ke anai aku i kela poe Imeperiela. Ea, e kuu makamaka maikai, e hiki ana anei ia oe, ke haawi mai kanaka kamaaina nana makou e lawe aku ma ke alahele au i hoike mai nei?"

            Ua ae mai la kahi kahunapule no keia noi a Makamu, me ka olelo ana mai hoi:

            "He kaumaha nae au i ka hai ana aku ia oe, he hana nui hewahewa maoli keia au e aa nei e hana aku, e kuu hoaloha opio O kela poe kanaka o loko o ke kulanakauhale au e hele aku nei e hoao e hoopakele, he poe waiwai ole loa lakou no nei mea he hakaka. O ka lono i haiia mai nei no ko lakou manao ana e paio ana lakou me na koa Imeperiela, he manao hoonana wale iho no ia a kela poe, o ka oiaio maoli aohe. He mea oiaio nae, o ke Kauna, he kanaka koa no oia ma ia ano, a o oe ame kou poe kanaka opio puuwai koa oiai'io, aole loa e hiki ia oukou ke ku aku imua o ekolu haneri koa makaukau o Papenaheima."

            "He oiaio no paha kau e olelo mai nei, aka, aole ia he mea hoololiia ae ai o  ko'u manao.  E hoao aku ana au e hoopakele i kela wahi, a e hahau me ke oolea i ka laau hahau maluna o ke kela poe koa o Papenaheima. E haawi aku ana au i ke kauoha i na koa e makaukau lakou ia lakou iho. O kahi kaa nae o makou, na wahi lio ame na wahi ukana o makou e waiho no ia mau mea ia nei a hiki ko makou ho'i hou 'ana mai no keia wahi, ina nae ho'i e ho'i hou mai ana makou"

            Ua haawi koke aku la o Makamu i ke kauoha i ka mea hookani pahu, e hookani ae oia i ka pahu no ke kahea ana aku i na koa. Ma ka wa i kani kapalili oweowe nanahe ae ai ka paha, me na hookapalulu kikoko'u hoohaihai ana, aia hoi, naholo mai la na koa he iwaalua mailoko mai o na kauhale kamaaina, me ka piha pahaohao hoi no ke ano o keia leo kahea o ka pahu.

            Ma ka wa hoi i akoakoa mai ai, ua poe koa nei imua o Makamu, ua pane aku la oia imua o lakou, ma ka olelo ana aku:

            "E na kanaka, ua minamina loa au no ko'u mana'e ana aku nei i ko oukou launa hauoli ana me ko oukou mau makamaka ame na hoaloha o keia wahi, ma ke ahiahi hope loa a kakou e noho iho ai ia nei. Aka, e hai aku au ia oukou. Ua hoea ae nei ma ke kulanakauhale o Mansfeld he mau haneri koa makaukau loa o Papenaheima, a ke makaukau la lakou no ka lele kaua ana mai maluna o kela wahi kulanakauhale. O na kanaka o keia wahi he poe hoolepope lakou. Ua haiia mai nei nae ia'u, me he mea la, o ke kakahiaka o ka la apopo ko lakou wa e lele kaua mai ai maluna o ke kulanakauhale; nolaila, he mea pono ke hoea e aku kakou ilaila no ke kokua ana i kela poe. Ma ko'u hoomaopopo iho, ua hele kakou a momona a puipui hoi ko kakou mau kino, a he wa kupono keia no kakou e lawelawe hou aku ai i ka hana a kakou i hoohiki ai."

            Ua holo like mai la ua poe la i ko lakou manao apono no na olelo a ko lakou alii opio.

            Nolaila, ua hoomakaukau koke iho la ua poe koa nei ia lakou iho, a iloko o hapalua hora, ua makaukau ae la lakou. A mahope iho o ko lakou haawi ana i ko lakou mau aloha pumehana i ko lakou mau makamaka, ua haalele iho la lakou ia Glogan a hele aku la ma ke alahele e hoea aku ai i Mansfeld.

