Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 7, 17 February 1899 — Ke Aloha o kuu Makuahine KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI Ka Mana o ke Aloha. He Moolelo Walohia. [ARTICLE]

Ke Aloha o kuu Makuahine

KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI

Ka Mana o ke Aloha.

He Moolelo Walohia.

(Unuhiia e lloolale-*- h'a l'a-h'ukalahale no "K? Kilohana Puokeln o ka Lahui llaieaii.' )

MOKUNA XI.

1 Na kela leo uwe i hoopuiwa loa ae i ke kanaka maiama pa kupapau, a okala ae ia kona mau lauoho, me ke knku hulu-pii ana. Na ke:a leo i poha palanehe mai, mailoko mai o ka lua ikiipapau, i hoauhee ae i na manao panalua a kumana apau mailoko aku o ka umauma o ua kanaka la. Hookahi mea maopopo loa iloko o kona noonoo ia wa, he oiaio na anea a>pau a ke kanaka opio i hai aku ai iaia. He mea oiaid, aia he wahineuia kanu ola ia iloko o ka luakupapau pwanuanu. Nolaila, emi iho la ka opu--opu ana a ke pihoihoi iloko ona, a hoea ae la hoi na ma/nao ohohia o ke aloha iloko'o kona houpo, he mea pono iaia ke hoopakele koke i ke ikino kanaka i kanu ola ia. Me ka eleu ame ka hikiwawe lalau iho la ia i ke kolopa, me oa kapuai mama lele aku la ia ilalo o ke ala anuu a komo aku la iloko o 'ka Ih-a-le pao i waihoia ai ka pahu kupapau o AHee. Hookomo koke aku la ia 5 ke kolopa ma ka niao o ka pohaku mahala o kaomi ana maluna o ka. pahu kupapau, a hoomaka ae Ia ia e ue ae i ua pohaku mahala 'la. He oiaio ua 'hemo ae la >ia me ka maikai, a waiho ae la ka pale aniani o ka •pahu. A oiai hoi o George i hooma-lam-alama iho ai i ke ipukukui ana e paa ana, ike iho ]a no ia i ka hele'helena o kana mea i aloha ai, me he mea la e hoamoe ana no. Me ka eleu loa, aia kahi kanaka kiai pa ke wehewehe la i na kui kolu o ke pani o ka pahu. 1 ka hemo ana, ia wa kaikai maiie ae 3a ia i ke pani a kaawale mai ka walia ae o lta pahu. Ia wa hoi i ike pono loa iho ai laua i ke kino o Aliee e •waihō ana iloko o ka pahu. He oiaio, he lru no i ka manaonao ame ka walohia keia ike ana iho o laua i ua kino ia. O ka aahu e paa ana ma ke kino o Aliee ia wa, oia no ka aahu hulahula. Me 'he mea la, ua komo oia i kela aahu, no kona manao ana e hele aku i keleahi aha hulahula. E wehiwehi ana iM) na pohaku makamae maluna o koma kino —ke ilaimana, ka momi, ka rube, ke topaza. 0 ka mohala maikai 'no 0 kona helehelena e mau ana. no ia; aka, e kau ana nae ka haikea pu m-a kona helehelena. Aohe a laua nei hooka'u lua hou ama iho, ua lalau .koke iho la o Geovge nie na lima i uwila ia e ka ikaika, naamuli 0 na hooni ana a ke atoha, i ke kino o kana mea i aloha ai, oiai 'hoi na waimaka e kahe ana ma kōna mau papalina. Me ke oolea, hapai ae la ia i ke kino o kana Aliee, mailoko mai o ka pahu. I ka hejno ana ae, ua