Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 6, 10 February 1899 — HE MOOLELO KUPAIANAHA NO Ka Moku Kamahao KA MALOLO. [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPAIANAHA NO Ka Moku Kamahao KA MALOLO.

(The Flyisg Fish.) Lele i ka Poiuiu o ka Lewa— Oni i ka Papaku o ka Moana —Hapapa i ka Ili o ka Ho- | nua —Hoea i ka Welau Akau —Ike i ke Kulanakauhale Kahiko o Opira —Haaheo ma na Mauiia Himalaia. ! Kakauia e līenry Collingwood. a nnnhiia e Hoonlumahiehū no ke u Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii." "Kahuhu! E Mr. vahi a ka Barona i hooho ae ai, i kona ike ana'ku i kekahi hale ano ipoepoe okx>lo loihi, "ke ole au e kuhihewa o ka hale pailata paha keia au i hana ai, no ka hookele ana i keia moku? 0 ka pllikia nae a'u e ike nei, aohe 'puka e koano aku ai." • "He oiaio no ia au i koho mai la e kuu Haku Barona,"* wahi* a ka Porofesa i pane mai ai, "o ka hale pailata io no keia. Aka, 110 kou manao ana nae hoi, aohe puka e komo aku ai iloko i hai aku au ia oe, ihe manao kuhihewa ia ou, e kuu hoaloha. Eia no kona puka komo maaaiei. E nanu mai oe." • Aole hoi ka <Haku Barona i ike aku i ka oni ana ae o ka lima o ua Porofesa nei, aia hoi, hemo māi ana kekahi pani puka ma ka aoao o ua hale poepoe 01010 nei. "He loea hana kupua maoli ka hoi oe, e Mr. TPorofesa! Aole hoi au i ike aku nei i ka ond ana aku nei, eia nae he ike aina ka'u i ka hemo ana mai nei o keia pani puka. Pehea -īku nei hoi kau hana ana aku nei, a hemo mai nei keiapani?" "He wahi mea pohihihi ole no e kuu Haku. Ke ike nei anei oe i keia wahi mea 'hulali malalo loa nei. Ma kou wa e kaomi aku ai me kou wawae ma keia wahi mea iiulali, o ka wa ia e hoholo ae ai ka p-aHe nana i uhi i keia puka, a hamwma mai oia, elike me keia a kaua e ike aku nei. Nolaila, e komo kaua iloko o ka h'&le pailaia o Ka Malolo oni i ka lewa," Komo aku la laua nei iloko. Ike aku la ka Haku tßaroneta i ka nani lua ole o na mea i hoomakaukauia maloko eia wahi. Aia ma kekahi mau aoao o ua hale pailaia nei, he mau alapll e kamoe ana ilalo, a ua hoonaniia lakou apau me na moena veleveta o aa wai hooluu like ole. Ike aku la nohoi ua Haku Barona nei i kekaihi ohe hulali e moe ana ma kekahi aoao o ua hale pailata nei. Ua holo aku la ia ohe a komo aku la ma kekahi rumi mahope aku. No keia ohe, ioike mai la 'ka y Porofesa i ua Haku Barona nei, he ohe ia e wahi ana i ke kaula eteriuma nana e hoonee ana i ka 'hoeuli o ka moku. Aia hoi maluna pono ae o kahi a ua ohe hulali nei e moe ana, e ku ana kekahi kuau i hoopili ia aku i kekahi -papa hulaii poepoe, i hoailonaia ihe na hoallona panana. A malalo pono ae o ua papa poepoe la, e waiho ana ke panana o ka moku. Aia iioi ma*kahi kokoke loa mai i keia waihi o na «mea. paahaoaa hoonee lioeuli, e ku ama kekaihi kuau loihi. Hoike raai la ka iPorofesa i ka Haku Baix>na i ka hana a ia onea, oia hoi, oia ke ki hoonee a hoopaa 1 ka enegini nana e hoohama ana i ka nee ana 0 ka moku. Alaiia, hoomaka maila ua Porofesa mei e hoaikaka i ke -ano o j ka hoohana ana i ua