            He huakai awiwi loa keia a lakou i hele aku ai. I ka hele ana a po ia la, aole nohoi lakou i hoomaha iki ia po a hoea paha i ka hora 3 o ke kakahiaka nui, ike aku la lakou i kahi kulanakauhale o Mansfeld. I ko lakou hookokoke ana aku hoi i ke kulanakauhale, ua lohe aku la lakou i ke kani ana ae o kekahi pu ame ke kani alapine awiwi ana mai a ka bele, me he mea la he hooho pauahi. Emoole ike aku la lakou nei i ka lehau ana mai o luna o na pa pohaku i na kanaka i lako pono i na mea kaua.

            I ko Makamu ike ana aku i keia kulana uluku a pioo o na kanaka o ke kulanakauhale, ua ku iho la ia ame kona poe koa kakaikahi, alaila, hele hookahi aku la o Makamu no ka pa pohaku a na kanaka e lehau mai ana. O ke kumu nui o ko Makamu hana ana pela, oia kona manao wale ana, e lilo paha auanei i mea no lakou e ki ia mai ai i ka pu, e ka poe o ke kulanakauhale ina e hoomau loa aku ana lakou i ko lakou nee papa ana no mua.

            I ko Makamu hookokoke ana aku i ka pa pohaku, a kekahi puulu kanaka e muimuia mai ana, ia wa i ninau mai ai kekahi kanaka i aahuia me kekahi aahu aliikoa mai luna mai o ka pa:

            "Owai keia e hele mai nei me na mea kaua i ke kulanakauhale noho maluhia nei o Mansfeld?

            "He aliikoa au malalo o ka Moi Gustavus. No ko'u lohe ana e lele kaua ia mai ana keia kulanakauhale e na koa Imepereiela, ua nee awewe loa mai la au ia nei me ko'u mau wahi koa uuku, no ka haawi ana aku i na kokua ana apau ia oukou elike me ka hiki ia makou ke hana."

            I ka lohe ana o ua poe la i keia mau olelo a Makamu, ua huro nui loa ae la lakou, me ka piha hauoli. He mea oiaio, he mea no lakou e hauoli nui ai, i ko lakou ike ana mai, ua hoea aku ilaila kekahi poe koa Sekotia, na kanaka i kaulana loa no ko lakou wiwo ole, malalo o ka Moi Gustavus. Ua weheia mai a ke pani puka, a ua aeia mai la o Makamu ame kona poe koa e komo aku. (Aole i pau.)

 

NUHOU O NA AINA E

KOMO KA AHA SENATE I KE ANA PUNI A LIMALLOA

 

            WASINETONA, Ianuari 24. -- Ua lilo ka ninau e pili ana i ko Hawaii Pae Aina komo ana mai i panalaau no Amerika Huipuia, i mea e noonoo nui ia ai e kona mau kukoo a hoaaloha hoi. Mamuli o ka nui hewahewa o na hana i komo ma ka papa hoonohonoho hana imua o ka Aha Senate, a pela pu hoi me ke ano akeukeu ole o ka Hale ma ka mea e pili ana i ka ninau Hawaii, aia hoi, ua komohia ka hopohopo iloko o na hoaloha o ua kumuhana 'la, e lilo paha auanei ia i kumuhana e noonoo ole ia ana ma keia noho ana o ka Ahaolelo, a nolaila, ua olelo ae lakou, in a e noonoo ole ia ana keia kumukana i keia kau Ahaolelo a hooholo ole ia hoi hoi ke kanawai kumu e ku ai ke aupuni panalaau o Hawaii kai lilo mai hoi i hapa no Amerika Huipuia, mamuli o ke aponoia ana o ka olelo hooholo hoohui aupuni a Newland ma a malama o Iulai o ka makahiki i hala, alaila, e hoonohoia ana na Pae Aina o Hawaii ma ke kulana kupilikii loa.

            O ke kumu nui o keia hopohopo, oia ka mea e pili ana i ka olelo hooholo a ka Aha Kiekie o hawaii no ka pae ana ae o na eemoku Pake ma na mokupuni. Mamuli of kela olelo hooholo, aole wale no o ka papaia ana o ka o na Pake, aole e pae a e komo aku iloko oia mau mokupuni;  ka mea pilikia, aka, o ka lilo ana, mamuli o ia olelo hooholo, he loina kanawai, e hoike ana, o ko laila Aha Hookolokolo, he Aha ia i nele kona mana e haawi i na noonoo ana ma na kanawai o Amerika Huipuia e pili ana i ka ninau hoopae eemoku Pake.

