Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 6, 10 February 1899 — Ka Liona o ka Akau He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus. [ARTICLE]

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus.

" A. Ucnty a unuhiia e niea unuhi moolelo o f:e Kiiokoa. MOKUNA VIII. K;t 'Hoouka Kaua ma Mainsiel<i. "E 'oluolu anei e-e e he'e aku i 'ka hale :kaikeia?" walvi a ke talatou o ua kau'aika o ke iiulanakauhale i i>ane mai ai imua o Maikamu, me ka ihoomau a-na mai .nohoi i ka otek> ana maii, "O ka hooiuaa ana mal 'la no-ia o ke Kauna i kekahi mea e iiiinau i ke kumu o 'ke kani ana ae nei o iea bele ka■hea." "Ae," walii a Makaanu i pane aku ai, "e !hele k-oke akii ana a>u ilaiila. A oiai nae hoi au e 'hele ana ilaila, a !ha-la-wai pu hoi me ke Kauna, ke nonoi aku 'nei au ia oukou e mana ae oukou uo kuu ruau hoaheie. oiai ihe loi'hi ke al-a a makou i 'hele mai nei, a he mea l>ono ke loaa ia lakou ona wahi mea oi, oiai aiohoi, aolie makou i ai iki mai ka wa a makou i haaleile aku ai ia Gl«gaai. Aka nae, mamua o ko'u 'hele ana aku i ka (hale kakela, e hiki ana anei ia oukou !ke liai mai ia'u, ina paha ua ike oukou d kahi hoomoana ai ka poe Imeperiela?" "Aiia lakou i keia wa ma kekahi wahi •kauhale, aneame li<yokalii mile mai k-eia wahi aku," wa;hi ia ke alakai o ma kanaka o ke kulanaikauha.le i <pane mai ai. "I neliinei, ua helu aku -makou i ka uuī o na kauhale 1 pau i ke pm hiia d ike ahl e ua poe Ja. a- ua ihiki aku ka heluna i ka umikumamawalu. He nui nohoi ma 'kanaka oia. imau kulanakauhale i ihoea mai da nei, a na lakou i 2iai mal ia makou li ka nui •h-ewaaiewa o »a kanaka o ko lakou mau kulanalkau'hale d pau 1 ka luku mainoinoia «e kela poe ikoa 'lmeipepiala." "He mea oiaio da, oiai Jie poe kanaka ikela i maa i ka pepehi ihoomaj .imoino ana i ko lakou anau hoa ka- ! naka. Hookahi wale no hana pono e hana aku ai- kela poe kana;ka, oia ka hoawi ana aku ia lakou i 'ka oi o k,a pa'hikaua ame ka uina o ka poka hao maluna o ko lakou mau lae," wahi a Makaniu i pane aku ai. 1 kela wa i ihaalele iho ai o Makamu a hele »ku la ia no ka iale kakela no ka ihalawai ama me ke Kauna. Aka, mamua o ko M'akamu hoea ana aku i ka' hale kakela. aia hoi, ua hoea aku la ka lohe 1 ua Kauna la, 'he poe kua Sekotia ka poe i hoea aku ilalla. 4la ka wa !hoi a Makamu i komo aku ai m<a ka puka pa nui o ka pa e hoopuni ana 1 ka Ihale kakela, aia «hoi, e ku mai ana ke Kauna ma ka puka. "B ke kanaka opio," wahi a ua Kauna la i pame mai ai imua o Makamu, "e iiele mai oe me na kapuai kamaaina i keia wahi. Ma ko'u hoomaopopo ana, me he <mea la, ua oili mai nei oe ame kou mau hoa mailoko mai o k<e ao kaalelewa o ka lani no ke kokua ana mal ia makou. Ua lohe makou, ada ka Moi o Suedena ame kona pualikaua kaulama ma Brandenburg Kahiko kalii i (hoomoana ai. "Ua lohe nae au ua nee komohana aku la ua Moi kaulana <nei no ke komoliana. 0 makou nei hoi, e kala ko makou Kaalele ana aku i ka pualikaua, a nee mai la makou i kekahi wahi he mau mile be iwakalua a oi ka mamao mai ikeia wahi aku. He aneane hookaW mahlna okoa ko makou noho aua ma kela vrah.i kauiiale uuku. 0 ko'u mafu kanaka, ihe poe iakou i 100-