hiipoi pono loa mai la ia la Alisa a paa pono iloko o na puili ana o kona lima hema malalo pono ae o ke kua o Aliee, oiai hoi kona lima akau i kakikepa ae ai a ■paa mai la mawaho m-a na u J ha, a īeaikai ae la a pili pono i kona umatima. . ) Honi iho la ia i ka.na mea i aloha ai, eia nae he huihui puanuanu ka mea j ana i ike iho ai ma na lehelehe o Aliaa. Aohe hunu, aohe hoailona o ke ola. 4 "Auwe! He puanuanu wale no keia a'u e nei!" wahi a George i nalu walōhia ai iloko iho ana. "Ua hala— ua hala loa anei oe! Aole hiki ia'u ke "hoopakele ia oe —ua lohi loa kou loaa ana mai nei ia'u. E Aliee —e kuu Aliee i aloha —he oiaio aiiei, aole au e lohe | hou ana i kou leo, aole au e ike hou j ana i <na mahiehie maikai ana mai a kou 'mau onohi maka. iAka, he mau wahi mlnute wale no nae i 'hala ae nei. na lohe no au i ko leo, a na ia mea i •hai mai ia'u, eia no oe ke ola nei, aka, 1 keia, wa, ua hala loa aku la oe mai a'u aku. Aole paha oe i i'ke, ua kokoke loa au ma kou aoao ma ka wa au i hookuu mai ai i kou 'leo, a, mamoli o tkou ike ana, aia oe iloko o ka iuakupapau, aiolaila, ua kailiia ae la kou hanu. Aloha —aloha no oe. ,r E Aliee, e kuu aloha e —aole au i poina i kau olelo aina mai 'ia'u, ma ke mamua iho o ka la a'u i haalele 3ho ai ia oe, 'E George, ina au e make, 0 3roti honi ana mai ia'u, oia no ko'u mea e ola ai.' Auwe! Ua honi iho •nei au ia oe —akahi, alua, ekolu, a ua pan ke kauna o ka'u mau honi ana iho nei ia oe, aka, aole nae oe i pane ae, nolaila, e ala ae ana anei oe? I wehe aku nei ka ati i kou pahu .kupapau, a 1 kou lua pao hoi, i mea no'u e apo •aku ai i kou kinowailua. E.Aliee e — Aliee, e moe pu ao au me oe ma kou luakupapau nei. Ua lawa no kou pahu no kana eiua e' hiamoe ai—" 1 kela wa i hapai ae ai oia i kona kuli akau a kakoo ae la malalo ae o AJice, oiai hoā kona lima akau i iia'ha iho ai aio kana pu panapama a unuhi ae la. A.laila, kamailio hou i-ho la ia iaia iiho: "E kuu aloha—e ka uhone o kuu ihiwahiwa, mamua ae o kou.lele aila aku i ka lani, a haalele iho i keia wahi, e kali mai oe i kuu uhane, a hookahi wa a olua e lele pu a&u ai." īa wa i hapai ae ai ia i ka pu panapana, a kau ae,la i ka waha ma kona lae, a makaukau loa ae la hoi e kulai i kona kiko. Ma ia wa i pane mai ai ke kanoka kiai pa ilina, me ka leo aiui ame ke oolea, me ka hopu koke ana mai i ka ' lima o George e paa ana i ka pu: "E 'kanaka ihupo a pupule, e aha ««<* oe?" Ua pane ae la hoi o Ge<orge: "Makemake au e make, nolaila, e hookuu ae oe i kuu lima," "He keu oe a ke kanaka hupo loa," ■wahi a ke kanaka kiai pa ilina, "maikeanake oe e hoopakele i keaa wahine, a «ia nae oe ke hana nei he 'haaia <naaupo loa. Aole anei ou ike, eia no Jkeia wahine ke ola nei?" "Pehea kau olelo?" i ninau mai ai o