            Ua hoakaka ae o Senatoa Cullom i kona manao i keia la iho la, ma ka wa i kamailioia ai ka ninau Hawaii, ma ka olelo ana, ua kukulu ae ka olelo hooholo a ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina he kahua kupilikii no ka lahui o Hawaii, a ua olelo ae nohoi ia. "Aole lakou i ike i kahi a lakou e ku nei, aole nohoi i ka hana e hiki ai ke hooko aku i ke kanawai." Ua hoike pu mai nei hoi o Senatoa Cullom, e nonoi ana ia i ka Hale e hapaiia ka noonooia ana o ka Bila Kanawai Hawaii, ma ka wa mua loa e ikeia ai, oia ka wa kupono e loaa ai ko ka Hale haawi ana i na noonoo.

            Ma muli hoi o ka ninaninauia ana o na hoa, ua hoike mai kekahi poe o lakou, e ulu mai ana no he kue iloko o ka hale no keia Bila Kanawai Hawaii elike me kona kulana  e ku nei i keia wa, a o kekahi poe Senatoa hoi, ua hookakanaluaia ko lakou mau manao no ka noonoo ana i keia ninau Hawaii i keia wa, aia a maopopo lea mai na mea e pili ana ia Cuba, Porto Rico ame na mokupuni Pilepine. O ka manao o keia poe Senatoa, o na keehina kau kanawai e hana koke ia a hooholo koke ia no ka pono o Hawaii, he rula alakai auanei ia e laweia ae ai a hoopili aku no na kau kanawai, e paholaia aku ana maluna o na mokupiuni e ae, a nolaila, he mea pono ke hoopaneeia ka ninau Hawaii, a hiki i ka wa e noonoo like ia ai ia ninau me na kumuhana e ae pili ana i na mokupuni e ae.

 

            ELEELEU KA HALE O NA LUNAMAKAAINANA I KE KUMUHANA HAWAII

 

WASINETONA, Ianuari 25. - Ua aelike ke Komite o loko o ka Hale o na Lunamakaainana no ke ano ame ke kulana o ka Bila Kanawai Hawaii e waihoia aku ai imua o ka Hale no ka noonooia ana, he mau la i hala ae nei, a ua waihoia hoi ka hoomakukau ana o ka hoike e waiho aku ai imua o ka Hale ia Lunahoomalu Knox, ka lunahoomalu o ke Komite no na panalaau. Ua manaoia hoi, e hapaiia ana ka noonooia ana o ua bika kanawai la i kahi wa o keia pule, aka, mamuli o ka nui loa o na hana, u ahoopaneeia, me ka hoomaopopoia ana no nae, e hooikaikaia ana no knoa hoala ia ana mai ma keia pule ae, i mea e noonooia ai ia.  Ua hoik ae o Mr. Knox, ka lunahoomalu o ke Komite o na panalaau, a pela pu nohoi me Mr. Hitt, kekahi o na hoa o ke Komisina Hawaii, aohe i ikeia kekahi manao mawaena o na hoa o ka hale e hoopanee aku i ka noonooia ana o ka bila kanawai mai keia kau Ahaolelo aku, a hoea i ka noho hou ana mai o ka Ahaolelo Ua olelo ae nohoi laua, he mea pono loa ke hanaia kekahi kau kanawai ana no Hawaii ma keia noho ana o ka Ahaolelo, Hookahi kumu nui i hoikeia ae i mea e pono ai ke hanaia ke kanawai e pili ana ia Hawaii, oia no ke komo nui ana mai o na Iapana iloko o Hawaii, mahope mai o ka wa i hooholoa ai ke kanawai hoohui aupuni, alaila, e komo mai ana auanei iloko o Hawaii he 10,000 poe eemoku Iapana, alaila, e komo loa mai ana i Amerika Huipuia nei. Nolaila, o ka paholahola ana aku o na kanawai kaupale eemoku o Amerika Huipuia nei ma Hawaii he keehina hana waiwai nui ia. O ka manao hookahi nohoi ia e pili ana no ka paholaia ana aku o na kanawai dute o Amerika Huipuia nei maluna o Hawaii.  Aka, o keia kanawai hope nae, ua hooholoia iho nei e ka Hale, a, aia ia imua o ka Aha Senate i keia wa. Ua nui ka mano ohohia o na poe kakoo i ka Bila Kanawai Hawaii he mea pono ke hooholo holookoa loa e hoea mai ana ma keia mua aku, aka, ina e hiki ole ana keia, alaila, e hooholoia he mau kanawai kuikawa e hoakaka a e hoomalu ana i kekahi mau mea ano nui loa pili ia Hawaii.