kuau nei: "Ina e kulai ae oe i keia kuau imua, alaila, e holo ana ka moku no mua; a ina hoi e kulai hopa ae, e holo hope ana no ia; a ina e hoonee aoao ae oe, 1 ka akau a L ka hema paha, e nee aoao ana no ia me ka pilfkia ole." Alaila, kuhikuhi ae la ua Porofesa nei i kekahi papa poepoe aiai e kau ana ma ka paia. He ano <papa wati keia ke nana' aku, Aia ma ua papa wati ia, the manamana kuhikuhi. A ua poaiia 'ka iihi o ua papa kuhikuhi la e na hualielu hoailona no na degere he kanaiwa nui. Aia iioi ma kekahi mau wahl analaio iho o ua poai degere nei, ua kakauia, ma na kowa kaawale like, he >mau huaolelo: "Hoopaa," "Hapaha o ka Maana," "Hapalua o ka Mama," "Kuu pau i ka holo," "Kaohi kauaheahe," "Ku'e noane i ka akau," "Wili poai i ka <hema," "Hooiho i ka hohonu," "Hoopii kau aōao," "Hapai pololei ae," "iNo mua me ka mama," a pela aku. Aia malalo pono iho oia wahi, he huila. 'Kuhikuhi aku la ua Porofeaa nei i ua huila. la, a oI«3o mai la i ka Barona: ► "0 keia ka huiia nana e hoonee i ka manamana kuhikuihi o kela popa hoike no ke kulana holo a aiee ana o ka moku nei. Mamuli o kou wiii, a oniu ana ae paiha i keia huila, e komo mai ai ka ea hoonee mai ka ipu en£gini

j ma ka ohe, e loaa ai ke ki hooa«w ' manameaia kuhikuhi. a oia kona wa « : nee ae ai a kahi au i ai, ; ina paha, he 'Hapa o ka Maiiia' wiie ! Q o kau i m&kemake ai e a« K-a nu>ku. ! h*> 'Holo piha' paha. a aku. 0 1 ka ikaika hoouw o ka l keia j wa. ua like ine ka ikilki huki o na iu» | he 100,000. No-laila. e manao ;'u.» o*. t» kuu Haku I»aro>na. he lua keu ikaika i looa i keia uiok i." Huli ae la ka Haku Bar>.>na a aku la i kekahi poka lewa e kau mai ana ma kekahi wahi o loko o ka rumi. i h&naia nohoi kona wahi i lioopaaia ae <ai maluna a ku i ka oani. la Kamailio mai la ka Porof«»sa: "O ieia poka lewa a'u i hana ai, iw mea ana ili wai ia 110 ka moku neL Ma kona wa e lele ana iloko o ka iloko paha o ka moana. e hiki mau ana ia'u ke hoike ma o keia poka la, ina paha ke mau nei no ka pa& ana o ka moku i kona kuiana iliwai i na va apau. E oni aoao mau ana keia poka, elike nohoi me ka hi-o ana o ka moku. Ma ka wa e aui ai ka illwmi o ka moku. oia ka wa e oni ai keia poka iewa, e iml ana i kona iUwai kupono. Ma ia oni ana a ka poka. oia ka wa. e s«e ae ai kona manamana luna a pa i krkahi o na ki i hoopaaia ma kela papa poepoe e paa mai la maluna. 1 ka wa e pa ai keia oioi o ka poka lewa i ua ki 14 —oia hoi he kl uwila la —o ka wa ia e lele <ai kela uwila, a hemo ke pani o ke keena hoopaa ea i pau ka ea, a loaa hou he ea e hoopiha ai ia keena. Ma ka piha ana oia keena i ka ea, oia ka mea nana e hoihoi hou ae i ke kuiana o ka moku a kona i!iwai maa mau. Aka. ma ko'u wa e makemake ai e lele ka-nioe pli poloiei ka moku iloko o ka lewa, a peia paha me ka iho ana iloko o ka opu o ka hohonu. alaila, eia ka'u ki e hooiiaaa ai uo keia poka lewa. Ma ko'u wa. e kaomi ai i keia ki, oia ka wa e hemo koke mai ai keia poka mai kona wahi i hoopaaia ai. a hiki o!v iaia ke paahana hou. A ke hoi au, e hoi hou oia a pili i kona wahi inua. a hikl iaia ke paahana, me ka hololea. J hoonee akau ae no au i keīa ki, a j oia kona wa e ho'i hou ai a pili ma j kona wahi mua." I "Mahalo! 