George, me ka li-o ana ae o kona mau maka. "Ke olelo aku nei au ia oe, aole i make keia wahine. Aka, 'ina nae e make ana keia wahine i keia wa, alaila, i make oia ia oe. Lohe oe!" 0 ka wa no keia o eGrorge i haalele iho ai ia loko o 'ka lua-pax>, a puka aku la mai ia wahi aku, a hoea i waho. i Ma ia wahi lalau iho la ia i kona ko--1 loka £ waiho ana ma kahl kokoke i ke pani hao, a owili iho la a paa ke kino o Aliee me ia mea. I •'Ea." .wahi a kahi kanaka i pane mai | ai, "manao au ie mea pono ia kaua ke hoala i ke kanaka kiai puka. E ha&wi aku hoi kaua i ke kaunawahine nei I malalo o ka mala.-ma.ana a kana wahine, a e kii hoi au i kauka." "Aole —aole," i pane ae ai o eGorge me ka leo oolea, "ua oi ioa aku ka pono e hoi hou au iloko o ka luapao a maiaila au e lawe ai i ko'u ola iho, a hookahi ko maua make pu ana, mamua 0 ko'u ae ana e ikeia keia hana a'u i hana iho nei e kekahi kanaka e ae mawaho ou ame a'u." "Aiaila, heaha kau hana e manao nei e hana me ke Kau nawahine ?' 1 "E iawe aku oo au iai» nei mailoko aku o keia wahi. Ma ke aia'hele no a'u 1 hele mai ai, maiaiia no au e hoi aku ai. Ua komo mai nei au iloko nei ma ka pii ana mai maluna p ka pa, ma ia wahi no au e hoi hou aku ai." "Nokeaha oe i manao loa ai e hana peia? 0 ka hana mua loa au e hana ai, eia kou hana ana i na mea apau e ola ae ai keia walhime. O ka'u alahele i oielo aleu nei ia ōe, oia ke alahele 'oi loa aku o ka palekana." "Aole—aole! O ka hanaa kaua i hana pu iho la, he mea pono ia ke lilo i mea huna mawaena ou ame a'u. Aole pono e ikeia e kekahi kanaka okoa aku, j •mawaho aku nei o >kaua, \ia laweia ke . kino o ke Kaunawahine Berene mailoko mai o ka luakupapau. 0 ke kumu i 0 ko'u makemake ana e lilo ikeia i mea huna, e hoike aku ana ao au -ia mea ia oe, ma ka wa >pono ma keia «hope.aku. E ae mai oe ia'u, o oe ame a'u waie no ke ike i keia hana, a e 'hoomanao nohoi oe, na ae aku nei au ia oe, e hoolilo no au ia oe i kanaka .waiwai." "Hookahi wale no o'u. makemake aui." wahi a kahi kanaika 1 pane aku ai, "oia keia, e ola loa ae keia wa'hine." "Pehea la, he alahele e ae anei kekahi au i ike ai, e hiki ai.ia'u ke hemo laelae aku mailoko aku nei 0 ka pa ilina?" "Aohe; aka, o kela ala'hele wale no au i hoike mai <nei ia'u. Aka, i hea la oe e heie aku. a'i me kena >kino au e hapai nei?" "E hele aku no maua i kekahi 'hale hotele." . "Auwe! Ua oi aku ia o ke īno loa mamua o ka'u i hai mua aku nei, oia hoi, e lawe kaua i.ke Kaunawahine i kahi o ke kanaka kiai puka, a maiaila hoi ia e malamaia ai. Aka, e 'hai aku au ia oe i iko'u m>nao i keia wa, e lawe kaua iaia nei i ko'u wahi pupupu hale, aole ;no i mamao loa mai ka pa ilina aku nei. E hai aku nae au ia oe, he hana ihewa paha kei'a a'u i hana iho nei, a he hana pono paha ia, aole au i ike. Nolaiia, e hahai mai oe ia'u. >Ua ike .au i kahi e loaa ai ona alapii kukulu e hiki ai ia kaua ke pii aku a kau iiunao ka pa, a iho aku nohoi ma kela aoao me ka maaiahi. Oia —ina kaua." 1 keia wa, i aaki ikaika iho ai ka pouli