 

PUHIPUHI AHI O AGUINALDO

 

            WASINETONA, Ianuari 24. -- Ua loaa mai no na ono hoopioloke mai Manila mai i ke Keena Kaua. Ua hoomaopopoia i ke Keena Kaua Ua hoomaopopoia mamuli o ka hoike mai nei a Kenerala Otis, me he mea la ua makaukau loa na poe kipi Pilipino e lawe ma ko lakou lima i ke keehina mua o ka lele kaua ana mai maluna o na Amerika, a ina e hoea io mai ana ia hana, alaila, aohe maopopo o ka hopena. O kahi pilikia e upuia la i keia wa, o Manila no ia.

            Ua hoomaopopoia hoi ma Wasinetona nei, aole hiki ana i ka Peresidena ame kona Aha Kuhina ke hoomau aku i keia kulana oehaa o na Pilipino ma Manila ame Iloilo. O ka mea maopopo, ua kiola ino loa ae na Pilipino i na kumuhana hoopomaikai lahui a Amerika Huipuia i haawi oluolu aku ai ia lakou, a ua lawe ae la lakou ma ko lakou lima iho i ke keehina uahoa o ka aa paio a kue ana mai ia Amerika. Ua oleloia ae, ua manaoia, ua hala aku nei na kauoha i Manila e kauoha ana i na koa Amerika i holo aku no Iloilo e lele aku i uka o ka aina, a i ole, e haalele paha ia laila, mamuli o ka manaoia ana ua laha ae he mai lele mawaena o na koa, mamuli o ko lakou hoopaa loihi loa ia ana maluna o na moku.

 

LELE NA KOA AMERIKA NO UKA O KA AINA NEI

 

            NU IOKA, Ianuari 21. -- E hoike ana kekahi lono i ka Nupepa World mai Wasinetona mai, penei:

            Ua lele aku la na koa Amerika i hoounaia aku malalo o Kenerala Miller ma ka Mokupuni o Guimaras, ekolu mile kona kaawale mai Iloilo aku, me ke kue ole ia.  O keia ka lono telegarapa i loaa mai ai ia Kenerala Otis mai Manila mai.

            Ua hooleleia na koa i uka o ka aina, mamuli o ka piha loa o luna o na moku i na koa.  He mea nohoi i ikeia, mamuli o ka hoopaa loihi loa ia ana o na koa maluna o na moku he mea ia e mamake ai na manao aa kaua o na kanaka, a nawaliwali hohoi ke kino. Ua ninau aku ke Keena Kaua ia Kenerala Otis, e hoomaopopo oia ina paha he wahi i kupono kekahi no ua koa e lele ai i uka o ka aina, ma kahi kokoke i Iloilo.  Ua hoike mai o Kenerala Otis he wahi kupono no, a nolaila, ua kauohaia aku la ia e hoolele i na koa no uka o ka aina.

            Ua manaoia nohoi, he mea maikai ole ke unuhi mai i keia poe koa mai Iloilo mai a e hoi ae i Manila, me ko lakou lele ole ana i uka o ka aina, mamuli manaoio hewa na kanaka o Luzona, ua hoauheeia, a i ole, ua maka'u na koa Amerika i na poe kipi Pillipino ma Iloilo.

            E hoomauia aku ana no ke kulana alakai aupuni a ka Peresidena, ma ke ano akahele a hoolaulea i na Pilipino, aole ma Iloilo ponoi i keia wa. O ka mokupuni i lele aku ai na koa Amerika, he wahi maikai loa ia o ke ola kino, a ua nui ka wai mai ia wahi.

 

KA AETO ME KA LIONA.