īh.ia i ka mai fiva. a i "neia iioi e lieie 1 pu me a'u no ka hooluolu ana ma kc!a wahi a'u i hoike aku la ia oe. I keia wa. mahope ilio o ka hala ana he liookahi niahina o ko makou uoho aua malaila, ua loaa ia makou apau na oi.i kino niai.kai, a ua kupono lea makeKi i keia wa no ka lawelawe ana i na inea kaua. Ma ke 'ahiaihi. iho la no o ka la inehinei i lohe ai au, ua makemake loa ka poe Imepei'iela e lele liaua mai ' maluna o ko oukou kulanakauhale nei. nolaila, ua haalele aku la makou ia wahi, a hele mai la no onei me ka hoomaha ole. He uuku no makeu i niai la ia ne.i, aka, e hai aku nae au ia oe. o kela ame leeia mea pakahi o ! makou, ua hiki ke hilinaiia no nei nie i kaua." ; "Ke hookipa mal nei au ia oe ame ! kou poe kanaka me ka piha o ko'u naau i ka hauoli nui 110 ko oukou hele | aua mai u>el e kokua ia makou. E hai | aku hoi au ia oe, ua aa Joa no na kaj naka o ke kulanakauhale nei e hakaka ! a e paio aku i ko lakou poe enemi e j like v me 'lea liiki ia lakou, aka. o ka i pili'kia wale no, aole lakou <\v? por- nuij kaukau aua ia hana he kaua. O n:i wahi koa e noho pu nei me a'u maloko nei o ka 'hale kakela nei, he poe koa ka'hiko loa, aka, ua aa no nae lakou e paio me ko niakou poe enemi a hiki i I ka hopena. He 'ka<na!ua loa nae au no J ka hi'ki ia 'makou ke pale aku i ko l inakou poe enemi me ka holoiea !oa. ! Aka, e kala nmi oe ia'u, no kou ku loihi loa ana maanei. E kemo kaua iloko. Aole e ole ana ka hauoli o ka'u wahine ke ike mai i kekahi o na alihikaua o ka Moi kaulan.a o Suedena. ka haopakele hoi o na Karisnano oiaio o Geremania nei." j la wa komo aku la o Makanin. mi ! ka hele pu ana aku hoi me Kauna. j a hi<ki i ko laua komo ana aku iU>ko 0 ka rumi aina o loko o kii hale kf - kela. Aia 'hoi maloko o keia rumi e | nolio ana he wahine h-eleheknn ui a ! maikai, a he kuiana hiehie hoi kona i me ka haiiohano. Aia hoi ma koua i aoao, e ku ana keieahi kaikamahine ui opio, nona paha na makahiki he umikumiamaha. Oiai hoi i hele aku ai o Makamu me ke Kauna: ua hoike e aku la o Makamu \ kona inoa imua o ke Kauna, a oia inoa nohoi ka ke Kauna 1 iliai aku ai i kaua wahine ma ka wa i hoolauna aku ai ia i ke koa opio. Me ika hoike ana o ka hauoli ma' ua maka ame na hekhelena o ua Kauna wahine la, ku mai ia ia iluna. haawi mai La i kona Hma o ke aloha u Makamu, a ina ia wa hookhi nohoi pane mai la oia: "Ua inii loa ko makou lohe no na koa Sekoti-a oloko o ka ipualikaua o lea Moi wiwo ole o Suedena, a ua piha ko makou iuau naau i ka mahalo no lakou; aka, aole nae makou i moaeuhane iki. o loaa ana ia makou ka 'hanohana o ka ike ana i kekahi poe o ua mahelo koa kaulana loa la mai Sekotia mai. O ko oukou hoea ana mai nei mawaena 0 makou i keia wa, ua like no ia me ka hoea kupaianaha ana mai o kekahi puali anela mai ka lani mai." "Mamuli o leekaliL ulia laki i loaa in'u ma ka la inehinei i (hoo-halawaiiii ai au me ka lohe no ka m©a e pili ana 1 ka manao ana o na koa Imeperieia e iele kaua mai maluna o ko oukou kulainakauhale nei, a mamuli hoi o ka liio ana o na inoa o ke Kauna Mansfehl ame kana aliiwahine i mau Inoa i makamaa nui loa ia e na poe Hoolenope apau o Europa nei, nolaila, ua manao iho la au, aole loa ka Moi Gustavus e hoahewa mai ia'u ina au © hele mai me ko'u mau wahi koa kakaikahi e haawi i ka makou mau kokua ana i keia kulajLakauihaJe." "Ke ike nei au ma ke au o kau ka-maili-o ana," waihi a ke Kauaa wahine i -pane inai oi, "me ka mino aka ana iho nohoi, a hoomau mai la j ke kamailio ana. "Ua maa oe i ka hoopuka ana i na huaolelo hoomailani hiwa'hiwa. E ke kanaka opio, e ae mai oe ia'u e hoolauna aiku au da oe i ka'u kaikaniahlae nei. O Tekela keia." Me ka eleu ame ka maikal pane mai la ua kaikamahine nei imua o Mftkamu: "Hauoli loa au 110 ko'u halawai pu ana me oe. Aka, e ka-la nmi nae hoi o&ia'u, "ke hai aku au ia oe no ko'u piha pahaohao loa no nei mea he poo koa Bekotia a'u i ]obe nui io» ai. E kuhi' aina aai he pae kajaaka nunui ■maoli keia poe Sekotla e kaulana nei, a o ko laikou mau helehelena hoi he ku i ka weliweli, eia ka «aole. Ua ol aku no ko Papa nei nui mamua o kou, ua oi aiku nohoi ko Papa loiihi mamua o kou. He opiopio loa maoli nohoi kou mau ano ap&u." ■ "He wahi ano