maluna o ke kulanakauhale, a pa pukaiaki mai la ihoi ka. mak^ni. Ua haalele iho la laua nei i kahi a 1 laua i ku ai a h.ele aku la laua no ka j pa pohaku e hoopuni ana i ka pa ilina. ' Aole i liuliu ka laua nei hele ana aiku, aia hoi hoea aku la laua ma kahi e ku ana kekahi alapii a ma ia alapii laua i pii aku ai a kau ana iluna o ka pa. Na kahi kanaka kiai pa ilina nohoi i huki aku i ke alapii, a ihoomee aku Ia i ke alapii mawaho. ! I ko laua nei haule ana aku iwaho, ua kamoe pololei loa aku la ko laua nei mau wawae 110 ka pupupu hale i 'hoike mua ia ae nei. He elima wale no paha minute o ko laua nei hele ana aku mai ia wah'i aku, aia hoi, hoea aku la laua i ka hale. A waihoia iho la o Alisa maluna o kekaW walii moe haahaa, me ka owiliia ana iho a paa i ka hulu- \ hulu mehana. Mahope koke iho na, ma ka wa nohoi a George n paa ana i na lima o Aliee, ike 'iho la oia (George) i ika oni ana ae o ka pana. Aole i kana mai ko Geovgs hauoli no keia makana makamae i loaa mai iaia. He mea oiaio no nae, ua hoomaopopo no o George, ma kona wa i hapai mai ai ia Aliee, aoie no i haalele mai ia I mea he ola iaia, oiai, aole i laau oolea ae ko Aliee kino, elike hoi me ka mea mau i na kino i ihaaleleia e ke ola. Ma ka wa i ike ai o George i ka eu hou ana ae o ke ola iloleo o Aīiee, elike me ka hoike ana ae a ka pana, ua hoohaliu iho la ia i leona pepeiao ma kahi kokoke i ko Aliee helehelena, me he mea la e hoolonolono ana ia i ka hanu, aka, ua oi aku ka ikaika o na pinai ana a kona "hanu ponoi iho, ma'mua o ka hanu ola e puainawale wale mai ana no mailoko mai o Aliee, 110laila, aole hiki iaia ke ike maopopo aho, e hanu ana paha o Aliee, aole pa'ha. Oiai hoi o George e noho ana no. me kana Aliee aioha, oia ka wa i ninau mai ai 'kahi kanaka kiai pa 'ilina, a ona hoi o kahi pupupu 'hale, ia George me kahi leo ihawanawana: "Ēa; aole anei he mea pono ia'u ke kii aku i kauka?" "Aole," i pane ffku ai 0 George, mahopē iho o ka hala ana o kekahi mau sekona o kona noho hamau a mumule apa hoi. "Manao au, ua hiki no ia'u ke iana i 'na mea apau e pono ai o Allee nei i keia wa, elike me ka Ihi'ki i ke kauka ke hana. He wahi viniga nae paha kau?" "Ae; aia aku no ma kela omole e •kau mai la ma ika holowaa," wahi a ka'hi kanaka i pane ma'i ai, me ke kuhikuhi pu ana mai hoi o kona lima i 'kahi i kau ai o ka omole vinlga. "Ua pono." "Pehea la, he makemake hou no anei kahi 011 ia'u i keia wa?" i ninau mai a'i kahi kaoaka. "Nokeaha la oe i ninau mai ai ia'u ia ninau?" "He mea pono ia'u ke hoi hou aku i ka pa ilina." Ia wa 1 nana aku ai o George i ua wahi kanaka la me na onohi maka hoohuoi. A ma ia wa nohoi i kamailio mai ai ua wahi kana-ka la: "Mai hopohopo oe no'u nei. Aole au i lawe mai nei ia oe ame ke Kaunawahine Berene i ko'u hale nei, 110 ko'u manao ana e hana aku au i kekalii hana kumakaia ia oe. E hoomaopopo oe, ina he hana hewa ikeia i hamaia e oe, alaila, owau pu no keka'hi i komo aku iloko oia hana hewa. Na'u ponoi no i kokua ia oe ma keia hana i hiki