 

            KIKAKO, Ianuari 25. -- Oiai, e ku ana o Aguinaldo me kona kulana aa e paio a e kue mai i na Amerika, aole ia he mea i hopohopo nui ia e ke Keena Kaua, aka, aia ka pilikia nui mawaena o Geremania, ame Sepania nohoi, kekahi paha o laua, a o laua huiia no paha, mamuli o na manao i pili ia laua iho, mamuli o na manao i pili ia laua iho, oia hoi, ko laua ike ana ae i ka Repubalika o Aguinaldo i kukulu ae nei.  Malia e hana ana paha o Geremania i keia hana i loaa ai iaia he wahi kuekue wawae ma na mokupuni Pilepine, a o Sepania hoi, mamuli ia o kona kau nui ana e hookuuia mai kona poe e paa pio la ia Aginaldo.

            Ua manao loa na luna Aupuni, he hana wale no keia a nei mau aupuni i makaukau ai e hooko iloko o ka wa pokole, me he mea la iloko wale no o 24 hora a ikea kumakaia koke ia ana o ke kuikahi mawaena o Amerika Huipuia ame Sepania, oia wale no ka hana e hiki ai ke mawaho ae i keia hihia, aka, ua manaoia no nae i keia wa, aia no he mau keehina hana pee-poli ma ko Sepania ame ko Geremania aoao; no ka loaa ana ia laua he mau pono no laua iho.

            Ua hoomaopopo loa ia hoi i keia wa, aole nae ma ke ano he aelike pilil aupuni kahi i hanaia mawaena o Beritania Nui ame Amerika Huipuia, ma ka wa e ike aku ai o Geremania, a o Sepania paha ia Aguinaldo, he Peresidena ia no ka Republika kuokoa, alaila, e haawi koke mai ana o Beritania Nui i kana ike ana i ka mana poo aupuni no ka manawa i loaa ia Amerika Huipuia ma na Mokupuni Pilepine, oiai e noonooia ana ke kuikahi.

            O ka ikeia ana o keia kulana ma ko Enelani aoao, oia ke kumu i ka'ulua ai o Geremania ma keia ninau. Aka, oiai nae o Elele Kuhina Nui White mai Amerika aku nei i kauoha pili Aupuni ole ia aku ai, eia nae, ua hoike aku la no ia he manao ano nui loa ma Geremania, ma ka hoomahui ana ae, oiai e noonooia ana ke kuikahi mawaena o Amerika Huipuia ame Sepania, e nana aku auanei o Amerika Huipuia i ko Aguinaldo ikeia ana aku e Geremania, ma ke ano poo aupuni, he hana makamaka ole ia ana i hana ai ia Amerika Huipuia, a ina nohoi na Sepania ia hana, alaila, he hana uhaki aelike ko'iko'i maoli ia ana i hana ai, a e kue maopopo ana hoi i ka aelike i hanaia me keia Aupuni, iloko o eono mahina e noonooia ai ke kuikahi.

 

KA NUI AME KA IKAIKA O NA PILIPINO KIPI.

 

MANILA, Ianuari 20, ma ke alahele mai o Hongkong. Ianuari 24.-- Mamuli o ke kuhihewa ana o na Pilipino o Caoloocan ame Gagalangin, no na kipu aloha i panaiia mawaena o na mokukaua Beritania ame Geremania ma ka la 18 o Ianuari, ua hoonee mai la lakou he 3000 poe kanaka no mua i ke kahua kaua, a ua uhi paaia ka aina e kokoke aku ana i kahi a na koa Amerika e ku kiai ana.  Ua loaa mai nohoi na lono maiwaena lilo mai o ka aina, ua laulaha ka ikeia ana o ka mana poo aupuni o Aguinaldo mawaena o na kanaka.  O kela ame keia kane kupono no ke kaua, ke ohiia la e komo iloko o ka pualikoa, a ua kukuluia hoi na wahi hoolako mea kaua ma Sana Bernardino, Uniona, Tirinidada ame kekahi mau kulanakauhale nunui e ae. O na kanaka o na aina e hoopuni mai ana, ua auhauia lakou i mau lako ai na na koa. Aia no he kuee ma na oihana kivila ame oihana koa, aka, ua lokahi no nae lakou ma ka hookuokoa ana ia lakou iho.