ikuaaina paiha keia ou, e Tekela," wahi a kona ma'kiuahlne i huii ae ai a pame aku la i na kaikamahine la. Ma ia wa nohoi 1 pane aku la o Makamu: , "Ua pololei loa kau mau olelo e ka lede opio. He anea oiado he kanaka opio wal» no au,- O ka umikumamawalu no keia o ko'u mau makahiki, a •ke ole au e kuhihewa, owau paha kahi aliikoa opiopio loa mawaena; o na koa Sekotia apau e noho nei malalo o ka Moi Gustavus." iNana mai la nphoi ke Kauna wa-M-ne iala a ninau mai Ia: "Pehea. ia, eia wale iho nei no paha kou komo ana ae nai iloko o ka <pualikoa?" "B kala kahiko loa au 4 komo ai iloko o ka pualikoa o ka Moi Puuwoi Wiwo ole o Suedena. Ua nui ka'u mau hoouka kaua i komo ai, a ua alo aku nohol au iloko oia mau hoouka kaua weliweii me ka lioomanawanui." Maanei hoakaka pokole aku la o Makamu ianua. o .ke Kauna waihi'ne no ka

i lioouk;» kuua o "Hou. a ' ku pau ana. u.i oU k I.) mai la k>* K.u»tia kano iaia n<> ka m. u a e pili ana ik t aina kakahiaka. I ka pau aua hoi »» ka iakou ai ana. ia \va uo i kaai ma. ai ka pahu kahea a ko ia uei n>au wa-h; koa, a kani kui-ko mai ki nohoi ka be;* 0 ka hafe-pu!o. kahea ana i aa kanaka e aia. e ku a e makaukau. t*i ka enemi. "E kaua." wahi a kr Kaunii paih' niai a; ;:nua o Makamu. "M«ho mea la e noi mai ana lakou, e baawi plo aku makou i ke kuliuiakaiihaie nei iloko o ko lakou mau lima"'" 1 ko laua hoea ana aku maluua o ka pa. ma kahi maa mati hoi no ke kauia ana aku e na kanaka o loko <> kulanakauhale. ia wa i hoea aiai ai kahi aliikoa nia ka puka pa. a kamailio mai la; "Ma ka inoa o ka Emeiwa o na Kitolika. ke kanioha aku nei au p weheia mai ka puka pa. a e haawi pio maf hoi oukou maialo o koua nuina a ruaiaio hoi o kaua kauoha i keia kuianikauhale." "0 ka uwalii o na kuianakauh i!•- t'u e ike aku nei e niuu mokaki :nai i.i, ma kahi aoie no i kaawale i.ia aka mai ia makou aku nt-i. aoh» iu ht u»eu hoike imua o ko makou mau inaka no ka lilo ana o ko niakou haawi an-% aku i keJa kuiauakauhale i ka Emepera. i mea e !oau ai ia makou o ka j»akkana mai kona t>oe kauaka mai. Mi kahi o ko inakou haawi pio ana aku i Ue kuianakauhaie nei ia oukou. * aho makou e make. Akii. k* 5 a-e aei ua<? au rye kuu nauu apau •e haawi aku i \ oukou i kekahi puu tiala nui kupono ia oukou. ma ke ano he puu da?a uku punai ia 110 ko oukou h kaua 010 ana mai r.v.!uria o mak'.-u. o nkii nohoi 0t!'.0 ,! nr.i okoa aku." Aole hoi i kanu mai ka huhu <.» ua wahi iuuak' ;t laM p.-rit!a nei. a pine nia; la ia: "Malama ioa oe i kau mau huaole'.o 1 pane mai la. L'a makiukau loa a>i me na koa t* hiki ai ia'u ke Uaawi ak'i i na kauoha e hookoia ai ♦.? oukou, a e keia kulanakauhale holookoa hoi. A ke hai aku nei au ia oukou, e kaa mai ana lu* uoiuo wiliweli mahuu o na kauaka o -keia ku.'unakauhale. ina e hoomau aku ana onkou i ka haawi pii) oie ana mai e'.ike nie ka'u e kauoaa aku nei ia oukon." "Aole o'u wah; kanalua iki :io k i liaawina lokomaileai a oukou i'aawi mai ana maluua o makou. oiai iir nvaa oukou i na hana oia ano eiike me ka makou i- ikv kumaka aku nei i k<~!a !>oe kulanakauhaie e moe mai la ilok > o ka leliu. O kela mau puu lehu na niea hoike maopopo !<;a o ka uui launa mai o ko oukou a.'oha i ua kmak i oia mau wahi i haawi pio mai ia oukou n:e na !!ianaolana kuhihewa no k-.-oukou aloha hou-kanaka. O ka'u lo hope loa e iiai aku nei ia oe. e law« aku oukou i keka-hi huiua ilala kupono iuai a makou aku. i uku panai no ka paiekana o ke!a kulanakauh ile. K noonoo hoi eukou i kekahi puu dait kupono. a hai niai ia makou. a na makou hol ia e noonoo a hoike aku iiuua o oukou i ko makoii a-e ame ko mtkou hoole; aka. no ko makou weh 1 aku I ka puka pa nei no oukou e komo mai ai. aole mako ue ive."