Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 5, 3 February 1899 — NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NU HOU HAWAII

Ma ke kakahiaka nui Paaono aku nei i ku imai ai ka raokuahi > Amerika "Irono Honoluiu nei, mai Kapalakiko mai. E ihookaulua ioa iho 'ana oia no onei.

Ua pau ae i ke aihi 'he umi eka ko ma Koalia, Kāuai, i kahi wa o ka pule i h<iJa. aU oo nae ke ko, a nolaila, ua oki ia a pau ilalo, noiaila, aoie n\ii ka poino ma ka pauahi ana.

Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Marii>osa, ma ke kakahiaka Poakolu nei, ma.i Kapalakiko mai, ua hoi mai l;i, o Miss Oeeilia Kealoha Poepoe no liawaii nei, mai Kaleponi mai.

He keu a ka mea lapuwale nui waie, «>ia ioi, ka meeau ame ka nnaneo, e aai ana i ka iii. E hoopau i keia mea pojno. Ola i ka aila hamo a Doan. Loaa 'na na halekuai laau lapaau apau.

l'a loaa mai nei i Honolulu nei he lonu mai k-a mokuaiina mai o Makakuseta., Amerika Huipuia, na kai make ana o Kapena Julius A. Palmer, ke kakauolelo a ke "Alii" Liliuokalani ma \Vasinetona, iai'a i -holo mwa aku nei iio ke kue ana i ka hooh«ui aupuni.

Ua loaa mai nei ka lono i Honolulu nei, ua oluolu ke Kamaliiwahine Kaiulani, mai ke onawaliwali i loheia mal ai nona. A ke ole e 'loaa na hookauiua hou ana i ka nani o Mana, alaila, e ho-'-;l m-aii ana ia no Honoluiu nei ma keia kii hou ana mai a ke Kinau.

He ulumahiehie maikai ka -hiohiona arnt; n.i papalina e puka mai nei ka miiwpa "Lahui Hawaii." Aole hoi elikn me ia o kona puka ana mai i ka pule niii'a, ka hele a makolekole a ano "pai;i. j>oi." Aka, o ko 'ke keiki hanau hou iiio ln no nae ia. I keia wa nae, he ui uiaoii no ua wahi pokii nei o makou:

Ua hala aku nei o Lunakanawai A. W. Carter o ka 'hui loio o Kakina & ('arter, maluna o ka mokuahi Moana <> ka Poakolu nei, no Amerika Huipuia, no ka mea e pili ana i ka hale wiliko liou e ku aku ana ma Knunakakai. E hala loa ana ia i Bosetona.

Ua -haiolelo ae o Peresidena losepa K. K'amik'a o ka Ekalesia "Moramona" o Ula, i ikapaia nohoi, ka EkaJesia o losu Karisto o na Poe Hoano o na La Hope nei, maloko o ka luakini ma Aoiwaiolimu, ma k»a la Sabati nei, imua o keka'hi anaiina i hiki ole li ua luakinl la ke ohi pau aku iloko ona. O kana kumumanao, oia no ka Buke a Moramo>na.

Ma ka po Poalua nei, ihora 8 paha, j halawai i'ho lai o Dr. J. R. Shaw, me kekaM ulia poino ma "Uniona Kuea," mamuli o ka (hookui ana o kona kaa ine kaa pio, e holo aku «aoa mai lalo ak« nei. Ua 'kiolaia a'ku la ia mai luna aku o kona kaa, a ua hai ka iwi n kona wawae akau. Na kauka Hert>ert i ihooponopono i kona pilikia. Hc )>oino kukonu'konu no keia.

Ma ka noho 'ana o ka Ahakuka a na Kuhina ma ka Poakahi nei, i 'loaa mai •'i imua oia Aha, he j>alapala hoopii mai keloahi poe ihaole i 'hoea mali ia nei mai Kaleponi Hema mai, e loaa ia lakou na hoolimalima o na aiina aupuni ma Wahiawa ae nei (Ewa) a malaila lakou e hooulu ai i na laau ihoia ai, elike me na laan oia ano i hoouluia ma seta, Amerika Huipuia, no ka mak-e )i iai keia.

Ua loaa mai nei na lono i.a nei no ke ano kupikipiJdo ihaunaele ma Samoa. Aia ka m&n'a Ger©mania ke hoao la e paonioni me ma mana o Beritania Nui ame Amerikai Huipuia. Ua pane pakikeia aku ka elelo i Ihoounaia mai ;ti 1 īuna o ka mokukaua eßritania, mai ka mokukaua Geremanla mai, e ke Kapenla Pelekane. "E hoi aku oe, a Kai aku i kou kapena e lawe ia oe, iaia iho ame kona motou i ka- luapo. Aole loa ke kanaka Pelekane e olelo i kahi moa iina i manao ole ai e hooko aku."

Ua hoopukaia ae nei maloko a ka nupepa Advertiser o ka Poaha nei, he hiau olelo i laweia noloko mai o kekahi huke liilii i paiia ma ka olelo Beritania, a ioolahaia ma Wasinetona, Amerika Huipuia. Aia malokoo keia wahi buke, ihe mau mea e Ihoike iana i na hana i hanaia e ikela Komiaina Alii hoounaia ai i Wasinetona, e LiliuokaJanJ, oia o Wiiimana ma, ma ka wa e noho Peresidena ana o Kalivaiana. He nui na mea waiwai nui o keia wahi buke, e kue ana i na mea i hoolahaia nialoko o ka buke a Liliuokalani i kapaia 'Ko Hawaii Moolelo, na ko Ha- j waii Moiwahine."