            Ua manao wale ia, he 30,000 ka nui o ka poe Pilipino i lako pono i na mea kaua, a ua oleloia ae nohoi, he aneane kanalima ka nui o na pu-wili a Maxim ma Malolo.  He mau pu hou loa kekahi.

 

NA OLELO POOKOI OOLEA A NA PILIPINO

 

            HONGKONG, Ianuari 24. -- Ua hoopuka ae nei ka hui alakai Aupuni a na poe Pilipino i keia mau olelo:

            "O ke kuaiia ana o na waapa mokuahi ma Hongkong e na luna Aupuni Amerika, no ka holoholo ana maloko o na muliwai ma na Mokupuni Pilepine, he hana lima nui kiekie ia, he waiwai ole a he hana hoouluhia wale no.  Ke hele nui nei na poe koa kiai malu Amerika ma ka loa ame ka laula o Manila, he mea ia e hoopiha loa aku ai i ka inaina i na Pilipino.  Ua hoalaia mai ko lakou mau manao hoohuoi no keia ano hana a na Amerika.  O ka hoouna hou ia ana mai o na koa hoopuipui, he kue loa ia i ka hana kukakuka maluhia, a o ke kohoia ana on a Komisina, he keehina hana wale no ia e hoopaneenee wale aku ana i ka manawa. Ke lawelawe nei ka poe makai kiu Amerika ma Hongkong, ma ke ano hoohuoi loa ia e na poe Pilipino malaila, oiai nae he poe makaainana Beritania lakou. Ua koho ka Ahaolelo a na poe Pilipino ma Malolo, ma ke ano lokahi loa, e kue ana i ka hoohui aupuni.

 

            KIPI PAHA AUANEI NA CUBA. 

 

            HAVANA, Ianuari 24, -- Ua loaa mai ka lono ia Kenerala Menocal aia o Kenerala Rabi ma ke alahele kaua, a he 1,500 ka nui o kona poe koa.  Ua oleloia, ua kue ae kela kanaka i na mana Amerika ame Cuba, a ua hookuene pono ae ia i kona poe koa ma kekahi wahi pale ikaika loa ma na mauna o Santa Clara.  He kanaka Ilikini keia Rabi no Guanatanamo.  Ina e puhee nui aku ana na poe Cuba iloko o na ululaau a lilo i poe kipi mai ia Amerika Huipuia, alaila, ua ike no na poo o ka Oihana Koa Amerika i ka lakou mea e hana aku ai me keia poe. E hoounaia aku ana na kaua lio e uhai ia lakou, elike me ka hanaia ana o na Ilikina ahiu ma na kula ame na kuahiwi komohana o Amerika Huipuia nei.

            Ua hoonohoia ka Regimana Ehiku o na Koa Kaua Lio ma ka mahele aina o Pinar del Rio, ka Mahele Kaua Lio Elua hoi ma na Mahele aina o Santa Clara ame Matanzas, a o ka Mahele Ewalu ma ka Mahele aina o Puerto Principe.  Ua haawiia aku na kauoha ia na Kiaaina o na apana aina ame na Alihikaua o kela ame keia wahi hoolulu koa e kiai makaala loa no na hooulu haunaele apau e hoea mai ana, e kinai koke lakou ia mau haunaele me ka hikiwawe loa.

 

NA HUNA MATERIA O KA BAIBALA.

 

            O ka nui o na keiki a Adamu ame Ewa, he kanalimakumamaono lakou, he kanakolukumamakolu keikikane, a he iwakaluakumamakolu kaikamahine.  E nana ma ka "Hoakaka" i hoikeia no ka Pauku 3, Mokuna 2, o ka Buke 1 a Iosepu.

 

            Ma kekahi kii i hoikeia ma kekahi papa kahiko loa i loaa ma Babulona, ua ikeia ke kii o ke kumulaau nona ka hua i papaia ai o Adamu me Ewa aole e ai o make auanei.  He kumulaau keia he ekolu lala ma kona aoao akau, a he eha hoi ma kona hema, a aia ma ke kumu kahi i lewalewa ai he elua mau hua.  Hookahi ma ka hema a hookahi ma ka akau.  Aia hoi, ma ka aoao hema e noho ana o Ewa, a mahope pono ae on a, ke kii o ka moo Ma ka aoao akau hoi, o Adamu.