ole ai i kuu uMne ke ku nana makt\ wale aku. O ka'u i manao al, e liele au i ka pa ilina, no ka hoonalowale ana i na moali ame na nīeheu o na mea a kaua i liana aku nei iloko o ka pa ilina. Ua w*eha aku nei 'kaua i ke pani o ka paiiu kupapau, a he mea pono ke hoihoi hou ia iho kela 'pani ma kona wahi, a pela hoi' me ka pohaku mabala." "Ae, ua pono ia oe. E hele io oe e hoopau i keia kumu hoike o ko kaua pilikia ina e ikela ana kela mau meheu ams kela mau moali. Aka, e hoi koke mai ana no anei oe?" "6 ka hora 4 keia i nei wa. me ne mea la, i ka hora ehiku au e hoi mai 1 ai." "Ae; o lea wa no ia a'u i makemake ai ia oe. Aka, e hai e aku nae hoi au ia oe, mamua paha o ka hoea ana mai oia wa, aole au e loaa mai ana ia. oe, elike me keia au « ike mai aei ia'u. Malia he wahi onion'i wale ana»ae nei no keia o ko ia nei pana no ka manawa waJe no a nalowale loa aku ia iloko o ke ala e ike ■'hou ole ia aku ai e a'u." I kela wa, pane mai la ua wahi ka"E kuu ioaloha —e ae mai oe e kahea aku au ia oe ma ia ano i keia wa—e hooihiki anai oe imua o'u, aole oe e lawe i 'kou ola iho, ina no b ihala loa aku keia ma kela aoao o keia ola ana." "He hupo paha oe 'i koi mai nei la'u e hoohiki ttku au imua ou. Aole loa au e hana pela." "Alaila, aole au e haalele iho aiia ia oe; &ka., e Jioho ana no au me oe." "Alaila, pehea ka 'hoi kela mau mea o loko o ka pa ilina au i hoike mai nei ia'u?" "Aohe o'u nana ia mau mea?" "Alaila; e poino ana kaua!" i hooiio ae ai o George me ke ano e loa ana ae o kona helehelena. "Aole i maopopo ka pomo e hoea mai ana maluna ou ame a'u; aka, mamuli 0 kou ae ole ana mai ia'u malalo o 'ka hoohiki, aole oe e lawe i kou ola iho, ua lilo ia i mea p'ilikia loa ia'u. 'Nolaila, ina manao oe, lie mea pono ia'u ke hele aku e hoopau i na moali e loau ai he d'keia ana, ua iaiwe aihueia ke ki.no o ke Kaunawahine Berene, mai loko mai o ka iuakupapau, hoohiki ma'i oe ia'u, aoie oe e lawe i kou ola, oiai au e kaawale aku ana iloko o ka pa ilina." ,I.k« iho la o George i ka maikai a oiaio nolioi o na olelo a kahi kanaka, nolaila, hoohiki a'ku la ia imua o ua •wah'i kanaka la, aole loa ia e lawe i kona ola dho, me ka olelo ana aku: "Ua paa au malalo o keia iioohiki, oiai kou wa e kaawale aku ana mai ka hale aku nei; aka, ma kou wa e hoi mai ai a ike oe « oia- aku ana, elike nohoi me keia a'u e ola nei, mahope aku 'oia wa, paa keia koo'hikl a'u 1 haawi aku la imua ou. Oia manawa aku no'u ia." I kela wa haalele iho la kahi kanaka i -ka hale, a hele aku la no ka pa ilina. Ku ae la hoi o George iluna a kii aku ia i ka. omole viniga. Ho'i j mai Ja ia a lawelawe iho ia i kana hana i manao ai me ua viniga la maluna o Aliee. Oia hoi, hooma-u iho la ia i kona hainaka. me <ka vmiga, alaila, kau aku la ia i ua 'liainaka la ma 'na pu'ka a-iihu o Aliee, a mahope, hamo ae la ia i 'ka iae ame na maha o ke poo o Aliee", me ka viniga. Alaila, waiho a'ku la iaia a hala kekahi mau minute, a hana hou aku la no. Ma ka lua o kana hana ana, ua ike iho la ia i ka oni a<na ae o na pukaihu, a oni pu la hoi na alu o ka ma'ka. A'ole i iiuliu, hoomaka mai la ■ ka nanana'kea e nalowale aku mai na helehelena -a'ku o Aliee. I kela wa, me lea puuwai hauoli puana ae la o George i keia mau huaj olelo: v 4 j "E kuu Akua„ no'u anei i hana niai ai Kou lokomaikai 1 keia hana kupa'iana,ha?" 'Alaila, haule iho ia kona mau kuli ilalo, ma. ka. aoao o moe a Aliee e moe ana, a liaka pono loa aku la kona mau maka maluna o Aliee, me he 'kmi ana la hoi a na maka. o kekahi makuahins no ka wa e ala mal ai kana lei aloha. Ke ike aku la lioi ia 'i na 'hoailona he nui © ihoike miai ana, aia ke e'a ke ulu ae la, ke konini ae la a ke hooikaika ae la e loaa kona oni mohaha hou ana iloko o ko Aliee kino.