E nana ae i na olelo hoolaha e puka aku nei ma ko makou pepa o keia la. E lilo io aku ama paha o Halawa ae nei, ma Ewa, i kaliua ilina kupapau liou no ke aupuni ma keia mua aku. He pahia luam Hawaii ka Mrs. Haalelea i haawi ae ai na kekahi poe makaikai mai na aina e mai, ma ka Poakolu nei. I Ua mareia o Prof. Berger me Miss Rose Clark. ma ka home o Mr. me Mrs. F. W. McChesney, ma ka po Poakolu nei. Na Rev. H. H. Pareka laua i iiipuu ae. Ua hoi'ke mai o Dr. Hugus o Hanalei, ke mahuahua ae la na hana lapaau a hoola i na ma'i, mamuli o ka pule ame ka manaoio. Hfe hewa anei ke ola ka ma'i ma ka pule ana? Ua lohe mai makou e lilo ae ana i ka 'Hui Hoolaha Nupepa "Ka Lahui Hawaii," ka papa .pai nupepa o kekahi o na hale i>ai o loko nei o ke kulanaikauhale. Holomua ka hana. f Ke pii nuahuahua mai nei ka makemakeia o ka nupepa "Lahui Hawaii," e nolio lunahooponopono ia mai nei e Mr. C. L. Hopkin». Nawai hoi e ole ka makemake ia, ua kapala alae ia ka hoi. Ua manao ka Papa Ola e hoihoi i ka Pa illina Kupapau o ka lehulehu ma ae nei, a ime he mea la, maluna o ke kaa-ahi e laweia aku ai na moe lepo mai Honolulu a>ku nei, a hoea ilaila. Aole nae maopopo.

Ua hoihoi ,hou ia ae nei o Mr. Holi, kekaiii kapena makai kahileo mamua, i kapena ma;kai no ka wati ekolu. He kanaka no keia i hiiinai nui ia e ka Oi'hana Makai. Oia nei kekaM mea i ku i ka pu ma kela lioehu haunaele o 1895. Ua loaa mai na iono ia makou, e 'huiia ana na apana o Ewa ame Waialna a 'hookahi apana e nohoia ai e liookalii hope makai nui. Ua loheia mai e noiho aku ana o Chas. J. Faneuf m-a ia kuiana. Ua lilo aku nei ia Wilson & Whitetiouse, ma ka Poakahi nei. ka aelike Aupuni no ka hana ana i ke alanui Aupuni mai ka uwapo mai o Kaiwilahilahi a lioea i Hualolo, Hilo Akau, no ka ihuina o $37.000, oia ke koho haahaa ioa i haawiia no ia hana. ♦ MAKENA WALE O LAKOU I MAKEMAKE I NA HUAiALE A DOAN NO KE KIKALA HANENE ME PUUPAA. Nani e laipaianaha o na kanaka i loohia me ke kua a kikala eha. Mai ka ona miliona mai e noho ana maioko o kona keena, e okioki bila elala eupona ana, a hoea i ka makaainana haaiaa loa e oniu ana i ke kipikua no hookaihi dala o ka la, aole "hookahi mea i pakele i keia ano mai. Hookaihi no nae kumu mai o keia mau mea apau. E kauia ke ahewa maiuna o na puupaa. O ka hu'i o ke kua, a o ka -hanene paha o ke 'kikala, no ka pilikia o kela ame keia eiia elike me keia, -mailoko mai no ia o ka pilikia ana o na puupaa. A ina he naauao oe, alaila, e hoolahe ana oe i keia leo kahoahoa. Ke hoohemahema waie ia ka eha ame' j ka hu'i o ke kua, he kumai ia e u!u mai ai na mai o ka puupaa, pilikia ka | mimi, koana na anoano puna iloko oj ka mimi, loaa i ,ka mai puka o ke kua., a o ka hope he make.

Ua hiki loa ke hilinaiia na Huaale si Doan no ke Kikala Hanene ame na Puupaa i laau kupono loa no na ano mai apau o na puupaa.

Penei ka olelo a Mrs. William H. Williams o 1403 Alanui Luzerne: "He eha kukomikonu ko'u ma ko'u kua, kokoke i kuu puhaka. E oluolu ana no

au no na manawa he nui, aka, ina nae au e hana ana i kekahi hana koikoi iki nohoi, o ka hoomaka mai la no ia o ka eha. O na wa oi 'loa aku o ko'u eha, oia ko'u wa e holoi ai, e aiana ai, a e hana ai me ke koi'koi nohoi. I kela

ame keia ka'kahiaka, e oolea pu ae aina ko'u kino, a e ano oopa nohoi au ke ala ae au ilaina, a e o ana nohoi ka eha ia'u ke hoopopololei aku ko\i kino. Loaa iho la wa Huaale a Doan no ke Kikala Hanene ame na Puupaa a ai i'ho la au ia mau huaale. Iloko o ka* wa pokole, ike iho 'la au i ke ano maikai o'u, a lioomau aku la no i ka at ana, a ua ola loa au. He maikai maoli ko'u ola i keia wa i ko na m&nawa e ae apau, a ua paulele loa au i na Haiaale a Doan no ke Kikala Hanene ame na Puupaa, a ke hooia aku nei au ia. mau huaale he maikai, a lie ola i na "wa, apau." E kuaiia ana e na poe kuai laau lapaau apau. 50 keneta ke kumukuai no ke poho, a.e hoounaia aku no ma ka eke leta e Hollister Drug 00., o Honolulu, ka Agena Nui. E nana pono hoi i ka inoa o na huaale au e kuai ana, oia keia. Doan's Backache Kidney Piils."