 

            Aia hoi ma kekahi papa-pohaku hoomanao ma Asuria, e ikeia ai kekahi kii e hoike ana i ke kii o ke kumulaau o ke ola ma ke mahinaai o Edena. E kiaiia ana hoi e na Kerubima, e kukuli wawae kahi ana ilalo.  O ka helehelena o keia laau ke nana aku, he ano hihi kona mau lala. O ka ike pono wale no i ke kii, oia wale no ka mea e mapopo ai.

 

            Ua oleloia, o Longinus ka inoa o ke kanaka Roma nana i hou i ka aoao o Iesu Karisto me ka laau ihe, oiai ia e kau ana maluna o ke kea.  O Gestas ka inoa o ka powa i kauia ma ka lima hema, a o Dimas ka inoa o ka powa ma ka lima akau.

 

            Ua loaa mai nei ia Professor G. Nathaniel Bonwetsch o ke Kula o Goetlingen maloko o ka waihona buke o Mosekao, Rusia, he buke ilihipa i kakau lima ia ma ka olelo Rusia, a o ua buke la, ua kapaia "Ka Hoikeana a Aberahama."  Ua manaoia nae, he kope keia noloko mai o kekahi buke i kakauia ma ka olelo Helene, i loaa ole i keia wa, a i manaoia ua nalowale loa. A ua manao hoi kekahi poe huli naauao kahiko ana o keia buke i kinohi mamua aku o ka hoomaka ana o ke au Karistiano, a nolaila, o keia paha ka Buke Hoikeana kahiko loa i loaa i keia wa. Penei na olelo mua o keia buke a Aberahama:

            "Ka buke o ka hoikeana a Aberahama, ke keiki a Tera, ke keiki a Nahora, ke keiki a Seruga, ke keiki a Roog, ke keiki a Sema, ke keiki a Noa, ke keiki a Lameka, ke keiki a Matusala, ke keiki a Enoka, ke keiki a Arada.

            "Ma ka la a'u i hoohinuhinu ai i na akua kii o Tera, ame na'kua o Nahora, kona kaikuaana, ka wa a'u i manao ai, owai la ia ke akua ikaika loa, owau o Aberahama, ma ka wa a'u i mohai aku ai, ma na wa i pau ai ka mohai ana a kuu makuakane, o Tera, i kona poe akua gula, aka, keleawe ame ka hao, komo aku la au iloko o ko lakou luakini no ka hoomana ana, ike iho la au ke akua i kapaia o Marumata (i kalaiia noloko mai o ka pohaku) ua haule iho la ma na kapuai o ke akua hao o Nahora.

            "A aia hoi, i ko'u wa i ike ai iaia, haalulu iho la ko'u naau, a manao iho la ua, aole e hiki ana ia'u ke hapai hou ae iaia iluna ma kona wahi: owau wale no keia, o Aberahama, nokamea, he kaumaha ia, i hanaia noloko mai o ka pohaku, a hele aku la au a hoike aku la i kuu makuakane. Alaila, hele pu oia me a'u, a o maua elua, aole hiki ia maua ke hooku ae iaia ma kona wahi.  A o kona poo hoi kahi a'u i paa iho ai, haule aku la ia lalo.  A i ka ike ana o kuu makuakane ua haule aku ke poo o Marumata, i mai la oia ia'u  'E Aberahama," a pane aku la au, 'Eia no au."  Alaila i mai la ia ia'u;  "E lawe mai i kahi ko'i uuku mai ka hale mai.' Lawe mai la au ia mea iaia. Alaila, kalai hou iho la ia i Marumata hou mailoko ma o ka pohaku, eia nae, aohe poo, a o ke poo i haule aku, kau iho la ia mea maluna on a, a kiola aku la ia i ke koena o Marumata ma kahi e."  Chicago Tribune.