'Mahalo!" i hooho ae ai ka Jlaku Barona me ka olioli nui, ;ne ka I hoomau ana i ka oleio ana aku: ae mai no oe ia'u e haawi hou aku 1 no au ia oe i ka'u mau hoomaikai ana, iio ka nui launa ole mai o kou naauao. ; He mea oiaio. he lua ole ka hohonu ame ka poiuiu o keia ike. A heaha hoi keia?" i "O kena," wahi a ka Porofesa i pane imai ai, "oia ke kuau hoonee o ka ! pauma-ea. Ma ko kaua wa e make- > make ai e emi iho iioko o ka opu o ka moana, e lalau aku aua au i keia kuau. a une aku penei. A o wa ia a ka pauma e pauma ai i ka ea h<x>piha aku iloko o na keena oano ea o loko.nei o ka moku, i loaa ai ke kaumaha hoonee i ka moku iloko o ka opu o ka moana." "Kahaha! Aole pa>ha e pauma keia pauma i ka ea iloko o na keena hoopaa ea; e pauma ana paha la e puka mai ka ea iwaho o na keena hoopaa ea?" wahi a ka Haku Baroneta l ninau aku ai i ka Porofesa. me ka hoike ana ae o ka nanaina pahaohao ma kona helehelena. Me ke kuoo pane mai la ka Porofe?a: "E kuu Haku, o ka hana a keia pauma, ola ka (hoopiha ana i na keena Moopaa ea me ia mea he ea. E hai aku &u ia oe, o ka EJa (air) he materia no ia i loaa kekahi ko'iko'i a kaumaha maopopo. E nana kaua i na hulu -nanM. he mea mama loa kahi hulu manu hc>okahi, aka, ina nae oe e houiuulu ana i kela ame keia hulu manu, me ka hoonoho papa a pili paa ana hoi ia lakou. | a loaa he pena okoa, e lilo ana ia he mea kaumaha loa. Aole anei? Pela nohoi me ka ea, eiike me ka nui o ka ea au e hoopiha ai iioko o kekahi tpu i maopopo pono kona nui, he mea auanei ia e loaa ai he kaumaha iloko o keāa keena. Ina hoi, ua hanaia keia keena me ka paa lo», alaila. e nul auanei ka ea e komo ana iloko »na, a pela e nui ai ke kaumaha lloko oia keena, a e lilo ana kela ea i mea kaumaha e hiki ai ke ume, oia hoi, ke koia i ka moku e emi iho iloko o ke kai. a ma kekahi olelo ana hoi. e piholo iho iloiko o ke kai. O keia maoli ke ano a kaua e hana ai me kela pauma. E pauma aku ana kaua i ka Ea e komo ilōko o na keena hoopaa ea o loko nei o ka moku a hiki i ka wa e loaa ai he kaumaha e hoooee aku ai iaia ilalo o ka opu o ka moana; alaiia, >hoopaa ae 'koua i na pani hoopaa o na ohe ea, a hooki hoi i ka pauma aaa a ka pauma ea. Mahope iho o keia. e wehe no kaua i na pale wal o ka moku nel. a m& La mau wahi e komo mai ai ke kai, a ia wa e holo-a-ia aku ai ka uaoku nei iioko o ka ilpolipo o ka moana." "He mea oiaio, mamuti o kau miti mea i 'hoike mai nei." wahl a ka Haku Barona 1 pane aku ai, "ua pau &e la ko u kanalua. O ka wa moa loa oae keia a'u i lohe ai, no ka hiki aaa e hoopiholoia kekahi moku iloko o ke kai ma o kona hoopihaia me ka ea. Ke ike nei au, he mau mea hoopahaohao loa keia i k& nooooo o kekahi kanaka, eiike nohoi me ka hoopahaoiiaoia o ko'u noonoo i keia va. Nolai-la, e Mr. Porofesa maiks»i. e hoomau aku oe i m-an i m»i ia'u i aa mea paahaiw» kupaianaha o Ka Ma3010." (Aole i pau.)