 

            Aohe laau lapaau maikai e ae no na bebe elike me ka Laau Kunu a Kamalena.  O ka ono o keia laau ma ka wa e inu aku ai, oia kona mea i lilo ai i laau makemake loa ia e na makuahine ame na kamalii, a pela pu nohoi me ka hikiwawe o ke ola.  E ola koke ana ko lakou mau kunu ame ke anu, a hoopauia hoi ka loohia ana i ka ma'i numonia, a mau mai e ukali ana i nei mea he anu ame ke kunu.  E ola ana ka ma'i kunu ho, a ua inu ia kela laau o na poe ma'i, he umi tausani ka nui o keia ano ma'i, aole he ma'i i nele i ke ola, wahi a ko makou hoomaopopo. Aole nohoi e hiki wale ana no i keia laau ke hoola i ka ma'i kunu ho, aka, ma ka wa e haawi mua loa @ (right margin of entire right column faded, unreadable) laau i ka wa o ka hoomaka ana @ ua ano kunu la, e kaohi koke @ kona kuene pono ana mai. @ kunu-kalea hoi, e hoopalupalu@ laau i ka male @ ana aku, a hoemi mai @ paupauaho ana a ke @ pinapinai ana, a pela auanei @ a ma ka hopena poino oia ano @ kuaiia ana e Benson Smith @ palenaia, na Agena Kuai @.

 

Hoolaha Kumau.

 

Ka Ayer Laau Kunu

 

No ke Anu, Kunu, Ma'i ma k @ Puu Eha, Anu ame ka Ma'i Ai Ake @ @ hou. Aohe lua e loaa ai @ kunu kaulana loa i ikeia ka @ na lapaau, a ua apono loa na Kauka Lapaau ma kela ame keia wahi. E hoo@ ana ia i ka @ ana i ka pale @ i pili aku ai ka ma'i, wawahi i ka @ paakiki e kunuku u a e maneo @ puu, hoopau i ke kunu ana, a loaa@ ka oluolu.  Ma ke ano laau pale @ kokoke loa noloko o ka ohana o ka AYER LAAU KUNU ka helu ekahi. Aohe lua o keia laau no ka hooia ana ke Kunu Ho, Kunu Kalea, Puu Eha, ame na ma'i apau o ke Ake-mama loohia mau ai ka poe opiopio. @ ohana i plaekana, ke ole e loaa ia ia kou

KA AYER LAAU KUNU

OIA HOI

KE AYER CHERRY PECTORAL

I hoomakaukauia e

DR. J.C. AYER @ CO

Lowell, Ma. U.S.A.

 

E makaala loa no na laau hoohalikelike kumukuai emi. Ka @ laau, oia ka AYER CHERRY PECTORAL. I ikeia ana keia mea @ waho o ka wa-hi, a maloko nohoi @ kino o kela ame keia omole.

 

Ke pookela o na laau no ka @ ana, ke hooulu ana me ka hoonani ana i ka lauoho, oia ka

 

Ayer Laau Hooulu Lauoho

 

            Aole e kepia ke poo, ola na ma'i pu'upu'u, aole hoi helelei ka lauoho.  @ maloohaha mai ka lauoho.  @ nawe a ano hina mai, alaila, na keia laau e ho'iho'i hou ae a kona @ mua a hooulu lupalupa ae la i ka lauoho. Ma na wahi apau, o keia Laau Hooulu Lauoho a Ayer ke pookela a ua @ia i punahele a i hoapili no na lede ame na keonimana.

 

Ayer's Hair Vigor

I homakaukauia e

DR. J. C. AYER, Lowell, Mass., U.S. A.

 

Na Medala Gula mai na Hoikeike Nui o ke @

 

Hollister Drug Co. Lt

Na Agena me ka P@ Hawaii.

 

KAKELA ME KUKE

KAUPALENAIA

 

Poe Kalepa ma ke Komisina

 

A HE

 

Poe Lawelawe Kopaa

 

AGENA

 

2736-tf

 

Metropolitan Meat

(Hui Kuai Pipi Metropolitan)

 

G. J. WALLER,  (Wala) - Luna

 

108 Alanui Moi.

 

-----------

 

Poe Kuai a Hoolako i na @

ME

Na Io Pipi, Hipa a pela'ku

 

-----------

 

E loaa mau ana ma Manu ame na @

mano i hoohu'ihu'iia @

ka @

 

Makepono ke Kuai i na I'o Pipi @ nei

 

TELEFONA HELU